Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 marca 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 14 marca 2013 r. w Szczecinie

sprawy R. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K.

o rentę

na skutek apelacji ubezpieczonego

od wyroku Sądu Okręgowego w Koszalinie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 3 lipca 2012 r. sygn. akt IV U 95/12

oddala apelację.

SSA Urszula Iwanowska SSA Anna Polak SSA Romana Mrotek

Sygn. akt III AUa 692/12

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. decyzją z dnia 1 grudnia 201l r. odmówił ubezpieczonemu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, przyjmując za orzeczeniem Komisji Lekarskiej ZUS, że ubezpieczony nie jest niezdolny do pracy.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył ubezpieczony R. M. domagając się zmiany zaskarżonej decyzji i przyznania mu prawa do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy.

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie wniósł o oddalenie odwołania.

Wyrokiem z dnia 3 lipca 2012 r. Sąd Okręgowy w Koszalinie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie.

Z ustaleń Sądu Okręgowego wynika, że ubezpieczony od dnia 5 sierpnia 1991 r. był uprawniony do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy na stałe. W dniu 19 października 201l r. Naczelny Lekarz ZUS w drodze nadzoru przekazał sprawę ubezpieczonego do rozpatrzenia przez Komisję Lekarką ZUS w trybie art. 14 ust. 5 ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009r. nr 153 poz.1227). Orzeczeniem z dnia 4 listopada 201l r. Komisja Lekarska uznała ubezpieczonego za zdolnego do pracy. Na tej podstawie organ rentowy w dniu 1 grudnia 201lr. wydał zaskarżoną decyzję.

W celu oceny stanu zdrowia ubezpieczonego, posiadającego wykształcenie średnie ekonomiczne, pracującego jako księgowy, a od 201l r. prowadzącego działalność gospodarczą T. Sąd I instancji dopuścił dowód z opinii biegłego lekarza kardiologa. Zgodnie z opinią biegłego u ubezpieczonego rozpoznaje się: 1) chorobę niedokrwienną serca – dławicę piersiową 1° CC S, 2) przebyty w 1991 r. zawał ściany dolnej serca. W ocenie biegłego przebyty 21 lat temu przez ubezpieczonego zawał serca ściany dolnej nie przeszkadza w wykonywaniu przez ubezpieczonego pracy zgodnie z wykształceniem i kwalifikacjami, gdyż obecnie tolerancja wysiłku jest bardzo wysoka (w tekście wysiłkowym osiągnął maksymalne obciążenie 10 METS). Taki wynik tekstu (bez niedokrwienia w ciągłym zapisie EKG) świadczy, że ubezpieczony może wykonywać każdą pracę umysłową jak również umiarkowane wysiłki fizyczne. Zdaniem biegłego ubezpieczony jest zdolny do pracy. Biegły w opinii uzupełniającej podtrzymał swoje stanowisko, co do rozpoznania jak i kwalifikacji. Na tej podstawie Sąd Okręgowy również ustalił, że ubezpieczony jest zdolny do pracy. Sąd Okręgowy uznał opinie biegłego za obiektywne, a ich wnioski merytoryczne za zasadne, z tego względu, że zostały wydane po zapoznaniu się z dokumentacją medyczną, jak i po wnikliwym przebadaniu ubezpieczonego przez wysokiej klasy lekarza kardiologa, którego wiedza medyczna gwarantowała właściwą ocenę stanu zdrowia ubezpieczonego i możliwość świadczenia przez niego pracy zgodnie z posiadanymi kwalifikacjami.

W świetle wyżej wymienionej opinii i na podstawie art. 107 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych Sąd I instancji stwierdził, że ubezpieczony nie spełnia warunków do przyznania prawa do renty, gdyż nie został uznany za niezdolnego do pracy. W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy zgodnie z art.477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie ubezpieczonego.

Apelację od wyroku złożył R. M., domagając się jego zmiany i przyznania mu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

W uzasadnieniu apelujący podniósł, że stan jego zdrowia przez okres od uzyskania w 1998 r. prawa do renty nie uległ poprawie, a nawet nastąpiło dalsze jego pogorszenie. Od lat cierpi na przewlekłą chorobę wieńcową. Efektem tej choroby był m.in. przebyty w 1991 r. zawał ściany dolnej serca. Od tamtego czasu stale leczy się kardiologicznie. Z tego powodu był w 1991 r. leczony na oddziale internistyczno-kardiologicznym (...) szpitala, a także w 1994 r. w W. Instytucie Medycyny L. w W.. W chwili obecnej występują u niego objawy niedokrwienia organizmu skutkujące znacznym wychłodzeniem ciała. Odczuwa ponadto stałe bóle zamostkowe promieniujące do lewego ramienia. Z powodu nasilającej się choroby wieńcowej znacząco spadła wydolność organizmu. Łatwo się męczy. Ponadto występują u ubezpieczonego znaczne skoki ciśnienia (w zakresie od 90/60 do 190/140). Pojawia się brak miarowości pracy serca. W dniach od 22 do 28 lutego 2012 r. został przyjęty na Oddział (...) Szpitala w K. z powodu nasilających się dolegliwości dławicowych pojawiających się po wysiłku. Ponadto cierpi na przewlekłą chorobę wrzodową żołądka, ma liczne spowodowane chorobą wrzodową zmiany na dwunastnicy. Cierpi na bezsenność nocną powodującą także znaczny rozstrój zdrowia psychicznego. Skarżący podał, że ma również tendencje do samoistnego przechylania się na lewą stronę. Efektem tego objawu była kilkukrotna utrata równowagi skutkująca przewróceniem się. Ma coraz częstsze problemy związane ze sklerozą. Wszystkie te problemy powodują dodatkowo obniżenie sprawności pamięci, sklerozę, brak koordynacji ruchów, a także sprawności seksualnej, która z kolei prowadzi do pogorszenia zdrowia psychicznego. Od kilku miesięcy znajduje się pod kontrolą specjalisty z zakresu psychiatrii. Skoro więc wcześniej przyznano ubezpieczonemu prawo do renty, a stan jego zdrowia nie uległ poprawie to obecnie decyzja i wyrok Sądu Okręgowego nie są prawidłowe. Tym bardziej, że zgodnie z poprzednim orzeczeniem lekarza orzecznika, ubezpieczony został uznany za trwale niezdolnego do pracy. Prawomocność takiej decyzji podlega ochronie i jej wzruszalność mogłaby mieć ewentualnie miejsce, gdyby była ona wydana z rażącym naruszeniem przepisów prawa, a i wówczas ciężko skutkami takiej decyzji obarczać osobę, która na jej wydanie nie miała wpływu. Skarżący zaznaczył również, że Trybunał Konstytucyjny niedawno uznał za sprzeczny z Konstytucją art. 114 ust. 1 a ustawy o emeryturach i rentach z FUS, podając w uzasadnieniu właśnie takie argumenty.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja ubezpieczonego okazała się nieuzasadniona.

Sąd Apelacyjny nie dopatrzył się wadliwości postępowania przed Sądem I instancji. Przede wszystkim Sąd Okręgowy starannie zebrał i rozważył wszystkie dowody oraz ocenił je w sposób nienaruszający swobodnej ich oceny. Prawidłowo dokonane ustalenia faktyczne oraz należycie umotywowaną ocenę prawną sporu Sąd Apelacyjny przyjmuje za własną, w pełni podzielając wywody zawarte w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. Z tego też względu Sąd Apelacyjny nie dostrzega potrzeby ponownego szczegółowego przytaczania zawartych w nim argumentów (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 1998 r., I PKN 339/98, OSNAP 1999/24/776; z dnia 22 lutego 2010 r., I UK 233/09, Lex nr 585720 i z dnia 24 września 2009 r., II PK 58/09, Lex nr 558303).

Zarzuty skierowane przeciwko ustaleniu przesłanki niezdolności do pracy, które oparte zostały na wnioskach wydanej w postępowaniu pierwszoinstancyjnym opinii biegłego kardiologa, w ocenie Sądu Odwoławczego pozbawione są merytorycznego uzasadnienia i stanowią jedynie polemikę z prawidłową oceną zgromadzonego materiału dowodowego, abstrahując od obowiązujących w tej mierze regulacji prawnych.

Wobec treści apelacji przypomnieć trzeba, że renta z tytułu niezdolności do pracy jest świadczeniem z ubezpieczenia społecznego związanym z istnieniem w organizmie osoby ubezpieczonej stanu chorobowego czyniącego badanego obiektywnie niezdolnym do pracy. Przy ocenie częściowej niezdolności będzie chodziło przede wszystkim o ustalenie możliwości dalszego wykonywania dotychczasowej pracy (przy uwzględnieniu jej rodzaju i charakteru), a następnie ewentualnie możliwości wykonywania innej pracy przy uwzględnieniu posiadanych kwalifikacji zawodowych.

Sam fakt, że ubezpieczony poprzednio pobierał rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy nie przesądza, iż prawo do tego świadczenia nie może ustać w przyszłości. Specyfika ryzyka niezdolności do pracy przejawia się bowiem w niestałości tego stanu faktycznego i prawnego. Skierowanie na badanie lekarskie służy ustaleniu niezdolności do pracy jako przesłanki warunkującej prawo do renty. W razie ustalenia w tym trybie braku tej niezdolności ustaje prawo do świadczenia. Treść orzeczenia lekarza orzecznika ZUS w przedmiocie braku niezdolności do pracy, wydanego po przeprowadzeniu badania lekarskiego, powinna w równym stopniu wynikać zarówno z profesjonalnej (tj. uwzględniającej aktualny stan wiedzy medycznej) oceny stanu zdrowia badanego (wyrok Sądu Najwyższego z 12 stycznia 2001 r., II UKN 181/00, OSNAPiUS 2002, nr 17, poz. 418), jak i odpowiedniego uwzględnienia (powiązania) biologicznego aspektu niezdolności do pracy z elementami ekonomicznymi, np. posiadanymi kwalifikacjami, możliwością przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, możliwością wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy, celowością przekwalifikowania (art. 13 ust. 1 ustawy rentowej). W postępowaniu sądowym ocena całkowitej bądź częściowej niezdolności do pracy z zasady wymaga więc wiadomości specjalnych. W takiej sytuacji, sąd nie może orzekać wbrew opinii biegłych sądowych, choć ostatecznie zawsze decyduje sąd, gdyż niezdolność do pracy jako przesłanka renty ma tu znaczenie prawne (art. 12 i 13 ustawy o emeryturach i rentach), tak Sąd Najwyższy w wyroku z 3 września 2009 r. (III UK 30/09, LEX nr 537018).

Z uwzględnieniem powyższych zasad, w sprawie ubezpieczonego Sąd Okręgowy dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego – lekarza specjalisty z zakresu kardiologii, a zatem reprezentującego specjalność medyczną adekwatną do rodzaju schorzeń i dolegliwości zgłaszanych przez ubezpieczonego, który przy uwzględnieniu całokształtu zgromadzonej w sprawie dokumentacji medycznej, w tym orzeczenia lekarza orzecznika i komisji lekarskiej ZUS, a przede wszystkim badaniu podmiotowym, jednoznacznie wnioskował, że stwierdzone u R. M. zmiany chorobowe nie czynią go osobą niezdolną do pracy. Biegły rozpoznał u badanego chorobę niedokrwienną serca – dławicę piersiową I stopnia CCS oraz uwzględnił przebyty w 1991 r. zawał ściany dolnej. Uwzględniając przebyte leczenie oraz wyniki aktualnych badań lekarskich i na podstawie własnego badania, opiniujący stwierdził jednoznacznie, że ubezpieczony jest zdolny do pracy. Obecnie tolerancja wysiłku ubezpieczonego jest bardzo wysoka, a wniosek ten oparty został o wyniki przeprowadzonego testu wysiłkowego, w którym osiągnął maksymalne obciążenie 10 METS. Taki wynik testu, bez niedokrwienia w ciągłym zapisie EKG, w ocenie biegłego świadczy o tym, że ubezpieczony może wykonywać każdą pracę umysłową, jak również umiarkowane wysiłki fizyczne. Ponad szczegółowe rozpoznanie schorzeń występujących u badanego oraz analizę ich wpływu na funkcjonowanie ubezpieczonego, biegły wyjaśnił także na czym polega poprawa stanu zdrowia badanego. Sąd Odwoławczy uznał wnioski opinii biegłego za przekonujące, tym bardziej że ubezpieczony faktycznie nie zgłosił do nich żadnych merytorycznych zastrzeżeń, w tym nie zakwestionował dokonanego przez opiniującego rozpoznania medycznego. Zgłoszone w toku sprawy zastrzeżenia, wbrew intencji ubezpieczonego doprowadziły natomiast do podtrzymania wniosków opinii głównej. Należy przy tym zaakcentować, że opinia sądowo-lekarska wyraźnie pozytywnie zweryfikowała orzeczenie tak lekarza orzecznika ZUS, jak i komisji lekarskiej ZUS. Dotychczas orzeczenie częściowej niezdolności do pracy od sierpnia 1991 r. uzasadniane było w szczególności przebytym zawałem mięśnia sercowego (kwiecień 1991 r.) – chorobą niedokrwienną serca i chorobą wrzodową. Obecnie biegły podkreślił, że R. M. przebył zawał 21 lat temu i aktualnie przeprowadzone badania wskazują na dobre wyniki wysiłkowe. Wniosków tych nie podważył ubezpieczony w postępowaniu przed Sądem Okręgowym, jak i w apelacji, przedstawiając wyłącznie swój subiektywny pogląd odnośnie przesłanki niezdolności do pracy.

W okolicznościach tej sprawy, ponad rozpoznanie medyczne, niesporne są ustalenia dotyczące przebiegu pracy zawodowej ubezpieczonego, w tym wykształcenia oraz zajmowanych przez ubezpieczonego stanowisk. Akta rentowe potwierdzają, że R. M. ma wykształcenie średnie ekonomiczne, pracował jako księgowy oraz prowadził własną działalność gospodarczą jako taksówkarz. Ze stanowczych wniosków opinii wynika, że stwierdzone u ubezpieczonego choroby nie są przeciwwskazaniem do wykonywania pracy wymagającej wysiłku umysłowego, jak również umiarkowanego wysiłku fizycznego. Prace jakie dotychczas wykonywał, przy uwzględnieniu posiadanego wykształcenia średniego ekonomicznego, pozwalają więc na stanowcze stwierdzenie, że nie ma przeciwwskazań, aby ubezpieczony podjął aktywność zawodową na stanowiskach wymagających od niego takich samych lub podobnych umiejętności.

Sąd Apelacyjny zaznacza, że bez znaczenia dla dokonanej oceny pozostają twierdzenia i dokumentacja medyczna obrazujące stan zdrowia ubezpieczonego po dacie zaskarżonej decyzji organu rentowego z dnia 1 grudnia 2011 r. Postępowanie sądowe w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych jest bowiem postępowaniem kontrolnym, przeprowadzanym przez pryzmat okoliczności faktycznych i podstaw prawnych istniejących w dacie wydania decyzji. Zadaniem sądu orzekającego w sprawach ubezpieczenia rentowego jest weryfikacja ustaleń dokonanych przez organ rentowy według stanu na dzień wydania decyzji przez organ rentowy. Wyraźnie więc późniejsza zmiana stanu zdrowia ubezpieczonego nie może stanowić podstawy uznania decyzji za wadliwą, ale może być podstawą nowego wniosku i kolejnej decyzji, która w toku nowego postępowania sądowego może podlegać kontroli sądu.

Biorąc pod uwagę powyższą ocenę, Sąd Apelacyjny doszedł do przekonania, że Sąd Okręgowy zasadnie zastosował art. 107 w związku z art. 57 i art. 12 oraz art. 13 ustawy o emeryturach i rentach z FUS i oddalił odwołanie ubezpieczonego, albowiem zostało ustalone, że nie tylko stan zdrowia ubezpieczonego uległ poprawie wpływającej na zdolność do pracy, ale nadto pomimo konieczności pokonania pewnych utrudnień, posiada on kwalifikacje zawodowe pozwalające na podjęcie aktywności w procesie pracy. W świetle aktualnej wiedzy medycznej oraz możliwości zawodowych R. M. stan jego zdrowia nie jest przeciwwskazaniem do wejścia na rynek pracy, także na stanowiskach, jakie zajmował dotychczas. Ubezpieczony nie ma racji twierdząc, że jego prawa nabyte zostały naruszone, albowiem organ rentowy mógł z urzędu po ustaleniu braku niezdolności do pracy zmienić swoja wcześniejszą decyzję stosując art. 107 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Dopuszczalne jest bowiem przeprowadzenie badania lekarskiego na wniosek lub z urzędu w celu ustalenia stopnia niezdolności do pracy, braku tej niezdolności lub jej ponownego ustania.

W konsekwencji Sąd Apelacyjny nie znalazł podstaw do wydania orzeczenia zgodnego z wnioskiem apelacji i na podstawie art. 385 k.p.c. apelację oddalił.

SSA Urszula Iwanowska SSA Anna Polak SSA Romana Mrotek