III SO 11/11
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:08-03-2013
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt III SO 11/11
POSTANOWIENIE
Dnia 9 stycznia 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Kazimierz Jaśkowski (przewodniczący)
SSN Halina Kiryło
SSN Maciej Pacuda (sprawozdawca)
w sprawie z wniosku Z. N.
o wznowienie postępowania zakończonego postanowieniem Sądu Najwyższego z
dnia 25 października 2011 r., w sprawie III SW 111/11,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 9 stycznia 2012 r.,
odrzuca skargę.
UZASADNIENIE
Sąd Najwyższy postanowieniem z dnia 25 października 2011 r., wydanym w
sprawie III SW 111/11 pozostawił bez dalszego biegu protest wyborczy wniesiony
przez uczestnika postępowania Z. N.
W piśmie procesowym z dnia 3 listopada 2011 r. uczestnik postępowania Z.
N. zawarł wniosek (skargę) o wznowienie postępowania zakończonego
wymienionym wyżej postanowieniem. Podniósł równocześnie, że w jego ocenie
postanowienie to zostało wydane z obrazą art. 242 Kodeksu Wyborczego,
albowiem opinia wydana przez Prokuratora Generalnego została dostarczona
Sądowi dopiero w dniu 28 października 2011 r., tj. trzy dni po dacie wydania przez
Sąd Najwyższy opinii. Takie działanie wyczerpuje zaś znamiona art. 231 k.k. i
skutkuje złożeniem przez uczestnika postępowania zawiadomienia o niedopełnieniu
2
przez sędziów Sądu Najwyższego obowiązków służbowych. Skarżący dodał także,
iż w przekazanym proteście wyborczym wskazał w sposób wystarczająco wyraźny,
że przy sporządzaniu list poparcia zawierających podpisy wyborców, doszło do
przestępstwa z art. 248 k.k.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Zgodnie z treścią art. 242 § 1 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks
wyborczy (Dz. U. Nr 21, poz. 1510 ze zm.) Sąd Najwyższy rozpatruje protest
wyborczy w składzie 3 sędziów w postępowaniu nieprocesowym i wydaje, w formie
postanowienia, opinię w sprawie protestu. W myśl § 2 tego przepisu opinia, o której
mowa w § 1, powinna zawierać ustalenia co do zasadności zarzutów protestu, a w
razie potwierdzenia zasadności zarzutów - ocenę, czy przestępstwo przeciwko
wyborom lub naruszenie przepisów Kodeksu miało wpływ na wynik wyborów.
Stosownie do art. 243 § 1 Kodeksu wyborczego Sąd Najwyższy pozostawia jednak
bez dalszego biegu protest wniesiony przez osobę do tego nieuprawnioną lub
niespełniający warunków określonych w art. 241. Zgodnie art. 243 § 2 tej ustawy
Sąd Najwyższy pozostawia bez dalszego biegu również protest dotyczący sprawy,
co do której w kodeksie przewiduje się możliwość wniesienia przed dniem
głosowania skargi lub odwołania do sądu lub do Państwowej Komisji Wyborczej.
Przedstawione regulacje wyraźnie wskazują, że Sąd Najwyższy, w
zależności od okoliczności konkretnej sprawy, może wydać dwojakiego rodzaju
postanowienie. Takie, które stanowi opinię wyrażoną po merytorycznym
rozpatrzeniu protestu, oraz takie, które nie zawiera oceny merytorycznej, lecz
jedynie ocenę, czy protest spełnia warunki umożliwiające jego rozpatrzenie
określone w art. 241, a także czy dotyczy on sprawy, co do której w kodeksie
przewiduje się możliwość wniesienia przed dniem głosowania skargi lub odwołania
do sądu lub do Państwowej Komisji Wyborczej. Wydane przez Sąd Najwyższy tym
drugim przypadku postanowienie o pozostawieniu protestu bez dalszego biegu nie
odnosi się więc do istoty protestu, przez co ma charakter czysto formalny.
Fakt, iż rozpatrzenie protestu wyborczego następuje w postępowaniu
nieprocesowym, upoważnia z kolei do przyjęcia, że ewentualne wznowienie
3
postępowania zakończonego postanowieniem wydanym przez Sąd Najwyższy w
odniesieniu do protestu wyborczego może nastąpić jedynie na podstawie art. 524
k.p.c. Przepis ten w § 1 wskazuje jednak, iż uczestnik postępowania może żądać
wznowienia postępowania zakończonego wyłącznie prawomocnym
postanowieniem orzekającym co do istoty sprawy, przy czym nawet w takim
przypadku wznowienie postępowania nie jest dopuszczalne, jeżeli postanowienie
kończące postępowanie może być zmienione lub uchylone.
Przenosząc opisane regulacje na grunt rozpoznawanej sprawy, Sąd
Najwyższy stwierdza przede wszystkim, że postępowanie zainicjowane protestem
wyborczym wniesionym przez Z. N. zostało zakończone postanowieniem o
pozostawieniu tego protestu bez dalszego biegu. Postanowienie to, co już wyżej
zostało podniesione (analogicznie, jak np. postanowienie o umorzeniu
postępowania, czy też postanowienie o odrzuceniu wniosku bądź innego pisma
procesowego inicjującego postępowanie sądowe), nie jest zaś z całą pewnością
postanowieniem orzekającym co do istoty sprawy, lecz ma wyłącznie formalny
charakter. Nie zawiera ono bowiem rozstrzygnięcia merytorycznego. Skoro zaś
wznowienie postępowania nieprocesowego dopuszczalne jest tylko wówczas, gdy
postępowanie to zostało zakończone prawomocnym postanowieniem co do istoty
sprawy, to a contrario nie jest ono dopuszczalne, gdy postępowanie zostało
zakończone postanowieniem wprawdzie kończącym postępowanie w sprawie, ale
nie zawierającym rozstrzygnięcia merytorycznego (por. postanowienia Sądu
Najwyższego: z dnia 31 stycznia 2001 r., III CO 14/00, LEX nr 548856 oraz z dnia
24 maja 2007 r., V CZ 44/07, LEX nr 611448).
Niezależnie od przedstawionych wyżej rozważań Sąd Najwyższy uznaje za
konieczne podnieść i to, że w myśl art. 244 § 1 i 2 Kodeksu wyborczego o ważności
wyborów oraz o ważności wyboru posła, przeciwko któremu wniesiono protest,
rozstrzyga, na podstawie sprawozdania z wyborów przedstawionego przez
Państwową Komisję Wyborczą oraz opinii wydanych w wyniku rozpoznania
protestów, Sąd Najwyższy w składzie całej Izby Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i
Spraw Publicznych, podejmując w tym przedmiocie uchwałę. Oznacza to, że także
postanowienia Sądu Najwyższego wydane w składzie trzech sędziów, zawierające
jedynie opinię wydaną w wyniku rozpoznania poszczególnych protestów, nie
4
kończą postępowania w sprawie tych protestów, gdyż ostateczne stanowisko w tym
przedmiocie podejmuje Sąd Najwyższy w składzie całej Izby Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych. Dlatego też niedopuszczalna jest również skarga
o wznowienie postępowania w sprawie zakończonej takim postanowieniem.
Wskazane stanowisko ma utrwalony charakter w judykaturze Sądu Najwyższego
i choć zostało ono wypracowane w sprawach opartych na przepisach
nieobowiązujących już ordynacji wyborczych, to jednak zachowuje nadal
aktualność (por. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 23 października 2000 r.,
III SW 65/00, OSNAPiUS 2001, nr 3, poz. 92, z dnia 6 stycznia 2006 r., III SO
36/05, z dnia 17 sierpnia 2006 r., III SO 16/06, czy też z dnia 15 lipca 2008 r., III SO
8/08).
Na koniec wypada zauważyć, iż powołany wcześniej art. 524 k.p.c. nie
reguluje problematyki wznowienia postępowania nieprocesowego wyczerpująco,
toteż w sytuacjach wykraczających poza jego unormowania należy stosować
odpowiednio przepisy art. 399 – 416 k.p.c. zawierające regulacje dotyczące
wznowienia postępowania procesowego. Wypada zatem stwierdzić, że
odpowiednie zastosowanie w odniesieniu do wznowienia postępowania
nieprocesowego będzie miał także art. 410 § 1 k.p.c., zgodnie z którym sąd
odrzuca skargę (o wznowienie postępowania) wniesioną po upływie przepisanego
terminu, niedopuszczalną lub nieopartą na ustawowej podstawie wznowienia,
a postanowienie w tym przedmiocie może być wydane na posiedzeniu niejawnym.
Mając na względzie fakt, iż skarga (wniosek) uczestnika postępowania Z. N.
dotyczyła postanowienia, które – z przyczyn wcześniej wskazanych – przede
wszystkim nie było postanowieniem co do istoty sprawy, oraz opierając się na treści
art. 410 § 1 k.p.c. w związku z art. 524 § 1 k.p.c., Sąd Najwyższy orzekł, jak w
sentencji.
POSTANOWIENIE
Dnia 9 stycznia 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Kazimierz Jaśkowski (przewodniczący)
SSN Halina Kiryło
SSN Maciej Pacuda (sprawozdawca)
w sprawie z wniosku Z. N.
o wznowienie postępowania zakończonego postanowieniem Sądu Najwyższego z
dnia 25 października 2011 r., w sprawie III SW 111/11,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 9 stycznia 2012 r.,
odrzuca skargę.
UZASADNIENIE
Sąd Najwyższy postanowieniem z dnia 25 października 2011 r., wydanym w
sprawie III SW 111/11 pozostawił bez dalszego biegu protest wyborczy wniesiony
przez uczestnika postępowania Z. N.
W piśmie procesowym z dnia 3 listopada 2011 r. uczestnik postępowania Z.
N. zawarł wniosek (skargę) o wznowienie postępowania zakończonego
wymienionym wyżej postanowieniem. Podniósł równocześnie, że w jego ocenie
postanowienie to zostało wydane z obrazą art. 242 Kodeksu Wyborczego,
albowiem opinia wydana przez Prokuratora Generalnego została dostarczona
Sądowi dopiero w dniu 28 października 2011 r., tj. trzy dni po dacie wydania przez
Sąd Najwyższy opinii. Takie działanie wyczerpuje zaś znamiona art. 231 k.k. i
skutkuje złożeniem przez uczestnika postępowania zawiadomienia o niedopełnieniu
2
przez sędziów Sądu Najwyższego obowiązków służbowych. Skarżący dodał także,
iż w przekazanym proteście wyborczym wskazał w sposób wystarczająco wyraźny,
że przy sporządzaniu list poparcia zawierających podpisy wyborców, doszło do
przestępstwa z art. 248 k.k.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Zgodnie z treścią art. 242 § 1 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks
wyborczy (Dz. U. Nr 21, poz. 1510 ze zm.) Sąd Najwyższy rozpatruje protest
wyborczy w składzie 3 sędziów w postępowaniu nieprocesowym i wydaje, w formie
postanowienia, opinię w sprawie protestu. W myśl § 2 tego przepisu opinia, o której
mowa w § 1, powinna zawierać ustalenia co do zasadności zarzutów protestu, a w
razie potwierdzenia zasadności zarzutów - ocenę, czy przestępstwo przeciwko
wyborom lub naruszenie przepisów Kodeksu miało wpływ na wynik wyborów.
Stosownie do art. 243 § 1 Kodeksu wyborczego Sąd Najwyższy pozostawia jednak
bez dalszego biegu protest wniesiony przez osobę do tego nieuprawnioną lub
niespełniający warunków określonych w art. 241. Zgodnie art. 243 § 2 tej ustawy
Sąd Najwyższy pozostawia bez dalszego biegu również protest dotyczący sprawy,
co do której w kodeksie przewiduje się możliwość wniesienia przed dniem
głosowania skargi lub odwołania do sądu lub do Państwowej Komisji Wyborczej.
Przedstawione regulacje wyraźnie wskazują, że Sąd Najwyższy, w
zależności od okoliczności konkretnej sprawy, może wydać dwojakiego rodzaju
postanowienie. Takie, które stanowi opinię wyrażoną po merytorycznym
rozpatrzeniu protestu, oraz takie, które nie zawiera oceny merytorycznej, lecz
jedynie ocenę, czy protest spełnia warunki umożliwiające jego rozpatrzenie
określone w art. 241, a także czy dotyczy on sprawy, co do której w kodeksie
przewiduje się możliwość wniesienia przed dniem głosowania skargi lub odwołania
do sądu lub do Państwowej Komisji Wyborczej. Wydane przez Sąd Najwyższy tym
drugim przypadku postanowienie o pozostawieniu protestu bez dalszego biegu nie
odnosi się więc do istoty protestu, przez co ma charakter czysto formalny.
Fakt, iż rozpatrzenie protestu wyborczego następuje w postępowaniu
nieprocesowym, upoważnia z kolei do przyjęcia, że ewentualne wznowienie
3
postępowania zakończonego postanowieniem wydanym przez Sąd Najwyższy w
odniesieniu do protestu wyborczego może nastąpić jedynie na podstawie art. 524
k.p.c. Przepis ten w § 1 wskazuje jednak, iż uczestnik postępowania może żądać
wznowienia postępowania zakończonego wyłącznie prawomocnym
postanowieniem orzekającym co do istoty sprawy, przy czym nawet w takim
przypadku wznowienie postępowania nie jest dopuszczalne, jeżeli postanowienie
kończące postępowanie może być zmienione lub uchylone.
Przenosząc opisane regulacje na grunt rozpoznawanej sprawy, Sąd
Najwyższy stwierdza przede wszystkim, że postępowanie zainicjowane protestem
wyborczym wniesionym przez Z. N. zostało zakończone postanowieniem o
pozostawieniu tego protestu bez dalszego biegu. Postanowienie to, co już wyżej
zostało podniesione (analogicznie, jak np. postanowienie o umorzeniu
postępowania, czy też postanowienie o odrzuceniu wniosku bądź innego pisma
procesowego inicjującego postępowanie sądowe), nie jest zaś z całą pewnością
postanowieniem orzekającym co do istoty sprawy, lecz ma wyłącznie formalny
charakter. Nie zawiera ono bowiem rozstrzygnięcia merytorycznego. Skoro zaś
wznowienie postępowania nieprocesowego dopuszczalne jest tylko wówczas, gdy
postępowanie to zostało zakończone prawomocnym postanowieniem co do istoty
sprawy, to a contrario nie jest ono dopuszczalne, gdy postępowanie zostało
zakończone postanowieniem wprawdzie kończącym postępowanie w sprawie, ale
nie zawierającym rozstrzygnięcia merytorycznego (por. postanowienia Sądu
Najwyższego: z dnia 31 stycznia 2001 r., III CO 14/00, LEX nr 548856 oraz z dnia
24 maja 2007 r., V CZ 44/07, LEX nr 611448).
Niezależnie od przedstawionych wyżej rozważań Sąd Najwyższy uznaje za
konieczne podnieść i to, że w myśl art. 244 § 1 i 2 Kodeksu wyborczego o ważności
wyborów oraz o ważności wyboru posła, przeciwko któremu wniesiono protest,
rozstrzyga, na podstawie sprawozdania z wyborów przedstawionego przez
Państwową Komisję Wyborczą oraz opinii wydanych w wyniku rozpoznania
protestów, Sąd Najwyższy w składzie całej Izby Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i
Spraw Publicznych, podejmując w tym przedmiocie uchwałę. Oznacza to, że także
postanowienia Sądu Najwyższego wydane w składzie trzech sędziów, zawierające
jedynie opinię wydaną w wyniku rozpoznania poszczególnych protestów, nie
4
kończą postępowania w sprawie tych protestów, gdyż ostateczne stanowisko w tym
przedmiocie podejmuje Sąd Najwyższy w składzie całej Izby Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych. Dlatego też niedopuszczalna jest również skarga
o wznowienie postępowania w sprawie zakończonej takim postanowieniem.
Wskazane stanowisko ma utrwalony charakter w judykaturze Sądu Najwyższego
i choć zostało ono wypracowane w sprawach opartych na przepisach
nieobowiązujących już ordynacji wyborczych, to jednak zachowuje nadal
aktualność (por. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 23 października 2000 r.,
III SW 65/00, OSNAPiUS 2001, nr 3, poz. 92, z dnia 6 stycznia 2006 r., III SO
36/05, z dnia 17 sierpnia 2006 r., III SO 16/06, czy też z dnia 15 lipca 2008 r., III SO
8/08).
Na koniec wypada zauważyć, iż powołany wcześniej art. 524 k.p.c. nie
reguluje problematyki wznowienia postępowania nieprocesowego wyczerpująco,
toteż w sytuacjach wykraczających poza jego unormowania należy stosować
odpowiednio przepisy art. 399 – 416 k.p.c. zawierające regulacje dotyczące
wznowienia postępowania procesowego. Wypada zatem stwierdzić, że
odpowiednie zastosowanie w odniesieniu do wznowienia postępowania
nieprocesowego będzie miał także art. 410 § 1 k.p.c., zgodnie z którym sąd
odrzuca skargę (o wznowienie postępowania) wniesioną po upływie przepisanego
terminu, niedopuszczalną lub nieopartą na ustawowej podstawie wznowienia,
a postanowienie w tym przedmiocie może być wydane na posiedzeniu niejawnym.
Mając na względzie fakt, iż skarga (wniosek) uczestnika postępowania Z. N.
dotyczyła postanowienia, które – z przyczyn wcześniej wskazanych – przede
wszystkim nie było postanowieniem co do istoty sprawy, oraz opierając się na treści
art. 410 § 1 k.p.c. w związku z art. 524 § 1 k.p.c., Sąd Najwyższy orzekł, jak w
sentencji.