Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I PK 99/11
POSTANOWIENIE
Dnia 19 stycznia 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Józef Iwulski
w sprawie z powództwa L. K.
przeciwko Sądowi Rejonowemu /…/
o wynagrodzenie za pracę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 19 stycznia 2012 r.,
skargi kasacyjnej powoda od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych
z dnia 10 lutego 2011 r.,
odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania,
odstępując od obciążania powoda zwrotem kosztów
postępowania kasacyjnego na rzecz strony pozwanej.
UZASADNIENIE
Wyrokiem z dnia 10 lutego 2011 r., Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych oddalił apelację powoda L. K. od wyroku Sądu Rejonowego-Sądu
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 3 sierpnia 2010 r., oddalającego
powództwo przeciwko Sądowi Rejonowemu o wynagrodzenie za pracę.
Od wyroku Sądu Okręgowego powód wniósł skargę kasacyjną, w której
wniosek o przyjęcie jej do rozpoznania uzasadnił powołaniem się na występujące w
sprawie istotne zagadnienie prawne, sprowadzające się do wyjaśnienia kwestii
2
Aczy w przypadku wskazania w prawomocnej uchwale Krajowej Rady Sądownictwa
o przeniesieniu sędziego w stan spoczynku daty późniejszej niż końcowa data
rocznego okresu pobierania wynagrodzenia po stronie sędziego przeniesionego w
stan spoczynku powstaje roszczenie o zapłatę wynagrodzenia za okres
przekraczający rok?@. Zdaniem powoda, Sąd Najwyższy przy rozstrzyganiu
przedmiotowego zagadnienia powinien mieć na względzie regulacje Kodeksu pracy
statuujące ochronę wynagrodzenia za pracę. Pozytywna odpowiedź na tak
postawione pytanie Aniewątpliwie przywracać będzie pożądany przez ustawodawcę
stan równowagi i płynności w sytuacji prawnej sędziego przechodzącego w stan
spoczynku i to bez uszczerbku dla budżetu, bowiem skutkiem zastosowania
preferowanej w niniejszej skardze metody wykładni, będzie zapewnienie sędziemu
środków do życia w opisanym spornym okresie, bez względu na przyjętą w uchwale
KRS datę przejścia sędziego w stan spoczynku@. Powód wniósł o zmianę
zaskarżonego wyroku w całości i zasądzenie od strony pozwanej kwoty
dochodzonej pozwem wraz z odsetkami ustawowymi oraz o zasądzenie kosztów
procesu, ewentualnie o uchylenie wyroku w całości.
W odpowiedzi na skargę kasacyjną pozwany Sąd wniósł o odmowę przyjęcia
skargi do rozpoznania oraz o zasądzenie kosztów postępowania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 3989
§ 1 pkt 1 k.p.c., Sąd Najwyższy przyjmuje skargę
kasacyjną do rozpoznania, gdy w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne.
Skarżący przedstawia zagadnienie prawne dotyczące ustalenia, czy sędziemu sądu
powszechnego przysługuje wynagrodzenie za pracę w sytuacji, gdy upłynął już
roczny okres niewykonywania pracy z powodu choroby lub płatnego urlopu dla
poratowania zdrowia, a sędzia nie został jeszcze przeniesiony w stan spoczynku
(nie nabył uprawnienia do uposażenia spoczynkowego). Sformułowanego w ten
sposób zagadnienia nie można uznać za Aistotne zagadnienie prawne@ w
rozumieniu art. 3989
§ 1 pkt 1 k.p.c. przede wszystkim dlatego, że wskazanie
zagadnienia prawnego uzasadniającego wniosek o rozpoznanie skargi kasacyjnej
powinno nastąpić przez określenie przepisów prawa, w związku z którymi zostało
3
sformułowane i na wskazaniu argumentów, które prowadzą do rozbieżnych ocen.
Ten warunek jest podyktowany tym, że istotne zagadnienie prawne jest to
zagadnienie, które wiąże się z określonym przepisem prawa materialnego lub
procesowego, których wyjaśnienie ma nie tylko znaczenie dla rozstrzygnięcia
konkretnej, jednostkowej sprawy, ale także dla rozstrzygnięcia innych podobnych
spraw (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 10 maja 2001 r., II CZ 35/01,
OSNC 2002 nr 1, poz. 11; z dnia 13 sierpnia 2002 r., I PKN 649/01, OSNP 2004 nr
9, poz. 158 oraz z dnia 14 lutego 2003 r., I PK 306/02, Wokanda 2004 7-8, poz. 51).
Uzasadnienie wniosku powoda o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania nie
spełnia tego wymagania, bowiem z jego treści nie wynika, z jakim konkretnym
przepisem prawa (materialnego) skarżący łączy przedstawiony przez siebie
problem prawny. Można co najwyżej domyślać się, że skarżącemu chodzi
najprawdopodobniej o wykładnię art. 94 § 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo
o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. Nr 98, poz. 1070 ze zm.). Nie jest jednak
rolą Sądu Najwyższego wyręczanie stron w odpowiednim formułowaniu wniosków
procesowych składanych w postępowaniu kasacyjnym.
Niezależnie od tego Sąd Najwyższy zauważa, że powołanie się przez
powoda w uzasadnieniu podstaw kasacyjnych na pogląd wyrażony w wyroku Sądu
Najwyższego z dnia 14 lutego 2007 r., III KRS 7/06 (OSNP 2008 nr 5-6, poz. 86)
jest chybione w świetle okoliczności faktycznych, które stanowiły podstawę
wyrokowania Sądu Okręgowego w rozpoznawanej sprawie. Pogląd wyrażony w
sprawie III KRS 7/06 dotyczył bowiem ustalenia przez Krajową Radę Sądownictwa
daty przeniesienia sędziego w stan spoczynku i bezpośrednio nie odnosił się do
problematyki związanej z ustaleniem okresu przez jaki sędziemu pozostającemu w
stanie czynnym przysługuje prawo do wynagrodzenia. Zwrócić należy przy tym
uwagę, że w uzasadnieniu innego wyroku z dnia 19 lutego 2009 r., III PO 7/08
(OSNP 2010 nr 17-18, poz. 222) - który wprawdzie dotyczył prokuratora, ale ze
względu na identyczną regulację odnosi się również do sędziów - Sąd Najwyższy
wyraźnie stwierdził, że decyzja Prokuratora Generalnego przenosząca prokuratora
w stan spoczynku (odpowiednio uchwała Krajowej Rady Sądownictwa przenosząca
sędziego w stan spoczynku) ma charakter konstytutywny (prawokształtujący), gdyż
powoduje zmianę statusu prawnego prokuratora ze stanu czynnego w stan
4
spoczynku. Decyzja ta wywiera (podobnie, jak w przypadku sędziego) podwójny
skutek. Po pierwsze pozbawia prokuratora możliwości wykonywania
prokuratorskich czynności zawodowych, do których upoważniają przepisy o ustroju
prokuratury, po drugie zaś kończy stosunek pracy łączący prokuratora z jednostką
organizacyjną prokuratury, w której pełni służbę. Nie można wprawdzie wykluczyć,
że niektóre decyzje prawokształtujące w odniesieniu do prokuratorskich stosunków
służbowych mogą mieć skutek wsteczny, ale pogląd ten należy odnieść tylko do
sytuacji wynikających z prawa materialnego, a w szczególności do sytuacji, w
których zastosowanie takiego skutku odbędzie się z korzyścią dla
zainteresowanego. Nie można więc wyłączyć możliwości przeniesienia prokuratora
w stan spoczynku (podobnie, jak sędziego) z datą wsteczną w razie, gdy upłynął
już roczny okres niepełnienia obowiązków służbowych z powodu choroby lub okres
przebywania na płatnym urlopie dla poratowania zdrowia. W takiej sytuacji,
wsteczne przeniesienie prokuratora w stan spoczynku jest wynikiem zachowania
ciągłości trwania stosunku służbowego (przekształcenia stosunku służbowego
obejmującego stosunek pracy w stosunek służbowy istniejący w stanie spoczynku),
co umożliwia prokuratorowi zachowanie ciągłości świadczeń wynikających ze
stosunku służbowego (wynagrodzenia za pracę i uposażenia w stanie spoczynku).
Inaczej rzecz ujmując, wyklucza to istnienie okresu, w którym prokuratorowi nie
będzie przysługiwało żadne z tych świadczeń, mimo ciągłości trwania stosunku
służbowego.
Należy wszak zauważyć, że powołane orzeczenia zostały wydane w
następstwie wniesienia we właściwym trybie przez osoby uprawnione odwołań od
decyzji o przeniesieniu sędziego (prokuratora) w stan spoczynku. Wskutek
zaskarżenia do Sądu Najwyższego uchwały Krajowej Rady Sądownictwa (decyzji
Prokuratora Generalnego) o przeniesieniu sędziego (prokuratora) w stan
spoczynku istniała więc możliwość modyfikacji prawokształtującej uchwały (decyzji)
przenoszącej sędziego (prokuratora) w stan spoczynku przez ustalenie
wcześniejszej daty przeniesienia. W stanie faktyczny rozpoznawanej sprawy powód
nie skorzystał z przysługującego mu uprawnienia do wniesienia odwołania od
uchwały Krajowej Rady Sądownictwa z dnia 17 grudnia 2009 r. przenoszącej go
właśnie z tym dniem (a nie z datą wsteczną - dniem upływu rocznego terminu
5
niepełnienia służby z powodu choroby) w stan spoczynku. Tym samym
prawokształtująca uchwała Krajowej Rady Sądownictwa wywołała skutek
polegający na przeniesieniu powoda w stan spoczynku (i nabyciu prawa do
uposażenia spoczynkowego) z dniem 17 grudnia 2009 r. Skoro więc w dniu 15
sierpnia 2009 r. upłynął roczny okres niewykonywania przez powoda pracy ze
względu na chorobę, to z tym dniem powód utracił prawo do wynagrodzenia za
pracę (art. 94 § 1 Prawa o u.s.p.). W okresie od 15 sierpnia 2009 r. do 17 grudnia
2009 r. powód pozostawał więc w służbie czynnej (której faktycznie nie pełnił z
powodu choroby), ale po upływie terminu przewidzianego w art. 94 § 1 Prawa o
u.s.p. nie przysługiwało mu wynagrodzenie za pracę. Wobec tego Sąd Okręgowy
trafnie powołał się na zasadę prawa pracy wynikającą z art. 80 k.p., zgodnie z którą
wynagrodzenie przysługuje za pracę wykonaną, a za czas niewykonywania pracy
tylko wówczas, gdy przewiduje to konkretny przepis. W takim stanie faktycznym, jak
ustalony w rozpoznawanej sprawie, przepis taki nie istnieje, a w szczególności nie
może nim być art. 94 § 1 Prawa o u.s.p., który w żaden sposób nie może być tak
interpretowany. Gdyby powód został przeniesiony w stan spoczynku z datą
wsteczną w stosunku do daty podjęcia uchwały Krajowej Rady Sądownictwa, to i
tak za okres po 15 sierpnia 2009 r. nie przysługiwałoby mu wynagrodzenie za
pracę, ale uposażenie w stanie spoczynku.
Powyższe okoliczności wyłączające prawo powoda do wynagrodzenia za
pracę i prowadzące do oddalenia powództwa miał na uwadze Sąd Okręgowy przy
wydaniu zaskarżonego orzeczenia. Zaprezentowana przez ten Sąd wykładnia
przepisów prawa jest więc adekwatna do ustaleń faktycznych sprawy, wobec czego
przedstawione przez powoda wątpliwości dotyczące uprawnienia sędziego do
wynagrodzenia należnego mu po upływie rocznego okresu choroby, nie mogą
uzasadniać przyjęcia skargi do rozpoznania.
Z powołanych względów Sąd Najwyższy odmówił przyjęcia skargi kasacyjnej
do rozpoznania na podstawie art. 3989
§ 2 k.p.c. i mając na uwadze specyficzny
charakter sprawy odstąpił od obciążenia powoda obowiązkiem zwrotu kosztów
postępowania kasacyjnego na rzecz strony pozwanej na podstawie art. 102 k.p.c.