I BU 13/11
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:16-11-2012
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt I BU 13/11
POSTANOWIENIE
Dnia 7 lutego 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Jolanta Strusińska-Żukowska
w sprawie z odwołania S.Ś.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych
o ustalenie istnienia obowiązku podlegania ubezpieczeniu społecznemu,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 7 lutego 2012 r.,
skargi ubezpieczonego o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego
wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 2
sierpnia 2010 r.,
odrzuca skargę.
UZASADNIENIE
Wyrokiem z dnia 2 sierpnia 2010 r. Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie S. Ś. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń
Społecznych z dnia 12 kwietnia 2010 r., stwierdzającej podleganie przez
odwołującego się obowiązkowym ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym i
wypadkowemu w okresie od 1 stycznia 1999 r. do 13 kwietnia 2009 r. oraz
dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu w okresach od 10 kwietnia 2000 r. do
31 sierpnia 2000 r. i od 1 października 2000 r. do 30 listopada 2000 r., a także
ustalającej podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne oraz
zdrowotne.
2
W dniu 8 sierpnia 2011 r. pełnomocnik odwołującego się złożył w trybie
art. 4241
§ 2 k.p.c. skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego
wyroku Sądu Okręgowego z 2 sierpnia 2010 r. Podstawę skargi stanowił zarzut
naruszenia art. 9 k.p.a. w związku z art. 123 ustawy z dnia 13 października 1998 r.
o systemie ubezpieczeń społecznych (jednolity tekst: Dz. U. z 2009 r., Nr 205, poz.
1585 ze zm.).
Skarżący wskazał nadto, że zachodzi wyjątkowy wypadek, „o którym mowa
w art. 4241
§ 2 k.p.c., bowiem wydanie wyroku stanowi naruszenie konstytucyjnej
zasady państwa prawnego (art. 2 Konstytucji RP), która doczekała się bogatego
skonkretyzowania w orzecznictwie TK i literaturze. Jak podkreśla się więc w
opracowaniach jej dotyczących, niezbędnym jej składnikiem jest zaufanie obywateli
do organów władzy publicznej, a elementem tego ostatniego jest istotnie rzetelne i
kompleksowe informowanie obywateli o ich prawach i obowiązkach, które wynikają
z ustaw”. Ponadto skarżący podniósł, że „nie może już – z uwagi na upływ
terminów procesowych – wnieść innego środka zaskarżenia skierowanego na
podważenie rozstrzygnięcia zawartego w wyroku. W szczególności nie jest możliwe
wniesienie apelacji, ani też skargi kasacyjnej. W ocenie odwołującego się skarga
kasacyjna ponadto, ze względu na okoliczność, że kodeks w zakresie jej
sporządzenia stawia bardzo wysokie wymogi formalne (np. wskazanie przez
skarżącego istotnego zagadnienia prawnego), byłaby środkiem niewłaściwym, z
góry skazanym już na niepowodzenie przed Sądem Najwyższym. W tak
ukształtowanej sytuacji faktycznej i prawnej niniejsza skarga jawi się zatem jako
istotnie najbardziej słuszne rozwiązanie, pozwalające bowiem uwypuklić
zagadnienie szkody, jaka grozi odwołującemu się wskutek wykonania orzeczenia”.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 4241
§ 1 k.p.c., skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem
przysługuje od prawomocnego wyroku sądu drugiej instancji, gdy przez jego
wydanie stronie została wyrządzona szkoda, a zmiana lub uchylenie tego
orzeczenia w drodze przysługujących stronie środków prawnych nie było i nie jest
możliwe. Wyjątek od tej zasady przewidziano w art. 4241
§ 2 k.p.c. W sytuacji, gdy
3
strona nie skorzystała z przysługujących jej środków prawnych, dopuszczalność
skargi uzależniona jest od kumulatywnego spełnienia dwóch przesłanek: istnienia
wyjątkowego wypadku oraz występowania niezgodności z prawem o
kwalifikowanym charakterze, wynikającej z naruszenia podstawowych zasad
porządku prawnego lub konstytucyjnych wolności albo praw człowieka i obywatela.
Pojęcie wypadku wyjątkowego dotyczy zarówno przyczyn niezgodności z prawem
wyroku ocenianych w kontekście naruszenia podstawowych zasad porządku
prawnego lub konstytucyjnych wolności albo praw człowieka i obywatela, jak i
przesłanek, dla których strona postępowania sądowego nie skorzystała z
przysługujących jej środków prawnych do zaskarżenia orzeczenia.
Obowiązkiem skarżącego jest wykazanie w skardze, stosownie do treści
art. 4245
§ 1 pkt 5 k.p.c., że zachodziły takie uzasadnione obiektywnie okoliczności,
które uniemożliwiły stronie zaskarżenie wyroku w drodze dostępnych środków
prawnych. Wykazanie wystąpienia wyjątkowego wypadku uzasadniającego
wniesienie skargi, stanowi samoistny element skargi i należy do jej wymogów
konstrukcyjnych, którego brak nie może być przez stronę naprawiony. Okoliczności,
w jakich doszło do niezaskarżenia wadliwego z punktu widzenia strony orzeczenia,
mają zasadnicze znaczenie dla odpowiedzialności subsydiarnej Skarbu Państwa, to
bowiem strona winna wykazać, że za pomocą dostępnych jej środków prawnych
uczyniła wszystko, żeby szkody uniknąć lub zapobiec jej powstaniu.
W niniejszej skardze odwołujący się nie powołuje się na żadne wyjątkowe
okoliczności, uniemożliwiające mu wzruszenie będącego przedmiotem skargi
wyroku. Strona skarżąca nie złożyła apelacji od wyroku Sądu Okręgowego, wobec
czego niezaskarżenie wyroku nastąpiło nie na skutek wyjątkowych okoliczności,
tylko na skutek zaniechania odwołującego się. Z utrwalonego już w tym zakresie
orzecznictwa Sądu Najwyższego wynika, że okolicznościami uzasadniającymi
potraktowanie sytuacji jako wyjątkowej w rozumieniu omawianego przepisu może
być, na przykład, ciężka choroba, katastrofa, klęska żywiołowa, czy uzyskanie
błędnej informacji od sądu, co uniemożliwiło stronie skorzystanie z przysługującego
jej środka zaskarżenia (por. np. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 2 lutego
2006 r., I CNP 4/06, OSNC 2006 nr 6, poz. 113, z dnia 2 marca 2006 r., I BU 2/05,
LEX nr 299165, czy z dnia 21 listopada 2007 r., I BP 41/07, LEX nr 621124). Strona
4
skarżąca jakiejkolwiek tego typu okoliczności nie wskazała, powołując się wyłącznie
na zawinione przez siebie uchybienie polegające na niewniesieniu apelacji od
wyroku Sądu pierwszej instancji. Wyklucza to uznanie tego wypadku za wyjątkowy
w myśl art. 4241
§ 2 k.p.c.
Mając powyższe na uwadze, Sąd Najwyższy postanowił jak w sentencji
(art. 4248
§ 2 k.p.c.).
POSTANOWIENIE
Dnia 7 lutego 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Jolanta Strusińska-Żukowska
w sprawie z odwołania S.Ś.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych
o ustalenie istnienia obowiązku podlegania ubezpieczeniu społecznemu,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 7 lutego 2012 r.,
skargi ubezpieczonego o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego
wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 2
sierpnia 2010 r.,
odrzuca skargę.
UZASADNIENIE
Wyrokiem z dnia 2 sierpnia 2010 r. Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie S. Ś. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń
Społecznych z dnia 12 kwietnia 2010 r., stwierdzającej podleganie przez
odwołującego się obowiązkowym ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym i
wypadkowemu w okresie od 1 stycznia 1999 r. do 13 kwietnia 2009 r. oraz
dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu w okresach od 10 kwietnia 2000 r. do
31 sierpnia 2000 r. i od 1 października 2000 r. do 30 listopada 2000 r., a także
ustalającej podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne oraz
zdrowotne.
2
W dniu 8 sierpnia 2011 r. pełnomocnik odwołującego się złożył w trybie
art. 4241
§ 2 k.p.c. skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego
wyroku Sądu Okręgowego z 2 sierpnia 2010 r. Podstawę skargi stanowił zarzut
naruszenia art. 9 k.p.a. w związku z art. 123 ustawy z dnia 13 października 1998 r.
o systemie ubezpieczeń społecznych (jednolity tekst: Dz. U. z 2009 r., Nr 205, poz.
1585 ze zm.).
Skarżący wskazał nadto, że zachodzi wyjątkowy wypadek, „o którym mowa
w art. 4241
§ 2 k.p.c., bowiem wydanie wyroku stanowi naruszenie konstytucyjnej
zasady państwa prawnego (art. 2 Konstytucji RP), która doczekała się bogatego
skonkretyzowania w orzecznictwie TK i literaturze. Jak podkreśla się więc w
opracowaniach jej dotyczących, niezbędnym jej składnikiem jest zaufanie obywateli
do organów władzy publicznej, a elementem tego ostatniego jest istotnie rzetelne i
kompleksowe informowanie obywateli o ich prawach i obowiązkach, które wynikają
z ustaw”. Ponadto skarżący podniósł, że „nie może już – z uwagi na upływ
terminów procesowych – wnieść innego środka zaskarżenia skierowanego na
podważenie rozstrzygnięcia zawartego w wyroku. W szczególności nie jest możliwe
wniesienie apelacji, ani też skargi kasacyjnej. W ocenie odwołującego się skarga
kasacyjna ponadto, ze względu na okoliczność, że kodeks w zakresie jej
sporządzenia stawia bardzo wysokie wymogi formalne (np. wskazanie przez
skarżącego istotnego zagadnienia prawnego), byłaby środkiem niewłaściwym, z
góry skazanym już na niepowodzenie przed Sądem Najwyższym. W tak
ukształtowanej sytuacji faktycznej i prawnej niniejsza skarga jawi się zatem jako
istotnie najbardziej słuszne rozwiązanie, pozwalające bowiem uwypuklić
zagadnienie szkody, jaka grozi odwołującemu się wskutek wykonania orzeczenia”.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 4241
§ 1 k.p.c., skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem
przysługuje od prawomocnego wyroku sądu drugiej instancji, gdy przez jego
wydanie stronie została wyrządzona szkoda, a zmiana lub uchylenie tego
orzeczenia w drodze przysługujących stronie środków prawnych nie było i nie jest
możliwe. Wyjątek od tej zasady przewidziano w art. 4241
§ 2 k.p.c. W sytuacji, gdy
3
strona nie skorzystała z przysługujących jej środków prawnych, dopuszczalność
skargi uzależniona jest od kumulatywnego spełnienia dwóch przesłanek: istnienia
wyjątkowego wypadku oraz występowania niezgodności z prawem o
kwalifikowanym charakterze, wynikającej z naruszenia podstawowych zasad
porządku prawnego lub konstytucyjnych wolności albo praw człowieka i obywatela.
Pojęcie wypadku wyjątkowego dotyczy zarówno przyczyn niezgodności z prawem
wyroku ocenianych w kontekście naruszenia podstawowych zasad porządku
prawnego lub konstytucyjnych wolności albo praw człowieka i obywatela, jak i
przesłanek, dla których strona postępowania sądowego nie skorzystała z
przysługujących jej środków prawnych do zaskarżenia orzeczenia.
Obowiązkiem skarżącego jest wykazanie w skardze, stosownie do treści
art. 4245
§ 1 pkt 5 k.p.c., że zachodziły takie uzasadnione obiektywnie okoliczności,
które uniemożliwiły stronie zaskarżenie wyroku w drodze dostępnych środków
prawnych. Wykazanie wystąpienia wyjątkowego wypadku uzasadniającego
wniesienie skargi, stanowi samoistny element skargi i należy do jej wymogów
konstrukcyjnych, którego brak nie może być przez stronę naprawiony. Okoliczności,
w jakich doszło do niezaskarżenia wadliwego z punktu widzenia strony orzeczenia,
mają zasadnicze znaczenie dla odpowiedzialności subsydiarnej Skarbu Państwa, to
bowiem strona winna wykazać, że za pomocą dostępnych jej środków prawnych
uczyniła wszystko, żeby szkody uniknąć lub zapobiec jej powstaniu.
W niniejszej skardze odwołujący się nie powołuje się na żadne wyjątkowe
okoliczności, uniemożliwiające mu wzruszenie będącego przedmiotem skargi
wyroku. Strona skarżąca nie złożyła apelacji od wyroku Sądu Okręgowego, wobec
czego niezaskarżenie wyroku nastąpiło nie na skutek wyjątkowych okoliczności,
tylko na skutek zaniechania odwołującego się. Z utrwalonego już w tym zakresie
orzecznictwa Sądu Najwyższego wynika, że okolicznościami uzasadniającymi
potraktowanie sytuacji jako wyjątkowej w rozumieniu omawianego przepisu może
być, na przykład, ciężka choroba, katastrofa, klęska żywiołowa, czy uzyskanie
błędnej informacji od sądu, co uniemożliwiło stronie skorzystanie z przysługującego
jej środka zaskarżenia (por. np. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 2 lutego
2006 r., I CNP 4/06, OSNC 2006 nr 6, poz. 113, z dnia 2 marca 2006 r., I BU 2/05,
LEX nr 299165, czy z dnia 21 listopada 2007 r., I BP 41/07, LEX nr 621124). Strona
4
skarżąca jakiejkolwiek tego typu okoliczności nie wskazała, powołując się wyłącznie
na zawinione przez siebie uchybienie polegające na niewniesieniu apelacji od
wyroku Sądu pierwszej instancji. Wyklucza to uznanie tego wypadku za wyjątkowy
w myśl art. 4241
§ 2 k.p.c.
Mając powyższe na uwadze, Sąd Najwyższy postanowił jak w sentencji
(art. 4248
§ 2 k.p.c.).