IV CZ 165/11
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:22-01-2013
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt IV CZ 165/11
POSTANOWIENIE
Dnia 18 maja 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Krzysztof Strzelczyk (przewodniczący)
SSN Mirosław Bączyk
SSN Grzegorz Misiurek (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa A. K.
przeciwko P. B., Agencji Nieruchomości Rolnych w W. i Skarbowi Państwa –
Ministrowi Rolnictwa i Rozwoju Wsi
o ustalenie oraz wydanie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 18 maja 2012 r.,
zażalenia powódki
na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 27 września 2011 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie oraz pozostawia Sądowi
Apelacyjnemu rozstrzygnięcie o kosztach postępowania
zażaleniowego.
2
Uzasadnienie
Sąd Apelacyjny postanowieniem z dnia 27 września 2011 r. odrzucił apelację
powódki od wyroku Sądu Okręgowego z dnia 4 lutego 2011 r. uznając – po
przeprowadzeniu kontroli przewidzianej w art. 373 k.p.c. – że Sąd pierwszej
instancji bezzasadnie przywrócił skarżącej termin do wniesienia tego środka
odwoławczego.
W zażaleniu na to postanowienie powódka wniosła o jego uchylenie,
zarzucając Sądowi Apelacyjnemu naruszenie art. 373 w związku z art. 168 § 1
k.p.c. oraz art. 233 § 1 i 2 k.p.c.
W odpowiedzi na zażalenie pozwany Skarb Państwa – Minister Rolnictwa
i Rozwoju Wsi, zastępowany przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa,
wniósł o jego oddalenie.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 168 § 1 k.p.c., jeżeli strona nie dokonała w terminie czynności
procesowej bez swojej winy, sąd na jej wniosek postanowi przywrócenie terminu.
Z treści przytoczonego przepisu wynika jednoznacznie, że warunkiem
uwzględnienia takiego wniosku jest opóźnienie w dokonaniu czynności procesowej
bez winy osoby żądającej przywrócenia terminu. W judykaturze i piśmiennictwie
przyjmuje się, że przy ocenie winy strony w uchybieniu terminu bierze się pod
uwagę miernik należytej staranności, jakiej można wymagać od strony
przejawiającej dbałość o swoje własne, życiowo ważne sprawy; analizy tej
dokonuje się przy uwzględnieniu całokształtu okoliczności konkretnej sprawy (zob.
m.in. orzeczenia Sądu Najwyższego: z dnia 27 października 1998 r. II PKN 385/98,
OSNP 1999/23/753, z dnia 26 kwietnia 2007 r. III CZ 22/07 i z dnia 30 maja 2007 r.
II CSK 167/07, niepubl.). Wskazuje się przy tym, że brak winy zachodzi między
innymi w razie choroby strony, w szczególności takiej, która oddziałując także na
sferę psychiczną człowieka, uniemożliwia mu zajęcie się sprawami innymi niż
własne zdrowie, w tym podjęcie decyzji o dokonaniu określonej czynności
procesowej. Podjęcie takiej decyzji należy wyłącznie do strony, a zatem osoba
3
trzecia nie może jej w tym wyręczyć czy pomóc. Jeżeli zatem schorzenie strony
oddziałuje na jej sferę psychiczną w taki sposób, że utrudnia prawidłową ocenę
sytuacji procesowej oraz podjęcie decyzji o dokonaniu określonej czynności, to nie
można mówić o winie strony w uchybieniu tej czynności (zob. m.in. postanowienia
Sądu Najwyższego: z dnia 5 stycznia 2006 r. I UZ 38/05, OSNP 2007/1-2/32
i z dnia 21 września 2010 r. III UZ 4/10, niepubl.).
Przy ocenie, czy rzeczywiście strona, z uwagi na chorobę, nie była w stanie
zająć się sprawą sądową i podjąć racjonalnej decyzji o dokonaniu określonej
czynności procesowej, należy uwzględnić to, że zgodnie z art. 169 § 2 k.p.c. strona,
domagająca się przywrócenia terminu, zobowiązana jest uprawdopodobnić, a nie
udowodnić, okoliczności uzasadniające żądanie. Uprawdopodobnienie zaś oznacza
przytoczenie twierdzeń i wskazanie okoliczności, z których wynika przekonanie
o prawdziwości tych twierdzeń. Ustawowy warunek uprawdopodobnienia
okoliczności usprawiedliwiających niedokonanie czynności procesowej w terminie
powoduje zatem złagodzenie rygorów dowodowych w tym zakresie (zob. m.in.
postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 12 maja 2006 r. V CZ 29/06 i z dnia
21 września 2010 r. III UZ 4/10 niepubl.).
Powódka do złożonego w dniu 16 kwietnia 20111 r. wniosku o przywrócenie
terminu do wniesienia apelacji, upływającego z dniem 29 marca 2011 r., załączyła
kopie skierowania z dnia 23 marca 2011 r. na badanie tomografem komputerowym
jamy brzusznej z uwagi na „pogorszenie stanu ogólnego; epizody gorączki do
39,5 st.” oraz zaświadczenia lekarskiego z dnia 4 kwietnia 2011 r. stwierdzającego,
że „jest od kilku miesięcy diagnozowana z powodu stanów gorączkowych.
Wymagała i wymaga wykonywania wielu badań specjalistycznych; z powodu
bardzo złego samopoczucia oraz wysokiej gorączki pojawiającej się w różnych
porach doby nie mogła uczestniczyć w rozprawach sądowych”.
Sąd Okręgowy, oceniając przez pryzmat przytoczonych przesłanek
twierdzenia powódki zawarte we wniosku oraz kopie dokumentacji lekarskiej, uznał,
że uprawdopodobniła ona, iż w okresie biegu terminu do złożenia wniesienia
apelacji nie była w stanie sporządzić i wnieść ten środek zaskarżenia.
4
Sąd Apelacyjny zakwestionował powyższą ocenę, uznając, że skoro
powódka w terminie do wniesienia apelacji samodzielnie sporządziła i złożyła
wniosek o wykładnię wyroku Sądu Okręgowego oraz wystosowała do Ministerstwa
Spraw Zagranicznych pismo zawierające prośbę o wyjaśnienie określonych kwestii
prawnych, to mogła również – samodzielnie lub przy pomocy męża – dokonać
w terminie zaniechanej czynności procesowej.
Podniesionym w zażaleniu zarzutom, podważającym trafność zapatrywania
Sądu Apelacyjnego, nie można odmówić słuszności. W świetle przedstawionych
przez powódkę kopii dokumentacji medycznej nie ma podstaw do kwestionowania
wystąpienia u niej – w czasie biegu terminu do wniesienia apelacji – świadomości
realnego zagrożenia nawrotu choroby nowotworowej. Stan taki – jak powszechnie
wiadomo – może utrudniać, a niekiedy uniemożliwiać choremu prawidłowe
zajmowanie się zarówno sprawami życia codziennego, jak i przede wszystkim
sprawami urzędowymi czy sądowymi, w tym podejmowanie racjonalnych decyzji
o czynnościach procesowych. W tych okolicznościach Sąd Okręgowy prawidłowo
uznał, że powódka uprawdopodobniła okoliczności uzasadniające wniosek
o przywrócenie terminu do wniesienia apelacji, zaś argumenty przytoczone przez
Sąd Apelacyjny nie usprawiedliwiały odmiennej jego oceny.
Z tych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 39816
w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c. oraz art. 108 § 2 w związku z art. 39821
k.p.c. orzekł, jak w sentencji.
POSTANOWIENIE
Dnia 18 maja 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Krzysztof Strzelczyk (przewodniczący)
SSN Mirosław Bączyk
SSN Grzegorz Misiurek (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa A. K.
przeciwko P. B., Agencji Nieruchomości Rolnych w W. i Skarbowi Państwa –
Ministrowi Rolnictwa i Rozwoju Wsi
o ustalenie oraz wydanie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 18 maja 2012 r.,
zażalenia powódki
na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 27 września 2011 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie oraz pozostawia Sądowi
Apelacyjnemu rozstrzygnięcie o kosztach postępowania
zażaleniowego.
2
Uzasadnienie
Sąd Apelacyjny postanowieniem z dnia 27 września 2011 r. odrzucił apelację
powódki od wyroku Sądu Okręgowego z dnia 4 lutego 2011 r. uznając – po
przeprowadzeniu kontroli przewidzianej w art. 373 k.p.c. – że Sąd pierwszej
instancji bezzasadnie przywrócił skarżącej termin do wniesienia tego środka
odwoławczego.
W zażaleniu na to postanowienie powódka wniosła o jego uchylenie,
zarzucając Sądowi Apelacyjnemu naruszenie art. 373 w związku z art. 168 § 1
k.p.c. oraz art. 233 § 1 i 2 k.p.c.
W odpowiedzi na zażalenie pozwany Skarb Państwa – Minister Rolnictwa
i Rozwoju Wsi, zastępowany przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa,
wniósł o jego oddalenie.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 168 § 1 k.p.c., jeżeli strona nie dokonała w terminie czynności
procesowej bez swojej winy, sąd na jej wniosek postanowi przywrócenie terminu.
Z treści przytoczonego przepisu wynika jednoznacznie, że warunkiem
uwzględnienia takiego wniosku jest opóźnienie w dokonaniu czynności procesowej
bez winy osoby żądającej przywrócenia terminu. W judykaturze i piśmiennictwie
przyjmuje się, że przy ocenie winy strony w uchybieniu terminu bierze się pod
uwagę miernik należytej staranności, jakiej można wymagać od strony
przejawiającej dbałość o swoje własne, życiowo ważne sprawy; analizy tej
dokonuje się przy uwzględnieniu całokształtu okoliczności konkretnej sprawy (zob.
m.in. orzeczenia Sądu Najwyższego: z dnia 27 października 1998 r. II PKN 385/98,
OSNP 1999/23/753, z dnia 26 kwietnia 2007 r. III CZ 22/07 i z dnia 30 maja 2007 r.
II CSK 167/07, niepubl.). Wskazuje się przy tym, że brak winy zachodzi między
innymi w razie choroby strony, w szczególności takiej, która oddziałując także na
sferę psychiczną człowieka, uniemożliwia mu zajęcie się sprawami innymi niż
własne zdrowie, w tym podjęcie decyzji o dokonaniu określonej czynności
procesowej. Podjęcie takiej decyzji należy wyłącznie do strony, a zatem osoba
3
trzecia nie może jej w tym wyręczyć czy pomóc. Jeżeli zatem schorzenie strony
oddziałuje na jej sferę psychiczną w taki sposób, że utrudnia prawidłową ocenę
sytuacji procesowej oraz podjęcie decyzji o dokonaniu określonej czynności, to nie
można mówić o winie strony w uchybieniu tej czynności (zob. m.in. postanowienia
Sądu Najwyższego: z dnia 5 stycznia 2006 r. I UZ 38/05, OSNP 2007/1-2/32
i z dnia 21 września 2010 r. III UZ 4/10, niepubl.).
Przy ocenie, czy rzeczywiście strona, z uwagi na chorobę, nie była w stanie
zająć się sprawą sądową i podjąć racjonalnej decyzji o dokonaniu określonej
czynności procesowej, należy uwzględnić to, że zgodnie z art. 169 § 2 k.p.c. strona,
domagająca się przywrócenia terminu, zobowiązana jest uprawdopodobnić, a nie
udowodnić, okoliczności uzasadniające żądanie. Uprawdopodobnienie zaś oznacza
przytoczenie twierdzeń i wskazanie okoliczności, z których wynika przekonanie
o prawdziwości tych twierdzeń. Ustawowy warunek uprawdopodobnienia
okoliczności usprawiedliwiających niedokonanie czynności procesowej w terminie
powoduje zatem złagodzenie rygorów dowodowych w tym zakresie (zob. m.in.
postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 12 maja 2006 r. V CZ 29/06 i z dnia
21 września 2010 r. III UZ 4/10 niepubl.).
Powódka do złożonego w dniu 16 kwietnia 20111 r. wniosku o przywrócenie
terminu do wniesienia apelacji, upływającego z dniem 29 marca 2011 r., załączyła
kopie skierowania z dnia 23 marca 2011 r. na badanie tomografem komputerowym
jamy brzusznej z uwagi na „pogorszenie stanu ogólnego; epizody gorączki do
39,5 st.” oraz zaświadczenia lekarskiego z dnia 4 kwietnia 2011 r. stwierdzającego,
że „jest od kilku miesięcy diagnozowana z powodu stanów gorączkowych.
Wymagała i wymaga wykonywania wielu badań specjalistycznych; z powodu
bardzo złego samopoczucia oraz wysokiej gorączki pojawiającej się w różnych
porach doby nie mogła uczestniczyć w rozprawach sądowych”.
Sąd Okręgowy, oceniając przez pryzmat przytoczonych przesłanek
twierdzenia powódki zawarte we wniosku oraz kopie dokumentacji lekarskiej, uznał,
że uprawdopodobniła ona, iż w okresie biegu terminu do złożenia wniesienia
apelacji nie była w stanie sporządzić i wnieść ten środek zaskarżenia.
4
Sąd Apelacyjny zakwestionował powyższą ocenę, uznając, że skoro
powódka w terminie do wniesienia apelacji samodzielnie sporządziła i złożyła
wniosek o wykładnię wyroku Sądu Okręgowego oraz wystosowała do Ministerstwa
Spraw Zagranicznych pismo zawierające prośbę o wyjaśnienie określonych kwestii
prawnych, to mogła również – samodzielnie lub przy pomocy męża – dokonać
w terminie zaniechanej czynności procesowej.
Podniesionym w zażaleniu zarzutom, podważającym trafność zapatrywania
Sądu Apelacyjnego, nie można odmówić słuszności. W świetle przedstawionych
przez powódkę kopii dokumentacji medycznej nie ma podstaw do kwestionowania
wystąpienia u niej – w czasie biegu terminu do wniesienia apelacji – świadomości
realnego zagrożenia nawrotu choroby nowotworowej. Stan taki – jak powszechnie
wiadomo – może utrudniać, a niekiedy uniemożliwiać choremu prawidłowe
zajmowanie się zarówno sprawami życia codziennego, jak i przede wszystkim
sprawami urzędowymi czy sądowymi, w tym podejmowanie racjonalnych decyzji
o czynnościach procesowych. W tych okolicznościach Sąd Okręgowy prawidłowo
uznał, że powódka uprawdopodobniła okoliczności uzasadniające wniosek
o przywrócenie terminu do wniesienia apelacji, zaś argumenty przytoczone przez
Sąd Apelacyjny nie usprawiedliwiały odmiennej jego oceny.
Z tych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 39816
w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c. oraz art. 108 § 2 w związku z art. 39821
k.p.c. orzekł, jak w sentencji.