Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CZ 19/12
POSTANOWIENIE
Dnia 22 czerwca 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Barbara Myszka (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Anna Owczarek
SSN Hubert Wrzeszcz
w sprawie z powództwa J. G.
przeciwko Gminie S. i Skarbowi Państwa – Samorządowemu Kolegium
Odwoławczemu w K. oraz Wojewodzie X.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 22 czerwca 2012 r.,
zażalenia powódki
na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 7 grudnia 2011 r.,
1. odrzuca zażalenie w części dotyczącej odrzucenia
wniosku o przywrócenie terminu,
2. oddala zażalenie w pozostałej części,
3. nie obciąża powódki kosztami postępowania
zażaleniowego poniesionymi przez Skarb Państwa.
Uzasadnienie
2
Postanowieniem z dnia 7 grudnia 2011 r. Sąd Apelacyjny odrzucił wniosek
powódki o przywrócenie terminu do złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia
wyroku tego Sądu z dnia 2 listopada 2011 r. oraz wniosek o sporządzenie
uzasadnienia wymienionego wyroku. Stwierdził, że wyrokiem z dnia 2 listopada
2011 r. została oddalona apelacja powódki od wyroku Sądu pierwszej instancji w
sprawie przeciwko Gminie S. oraz Skarbowi Państwa – Wojewodzie X. i
Samorządowemu Kolegium Odwoławczemu w K., a w dniu 23 listopada 2011 r.
powódka złożyła wniosek o przywrócenie terminu do zażądania uzasadnienia tego
wyroku i doręczenia go wraz z uzasadnieniem. Równocześnie złożyła wniosek o
sporządzenie uzasadnienia wymienionego wyroku i doręczenie go z
uzasadnieniem. We wniosku o przywrócenie terminu przytoczyła, że po ogłoszeniu
wyroku, w trakcie rozmów ze swoim pełnomocnikiem, nie wyraziła woli
kontynuowania postępowania, w związku z czym pełnomocnik nie złożył w
przepisanym terminie wniosku o sporządzenie uzasadnienia i doręczenie wyroku z
uzasadnieniem. W dniu 17 listopada 2011 r. złożyła jednak w kancelarii
pełnomocnika pismo z wnioskiem o sporządzenie skargi kasacyjnej.
Sąd Apelacyjny stwierdził, że, zgodnie z art. 168 § 1 k.p.c., wniosek
o przywrócenie terminu przysługuje stronie tylko wtedy, gdy istniała obiektywna
przyczyna uchybienia terminowi do dokonania czynności procesowej.
Z uzasadnienia wniosku powódki wynika natomiast, że uchybiła określonemu
w art. 387 § 3 k.p.c. terminowi do zażądania doręczenia wyroku z dnia 2 listopada
2011 r. z uzasadnieniem, ponieważ początkowo nie zamierzała wnosić skargi
kasacyjnej, a następnie zmieniła zdanie i w dniu 17 listopada 2011 r. zwróciła się
do swojego pełnomocnika o sporządzenie skargi. We wniosku o przywrócenie
terminu powódka nie wskazała też żadnej obiektywnej przyczyny, dla której
uchybiła przewidzianemu w art. 169 § 1 k.p.c. tygodniowemu terminowi do złożenia
wniosku. Wszystko to skutkuje uznaniem wniosku o przywrócenie terminu za
niedopuszczalny z powodu braku ustawowej przyczyny przywrócenia terminu, co –
zgodnie z art. 171 k.p.c. – uzasadnia odrzucenie wniosku. W konsekwencji
3
odrzuceniu ulega także – jako spóźniony – wniosek o doręczenie wyroku
z uzasadnieniem ( art. 328 § 1 w związku z art. 391 § 1 k.p.c.).
W zażaleniu na postanowienie Sądu Apelacyjnego powódka wniosła
o rozpoznanie również postanowienia odrzucającego wniosek o przywrócenie
terminu. Zarzuciła Sądowi naruszenie art. 171 k.p.c. przez przyjęcie, że dotknięte
wadą co do treści czynności prawnej oświadczenie o braku woli składania skargi
kasacyjnej skutkuje niedopuszczalnością wniosku o przywrócenie terminu, art. 168
§ 1 k.p.c. przez przyjęcie, że nie złożyła wniosku o sporządzenie uzasadnienia
wyroku z uzasadnieniem bez swojej winy, art. 231 i 233 § 1 k.p.c. przez przyjęcie,
że niezłożenie wniosku w terminie wskazanym w art. 387 § 3 k.p.c. było zgodne
z jej wolą, i art. 231 i 233 § 1 k.p.c. przez nieuwzględnienie wynikającego z pisma
z dnia 17 listopada 2011 r. zamiaru złożenia skargi kasacyjnej, uzasadniającego
potraktowanie jej wcześniejszego, domniemanego stanowiska jako wady
oświadczenia woli polegającej na błędzie co do treści czynności prawnej
uzgodnionej z pełnomocnikiem. W konkluzji żaląca wniosła o uchylenie
zaskarżonego postanowienia w całości.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W zażaleniu powódka zgłosiła dwa wzajemnie sprzeczne wnioski, z jednej
bowiem strony sprecyzowała, że zaskarża postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 7 grudnia 2011 r. w całości i wnosi o jego uchylenie w całości, z drugiej
natomiast – z powołaniem się na art. 380 w związku z art. 39821
i 3941
§ 3 k.p.c. –
wniosła o rozpoznanie również postanowienia o odrzuceniu wniosku
o przywrócenie terminu. Uszło uwagi skarżącej, że art. 380 k.p.c., który – na
podstawie art. 39821
w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c. – znajduje odpowiednie
zastosowanie w postępowaniu zażaleniowym, dotyczy postanowień
niepodlegających zaskarżeniu w drodze zażalenia. Skoro jednak – niezależnie od
wspomnianej sprzeczności – powódka wyraźnie stwierdziła, że zaskarża
postanowienie Sądu Apelacyjnego w całości i wnosi o jego uchylenie w całości,
należało przyjąć, że zażalenie zostało skierowane przeciwko całemu
postanowieniu, w tym postanowieniu o odrzuceniu wniosku o przywrócenie terminu.
Trzeba w związku z tym przypomnieć, że postanowienie sądu drugiej instancji
4
o odrzuceniu wniosku o przywrócenie terminu do złożenia wniosku o sporządzenie
uzasadnienia wyroku sądu drugiej instancji oraz o doręczenie tego wyroku
z uzasadnieniem nie jest postanowieniem kończącym postępowanie w sprawie
w rozumieniu art. 394 1
§ 2 k.p.c., wobec czego nie podlega zaskarżeniu
zażaleniem do Sądu Najwyższego (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia
11 sierpnia 1999 r., I CKN 367/99, OSNC 2000, nr 3, poz. 48, uchwały składu
siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 31 maja 2000 r., III ZP 1/00, OSNC
2001, nr 1, poz. 1 i z dnia 6 października 2000 r., III CZP 31/00, OSNC 2001, nr 2,
poz. 22 oraz postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 23 października 2002 r.,
II CZ 109/02, nie publ. i z dnia 4 marca 2005 r., II UZ 72/04, OSNP 2005, nr 20,
poz. 325).
Postanowieniem kończącym postępowanie w sprawie w rozumieniu art. 3941
§ 2 k.p.c. jest natomiast postanowienie sądu drugiej instancji odrzucające wniosek
strony o sporządzenie uzasadnienia wyroku tego sądu i doręczenie go wraz
z uzasadnieniem. Zgodnie z art. 3941
§ 2 k.p.c., na takie postanowienie –
w sprawach, w których przysługuje skarga kasacyjna – służy zażalenie do Sądu
Najwyższego. Rozpoznając to zażalenie Sąd Najwyższy – na podstawie art. 380
w związku z art. 39821
i 3941
§ 3 k.p.c. – na wniosek strony rozpoznaje również te
postanowienia, które nie podlegały zaskarżeniu w drodze zażalenia, a miały wpływ
na rozstrzygnięcie sprawy (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia
15 grudnia 2005 r., I PZ 22/05, OSNP 2006, nr 21-22, poz. 330).
Z tych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 373 w związku z art. 370,
39821
i 3941
§ 3 k.p.c. odrzucił zażalenie w części dotyczącej odrzucenia wniosku
o przywrócenie terminu. Obejmując tę część zaskarżonego postanowienia kontrolą
w trybie art. 380 w związku z art. 39821
i 3941
§ 3 k.p.c., trzeba stwierdzić, że Sąd
Apelacyjny niewadliwie przyjął, iż żaląca nie wskazała żadnej obiektywnej
przyczyny, dla której nie złożyła w przepisanym terminie wniosku o sporządzenie
uzasadnienia wyroku z dnia 2 listopada 2011 r. i doręczenie go wraz
z uzasadnieniem. Okoliczności wskazywane w zażaleniu nie mogą być uznane za
obiektywne przyczyny uchybienia terminowi, nie wyłączają bowiem winy
w rozumieniu art. 168 § 1 k.p.c. zdarzenia o charakterze wewnętrznym, polegające
na wadliwej komunikacji strony z jej pełnomocnikiem procesowym. Trzeba dodać,
5
że stroną w rozumieniu przepisów o przywróceniu terminu do dokonania czynności
procesowej jest także jej pełnomocnik (zob. postanowienia Sądu Najwyższego
z dnia 21 lipca 2011 r., V CZ 52/11, nie publ., z dnia 28 września 2011 r., I CZ
81/11, nie publ. i z dnia 4 listopada 2011 r., I CZ 119/11, nie publ.).
Skoro Sąd Apelacyjny trafnie uznał, że żaląca nie wskazała żadnej
obiektywnej przyczyny, dla której uchybiła terminowi przewidzianemu w art. 387 § 3
k.p.c., postanowienie tego Sądu w części odrzucającej wniosek o sporządzenie
uzasadnienia wyroku z dnia 2 listopada 2011 r. i doręczenie go z uzasadnieniem
trzeba uznać za prawidłowe. Dlatego też Sąd Najwyższy na podstawie art. 39814
w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c. w pozostałej części zażalenie oddalił jako
pozbawione uzasadnionych podstaw.
Ze względu na trudną sytuację życiową i materialną żalącej Sąd Najwyższy
na podstawie art. 102 w związku z art. 391 § 1, 39821
i 3941
§ 3 k.p.c. odstąpił od
obciążenia jej kosztami postępowania zażaleniowego poniesionymi przez Skarb
Państwa – Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa. Wypada przypomnieć, że
w orzecznictwie Sądu Najwyższego do okoliczności uzasadniających
zastosowanie art. 102 k.p.c. zalicza się także szczególnie trudną sytuację życiową
i materialną strony przegrywającej, która uniemożliwia jej pokrycie kosztów
należnych przeciwnikowi.
md