Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CZ 55/12
POSTANOWIENIE
Dnia 20 lipca 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Zbigniew Kwaśniewski (przewodniczący)
SSN Anna Owczarek (sprawozdawca)
SSN Katarzyna Tyczka-Rote
w sprawie z wniosku Skarbu Państwa - Prezydenta Miasta Ł.
przy uczestnictwie M. G.
oraz Gminy Miejskiej Ł. - Urzędu Miasta o zasiedzenie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 20 lipca 2012 r.,
zażalenia uczestnika postępowania M. G.
na postanowienie Sądu Okręgowego
z dnia 28 listopada 2011 r.,
I. oddala zażalenie
II. oddala wniosek Skarbu Państwa - Prokuratorii Generalnej
Skarbu Państwa o zasądzenie zwrotu kosztów
postępowania zażaleniowego.
Uzasadnienie
2
Sąd Okręgowy postanowieniem z dnia 28 listopada 2011 r. odrzucił skargę
kasacyjną uczestnika postępowania M. G. wobec nieuiszczenia należnej opłaty
sądowej w pełnej kwocie, tj. 2000 zł i z urzędu nakazał zwrot na jego rzecz kwoty
1901,73 złotych tytułem opłaty od skargi.
Sąd Okręgowy wskazał, iż postanowieniem z dnia 9 listopada 2011 r.
oddalono wniosek uczestnika postępowania o zwolnienie od opłaty od skargi
kasacyjnej. Powyższe postanowienie zostało doręczone pełnomocnikowi
skarżącego w dniu 16 listopada 2011 r., w ustawowym terminie skarżący uiścił
opłatę w kwocie 1901,73 zł, a jej pozostałą część, tj. 98,27 zł uiścił w dniu
29 listopada 2011 r.
Zażalenie na powyższe postanowienie wniósł uczestnik postępowania M. G.
Wnosząc o uchylenie postanowienia zarzucił błędne ustalenie, że skarga kasacyjna
nie została opłacona, a w konsekwencji naruszenie art. 398 § 2 k.p.c. przez jego
zastosowanie. Skarżący wniósł o rozpoznanie na podstawie art. 380 k.p.c.
postanowienia Sądu Okręgowego z dnia 7 grudnia 2011 r. w przedmiocie
odrzucenia wniosku o przywrócenie terminu do uiszczenia opłaty sądowej jako
niedopuszczalnego
Wnioskodawca Skarb Państwa - Prezydent Miasta Ł. zastąpiony przez
Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa wnosił o oddalenie zażalenia.
Sąd Najwyższy zważył:
Sąd Okręgowy postanowieniem z dnia 9 listopada 2011 r. oddalił wniosek
uczestnika postępowania o zwolnienie od opłaty od skargi kasacyjnej.
Data doręczenia powyższego postanowienia otwierała termin do wniesienia opłaty
(art. 112 ust. 3 u.k.s.c.). Wysokość stałej opłaty sądowej w sprawie o zasiedzenie
wynosiła 2.000 zł (art. 40 u.k.s.c.). Poza sporem pozostaje, że w ustawowym
terminie opłata została uiszczona przelewem transgranicznym w niepełnej kwocie
(1901,73 zł), co było następstwem pobrania opłaty prowizyjnej przez banki.
Pozostała część opłaty od skargi kasacyjnej, tj. kwota 98,27 zł została wniesiona
po upływie terminu. Wniesienie środka zaskarżenia jest czynnością procesową,
która powinna spełniać wymagania formalne, do których zalicza się również
3
jej właściwe opłacenie. Uiszczenie od pisma procesowego opłaty stałej w kwocie
niższej od prawidłowej, zgodnie z utrwalonym orzecznictwem sądowym, traktowane
jest jako niedokonanie opłaty.
Wniosek zażalenia o rozszerzenie zakresu rozpoznania o ocenę prawidłowości
postanowienia o odrzuceniu wniosku o przywrócenie terminu do uiszczenia opłaty
sądowej od skargi kasacyjnej, jako nie podlegającego zaskarżeniu, a mającemu
wpływ na rozstrzygnięcie sprawy (art. 380 k.p.c.) nie zasługuje na uwzględnienie.
Po pierwsze wskazać należy na kolejność czynności sądowych. Postanowienie
o odrzuceniu skargi kasacyjnej zapadło w dniu 28 listopada 2011 r., a o odrzuceniu
wniosku o przywrócenie terminu do uiszczenia opłaty sądowej od tej skargi w dniu
7 grudnia 2011 r. Już tylko porównanie tych dat oraz przedmiotu rozstrzygnięć
wskazuje, że na orzeczenie w przedmiocie odrzucenia skargi wydane później
postanowienie nie mogło mieć wpływu. Po drugie jak powszechnie przyjmuje się
postępowanie o przywrócenie terminu do dokonania czynności procesowej oraz
zażalenie na odrzucenie środka procesowego wzajemnie się wykluczają (por. m.in.
postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 10 listopada 1998 r., III CKN 874/98,
z dnia 15 listopada 1999 r., I CZ 174/99, niepubl., z dnia 21 października 2011 r.,
IV CZ 71/11, nie publ.). Postępowanie wpadkowe o przywrócenie terminu, któremu
strona uchybiła, może być wszczęte bądź przed podjęciem czynności, gdy strona
zdaje sobie sprawę z uchybienia terminowi, albo już po jej dokonaniu po wydaniu
przez sąd postanowienia o odrzuceniu danego środka procesowego. Termin do
złożenia wniosku otwiera się wówczas w chwili dowiedzenia się o przyczynie
odrzucenia środka. Po trzecie w sprawie niniejszej, wobec nieuprawomocnienia się
postanowienia o odrzuceniu skargi kasacyjnej, skutki procesowe związane z jej
wniesieniem w dacie składania wniosku o przywrócenie terminu nie zostały jeszcze
zniweczone. Zagadnienie czy stronie, która nie dokonała w ustawowym terminie
prawidłowej czynności procesowej, w szczególności z wadami lub brakami
podlegającymi uzupełnieniu, przysługuje wniosek o przywrócenie terminu do
dokonania tej czynności czy do uzupełnienia braków (wad) jest sporne
w orzecznictwie. Prezentowane jest stanowisko, że stronie służy wniosek
o przywrócenie terminu do uzupełnienia braków środka odwoławczego,
w szczególności do uiszczenia opłaty sądowej, oparte na poglądzie, iż skoro
4
obowiązek uiszczenia opłaty od środka odwoławczego został uregulowany
w odrębnych przepisach, to należy uznać go za odrębną czynność procesową
zatem stronie, która wniosła w terminie środek odwoławczy, a uchybiła terminowi
do uiszczenia opłaty, służy, zgodnie z art. 168 § 1 k.p.c., wniosek o przywrócenie
terminu do dokonania tej czynności procesowej, której uchybiła, a więc
o przywrócenie terminu do uiszczenia opłaty, a nie do wniesienia środka
odwoławczego (por. m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 lipca 1979 r., IV CR
232/79, OSNC 1980/1/16, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 stycznia
2008 r. V CZ 121/07, nie publ., postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 lutego
2006 r., III CZ 4/06). Zdecydowanie przeważa jednak pogląd przeciwny, wyrażony
przez Sąd Najwyższy m.in. w orzeczeniach z dnia 6 listopada 1950 r., C 549/50,
OSN 1951/1/30, z dnia 12 lipca 1957 r., I CZ 131/57, OSPiKA 1958/4/103, z dnia
2 września 1981 r., II CZ 107/81, z dnia 7 czerwca 2002 r., IV CZ 92/02, z dnia
27 stycznia 2005 r., II UZ 48/04, z dnia 22 lutego 2006 r., III CZ 4/06 niepubl.,
z dnia 9 lipca 2008 r., V CZ 44/08, OSNC-ZD 2009/2/55, z dnia 11 stycznia 2008 r.,
V CZ 121/07 nie publ., w myśl którego skoro kodeks postępowania cywilnego
w sposób ścisły reguluje dopuszczalność, wymagania oraz terminy czynności
procesowych, to czynność dokonana z ich uchybieniem jest nieskuteczna, a gdy
chodzi o tzw. wymogi konstrukcyjne w ogóle nie staje się czynnością procesową.
Niespełnienie albo nieuzupełnienie w wyznaczonym terminie wymagań stawianych
środkom odwoławczym powoduje, że czynność nie wywołuje związanych z nią
skutków prawnych i podlega odrzuceniu. Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia
27 stycznia 2005 r., II UZ 48/04, stwierdził, że przewidziana w art. 168 § 1 k.p.c.
możliwość przywrócenia terminu do dokonania czynności procesowej, który został
przekroczony, dotyczy czynności procesowej, a nie jej elementów składowych,
kreujących ją lub tworzących jej formę. Jeżeli więc sąd odrzucił środek odwoławczy
z powodu niespełnienia któregoś z jego wymagań i nieuzupełnienia braku, wniosek
o przywrócenie terminu może dotyczyć tylko wniesienia tego środka. W takiej
sytuacji wniosek o przywrócenie terminu jedynie do uzupełnienia braków środka
odwoławczego, w tym uiszczenia opłaty, byłby wnioskiem bezprzedmiotowym,
a przywrócenie terminu tylko w tym zakresie nie umożliwiłoby skutecznego
5
wniesienia tego środka, uprzednio odrzuconego. Do tego stanowiska przychyla się
Sąd Najwyższy w obecnym składzie.
W sprawie bez znaczenia pozostaje okoliczność, iż skarżący uiścił brakującą
kwotę opłaty przed wydaniem postanowienia z dnia 28 listopada 2011 r.
w przedmiocie odrzucenia skargi kasacyjnej, gdyż postanowienie to nie miało
wpływu na bieg terminu do uiszczenia opłaty.
W tym stanie rzeczy zarzuty zażalenia nie są oparte na uzasadnionych
podstawach i Sąd Najwyższy na mocy art. 3941
§ 3 w zw. z art. 39814
k.p.c. orzekł
jak w postanowieniu.
jw
Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13