Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I UK 2/12
POSTANOWIENIE
Dnia 12 września 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Zbigniew Myszka
w sprawie z odwołania B. – P. Spółki Akcyjnej w B.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B.
z udziałem zainteresowanych: "B. Spółki o. o." w B. i H. D.
o objęcie ubezpieczeniem społecznym,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 12 września 2012 r.,
wniosku B. – P. Spółki Akcyjnej w B.
o wykładnię postanowienia Sądu Najwyższego
z dnia 23 maja 2012 r., sygn. akt I UK 2/12,
oddala wniosek.
UZASADNIENIE
Postanowieniem z dnia 23 maja 2012 r., I UK 2/12, Sąd Najwyższy odmówił
przyjęcia do rozpoznania skargi kasacyjnej wnioskodawcy B. – P. S.A. w B. od
wyroku Sądu Apelacyjnego – III Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia
11 sierpnia 2011 r., oddalającego apelację wnioskodawcy od wyroku Sądu
Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 17 marca 2011 r.,
oddalającego odwołanie wnioskodawcy od decyzji Zakładu Ubezpieczeń
Społecznych Oddziału w B. z dnia 9 listopada 2010 r., stwierdzającej, że
zainteresowany H. D. jako pracownik został z urzędu objęty i podlega
obowiązkowym ubezpieczeniom: emerytalnym, rentowym, chorobowym i
2
wypadkowym w okresach wskazanych w tej decyzji, a także zasądził od
wnioskodawcy na rzecz pozwanego kwotę 120 zł tytułem zwrotu kosztów
postępowania kasacyjnego.
W uzasadnieniu tego postanowienia Sąd Najwyższy wskazał, że skarga
kasacyjna nie nadawała się do przyjęcia jej do rozpoznania, ponieważ
sformułowane w niej zagadnienia prawne zostały już jednoznacznie wyjaśnione w
uchwale Sądu Najwyższego z dnia 2 września 2009 r., II UZP 6/09 (OSNP 2010 nr
3-4, poz. 46). Natomiast przedstawione w skardze wątpliwości prawne zostały
„spowodowane przez samą stronę skarżącą i powinny być usunięte przez nią we
własnym zakresie, gdy zaniecha stosowania oczywiście nielegalnych praktyk
zmierzających do obejścia wskazanych w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku
przepisów prawa pracy i prawa ubezpieczeń społecznych”. Wskazana w skardze
rzekoma „niekonstytucyjność” art. 18 ust. 2a i art. 18 ust. 1a ustawy systemowej
wynika wyłącznie z oczywiście nagannych praktyk skarżącego, który dopuścił się
negatywnie osądzonych prób ewidentnego obejścia wymienionych przepisów
prawa, co wyklucza skierowanie pytania prawnego do składu powiększonego Sądu
Najwyższego lub do Trybunału Konstytucyjnego. Podobnie Sąd Najwyższy orzekł,
po merytorycznym rozpoznaniu skargi kasacyjnej w analogicznej sprawie, w wyroku
z dnia 11 maja 2012 r., I UK 5/12, dotychczas niepublikowany), według którego,
zawarcie umowy o dzieło z pośrednikiem nazywanym podwykonawcą, na
podstawie której pracownik wykonuje dzieło na rzecz swego pracodawcy nie
stanowi podstawy ubezpieczenia przez ten podmiot. W wypadku zawarcia takiej
umowy pracodawca obowiązany jest opłacać składkę na ubezpieczenie społeczne
z uwzględnieniem wynagrodzenia za dzieło wykonane przez pracownika (art. 8 ust.
2a w związku z art. 18 ust.1a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i
rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych).
Pismem z dnia 23 lipca 2012 r. skarżący wniósł o dokonanie wykładni
uzasadnienia „wyroku Sądu Najwyższego z dnia 23 maja 2012 r. w sprawie o sygn.
akt I UK 2/12 poprzez wskazanie, jakich ‘oczywiście nielegalnych praktyk’, o
których mowa na stronie 6 uzasadnienia wyroku, powinna zaniechać skarżąca w
celu usunięcia wątpliwości prawnych i trudności praktycznych związanych ze
stosowaniem art. 8 ust. 2a i art. 18 ust. 1a ustawy o systemie ubezpieczeń
3
społecznych”. Według wnioskodawcy, posługując się tym zwrotem Sąd Najwyższy
„nie wskazał, o jakie oczywiście nielegalne praktyki chodzi”, ani „nie wyjaśnił
istotnych wątpliwości prawnych podniesionych w skardze kasacyjnej, stwierdzając
zamiast tego, że wątpliwości te i trudności z dostosowaniem się do praktycznych
skutków wynikających z uchwały SN z dnia 2 września 2009 r., II UZP 6/09 powinny
być usunięte przez skarżącą we własnym zakresie, gdy zaniecha ona stosowania
oczywiście nielegalnych praktyk zmierzających do obejścia wskazanych w
uzasadnieniu zaskarżonego wyroku przepisów prawa pracy i ubezpieczeń
społecznych. Tym samym sprecyzowanie, jakich ‘oczywiście nielegalnych praktyk’
ma zaniechać skarżąca, jest niezbędne dla prawidłowego wykonania przez nią
orzeczenia SN w sprawie I UK 2/12, jak również dla sprecyzowania skutków
przedmiotowego orzeczenia oraz wszystkich wyroków i decyzji wydanych w
przedmiotowej sprawie zarówno w kontekście przedmiotowej sprawy, jak i innych
spraw, toczących się z udziałem skarżącej. Co więcej, ma ono kluczowe znaczenie
dla prawidłowego ukształtowania przez skarżącą stosunków prawnych w
przyszłości. Jest to o tyle istotne, że SN zaniechał wyjaśnienia wątpliwości
prawnych skarżącej, przerzucając na skarżącą obowiązek usunięcia tych
wątpliwości, jak również trudności praktycznych pojawiających się w niniejszej
sprawie”. Tymczasem „żadne z działań skarżącej nie było nielegalne”, a „skarżąca
nadal nie wie, jak w przyszłości zapewnić wykonanie obowiązków art. 8 ust. 2a i
art. 18 ust.1a usus”.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Wstępnie i dla porządku Sąd Najwyższy wskazuje wnioskodawcy
(skarżącej), że początkowo (wniosek z 3 lipca 2012 r.) jej pełnomocnik procesowy
wniósł o dokonanie wykładni „wyroku Sądu Najwyższego z dnia 23 maja 2012 r. w
sprawie o sygn. akt I UK 2/12”, tyle że tak sformułowany wniosek został skierowany
w odniesieniu do wykładni orzeczenia, które nie istnieje w obrocie sądowym (!),
ponieważ w wymienionym dniu i w sprawie o wskazanej sygn. akt I UK 2/12, Sąd
Najwyższy nie orzekał w formie wyroku, ale wydał postanowienie o odmowie
przyjęcia do rozpoznania oczywiście bezzasadnej skargi kasacyjnej. Już z tej
4
przyczyny wykluczone było dokonywanie wykładni „wyroku”, którego Sąd
Najwyższy nie wydał. Warto podkreślić, że autor wniosku zaniechał także
wskazania podstawy prawnej wniosku zmierzającego do wykładni tego
nieistniejącego wyroku, wskazując jedynie „przy tym, iż zgodnie z orzecznictwem
SN wykładni podlega zarówno sentencja wyroku jak i jego uzasadnienie”, tyle że w
przedmiotowej sprawie Sąd Najwyższy nie wydał wyroku, przeto brakuje „substratu”
wnioskowanej wykładni nieistniejącego wyroku. Powyższe sprawia, że wniosek o
wykładnię wyroku, którego Sąd Najwyższy nie wydał, nie odpowiada wymaganiom
ani dyspozycjom art. 352 k.p.c.
Nawet uznając, że wnioskodawca w istocie rzeczy, zgodnie z zawartym w
piśmie procesowym z 10 lipca 2012 r. sprostowaniem wyżej opisanych i często
powielanych w treści wniosku „oczywistych omyłek pisarskich”, wniósł o wykładnię
zwrotu „oczywiście nielegalnych praktyk”, które zostało zawarte w uzasadnieniu
postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 23 maja 2012 r. o odmowie przyjęcia
skargi kasacyjnej do rozpoznania w sprawie I UK 2/12 (art. 352 w związku z
art. 361 k.p.c.), to umiejętności przeciętnego, a zwłaszcza prawnika legitymującego
się profesjonalnym statusem prawnym - radcy prawnego, jakim jest pełnomocnik
procesowy wnioskodawcy, nie powinny przekraczać prawnej i prawniczej percepcji
„nielegalności” zachowań strony, która złożyła wniosek o wykładnię, zwłaszcza że
potencjalnie potrzebne wnioskodawcy wyjaśnienia zostały zawarte (dokonane) w
uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 11 maja 2012 r., I UK 5/12
(dotychczas niepublikowany), powołanego w uzasadnieniu nadal kontestowanego
postanowienia z dnia 23 maja 2012 r. Wymieniony wyrok Sądu Najwyższego z dnia
11 maja 2012 r., I UK 5/12, został wydany w jednej z licznych analogicznych spraw
tego samego rodzaju i pomiędzy tymi samymi stronami (ze zmieniającymi się
jedynie podmiotami zainteresowanymi).
W judykaturze zasadnie przyjmuje się, że wniosek o wykładnię nie może
zmierzać się do wyjaśnienia zawartych w uzasadnieniu orzeczenia wyrażeń
prawniczych i znaczenia słów, ani do kolejnej polemiki ze stanowiskiem sądu
(por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 8 stycznia 1998 r., III AO 25/97,
OSNP 1999 nr 4, poz. 151). Tymczasem wnioskodawca w dalszym ciągu w taki
sposób kontestuje wydawane w analogicznych sprawach orzeczenia, składając w
5
prawomocnie osądzonej sprawie wniosek o wykładnię. Samo niezadowolenie
wnioskodawcy z wydanego w tej dacie, pod wymienioną sygnaturą, postanowienia
o odmowie przyjęcia do rozpoznania oczywiście bezzasadnej skargi kasacyjnej, nie
stanowi i nie uzasadnia wyjaśniania nieistniejących wątpliwości ani co do jego
treści, ani w zakresie uzasadnienia. Ponadto z treści kontestowanego wnioskiem o
wykładnię postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 23 maja 2012 r., I UK 2/12, o
odmowie przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania wynika, a przynajmniej dla
każdego przeciętnego prawnika powinno wynikać, że Sąd Najwyższy nie uznał za
nielegalne zawieranych umów, ale praktyki zmierzające do bezprawnego uchylania
się od obowiązków płatnika składek, co mogłoby w przyszłości prowadzić do
bezprawnego zaniżenia wysokości potencjalnych świadczeń z ubezpieczeń
społecznych przysługujących ubezpieczonym w okolicznościach opisanych i
sankcjonowanych dyspozycjami art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń
społecznych. Sąd Najwyższy nie ma obowiązku i nie udziela porad prawnych
pełnomocnikowi, który legitymuje się profesjonalnym statusem prawnym i
procesowym, co do sposobu wykonywania powinności płatnika składek, które są
uregulowane w powszechnie dostępnych dla każdego prawnika przepisach prawa
ubezpieczeń społecznych. Powyższej incydentalnej sygnalizacji Sąd Najwyższy
dokonał po to, aby zakończyć definitywnie bezpodstawne i bezzasadne próby
dalszego angażowania najwyższej instancji sądowej w niepotrzebne wyjaśnianie tej
ostatecznie osądzonej sprawy, która nie budzi wątpliwości ani co do treści, ani co
do uzasadnienia postanowienia Sądu Najwyższego wydanego 23 maja 2012 r. w
sprawie I UK 2/12.
W konsekwencji Sąd Najwyższy postanowił jak w sentencji.