Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III CZ 69/12
POSTANOWIENIE
Dnia 27 września 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Dariusz Dończyk (przewodniczący)
SSN Irena Gromska-Szuster
SSN Maria Szulc (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa Z. Z. i B. Z.
przeciwko Towarzystwu Ubezpieczeń Wzajemnych w W.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 27 września 2012 r.,
zażalenia powodów na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 11 maja 2012 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie.
2
Uzasadnienie
Zaskarżonym postanowieniem Sąd Apelacyjny odrzucił na podstawie art.
370 w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. zażalenie powodów na postanowienie tego Sądu w
przedmiocie odrzucenia skargi kasacyjnej. Wskazał, że mimo doręczenia
pełnomocnikowi powodów w dniu 20 kwietnia 2012 r. zarządzenia o zwrocie
wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych, należna opłata nie została uiszczona.
W zażaleniu na powyższe postanowienie powodowie zarzucili naruszenie
art. 102 ust. 2 i 4 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach
cywilnych (Dz. U. Nr 90, poz. 594, dalej u.k.s.c.) oraz art. 370 w zw. z art. 397 § 2
k.p.c. przez ich błędne zastosowanie. We wnioskach domagali się rozpoznania na
podstawie art. 380 k.p.c. zarządzenia Przewodniczącego o zwrocie wniosku
o zwolnienie od kosztów sądowych oraz uchylenia zaskarżonego postanowienia
i zasądzenia kosztów postępowania odwoławczego.
W odpowiedzi na zażalenie pozwany wniósł o jego oddalenie.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 102 ust. 2 u.k.s.c., do wniosku o zwolnienie od kosztów
sądowych strona zobowiązana jest dołączyć oświadczenie obejmujące
szczegółowe dane o stanie rodzinnym, majątkowym i dochodach, sporządzone
według wzoru ustalonego w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia
31 stycznia 2006 r. (Dz. U. Nr 27, poz. 200). Wzór oświadczenia nie jest jednak
formularzem, przewidzianym dla innych sytuacji procesowych, lecz wskazaniem
zakresu informacji potrzebnych do rozstrzygnięcia wniosku. Oświadczenie strony
ubiegającej się o zwolnienie od kosztów sądowych nie musi zatem być złożone
na "urzędowym druku", powinno natomiast zawierać wszystkie dane określone
w rozporządzeniu. W świetle art. 102 ust. 4 u.k.s.c. wniosek o zwolnienie
od kosztów sądowych podlega zwrotowi a limine tylko wówczas, gdy profesjonalny
pełnomocnik nie dołączył oświadczenia przewidzianego w art. 102 ust. 2 tej ustawy,
natomiast nie przedstawienie wszystkich wymaganych informacji powoduje
jedynie zarządzenie uzupełnienia wniosku na podstawie art. 130 § 1 k.p.c.
3
(por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 23 marca 2007 r., V CZ 11/07
i z dnia 29 maja 2007 r., V CZ 38/07, niepubl.).
Z powyższego wynika, że ustawa nakłada na pełnomocnika procesowego
obowiązek dołączenia do wniosku oświadczenia strony odpowiadającego
wymogom określonym we wzorze, a to oznacza, że oświadczenie to musi być
złożone przez stronę, która dane w nim zawarte poświadczy swoim podpisem.
W sprawie niniejszej pełnomocnik zawarł informacje dotyczące sytuacji materialnej
strony w uzasadnieniu wniosku, a zatem nie został spełniony wymóg złożenia
oświadczenia strony, co czyni niezasadnym zarzut naruszenia art. 102 ust. 2 i 4
u.k.s.c., poddany kontroli w ramach art. 380 k.p.c.
Słusznie natomiast skarżący zarzuca naruszenie art. 370 w zw. z art. 397 § 2
k.p.c. Następstwem zniweczenia skutków złożenia wniosku o zwolnienie od
kosztów sądowych (art. 130 § 2 k.p.c.) jest zaktualizowanie się sytuacji
oznaczającej nieopłacenie zażalenia. Zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem
Sądu Najwyższego, po wejściu w życie ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zmianie
ustawy – kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr.
234, poz. 1571), którą został uchylony art. 1302
§ 2 k.p.c., odrzucenie
nieopłaconego środka odwoławczego lub środka zaskarżenia wniesionego przez
radcę prawnego lub adwokata jest dopuszczalne dopiero w razie niewykonania
zarządzenia wzywającego do opłacenia tego środka (uchwała Sądu Najwyższego
w składzie siedmiu sędziów z dnia 15 czerwca 2010 r., II UZP 4/10, OSNP 2011, nr
3 - 4, poz. 38, postanowienia z dnia 15 grudnia 2011 r., II CZ 130/11, z dnia
29 czerwca 2011 r., III PZ 5/11). Zasady tej nie wyłącza treść art. 112 ust. 3
u.k.s.c., który wprawdzie nakłada na pełnomocnika strony obowiązek uiszczenia
opłaty od takiego środka bez wezwania, ale tylko w wypadku oddalenia wniosku
o zwolnienie od kosztów sądowych. Ponieważ jest to przepis o charakterze
wyjątkowym, nie można go stosować rozszerzająco do sytuacji nie objętych jego
dyspozycją. W konsekwencji, w wypadku zwrotu wniosku o zwolnienie od kosztów
sądowych strony reprezentowanej przez pełnomocnika będącego adwokatem lub
radcą prawnym przewodniczący jest obowiązany wezwać pełnomocnika
do uiszczenia opłaty od wniesionego zażalenia na podstawie art. 130 § 1 k.p.c.
4
w zw. z art. 397 § 1 k.p.c. i art. 3941
§ 3 k.p.c., a odrzucenie tego środka jest
dopuszczalne w razie nie wykonania zarządzenia.
Ponieważ w sprawie niniejszej postępowanie naprawcze nie było
przeprowadzone, odrzucenie zażalenia nastąpiło przedwcześnie.
Mając powyższe na uwadze orzeczono jak w sentencji, na podstawie art. 39815
w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c.

III CZ 69/12

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia