Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III SK 15/12
POSTANOWIENIE
Dnia 19 października 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Krzysztof Staryk
w sprawie z powództwa E. O. prowadzącej działalność gospodarczą w formie
Przedsiębiorstwa Handlowo - Usługowego E. w N.
przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki
o nałożenie kary pieniężnej,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw
Publicznych w dniu 19 października 2012 r.,
na skutek skargi kasacyjnej strony powodowej od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 17 listopada 2011 r.,
1. odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania.
2. zasądza od E. O., prowadzącej działalność gospodarczą w
formie Przedsiębiorstwa Handlowo - Usługowego E. w N. na
rzecz Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki kwotę 270 (dwieście
siedemdziesiąt) zł tytułem zwrotu kosztów postępowania
kasacyjnego.
UZASADNIENIE
Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 17 listopada 2011 r., oddalił apelację E. O.
prowadzącej działalność gospodarczą w formie Przedsiębiorstwa Handlowo-
Usługowego E. w N. od wyroku Sądu Okręgowego z dnia 16 grudnia 2010 r. w
sprawie przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki (dalej: Prezes Urzędu) o
nałożenie kary pieniężnej. Sąd Apelacyjny, powołując się na stanowisko Sądu
2
Najwyższego, wyrażone w wyroku z dnia 13 maja 2009 r., III SK 39/08 (OSNP
2011, Nr 1-2, poz. 30), nie uwzględnił zarzutu apelacyjnego odnoszącego się do
naruszenia przez Sąd Okręgowy art. 56 ust. 3 Prawa energetycznego poprzez
błędne przyjęcie, że „rokiem poprzednim” jest rok poprzedzający rok wydania
decyzji nakładającej karę pieniężną, a nie rok poprzedni w odniesieniu do daty
czynu, za który Prezes Urzędu nałożył karę pieniężną.
Powód zaskarżył wyrok Sądu Apelacyjnego skargą kasacyjną w całości.
Wnosząc o przyjęcie jej do rozpoznania powód powołał się na potrzebę wykładni
przepisów budzących poważne wątpliwości. Zdaniem powoda, wyrok Sądu
Apelacyjnego oparty jest na wadliwym poglądzie, zgodnie z którym przy
wymierzaniu przedsiębiorcy kary pieniężnej nie obowiązują sąd orzekający wymogi
analogiczne, jak przy orzekaniu w sprawie karnej oraz odpowiednie do tego reguły
wykładni, zmierzające do takiej interpretacji przepisów represyjnych, które są dla
sprawcy łagodniejsze. Powód podnosi, że w myśl art. 56 ust. 3 Prawa
energetycznego wysokość kary pieniężnej nakładanej przez Prezesa Urzędu nie
może przekroczyć 15% przychodu ukaranego przedsiębiorcy osiągniętego w
poprzednim roku podatkowym. Natomiast w art. 106 ust. 1 ustawy z dnia 16 lutego
2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów Prezes Urzędu może nałożyć na
przedsiębiorcę karę pieniężną w wysokości nie większej niż 10% przychodu
osiągniętego w roku rozliczeniowym poprzedzającym rok nałożenia kary. Z
zestawienia tych dwóch przepisów wynika zdaniem powoda, że w ustawie Prawo
energetyczne nie określono w sposób nie budzący wątpliwości, jaki okres stanowi
podstawę wymiaru kary pieniężnej na podstawie art. 56 ust. 3 Prawa
energetycznego. Według powoda możliwe są dwie interpretacje tego przepisu.
Zgodnie z pierwszą z nich „rokiem poprzednim” powinien być rok poprzedzający
datę wydania decyzji. Według konkurencyjnej wykładni chodzi zaś o rok
poprzedzający datę czynu. W dalszej kolejności powód podnosi, że przy wyborze
jednej z tych dwóch wykładni należy kierować się kryterium łagodności sankcji, a
zatem w zależności od okoliczności sprawy nadawać różne znaczenie pojęciu „roku
poprzedniego”.
3
W odpowiedzi na skargę kasacyjną powoda, Prezes Urzędu wniósł o
wydanie postanowienia o odmowie przyjęcia jej do rozpoznania i zasądzenie
kosztów postępowania.
Sąd Najwyższy zważył co następuje:
Skarga kasacyjna powoda nie kwalifikowała się do przyjęcia celem jej
merytorycznego rozpoznania.
Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego, jeżeli skarżący
jako uzasadnienie wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania wskazuje
istnienie potrzeby dokonania przez Sąd Najwyższy wykładni przepisów prawnych
budzących poważne wątpliwości, obowiązany jest przedstawić, jakie poważne
wątpliwości budzi wykładnia określonego przepisu, przytoczyć rozbieżne poglądy
doktryny w tym przedmiocie lub rozbieżne orzeczenia Sądów wydane w oparciu o
różną wykładnię przepisu albo wykazać, że wykładnia dokonana przez Sąd drugiej
instancji sprzeczna jest z jednolitym stanowiskiem doktryny lub orzecznictwa Sądu
Najwyższego (postanowienie SN z dnia 19 marca 2008 r., II CSK 21/08). Ze
względu na publiczne cele jakie ma do spełnienia rozpoznanie przez Sąd
Najwyższy skargi kasacyjnej, skarżący powinien także wykazać celowość
dokonania wykładni przepisu przez Sąd Najwyższy ze względu na potrzeby praktyki
sądowej.
Wywód zawarty w uzasadnieniu wniosku o przyjęcie do rozpoznania skargi
kasacyjnej powoda nie spełnia powyższych wymogów. Ogranicza się jedynie do
wskazania dwóch możliwych wykładni art. 56 ust. 3 Prawa energetycznego:
niekorzystnej dla niego wykładni przyjętej przez Sąd Apelacyjny w zaskarżonym
wyroku, opartej na stanowisku zajętym w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 13
maja 2009 r., III SK 39/08 oraz korzystnej dla niego wykładni wynikającej z
uwzględnienia reguły in dubio mitius. W uzasadnieniu wniosku o przyjęcie skargi
kasacyjnej do rozpoznania brak jakiegokolwiek wywodu, zgodnie z którym zasada
in dubio mitius powinna odnosić się nie tylko do oceny zgromadzonych w sprawie
dowodów, ale także wykładni prawa. Pominięto także wypowiedzi przedstawicieli
doktryny, którzy opowiadają się za wykładnią dokonaną przez Sąd Apelacyjny. Nie
4
podważono w żaden sposób prawidłowości argumentacji Sądu Najwyższego w
powołanym powyżej wyroku.
Skarżący na użytek stworzenia wątpliwości w zakresie wykładni wyizolował
przepis art. 56 ust. 3 Prawa energetycznego spośród pozostałych jednostek
redakcyjnych art. 56 Prawa energetycznego. Przepis art. 56 ust. 1 przewiduje
sankcję w postaci kary pieniężnej za wymienione w nim zachowania
przedsiębiorstw energetycznych. Przepis art. 56 ust. 2 wskazuje, że karę pieniężną
za zachowania sankcjonowane na podstawie art. 56 ust. 1 wymierza – zasadniczo
– Prezes Urzędu. Następnie art. 56 ust. 3 ustanawia górną granicę kary pieniężnej
za zachowania wymienione w art. 56 ust. 1. Wreszcie, art. 56 ust. 6 wskazuje
okoliczności, jakie Prezes Urzędu bierze pod uwagę ustalając wysokość kary
pieniężnej, w granicach wyznaczonych przez art. 56 ust. 3. Z przepisów tych
odczytywanych łącznie wynika, że wysokość kary pieniężnej (art. 56 ust. 3),
wymierzanej przez Prezesa Urzędu (art. 56 ust. 2) za zachowania wymienione w
art. 56 ust. 1, konkretyzowana jest dopiero w postępowaniu, którego przedmiotem
jest nałożenie kary pieniężnej na przedsiębiorcę. Oznacza to, że wysokość
nakładanej kary pieniężnej nie może przekroczyć progu 15% przychodów
osiągniętych przez ukaranego w roku poprzedzającym rok konkretyzacji tej kary, a
zatem rok wydania decyzji nakładającej karę pieniężną.
Argumentacja powoda, skoncentrowana na zwrocie „w poprzednim roku
podatkowym” nie uwzględnia także funkcji i treści samego art. 56 ust. 3 Prawa
energetycznego. Przepis ten ustanawia górną granicę kary pieniężnej, nie wpływa
na jej wymiar w konkretnej sprawie, poniżej wyznaczonego w nim maksimum. Nie
należy utożsamiać go z przepisem kreującym przesłankę adekwatności
wymierzanej przez Prezesa Urzędu kary pieniężnej. Ustalając wysokość kary
pieniężnej Prezes Urzędu – z punktu widzenia treści art. 56 ust. 3 Prawa
energetycznego - powinien mieć jedynie na uwadze, by nie przekroczyła ona górnej
granicy wskazanej w tym przepisie. Granicę tą stanowi określona procentowo część
„przychodu ukaranego przedsiębiorcy, osiągniętego w poprzednim roku
podatkowym”. Zwrot „osiągnięty w poprzednim roku podatkowym” powinien być
zatem interpretowany łącznie z poprzedzającym go sformułowaniem „przychód
ukaranego przedsiębiorcy”. „Przedsiębiorcą ukaranym” jest zaś nie przedsiębiorca,
5
który dopuścił się naruszenia przepisów Prawa energetycznego sankcjonowanych
na podstawie art. 56 ust. 1 Prawa energetycznego, ale przedsiębiorca, na którego
Prezes Urzędu nakłada karę pieniężną. To z kolei oznacza, że wątpliwości
interpretacyjne podniesione przez powoda we wniosku o przyjęcie skargi
kasacyjnej do rozpoznania są jedynie pozorne.
Użycie w art. 56 ust. 1 Prawa energetycznego sformułowania „przychód
ukaranego przedsiębiorcy” odróżnia także ten przepis od powołanego przez
powoda art. 106 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, który to
przepis upoważnia organ antymonopolowy do nałożenia kary pieniężnej na
„przedsiębiorcę”. Stąd w dalszej części tego przepisu pojawiła się potrzeba
konkretyzacji roku rozliczeniowego, według którego należy ustalić górną granicę
kary pieniężnej. Nieuprawnione jest więc poszukiwanie w art. 106 ust. 1 ustawy o
ochronie konkurencji i konsumentów wzorca dla analogii przy wykładni art. 56 ust. 3
Prawa energetycznego.
Wobec niewykazania przez powoda okoliczności przemawiających za
przyjęciem skargi kasacyjnej do rozpoznania, z mocy art. 3989
§ 2 k.p.c. orzeczono
jak w punkcie 1 postanowienia. O kosztach postępowania kasacyjnego
rozstrzygnięto stosownie do art. 98 § 1 i 3 w związku z art. 39821
k.p.c. oraz § 12
ust. 4 pkt 2 w związku z § 14 ust. 3 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z
dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz
ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę
prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.).