Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV KK 289/12
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 21 listopada 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jacek Sobczak (przewodniczący)
SSN Zbigniew Puszkarski
SSN Barbara Skoczkowska (sprawozdawca)
Protokolant Dorota Szczerbiak
po rozpoznaniu w Izbie Karnej, na posiedzeniu bez udziału stron,
w dniu 21 listopada 2012 r.,
w sprawie P. B.
w przedmiocie wydania wyroku łącznego,
kasacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego na korzyść skazanego,
od wyroku Sądu Okręgowego w K.
z dnia 10 listopada 2011 r.,
zmieniającego wyrok łączny Sądu Rejonowego
w K. z dnia 5 maja 2011 r.
uchyla zaskarżony wyrok oraz utrzymany nim w mocy
wyrok łączny Sądu Rejonowego w K. i sprawę przekazuje
temu Sądowi do ponownego rozpoznania.
UZASADNIENIE
2
Sąd Rejonowy w K., na wniosek wielokrotnie karanego P.B., wydał w dniu 5
maja 2011 r., w sprawie o sygn. II K 96/11/N wyrok łączny.
Przyjmując, że był on skazany prawomocnymi wyrokami:
1. Sądu Rejonowego z dnia 25 czerwca 2001 r., sygn. akt II K 79/01, za
występki:
a) z art. 282 k.k. popełniony w dniu 27 lutego 2001 r., na karę roku
i 6 miesięcy pozbawienia wolności,
b) z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 282 k.k. popełniony w dniu 3
marca 2001 r., na karę roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności,
c) z art. 157 § 1 k.k. popełniony w dniu 4 grudnia 2000 r. na karę
roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności,
-z orzeczeniem w miejsce tych kar jednostkowych kary łącznej 3 lat i 6
miesięcy pozbawienia wolności;
2. Sądu Rejonowego z dnia 4 lipca 2005 roku, sygn. akt II K 224/05/N, za:
a) ciąg dwóch występków z art. 157 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1
k.k. popełnionych w dniu 7 listopada 2004 r., na karę roku i 6 miesięcy
pozbawienia wolności,
b) występek z art. 190 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. popełniony
w dniu 7 listopada 2004 r., na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności,
-z orzeczeniem w miejsce tych kar jednostkowych kary łącznej roku i 6
miesięcy pozbawienia wolności;
3. Sądu Rejonowego z dnia 12 sierpnia 2010 r., sygn. akt VIII K 709/10/N, za
występek z art. 158 § 1 k.k. i art.157 § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z
art. 64 § 1 k.k. popełniony w dniu 21 lutego 2010 r., na karę 10 miesięcy
pozbawienia wolności;
4. Sądu Rejonowego z dnia 29 kwietnia 2010 r., sygn. akt VIII K 117/10/N, za
występek z art. 288 § 1 k.k. popełniony w dniu 24 stycznia 2009 r., na karę 8
miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania
na okres próby wynoszący lat 3 z oddaniem pod dozór kuratora sądowego
oraz obowiązkiem naprawienia szkody,
5. Sądu z dnia 28 września 2010 r., sygn. akt VIII K 176/10/N, za występek z
art. 158 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 2 k.k. popełniony w dniu 30 maja 2009 r. na
3
karę roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności, z orzeczeniem nawiązki na
rzecz pokrzywdzonego;
orzekł:
I. na podstawie art. 85 k.k. i art. 86 § 1 k.k. połączył skazanemu P. B.
jednostkowe kary pozbawienia wolności wymierzone wyrokami:
a/ Sądu Rejonowego z dnia 12 sierpnia 2010 r., sygn. akt VIII K 709/10/N
(opisanym w pkt 3);
b/ Sądu Rejonowego z dnia 29 kwietnia 2010 r., sygn. akt VIII K 117/10/N
(opisanym w pkt 4);
c/ Sądu Rejonowego z dnia 28 września 2010 r., sygn. akt VIII K
176/10/N (opisanym w pkt 5); -
i wymierzył mu karę łączną 2 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności;
II. na podstawie art. 63 § 1 k.k. w zw. z art. 577 k.p.k. na poczet kary łącznej 2
lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności zaliczył skazanemu P. B. okres odbytej
dotychczas kary pozbawienia wolności w sprawie VIII K 709/10/N od 13
października 2010 r. do 5 maja 2011 r.;
III. na podstawie art. 576 § 1 k.p.k. stwierdził, że w zakresie wszystkich innych
zawartych w nich rozstrzygnięć, nie objętych orzeczoną wobec skazanego w pkt I
wyroku karą łączną 2 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności, łączone wyroki
podlegają, każdy z nich z osobna, odrębnemu wykonaniu;
IV. na podstawie art. 572 k.p.k. w zakresie obejmującym wyrok Sądu
Rejonowego z dnia 25 czerwca 2001 r., sygn. akt II K 79/01 (opisany w pkt 1) oraz
Sądu Rejonowego z dnia 4 lipca 2005 r., sygn. akt II K 224/05/N (opisany w pkt 2),
postępowanie o wydanie wyroku łącznego umorzył;
V. zasądził od Skarbu Państwa na rzecz obrońcy z urzędu zwrot kosztów
nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej skazanemu oraz zwolnił skazanego w
całości od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa wydatków związanych z wydaniem
wyroku łącznego.
Wskutek zaskarżenia przez skazanego P. B. apelacją tego wyroku łącznego,
Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 10 listopada 2011 r., sygn. IV Ka 992/11, zmienił
zaskarżony wyrok w pkt I w ten sposób, że wprowadził do podstawy wymiaru kary
art. 4 § 1 k.k. oraz w jego punkcie II w ten sposób, że na poczet kary łącznej 2 lat i
6 miesięcy pozbawienia wolności zaliczył skazanemu okres odbytej w całości kary
pozbawienia wolności w sprawie sygn. VIII K 709/10/N w okresie od 13
4
października 2010 r. do 13 sierpnia 2011 r.; w pozostałym zakresie przedmiotowy
wyrok utrzymał w mocy, zwolnił skazanego od ponoszenia kosztów sądowych za
postępowanie odwoławcze oraz zasądził na rzecz obrońcy koszty nieopłaconej
pomocy prawnej udzielonej skazanemu z urzędu w postępowaniu przed Sądem II
instancji.
Kasację od wyroku sądu odwoławczego, na korzyść skazanego P. B., wniósł
Prokurator Generalny, który zaskarżył powyższy wyrok w całości. Zarzucając:
„rażące i mające istotny wpływ na treść wyroku naruszenie przepisów prawa
karnego procesowego i materialnego - art. 433 § 1 k.p.k. w zw. z art. art. 4 § 1 k.k.
w zw. z art. 89 § 1 k.k. - polegające na przeprowadzeniu wadliwej kontroli
odwoławczej i uznaniu, że wyrok łączny Sądu pierwszej instancji w zakresie
rozstrzygnięcia zawartego w pkt I jego części dyspozytywnej, dotyczącego
połączenia kar pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem wykonania jak i
bez warunkowego zawieszenia, orzeczonych wyrokami Sądu Rejonowego w
sprawach o sygnaturach: VIII K 709/1 O/N, VIII K 117/10/N i VIII K 176/10/N
pozwala na wymierzenie kary łącznej pozbawienia wolności bez warunkowego
zawieszenia jej wykonania, pomimo że czyny, za które orzeczono kary
jednostkowe, zostały popełnione przed dniem 8 czerwca 2010 r.”,
wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku Sądu Okręgowego oraz zmienionego
nim wyroku łącznego Sądu Rejonowego i przekazanie sprawy do ponownego
rozpoznania Sądowi Rejonowemu w K.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja Prokuratora Generalnego jest zasadna, gdyż rację ma skarżący, że
wskazane orzeczenie Sądu Okręgowego w K. wydane zostało z rażącym
naruszeniem przepisów prawa procesowego i materialnego, wymienionych w
zarzutach kasacji.
Sąd Najwyższy wielokrotnie wskazywał, że przed wejściem w życie w dniu 8
czerwca 2010 r. ustawy z dnia 5 listopada 2009 r. o zmianie ustawy - Kodeks karny,
ustawy - Kodeks postępowania karnego, ustawy - Kodeks karny wykonawczy,
ustawy - Kodeks karny skarbowy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 206, poz.
1589). wprowadzającej art. 89 § la k.k., możliwość orzekania kary łącznej w wyroku
łącznym w razie skazania za zbiegające się przestępstwa na kary pozbawienia
wolności z warunkowym ich zawieszeniem i bez warunkowego zawieszenia ich
wykonania, przewidywał art. 89 § 1 k.k. ale jedynie poprzez orzeczenie kary łącznej
5
z warunkowym zawieszeniem jej wykonania. Dyspozycja przepisu art. 89 § 1 k.k.
przed dniem 8 czerwca 2010 r. nie przewidywała możliwości wymierzenia w wyroku
łącznym kary bezwzględnego pozbawienia wolności, powstałej z połączenia kar
orzeczonych również z warunkowym zawieszeniem ich wykonania. Możliwość taką
przewiduje natomiast obowiązujący obecnie art. 89 § la k.k. niemniej jednak, z
uwagi na dyspozycję art. 4 § 1 k.k.. dotyczy ona jedynie skazań za zbiegające się
przestępstwa na kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem ich
wykonania oraz bez warunkowego ich zawieszenia, gdy przestępstwa te
popełnione zostały po dniu 7 czerwca 2010 r. (por. m. in. wyroki Sądu
Najwyższego: z dnia 12 kwietnia 2011 r., sygn. V KK 74/11, OSNKW 2011, z. 6,
poz. 54; z dnia 9 maja 2011 r., sygn. V KK 108/11, Lex nr 817560; 15 czerwca 2011
r., sygn. II KK 108/11, Lex nr 847137).
W przedmiotowej sprawie sąd I instancji objął w punkcie I wyroku węzłem
kary łącznej skazania za przestępstwa popełnione przed dniem 8 czerwca 2010 r.
Dokonał tego jednakże z rażącym naruszeniem przepisu art. 4 § 1 k.k., stosując de
facto wprowadzony z dniem 8 czerwca 2010 r. przepis art. 89 § 1 a k.k., połączył
karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania orzeczoną
wyrokiem Sądu Rejonowego z dnia 29 kwietnia 2010 roku, sygn. akt VIII K
117/10/N z karami pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia
orzeczonymi wyrokami Sądu Rejonowego z dnia 12 sierpnia 2010 r., sygn. akt VIII
K 709/10/N i Sądu Rejonowego z dnia 28 września 2010 roku, sygn. akt VIII K
176/10/N.
Analiza akt przedmiotowej sprawy prowadzi do wniosku, iż Sąd Okręgowy w
K. dokonał wadliwej kontroli odwoławcze uznając, że wyrok łączny Sądu pierwszej
instancji w zakresie rozstrzygnięcia zawartego w pkt I jego części dyspozytywnej,
dotyczącego połączenia kar pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem
wykonania jak i bez warunkowego zawieszenia, pozwala na wymierzenie kary
łącznej pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania,
pomimo że czyny, za które orzeczono kary jednostkowe, zostały popełnione przed
dniem 8 czerwca 2010 r. Wskutek tego doszło obiektywnie do rażącego i mającego
wpływ na treść wyroku naruszenia prawa karnego procesowego i materialnego,
skutkującego zarazem, wbrew stanowisku tegoż Sądu Okręgowego ujemnymi
konsekwencjami w stosunku do skazanego, któremu orzeczono karę łączną
pozbawienia wolności w wymiarze 2 lat i 6 miesięcy.
6
Mając powyższe na uwadze Sąd Najwyższy uwzględnił wniosek skarżącego
i uchylił zaskarżony wyrok Sądu Okręgowego oraz zmieniony nim wyrok łączny
Sądu Rejonowego i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi I
instancji. Należy podnieść, że jeżeli wady wyroku sądu odwoławczego nie tylko są
wynikiem niedostatecznej kontroli instancyjnej, ale w przeważającej mierze
następstwem zaakceptowania wadliwych założeń, poglądów i ocen przyjętych
przez sąd I instancji, które przeniknęły do II instancji, to tym samym prawidłowe
rozważenie zarzutów apelacyjnych powinno doprowadzić do uchylenia również
wyroku sądu I instancji i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania temu
sądowi (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 czerwca 2008 r., III KK 33/08, Lex
nr 438469).
Mając powyższe na uwadze, Sąd Najwyższy orzekł jak w części
dyspozytywnej wyroku.