Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III SK 53/12
POSTANOWIENIE
Dnia 5 czerwca 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Halina Kiryło
w sprawie z powództwa Politechniki w W.
przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów
o naruszenie zbiorowych interesów konsumentów i nałożenie kary pieniężnej,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw
Publicznych w dniu 5 czerwca 2013 r.,
na skutek skargi kasacyjnej strony powodowej od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 22 marca 2012 r.,
1. odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania;
2. zasądza od Politechniki w W. na rzecz Prezesa Urzędu
Ochrony Konkurencji i Konsumentów kwotę 180 (sto
osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa
procesowego w postępowaniu kasacyjnym.
UZASADNIENIE
Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 22 marca 2012 r., wydanym po ponownym
rozpoznaniu sprawy w wyniku uchylenia wcześniejszego wyroku tegoż Sądu
wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 14 lipca 2011 r., III SK 6/11, oddalił apelację
Politechniki w W. (powód) od wyroku Sądu Okręgowego – Sądu Ochrony
Konkurencji i Konsumentów z dnia 16 września 2009 r., w sprawie z odwołania
powoda od decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 8
września 2008 r., RWA-29/2008.
2
Powód zaskarżył wyrok Sądu Apelacyjnego skargą kasacyjną w całości i
wniósł o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania wraz z
rozstrzygnięciem o kosztach postępowania kasacyjnego. Zaskarżonemu wyrokowi
zarzucił naruszenie: 1/ art. 160 ust. 3 w związku z art. 99 ust. 1 ustawy z dnia 27
lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 164, poz. 1365, ze zm.,
dalej jako Prawo o szkolnictwie wyższym) przez bezzasadne przyjęcie, że
odpłatność za studia w rozumieniu art. 160 ust. 3 Prawa o szkolnictwie wyższym
obejmuje również opłaty za powtarzanie zajęć, semestru lub roku z powodu
niezadowalających wyników w nauce oraz za zajęcia nieobjęte planem studiów, a
zatem opłaty za usługi edukacyjne, o których mowa w art. 99 ust. 1 Prawa o
szkolnictwie wyższym oraz 2/ art. 24 ust. 2 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o
ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. nr 50, poz. 331, ze zm.) przez
bezzasadne uznanie, że stosowanie przez powoda wzorca umownego
nieokreślającego w odniesieniu do studiów niestacjonarnych warunków odpłatności
za powtarzanie zajęć, semestru lub roku z powodu niezadowalających wyników w
nauce oraz za zajęcia nieobjęte planem studiów stanowi praktykę naruszającą
zbiorowe interesy konsumentów.
Wnosząc o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania powód powołał się na
występowanie w sprawie istotnego zagadnienia prawnego sprowadzającego się do
pytania, czy art. 160 ust. 3 Prawa o szkolnictwie wyższym w brzmieniu sprzed
wejścia w życie ustawy z dnia 18 marca 2011 r. o zmianie ustawy Prawo o
szkolnictwie wyższym, ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o
stopniach i tytule w zakresie sztuki oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U.
Nr 84, poz. 455) nakłada na uczelnie obowiązek określenia w umowach o
warunkach odpłatności za studia, zawieranych ze studentami studiów
niestacjonarnych, również warunków odpłatności za powtarzanie zajęć, semestru
lub roku z powodu niezadowalających wyników w nauce oraz za zajęcia nieobjęte
planem studiów, czy też obowiązek ten obejmuje wyłącznie określenie wysokości
opłaty za studia i nie dotyczy warunków odpłatności za usługi edukacyjne, o których
mowa w art. 99 ust. 1 Prawa o szkolnictwie wyższym?
3
Prezes Urzędu w odpowiedzi na skargę kasacyjną wniósł o wydanie
postanowienia o odmowie przyjęcia skargi do rozpoznania i zasądzenie kosztów
zastępstwa procesowego według norm przepisanych.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna powoda nie kwalifikowała się do przyjęcia celem jej
merytorycznego rozpoznania.
Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego dotyczącym
art. 3989
§ 1 pkt 1 k.p.c., w przypadku wskazania istotnego zagadnienia prawnego,
jako podstawy przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania, obowiązkiem
skarżącego jest wywiedzenie i uzasadnienie występującego w sprawie problemu w
sposób zbliżony do tego, jaki przewidziany jest przy przedstawianiu zagadnienia
prawnego przez sąd odwoławczy na podstawie art. 390 k.p.c. (zob. postanowienie
Sądu Najwyższego z dnia 6 listopada 2012 r., III SK 17/12 i cytowane tam
orzecznictwo). Zagadnienie prawne powinno być nie tylko odpowiednio
sformułowane, ale także należycie uzasadnione. Mając na względzie, że w
postępowaniu kasacyjnym rola Sądu Najwyższego polega na ochronie interesu
publicznego przez zapewnienie kontroli prawidłowości stosowania prawa i
jednolitości wykładni oraz na zapewnieniu wkładu Sądu Najwyższego w rozwój
prawa i jurysprudencji, zadanie wnoszącego skargę kasacyjną nie wyczerpuje się
na wymyśleniu problemu prawnego bazującego na przepisach wskazanych w
podstawie skargi kasacyjnej (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 grudnia
2012 r., III SK 23/12). Niezbędne jest przedstawienie odpowiednio
uargumentowanego wywodu. Powinien on nie tylko prezentować, za pomocą
argumentacji prawniczej, preferowany przez skarżącego sposób rozstrzygnięcia
sformułowanego w skardze zagadnienia prawnego, ale także wykazywać
wadliwość rozwiązania postawionego problemu przy wykorzystaniu zapatrywań
wyrażonych w uzasadnieniu wyroku Sądu drugiej instancji.
Skarga kasacyjna powoda nie zawiera zaś wywodu, który choćby w
minimalnym zakresie spełniałby powyższe wymogi. Przedstawiony w niej wywód
ogranicza się do przytoczenia treści przepisu art. 160 ust. 3 Prawa o szkolnictwie w
4
brzmieniu obowiązującym od dnia 1 października 2011 r. oraz zestawienia tego
przepisu z art. 160 ust. 3 we wcześniejszym brzmieniu.
Niezależnie od powyższego Sąd Najwyższy stwierdza, że skarga kasacyjna
powoda została wniesiona w sprawie, która już wcześniej podlegała kontroli
kasacyjnej. W świetle poglądów judykatury dotyczących art. 39820
k.p.c., wykładnia
prawa dokonana przez Sąd Najwyższy jest wiążąca dla sądu, któremu sprawa
została przekazana do ponownego rozpoznania oraz dla Sądu Najwyższego w
przypadku ponownego wniesienia skargi kasacyjnej w tej samej sprawie (wyrok
Sądu Najwyższego z dnia 12 lipca 2012 r., I CSK 5/12; postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 18 października 2012 r., II CSK 61/12). Sformułowane przez
powoda zagadnienie prawnego odnosi się do wzajemnych relacji między pojęciami
„studiów” oraz „usług edukacyjnych”. Relacje te wyjaśniono zaś we wcześniejszym
wyroku Sądu Najwyższego z dnia 14 lipca 2011 r., III SK 6/11. Sąd Najwyższy
przyjął w nim, że zawarte w art. 99 ust. 1 Prawa o szkolnictwie wyższym w
brzmieniu obowiązującym do 1 października 2011 r. rozróżnienie między studiami
stacjonarnymi i niestacjonarnymi co do szczegółowych usług świadczonych w
ramach prowadzonych studiów wynikało z nieodpłatnego charakteru studiów
stacjonarnych. Stąd pobieranie opłat za konkretne usługi świadczone w ramach
studiów stacjonarnych wymagało wyraźnego upoważnienia. Natomiast uprawnienie
do pobieranie opłat za takie same usługi świadczone w ramach studiów
niestacjonarnych wynikało z art. 99 ust. 1 pkt 1 Prawa o szkolnictwie wyższym. W
uzasadnieniu tego orzeczenia wyrażono także pogląd, zgodnie z którym „studia”
obejmują zestaw usług edukacyjnych, przy czym nie wszystkie usługi edukacyjne
świadczone przez uczelnie wchodzą w skład studiów, zaś nie wszystkie studia
wymagają świadczenia zestawu takich samych usług edukacyjnych. Jednocześnie
Sąd Najwyższy wskazał, że skoro przepis art. 160 ust. 3 Prawa o szkolnictwie
wyższym nakazuje uczelniom określić w umowie zawieranej ze studentem warunki
odpłatności za „studia”, to umowa powinna precyzować, za jakie świadczenia ze
strony uczelni – wykonywane w ramach konkretnych studiów - student będzie
zobowiązany ponosić opłaty. Sformułowane przez powoda zagadnienie prawne
zmierza zaś do podważenia tej wykładni art. 160 ust. 3 Prawa o szkolnictwie
wyższym, co w myśl art. 39820
k.p.c. jest w niniejszej sprawie niedopuszczalne.
5
Uznając, iż powód nie zdołał wykazać, że zachodzi potrzeba rozpoznania
jego skargi przez Sąd Najwyższy, z mocy art. 3989
§ 2 k.p.c. należało orzec jak w
sentencji. Rozstrzygnięcie o kosztach postępowania kasacyjnego zapadło na
podstawie art. 98 § 3 k.p.c. w związku z art. 99 k.p.c. oraz § 12 ust. 4 w związku z
§ 14 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w
sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb
Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego
ustanowionego z urzędu.