Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III KRS 201/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 12 czerwca 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Kazimierz Jaśkowski (przewodniczący)
SSN Bogusław Cudowski
SSN Beata Gudowska (sprawozdawca)
w sprawie z odwołania J. K.
z udziałem W. U.
od uchwały Krajowej Rady Sądownictwa Nr …/2013 z dnia […] 2013 r. w w
przedmiocie przedstawienia wniosku o powołanie do pełnienia urzędu na
stanowisku sędziego Sądu Rejonowego, ogłoszonym w Monitorze Polskim […],
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 12 czerwca 2013 r.,
oddala odwołanie.
UZASADNIENIE
Uchwałą nr …/2013 z dnia …2013 r. Krajowa Rada Sądownictwa
postanowiła o przedstawieniu Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej z wnioskiem
o powołanie do pełnienia urzędu na ogłoszonym jako wolne w Monitorze Polskim
[…], stanowisku sędziego Sądu Rejonowego, W. U.(punkt I.1.), nieprzedstawieniu
2
Prezydentowi RP takiego wniosku odnośnie do dwudziestu dwu innych kandydatur
(punkt I.2), a także o umorzeniu postępowania kwalifikacyjnego wobec trzech
kandydatów (punkt II). Uchwałę poprzedziło posiedzenie zespołu Krajowej Rady
Sądownictwa, który w jawnym głosowaniu w dniu … 2013 r. trzema głosami „za”
postanowił rekomendować kandydaturę W. U. z pierwszego miejsca na liście
rekomendacyjnej na jedno wolne stanowisko w sądzie Rejonowym oraz
prokuratora J. B. z drugiego miejsca na liście rekomendacyjnej na jedno wolne
stanowisko sędziowskie w tym Sądzie. Zespół kierował się dojrzałością,
doświadczeniem życiowym, dużym i wszechstronnym doświadczeniem
zawodowym rekomendowanych kandydatów, ich długoletnim stażem pracy w
wymiarze sprawiedliwości, jak też pozytywnym zaprezentowaniem się podczas
przeprowadzonego w dniach 9 i 10 stycznia 2013 r. przesłuchania kandydatów w
formie wideokonferencji. W ocenie zespołu, rekomendowani kandydaci prezentują
ugruntowaną wiedzę z zakresu prawa, także starają się na bieżąco podnosić
swoje kwalifikacje zawodowe. Pozostałe kandydatury zespół uznał za dobre,
jednak nie wyróżniające się w tak znaczący sposób.
Te argumenty spowodowały, że w czasie posiedzenia Krajowej Rady
Sądownictwa w dniu 11 stycznia 2013 r. za kandydaturą W. U. oddano 19 głosów
„za” i żadnego głosu „przeciw” (dwu członków Rady wstrzymało się od głosu),
udzielając tej kandydaturze zdecydowanego poparcia.
Od podjętej uchwały asystent sędziego J. K., którego kandydatura nie
została poparta i która - jak pozostałe - nie uzyskała wymaganej bezwzględnej
większości głosów, a w rzeczywistości nie uzyskała w ogóle poparcia, wniósł
odwołanie w części dotyczącej rozstrzygnięć w punkcie I podpunkt 1 i 2. Wnosząc
o uchylenie uchwały i przekazanie sprawy Krajowej Radzie Sądownictwa do
ponownego rozpoznania, zarzucił naruszenie prawa materialnego przez
niewłaściwe zastosowanie art. 60 Konstytucji RP oraz art. 33 ust. 1 ustawy z dnia
12 maja 2011 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa (Dz.U. Nr 126, poz. 714) przez
sprzeczną z prawem, dowolną oraz sprzeczną ze zgromadzonym materiałem
ocenę jego kandydatury na stanowisko sędziego, bez dochowania obowiązku
wszechstronnego rozważenia wszelkich okoliczności sprawy na podstawie
udostępnionej dokumentacji, pominięcie dobrej oceny uzyskanej przez niego z
3
egzaminu sędziowskiego, korzystnej opinii kolegium właściwego sądu oraz
niepodanie i niewyjaśnienie motywów decyzji dotyczącej każdego z kandydatów,
także tych, którym odmówiono poparcia.
Odwołujący się dokonał porównania własnych kwalifikacji z zawartymi w
uzasadnieniu zaskarżonej uchwały informacjami dotyczącymi osoby
rekomendowanego W. U. i ocenił, że obaj, jako kandydaci, uzyskali bardzo dobre
oceny przydatności na stanowisko sędziego Sądu Rejonowego od sędziów
wizytatorów Sądu Okręgowego w P., pozytywne opinie kolegium oraz wysokie
oceny zgromadzenia ogólnego sędziów tego Sądu; obaj mają bardzo dobre oceny
ukończenia wyższych studiów prawniczych, również obaj uzupełniają swoje
doświadczenie zawodowe na licznych szkoleniach. W. U. ma - w ocenie
skarżącego - tylko dłuższe doświadczenie zawodowe, lecz jest ono mniej
wszechstronne.
Skarżący zauważył, że jest o trzy lata młodszy od rekomendowanego
kandydata, więc jego staż zawodowy jest krótszy, jednak swój czas pracy w
zawodzie prawnika, rozpoczętej już podczas studiów stacjonarnych i
kontynuowanej w trakcie odbywania pozaetatowej aplikacji sądowej oraz
niezwłocznie po zdaniu egzaminu sędziowskiego, wykorzystał bardziej efektywnie.
Podkreślił, że W. U. wskazał na zatrudnienie u jednego tylko pracodawcy, a on
pracował u pięciu – w trzech spółkach prawa handlowego oraz dwóch sądach
powszechnych, co pozwoliło na nabycie doświadczenia w różnych dziedzinach
prawa (leasing, prawo cywilne w bankowości, ubezpieczenia majątkowe, egzekucja
cywilnych świadczeń pieniężnych, prawo spółek handlowych), a jako asystent
sędziego był zatrudniony w różnych wydziałach sądów (pracy i ubezpieczeń
społecznych, grodzkim, cywilnym, ksiąg wieczystych oraz karnym). Opinie i
rekomendacje uzyskał od prawników wykonujących od wielu lat swój zawód -
sędziego Sądu Rejonowego w W. M. M., radcy prawnego E. K., dyrektora biura
prawnego Banku […] w W., dr H. G., promotora pracy magisterskiej skarżącego,
radcy prawnego A. M., dyrektora departamentu prawnego “D.”, Towarzystwa
Ubezpieczeń Ochrony Prawnej w W. oraz sędziego J. K., przewodniczącego II
Wydziału Karnego Sądu Rejonowego w R. Skarżący podkreślił, że uzyskał tylko
nieznacznie niższe poparcie środowiska sędziowskiego od wybranego kandydata.
4
W ocenie skarżącego treść uzasadnienia uchwały nr …/2013 nie wyjaśnia,
dlaczego jego oceny uzyskane z ukończenia studiów prawniczych oraz z egzaminu
sędziowskiego, a także liczba głosów „za” uzyskanych na posiedzeniu kolegium
Sądu Okręgowego w P. nie zostały wzięte pod uwagę przez zespół członków
Krajowej Rady Sądownictwa. Zwrócił uwagę na „automatyczne" zaakceptowanie
przez Radę stanowiska zespołu podczas głosowania na posiedzeniu w dniu 11
stycznia 2013 r., bowiem tylko W. U. uzyskał 19 głosów „za”, prokurator J. B.
otrzymał jeden głos „za”, natomiast na pozostałych kandydatów - w tym
skarżącego - nie oddano ani jednego głosu poparcia. W uzasadnieniu zaskarżonej
uchwały nie wskazano, jak zaprezentował się on podczas rozmowy z zespołem
członków Krajowej Rady Sądownictwa, co – jego zdaniem – uniemożliwia Sądowi
Najwyższemu ocenę zgodności z prawem zaskarżonej uchwały ze względu na
niewskazanie kryteriów, którymi kierował się zespół, zajmując stanowisko, według
którego nie skarżący, a inny kandydat zaprezentował się najlepiej. Zdaniem
skarżącego, niewystarczające jest lakoniczne stwierdzenie w uzasadnieniu
uchwały, że pozostałe kandydatury zespół uznał za dobre, jednak niewyróżniające
się w taki sposób, jak rekomendowane osoby.
W odpowiedzi na odwołanie Przewodniczący Krajowej Rady Sądownictwa
stwierdził, że odwołanie J. K. powinno być w całości oddalone, gdyż uchwała, od
której zostało wniesione, zapadła w ramach przysługujących Krajowej Radzie
Sądownictwa kompetencji, według prawidłowo poczynionych ustaleń i zgodnie z
prawem.
Odpowiedź na odwołanie J. K., asystenta sędziego w Sądzie Rejonowym w
R., złożył także W. U., asystent sędziego w Sądzie Okręgowym w P. Wniósł o
oddalenie odwołania i wskazał, że Krajowa Rada Sądownictwa, podejmując
zaskarżoną uchwałę, nie naruszyła wskazanych w odwołaniu przepisów.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Postępowanie przed Krajową Radą Sądownictwa mające na celu wyłonienie
z licznej grupy kandydatów spełniających bez wyjątku kryteria obywatelstwa i
korzystania z pełni praw publicznych, a w związku z tym mających prawo dostępu
5
do służby publicznej na jednakowych zasadach (art. 60 Konstytucji) ma charakter
konkursu. Wielość kandydatów i wielość kryteriów, z uwzględnieniem – jako
podstawowych – ich kwalifikacji zawodowych i cech osobowości (por. wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 13 lipca 2012 r., III KRS 17/12, niepubl., postanowienie z dnia
22 maja 2012 r., III KRS 14/12, niepubl.) wymaga podejmowania przez Radę
uchwał w sprawach indywidualnych po wszechstronnym rozważeniu sprawy
(art. 33 ust. 1 ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa). Jak stanowi art. 37 ust. 1
ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa, jeżeli na stanowisko sędziowskie zgłosił
się więcej niż jeden kandydat, Rada rozpatruje i ocenia wszystkie zgłoszone
kandydatury łącznie. Ma to takie znaczenie, że wyłonienie kandydata, który ma
zostać przedstawiony do nominacji sędziowskiej nie ma cech bezpośredniej
rywalizacji poszczególnych kandydatów między sobą. Nie chodzi o szczegółowe
porównanie każdego z każdym, tak żeby ważone były cechy kandydata
przedstawionego każdego z tych, którzy nie przeszli procedury z pozytywnym
skutkiem. W takim przypadku stanowisko Rady odzwierciedla sumę wielu cech
każdego z kandydatów dającą obraz jednego, jako "najlepszego" ze wszystkich. W
takim wypadku poszczególne cechy "gorszych" kandydatów nie są eksponowane i
tylko subiektywnie wynik głosowania Rady może być oceniany jako ich przegrana.
Głosowania Rady poprzedza szczegółowa ocena kandydatów czyniona
przez członków zespołu, który przyjmuje stanowisko bezwzględną większością
głosów w obecności wszystkich swoich członków. Stanowisko zespołu
przygotowujące do rozpatrzenia i oceny na posiedzeniu Rady kandydatów na
stanowiska sędziowskie jest uzasadniane, a posiedzenia zespołu w tych sprawach
są protokołowane. Ocena kandydatur przygotowanych przez zespół przed
odjęciem zaskarżonej uchwały uwzględniała kwalifikacje kandydatów, posiadane
doświadczenie zawodowe, opinie wizytacyjne i służbowe na temat ich pracy,
wielkość uzyskanego poparcia środowiska sędziowskiego, a także oceny na
dyplomie ukończenia studiów wyższych i egzaminie zawodowym. Należy jednak
pamiętać, że ocenę zespołu weryfikuje w głosowaniu Rada i nie ocena zespołu,
lecz wynik głosowania wyraża stanowisko Rady. Krajowa Rada Sądownictwa, jako
organ kolegialny, wyraża swoje stanowisko w głosowaniu, bez obowiązku
przedstawiania motywów, jakimi kierowali się przy oddawaniu głosów jej
6
poszczególni członkowie (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 września 2011 r.,
III KRS 13/11, niepubl.). Oddanie wszystkich głosów członków Rady na jednego
kandydata rekomendowanego przez zespół dowodzi trafności oceny zespołu.
Przedmiotem ochrony i celem postępowania odwoławczego toczącego się
przed Sądem Najwyższym jest kontrola zgodności uchwały Krajowej Rady
Sądownictwa z prawem. Sąd Najwyższy bada przede wszystkim formalny aspekt
dostępu do służby związany z przestrzeganiem jednolitych kryteriów i procedur. Do
tych należy uregulowane w art. 31, 34 i 35 ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa
postępowanie zespołu Rady i unormowane w art. 34 i 37 tej ustawy postępowanie
Rady in pleno. Uchwały Rady w sprawach indywidualnych wymagają uzasadnienia
(art. 42 ust. 1 ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa). Uwzględniając kognicję
Sądu Najwyższego zakreśloną w art. 13 ust. 2 ustawy o KRS, nieobejmującą
merytorycznej oceny sprawy rozstrzygniętej w uchwale (por. pkt 5 uzasadnienia
wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 27 maja 2008 r., SK 57/06, OTK–ZU
2008 nr 4A, poz. 63 i ugruntowane w tej kwestii stanowisko Sądu Najwyższego),
decyzję Rady uzasadnia wystarczająco wymienienie wyróżniających cech
pozytywnych kandydata rekomendowanego do nominacji i ogólne wskazanie, że
pozostali – traktowani łącznie – takich cech nie wykazywali. Jeżeli Rada nie głosuje
negatywnie, czyli podejmuje uchwałę o przedstawieniu kandydata do nominacji
sędziowskiej, nie musi wskazywać racji, którymi kierowała się decydując o
nieoddaniu głosów za każdym z innych kandydatów. Sąd Najwyższy nie weryfikuje
wyboru, jeżeli nie wynika on z błędnego ustalenia stanu faktycznego lub
naruszenia prawa (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 sierpnia 2010 r.,
III KRS 6/10, OSNP 2012 nr 1-2, poz. 25).
W wyroku z dnia 12 czerwca 2012 r., III KRS 15/12 (niepubl.) Sąd
Najwyższy wyraził ściślej trafny i podzielany przez skład orzekający w niniejszej
sprawie pogląd, że niezaprezentowanie w uzasadnieniu uchwały szczegółowej
charakterystyki kandydatów, których Rada postanowiła nie przedstawić
Prezydentowi RP z wnioskiem o powołanie na stanowisko sędziego nie narusza
art. 42 ust. 1 w związku z art. 44 ust. 3 ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa.
Uwzględniając, że podstawę odwołania od chwały Krajowej Rady
Sądownictwa do Sądu Najwyższego stanowi – stosownie do art. 44 ust. 1 ustawy o
7
Krajowej Radzie Sądownictwa – sprzeczność uchwały Krajowej Rady Sądownictwa
z prawem, należało zarzuty podniesione w granicach zaskarżenia oraz w granicach
podstaw (por. art. 44 ust. 3 tej ustawy w związku art. 3983
§ 1 pkt 2 k.p.c.) uznać za
nieuzasadnione, a odnoszenie się do zgromadzonego materiału, który był
podstawą oceny kandydata rekomendowanego przez zespół a następnie
wybranego przez Radę, przez porównanie z cechami osoby, której Rada nie
udzieliła rekomendacji, za niedopuszczalne, jako wkroczenie w sferę władztwa
przypisanego wyłącznie Radzie. Gwarancja ochrony sądowej nie obejmuje oceny
kwalifikacji i wiarygodności kandydata do urzędu sędziego, lecz zachowanie
konstytucyjnej gwarancji dostępu do służby publicznej według przejrzystych i
weryfikowalnych kryteriów doboru kandydatów.
Sąd Najwyższy, nie stwierdziwszy wadliwości postępowania
przeprowadzonego przez Radę przy podjęciu zaskarżonej uchwały, a w
szczególności, by Rada posłużyła się innymi, ostrzejszymi lub łagodniejszymi
kryteriami w ocenie któregokolwiek z kandydatów do urzędu sędziowskiego, orzekł
jak w sentencji (art. 39814
k.p.c. w związku z art. 44 ust. 3 ustawy o Krajowej
Radzie Sądownictwa) oddaliwszy odwołanie.