Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V KK 208/13
POSTANOWIENIE
Dnia 13 sierpnia 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Andrzej Stępka
po rozpoznaniu z urzędu, na posiedzeniu bez udziału stron ,
w dniu 13 sierpnia 2013 r.,
w sprawie R. T. J.
skazanego z art. 18 § 2 k.k. w zw. z art. 297 § 1 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k. w zw.
z art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 12 k.k. i innych ,
z powodu kasacji wniesionej przez obrońcę skazanego
od wyroku Sądu Apelacyjnego w […] z dnia 4 października 2012 r.,
zmieniającego wyrok Sądu Okręgowego w S. z dnia 26 kwietnia 2012 r.,
na podstawie art. 530 § 2 k.p.k. w zw. z art. 531 § 1 k.p.k.
p o s t a n o w i ł
I. pozostawić bez rozpoznania kasację obrońcy skazanego R.
T. J.;
II. kosztami sądowymi postępowania kasacyjnego obciążyć
skazanego.
UZASADNIENIE
Wyrokiem Sądu Okręgowego w S. z dnia 26 kwietnia 2012 r., R. T. J. został
skazany:
- za ciąg dwóch przestępstw z art. 18 § 1 k.k. w zw. z art. 297 § 1 k.k. w zw. z art.
286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 12 k.k.,
przy zastosowaniu art. 91 § 1 k.k. i art. 33 § 1 i 2 k.k. na karę 2 lat pozbawienia
wolności i 150 stawek dziennych grzywny;
2
- za przestępstwo z art. 18 § 1 k.k. w zw. z art. 296 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k.,
przy zastosowaniu art. 4 § 1 k.k. na karę 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia
wolności i 200 stawek dziennych grzywny;
- za przestępstwo z art. 18 § 1 k.k. w zw. z art. 218 § 1 k.k. na karę 6 miesięcy
pozbawienia wolności;
- na podstawie art. 86 k.k. i art. 87 § 1 k.k. orzeczono wobec oskarżonego łączną
karę pozbawienia wolności w rozmiarze 2 lat i 6 miesięcy oraz grzywny w
rozmiarze 300 stawek dziennych przy ustaleniu, iż wysokość jednej stawki
wynosi 100 zł.
Apelacje od tego wyroku wnieśli obrońca oskarżonego oraz prokurator na
jego niekorzyść.
Po ich rozpoznaniu Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 4 października 2012 r.,
zmienił zaskarżony wyrok w następujący sposób:
- uchylił rozstrzygnięcie dotyczące skazania za czyn z art. 18 § 1 k.k. w zw. z art.
218 § 1 k.k. i na podstawie art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k. w zw. z art. 101 § 1 pkt 4 k.k. i
art. 102 k.k. postępowanie w tym zakresie umorzył, a kosztami postępowania
obciążył Skarb Państwa;
- poprawił błędną kwalifikację prawną czynów przypisanych oskarżonemu w pkt
III, ppkt 2, 3 i 4 wyroku przyjmując w miejsce art. 18 § 1 k.k. przepis art. 18 § 2
k.k.,
- uchylił rozstrzygnięcie o karach łącznych pozbawienia wolności i grzywny;
- uchylił wyrok w części dotyczącej orzeczenia o karze co do czynów
przypisanych R. J. w pkt III, ppkt 2, 3 i 4 wyroku i w tym zakresie przekazał
sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w S. do ponownego
rozpoznania;
- w pozostałym zakresie utrzymał w mocy zaskarżony wyrok.
Kasację od tego wyroku wniósł obrońca skazanego, zaskarżając wyrok Sądu
Apelacyjnego w części, a to w zakresie, w jakim utrzymano wyrok Sądu I instancji w
mocy. Zarzucił rażące naruszenie art. 433 § 2 k.p.k. w zw. z art. 457 § 3 k.p.k. oraz
art. 7 k.p.k. w zw. z art. 458 k.p.k. i w konkluzji wniósł o uchylenie wyroku w
zaskarżonej części i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi
Apelacyjnemu.
3
Zarządzeniem upoważnionego sędziego Wydziału II Karnego Sądu
Apelacyjnego z dnia 30 kwietnia 2013 r., kasacja została przyjęta na podstawie art.
530 § 1 k.p.k. jako odpowiadająca warunkom formalnym (k. 5664, tom 28).
Wpłynęła ona do Sądu Najwyższego w dniu 1 lipca 2013 r.
W pisemnej odpowiedzi na kasację Prokurator Prokuratury Apelacyjnej
wniósł o jej pozostawienie bez rozpoznania, jako niedopuszczalnej z mocy ustawy.
W zaistniałej sytuacji procesowej zaszła zatem potrzeba rozstrzygnięcia z
urzędu, czy przedmiotowa kasacja została prawidłowo przyjęta i czy jest prawnie
dopuszczalna.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Należy stwierdzić, że kasacja wniesiona przez obrońcę skazanego R. J. jest
niedopuszczalna z mocy ustawy i jako wadliwie przyjęta podlegała pozostawieniu
bez rozpoznania.
Zgodnie z przepisem art. 519 k.p.k. kasacja przysługuje tylko od
prawomocnego wyroku sądu odwoławczego kończącego postępowanie.
Jednocześnie przepis art. 523 § 2 k.p.k. określa przedmiotowe ograniczenia i
wskazuje kategorie spraw, w których kasacja może być wniesiona przez strony.
Stanowi, że kasację na korzyść oskarżonego można wnieść jedynie w razie
skazania za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe na karę pozbawienia
wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania.
A zatem a contrario, dyspozycją tego przepisu nie są objęte przypadki
prawomocnego skazania, jeżeli takiemu skazaniu nie towarzyszy jednocześnie
prawomocne orzeczenie o wymierzeniu kary bezwzględnej pozbawienia wolności.
W konsekwencji kasacja nie przysługuje stronie w sytuacji, gdy sąd
odwoławczy utrzyma w mocy rozstrzygnięcie w przedmiocie winy i kwalifikacji
prawnej czynu, lecz uchyli orzeczenie w przedmiocie kar i w tym zakresie przekaże
sprawę do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji. Prawomocne
rozstrzygnięcie o uznaniu winy oskarżonego co do przestępstwa zarzuconego mu
w akcie oskarżenia, przy braku orzeczenia o karze, nie kończy postępowania w
zakresie rozstrzygnięcia co do odpowiedzialności karnej oskarżonego. W takiej
sytuacji niemożliwa jest bowiem ocena dopuszczalności kasacji ze względu właśnie
na wskazane wcześniej ograniczenia przedmiotowe, zaś prawomocnym wyrokiem
4
kończącym postępowanie w sprawie będzie dopiero prawomocny wyrok, wydany
po ponownym rozpoznaniu sprawy i rozstrzygnięciu o karze (por. postanowienia
Sądu Najwyższego: z dnia 2 marca 2011 r., II KK 244/10, OSNKW 2011, z. 5,
poz. 46; z dnia 30 grudnia 2011 r., IV KK 403/11, Lex Nr 1112352; z dnia 16
maja 2007 r., III KK 46/06, OSNKW 2008, z. 4, poz. 24).
Reasumując należy stwierdzić, że kasacja nie przysługuje od prawomocnych
wyroków sądu odwoławczego, które nie kończą postępowania, a więc od wyroków
uchylających zaskarżony wyrok i przekazujących sprawę do ponownego
rozpoznania, gdyż sformułowanie "kończące postępowanie" użyte w art. 519 k.p.k.,
nie dotyczy zakończenia postępowania w danej instancji, lecz całego postępowania
stanowiącego przedmiot procesu. Uznać zatem należy, że stronie nie będzie
przysługiwała kasacja także od wyroku sądu odwoławczego, którym choćby w
odniesieniu do jednego z zawartych w nim rozstrzygnięć dotyczących tego samego
przestępstwa uchylono wyrok i sprawę przekazano do ponownego postępowania.
Tym bardziej, iż zgodnie z przepisem art. 442 § 1 zd. 2 k.p.k. uchylenie
wyroku w zakresie rozstrzygnięcia o karze albo innym środku nie stoi na
przeszkodzie uniewinnieniu oskarżonego lub umorzeniu postępowania. Z uwagi na
treść tego przepisu powszechnie przyjmuje się, że wprawdzie wyrok w zakresie
winy jest prawomocny, ale jest to tzw. prawomocność względna. Dopuszczenie
kasacji od wyroków względnie prawomocnych w istocie rzeczy stanowiłoby obejście
przepisu art. 523 § 2 i 3 k.p.k. i w rezultacie prowadziłoby do przyznania stronie
prawa do wniesienia kasacji, zanim w sprawie zapadłaby decyzja, czy wobec
oskarżonego w ogóle zostanie wymierzona jakakolwiek kara, a jeśli tak, to jaki
będzie jej charakter.
Na zakończenie tych rozważań należy przypomnieć, iż zgodnie z przepisem
art. 530 § 2 k.p.k., prezes sądu odwoławczego, do którego wniesiono kasację,
powinien odmówić jej przyjęcia m.in. wówczas, gdy jest niedopuszczalna z mocy
ustawy (art. 429 § 1 k.p.k.). Z kolei na podstawie art. 531 § 1 k.p.k. Sąd Najwyższy
pozostawia bez rozpoznania przyjętą kasację, jeżeli nie odpowiada ona kryteriom z
art. 530 § 2 k.p.k.
5
Ponieważ w przedmiotowej sprawie kasacja obrońcy skazanego J. została
wadliwie przyjęta, pomimo tego, że była niedopuszczalna z mocy ustawy, należało
rozstrzygnąć w trybie art. 531 § 1 k.p.k. o jej pozostawieniu bez rozpoznania.
Nie ulega bowiem wątpliwości, że rozstrzygnięcie Sądu Apelacyjnego w
części dotyczącej utrzymania w mocy wyroku Sądu I instancji, odnosiło się
wyłącznie do przypisania winy skazanemu J. w zakresie trzech zarzucanych mu
przestępstw oraz ich kwalifikacji prawnej.
Jednocześnie należy zauważyć, że odrębną kwestią, której jednak w tym
postępowaniu nie ma potrzeby obecnie rozstrzygać, jest problem dopuszczalnego
zakresu zarzutów kasacyjnych zawartych w kasacji od prawomocnego wyroku sądu
odwoławczego ostatecznie rozstrzygającego o karze.
O kosztach sądowych postępowania kasacyjnego orzeczono zgodnie z art.
626 § 1 k.p.k. i art. 636 § 1 k.p.k. w zw. z art. 518 k.p.k.