I CZ 87/13
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:28-01-2014
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt I CZ 87/13
POSTANOWIENIE
Dnia 8 listopada 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Barbara Myszka (przewodniczący)
SSN Grzegorz Misiurek (sprawozdawca)
SSN Agnieszka Piotrowska
w sprawie z powództwa N. Import Export S.R.L. z siedzibą w G. (Republika
Włoska)
przeciwko G. A.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 8 listopada 2013 r.,
zażalenia strony powodowej na wyrok Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 16 maja 2013 r.,
oddala zażalenie i pozostawia rozstrzygnięcie o kosztach
postępowania zażaleniowego w orzeczeniu kończącym
postępowanie w sprawie.
2
UZASADNIENIE
Sąd Okręgowy w W. wyrokiem zaocznym z dnia 16 czerwca 2010 r. zasądził
od pozwanego G. A. na rzecz strony powodowej N. Import Export Srl kwotę
61.896,31 euro z ustawowymi odsetkami oraz kosztami procesu.
Pozwany w sprzeciwie od tego wyroku wniósł o oddalenia powództwa
w części stanowiącej różnicę pomiędzy zasądzoną kwotą a należną mu wobec
powoda wierzytelnością w kwocie 14.182,40 euro, zgłaszając zarzut jej potrącenia.
W uzupełnieniu braków formalnych sprzeciwu pozwany uznał powództwo do kwoty
47.712,92 euro i wskazał datę wymagalności wierzytelności zgodnie z załączonymi
do sprzeciwu czternastoma fakturami.
W odpowiedzi na sprzeciw od wyroku zaocznego strona powodowa
podniosła, że twierdzenia, zarzuty oraz dowody na ich poparcie, zgłoszone przez
pozwanego, są sprekludowane (art. 47914
k.p.c.) i zaprzeczyła jakoby pozwanemu
przysługiwały wobec nie jakikolwiek wierzytelności.
Sąd Okręgowy w W. wyrokiem z dnia 1 marca 2012 r. utrzymał w mocy
wyrok zaoczny. Stwierdził, iż G. A. jako prowadzący działalność gospodarczą pod
firmą D. nabywał od strony powodowej owoce i warzywa, natomiast strona
powodowa - od pozwanego marchewkę nać, kalarepę i rzepę białą. Wzajemne
płatności z tytułu sprzedaży towarów nie zawsze były realizowane terminowo.
Doprowadziło to ostatecznie do powstania zadłużenia po stronie pozwanego na
kwotę 61.896,32 euro. Sąd Okręgowy uznał za zasadne roszczenie strony
powodowej w części zaskarżonej sprzeciwem od wyroku zaocznego, tj. co do kwoty
14.182,40 euro wraz z odsetkami ustawowymi, przyjmując, że pozwany nie wykazał
wierzytelności przedstawionej do potrącenia w sposób określony w rozumieniu art.
47914
k.p.c.
Wyrok powyższy zaskarżył apelacją pozwany, zarzucając Sądowi pierwszej
instancji naruszenie art. 47914
k.p.c. oraz art. 245 w związku z art. 233 k.p.c.
W konkluzji wniósł o wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia i oddalenie
powództwa w zakresie kwoty 14.182,40 euro.
Wyrokiem z dnia 16 maja 2013 r. Sąd Apelacyjny uchylił wyrok Sądu
Okręgowego z dnia 1 marca 2012 r. i przekazał sprawę temu Sądowi do
ponownego rozpoznania. U podstaw tego rozstrzygnięcia legło stwierdzenie, że sąd
3
pierwszej instancji nie rozpoznał istoty sprawy. Pozwany zaskarżył wyrok zaoczny
w części. Wniesiony przez niego sprzeciw zawiera jednak braki formalne, do
których usunięcia nie został on wezwany. Z tego względu nie można określić, w
jakiej części wyrok zaoczny uprawomocnił się, a w jakiej został objęty sprzeciwem.
Okoliczność ta uniemożliwia prawidłowe rozpoznanie sprzeciwu.
Sąd Apelacyjny podkreślił, że w sprawie niniejszej nie jest wystarczające
wskazanie, że wyrok został zaskarżony w części zasądzającej 14.182,40 euro wraz
z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia wymagalności poszczególnych kwot
oraz że Sąd pierwszej instancji powinien zastosować art. 503 k.c. w związku
z regułą interpretacyjną przewidzianą w art. 451 k.c. w celu rozstrzygnięcia, które
z wierzytelności wzajemnych i w jakim zakresie uległy umorzeniu na skutek
złożonego oświadczenia o potrąceniu.
Wyrok Sądu Apelacyjnego zaskarżył zażaleniem powód, zarzucając
naruszenie art. 386 § 4 k.p.c. poprzez niezasadne uchylenie wyroku Sądu
pierwszej instancji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania z uwagi
na nierozpoznanie istoty sprawy.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W postępowaniu apelacyjnym sąd drugiej instancji, kontynuując
postępowanie przed sądem pierwszej instancji, rozpoznaje sprawę na nowo
w sposób – w zasadzie - nieograniczony (art. 378 § 1 i art. 382 k.p.c.).
W konsekwencji, w razie uwzględnienia apelacji - z reguły - zmienia zaskarżony
wyrok i orzeka co do istoty sprawy (art. 386 § 1 k.p.c.). Uchylenie zaskarżonego
wyroku połączone z przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania sądowi
pierwszej instancji dopuszczone zostało jedynie w przypadkach określonych w art.
386 § 2 i 4 k.p.c. Kontroli prawidłowości takiego orzeczenia służy zażalenie
przewidziane w art. 3941
§ 11
k.p.c. Ocenie Sądu Najwyższego, w ramach
rozpoznawania tego zażalenia, może być poddana jedynie trafność
zakwalifikowania wskazanych wyżej przypadków jako przesłanek uzasadniających
wydanie orzeczenia kasatoryjnego (por. postanowienie z dnia 7 listopada 2012 r.
IV CZ 147/12, OSNC z 2013 r., nr 3, poz. 41).
U podstaw zaskarżonego wyroku legła konstatacja, że podstawowe
znaczenie dla oceny zasadności powództwa miała kwestia skuteczności potrącenia
4
przez pozwanego kwot wynikających ze sprzedaży określonych produktów.
Wniosek ten należy uznać za trafny, skoro roszczenia dochodzone w sprawie
niniejszej wynikały z dwustronnej współpracy powoda i pozwanego, przy czym
strony pozostawały wobec siebie jednocześnie wierzycielami i dłużnikami.
Prawidłowo Sąd Apelacyjny uznał, że przesądzenie powyższej kwestii nie jest
możliwe bez ustalenia, jaki jest zakres zaskarżenia sprzeciwem. Wymaga to jednak
precyzyjnego określenia, które konkretnie faktury i wynikające z nich należności
zostały przedstawione do potrącenia. Sąd Okręgowy ustaleń takich nie poczynił, co
skutkuje niemożnością określenia zakresu zaskarżenia. Zaniechanie to trafnie
zostało zakwalifikowane w zaskarżonym wyroku jako nierozpoznanie przez Sąd
pierwszej instancji istoty sprawy (art. 386 § 4 k.p.c.).
W orzecznictwie Sądu Najwyższego utrwalił się pogląd, zgodnie z którym
nierozpoznanie istoty sprawy przez sąd pierwszej instancji zachodzi wtedy, gdy sąd
ten, w wyniku stwierdzenia istnienia przesłanki unicestwiającej roszczenie pozwu
lub żądanie zgłoszone w zarzucie przez pozwanego, nie rozpoznał merytorycznie
sprawy, a więc nie zbadał podstawy merytorycznej dochodzonego roszczenia lub
zarzutu pozwanego (zob. m. in. orzeczenia: z dnia 20 lipca 2006 r. V CSK 140/06,
z dnia 7 maja 2009 r. I CSK 513/09, nie publ. i z dnia 9 listopada 2012 r. IV CZ
156/12, nie publ. I z dnia 14 marca 2013 r., I CZ 7/13, nie publ.).
Skoro w sprawie niniejszej Sąd pierwszej instancji nie rozpoznał zarzutu
potrącenia zgłoszonego przez stronę pozwaną, a zaniechanie powyższe jest
równoznaczne z nierozpoznaniem istoty sprawy, to podniesiony w zażaleniu zarzut
naruszenia art. 386 § 4 k.p.c. nie mógł wywrzeć zamierzonego skutku.
Z przytoczonych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 39814
w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c. orzekł, jak w sentencji, pozostawiając
rozstrzygnięcie o kosztach postępowania zażaleniowego Sądowi Apelacyjnemu
stosownie do art. 108 § 2 w związku z art. 39821
i art. 3941
§ 3 k.p.c.
db
POSTANOWIENIE
Dnia 8 listopada 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Barbara Myszka (przewodniczący)
SSN Grzegorz Misiurek (sprawozdawca)
SSN Agnieszka Piotrowska
w sprawie z powództwa N. Import Export S.R.L. z siedzibą w G. (Republika
Włoska)
przeciwko G. A.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 8 listopada 2013 r.,
zażalenia strony powodowej na wyrok Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 16 maja 2013 r.,
oddala zażalenie i pozostawia rozstrzygnięcie o kosztach
postępowania zażaleniowego w orzeczeniu kończącym
postępowanie w sprawie.
2
UZASADNIENIE
Sąd Okręgowy w W. wyrokiem zaocznym z dnia 16 czerwca 2010 r. zasądził
od pozwanego G. A. na rzecz strony powodowej N. Import Export Srl kwotę
61.896,31 euro z ustawowymi odsetkami oraz kosztami procesu.
Pozwany w sprzeciwie od tego wyroku wniósł o oddalenia powództwa
w części stanowiącej różnicę pomiędzy zasądzoną kwotą a należną mu wobec
powoda wierzytelnością w kwocie 14.182,40 euro, zgłaszając zarzut jej potrącenia.
W uzupełnieniu braków formalnych sprzeciwu pozwany uznał powództwo do kwoty
47.712,92 euro i wskazał datę wymagalności wierzytelności zgodnie z załączonymi
do sprzeciwu czternastoma fakturami.
W odpowiedzi na sprzeciw od wyroku zaocznego strona powodowa
podniosła, że twierdzenia, zarzuty oraz dowody na ich poparcie, zgłoszone przez
pozwanego, są sprekludowane (art. 47914
k.p.c.) i zaprzeczyła jakoby pozwanemu
przysługiwały wobec nie jakikolwiek wierzytelności.
Sąd Okręgowy w W. wyrokiem z dnia 1 marca 2012 r. utrzymał w mocy
wyrok zaoczny. Stwierdził, iż G. A. jako prowadzący działalność gospodarczą pod
firmą D. nabywał od strony powodowej owoce i warzywa, natomiast strona
powodowa - od pozwanego marchewkę nać, kalarepę i rzepę białą. Wzajemne
płatności z tytułu sprzedaży towarów nie zawsze były realizowane terminowo.
Doprowadziło to ostatecznie do powstania zadłużenia po stronie pozwanego na
kwotę 61.896,32 euro. Sąd Okręgowy uznał za zasadne roszczenie strony
powodowej w części zaskarżonej sprzeciwem od wyroku zaocznego, tj. co do kwoty
14.182,40 euro wraz z odsetkami ustawowymi, przyjmując, że pozwany nie wykazał
wierzytelności przedstawionej do potrącenia w sposób określony w rozumieniu art.
47914
k.p.c.
Wyrok powyższy zaskarżył apelacją pozwany, zarzucając Sądowi pierwszej
instancji naruszenie art. 47914
k.p.c. oraz art. 245 w związku z art. 233 k.p.c.
W konkluzji wniósł o wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia i oddalenie
powództwa w zakresie kwoty 14.182,40 euro.
Wyrokiem z dnia 16 maja 2013 r. Sąd Apelacyjny uchylił wyrok Sądu
Okręgowego z dnia 1 marca 2012 r. i przekazał sprawę temu Sądowi do
ponownego rozpoznania. U podstaw tego rozstrzygnięcia legło stwierdzenie, że sąd
3
pierwszej instancji nie rozpoznał istoty sprawy. Pozwany zaskarżył wyrok zaoczny
w części. Wniesiony przez niego sprzeciw zawiera jednak braki formalne, do
których usunięcia nie został on wezwany. Z tego względu nie można określić, w
jakiej części wyrok zaoczny uprawomocnił się, a w jakiej został objęty sprzeciwem.
Okoliczność ta uniemożliwia prawidłowe rozpoznanie sprzeciwu.
Sąd Apelacyjny podkreślił, że w sprawie niniejszej nie jest wystarczające
wskazanie, że wyrok został zaskarżony w części zasądzającej 14.182,40 euro wraz
z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia wymagalności poszczególnych kwot
oraz że Sąd pierwszej instancji powinien zastosować art. 503 k.c. w związku
z regułą interpretacyjną przewidzianą w art. 451 k.c. w celu rozstrzygnięcia, które
z wierzytelności wzajemnych i w jakim zakresie uległy umorzeniu na skutek
złożonego oświadczenia o potrąceniu.
Wyrok Sądu Apelacyjnego zaskarżył zażaleniem powód, zarzucając
naruszenie art. 386 § 4 k.p.c. poprzez niezasadne uchylenie wyroku Sądu
pierwszej instancji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania z uwagi
na nierozpoznanie istoty sprawy.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W postępowaniu apelacyjnym sąd drugiej instancji, kontynuując
postępowanie przed sądem pierwszej instancji, rozpoznaje sprawę na nowo
w sposób – w zasadzie - nieograniczony (art. 378 § 1 i art. 382 k.p.c.).
W konsekwencji, w razie uwzględnienia apelacji - z reguły - zmienia zaskarżony
wyrok i orzeka co do istoty sprawy (art. 386 § 1 k.p.c.). Uchylenie zaskarżonego
wyroku połączone z przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania sądowi
pierwszej instancji dopuszczone zostało jedynie w przypadkach określonych w art.
386 § 2 i 4 k.p.c. Kontroli prawidłowości takiego orzeczenia służy zażalenie
przewidziane w art. 3941
§ 11
k.p.c. Ocenie Sądu Najwyższego, w ramach
rozpoznawania tego zażalenia, może być poddana jedynie trafność
zakwalifikowania wskazanych wyżej przypadków jako przesłanek uzasadniających
wydanie orzeczenia kasatoryjnego (por. postanowienie z dnia 7 listopada 2012 r.
IV CZ 147/12, OSNC z 2013 r., nr 3, poz. 41).
U podstaw zaskarżonego wyroku legła konstatacja, że podstawowe
znaczenie dla oceny zasadności powództwa miała kwestia skuteczności potrącenia
4
przez pozwanego kwot wynikających ze sprzedaży określonych produktów.
Wniosek ten należy uznać za trafny, skoro roszczenia dochodzone w sprawie
niniejszej wynikały z dwustronnej współpracy powoda i pozwanego, przy czym
strony pozostawały wobec siebie jednocześnie wierzycielami i dłużnikami.
Prawidłowo Sąd Apelacyjny uznał, że przesądzenie powyższej kwestii nie jest
możliwe bez ustalenia, jaki jest zakres zaskarżenia sprzeciwem. Wymaga to jednak
precyzyjnego określenia, które konkretnie faktury i wynikające z nich należności
zostały przedstawione do potrącenia. Sąd Okręgowy ustaleń takich nie poczynił, co
skutkuje niemożnością określenia zakresu zaskarżenia. Zaniechanie to trafnie
zostało zakwalifikowane w zaskarżonym wyroku jako nierozpoznanie przez Sąd
pierwszej instancji istoty sprawy (art. 386 § 4 k.p.c.).
W orzecznictwie Sądu Najwyższego utrwalił się pogląd, zgodnie z którym
nierozpoznanie istoty sprawy przez sąd pierwszej instancji zachodzi wtedy, gdy sąd
ten, w wyniku stwierdzenia istnienia przesłanki unicestwiającej roszczenie pozwu
lub żądanie zgłoszone w zarzucie przez pozwanego, nie rozpoznał merytorycznie
sprawy, a więc nie zbadał podstawy merytorycznej dochodzonego roszczenia lub
zarzutu pozwanego (zob. m. in. orzeczenia: z dnia 20 lipca 2006 r. V CSK 140/06,
z dnia 7 maja 2009 r. I CSK 513/09, nie publ. i z dnia 9 listopada 2012 r. IV CZ
156/12, nie publ. I z dnia 14 marca 2013 r., I CZ 7/13, nie publ.).
Skoro w sprawie niniejszej Sąd pierwszej instancji nie rozpoznał zarzutu
potrącenia zgłoszonego przez stronę pozwaną, a zaniechanie powyższe jest
równoznaczne z nierozpoznaniem istoty sprawy, to podniesiony w zażaleniu zarzut
naruszenia art. 386 § 4 k.p.c. nie mógł wywrzeć zamierzonego skutku.
Z przytoczonych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 39814
w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c. orzekł, jak w sentencji, pozostawiając
rozstrzygnięcie o kosztach postępowania zażaleniowego Sądowi Apelacyjnemu
stosownie do art. 108 § 2 w związku z art. 39821
i art. 3941
§ 3 k.p.c.
db