Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III KK 366/13
POSTANOWIENIE
Dnia 11 lutego 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Zbigniew Puszkarski (przewodniczący)
SSN Rafał Malarski (sprawozdawca)
SSN Dariusz Świecki
Protokolant Jolanta Włostowska
przy udziale prokuratora Prokuratury Generalnej Jerzego Engelkinga
w sprawie G. E.
skazanego z art. 284 § 1 kk
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie
w dniu 11 lutego 2014 r.,
kasacji, wniesionej przez obrońcę skazanego
od wyroku Sądu Okręgowego w E.
z dnia 12 lipca 2013 r., utrzymującego w mocy wyrok Sądu Rejonowego w O.
z dnia 28 marca 2013 r.,
I. oddala kasację;
II. zwalnia skazanego od kosztów sądowych za postępowanie
kasacyjne;
III. zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. C. W. -
Kancelaria Adwokacka - kwotę 442,80 zł, w tym 23% podatku
VAT, tytułem wynagrodzenia za sporządzenie i wniesienie
kasacji.
UZASADNIENIE
2
Sąd Rejonowy w O., wyrokiem z 28 marca 2013 r., uznał G. E. za winnego
tego, że w okresie od 9 maja do 4 lipca 2011 r. w M. „dokonał przywłaszczenia
mienia przekazanego przez W. G. do używania P. E.” w postaci laptopa z
akcesoriami wartości 849 zł „na szkodę W. G.”, to jest przestępstwa z art. 284 § 1
k.k., i za to na podstawie tego przepisu skazał go na karę 6 miesięcy pozbawienia
wolności. Sąd Okręgowy, po rozpoznaniu w dniu 12 lipca 2013 r. apelacji
oskarżonego i jego obrońcy, utrzymał w mocy pierwszoinstancyjne orzeczenie,
uznając oba środki odwoławcze za oczywiście bezzasadne.
Kasację od prawomocnego wyroku Sądu odwoławczego złożył obrońca.
Zarzucając rażące i mające istotny wpływ na treść wyroku naruszenie art. 410
k.p.k. w zw. z art. 433 § 1 k.p.k. przez błędne uznanie W. G. za pokrzywdzoną,
mimo że status ten wskutek darowizny laptopa uzyskała P. E., która jako osoba
najbliższa dla skazanego nie złożyła wniosku o ściganie (art. 284 § 4 k.p.k.), w
wyniku czego wystąpiło w sprawie uchybienie z art. 439 § 1 pkt 9 k.p.k. w zw. z art.
17 § 1 pkt 10 k.p.k. – wniósł o uchylenie zapadłych w stosunku do G. E. wyroków
Sądów obu instancji i umorzenie postępowania wobec braku wniosku o ściganie
pochodzącego od osoby uprawnionej.
Prokurator Okręgowy zażądał w pisemnej odpowiedzi na kasację jej
oddalenia jako oczywiście bezzasadnej. Odmienne stanowisko zajął obecny na
rozprawie kasacyjnej prokurator Prokuratury Generalnej, domagając się
uwzględnienia skargi kasacyjnej.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja okazała się bezzasadna.
Pomijając zastrzeżenia pod adresem samej konstrukcji zarzutów
kasacyjnych, należało w pierwszym rzędzie stwierdzić, że Sąd Okręgowy
przeprowadził kontrolę instancyjną w granicach wniesionych środków
odwoławczych, wyznaczonych zakresem zaskarżenia i jego kierunkiem. Oznacza
to, że nie tylko ustosunkował się do zarzutów apelacyjnych, krytycznie oceniając
główną tezę autorów apelacji negującą w ogóle sprawstwo G. E., ale również nie
uszły jego uwagi inne kwestie nie poruszone przez oskarżonego i jego obrońcę,
mające znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy. Jakkolwiek Sąd ad quem nie
analizował w motywacyjnej części swego wyroku zagadnienia dotyczącego prawa
3
własności do przywłaszczonego laptopa (treść zarzutów apelacyjnych była odległa
od tej problematyki i art. 433 § 2 k.p.k. w zw. z art. 457 § 3 k.p.k. nie obligował
instancji odwoławczej do pisemnego odnoszenia się do niej), to jednak brak
podstaw, aby utrzymywać, że nie było ono przedmiotem rozważań. Sąd
odwoławczy, akceptując w całości dokonane przez Sąd a quo ustalenia faktyczne,
uznał poczynione i w tej mierze ustalenia za bezbłędne. Zgodzić się trzeba, że
wywody Sądów obu instancji na ten temat były nader skrótowe i zabrakło w nich
stricte jurydycznej argumentacji, niemniej wolno skonstatować, że ustalenie, iż
prawo własności do laptopa przysługiwało W. G., było prawidłowe. W swoich
zeznaniach z oczywistych względów nie posługiwała się ona terminologią
prawniczą, ale z wszystkich jej wypowiedzi wynikało jasno, że uważa się za osobę
mającą prawo do rozporządzania laptopem z wyłączeniem innych podmiotów (art.
140 k.c.), a jej wnuczka P. E. dysponuje prawem do użytkowania tej rzeczy (art.
252 k.c.). Warto w tym miejscu dodać, że to ostatnie prawo znajduje się w katalogu
ograniczonych praw rzeczowych na pierwszym miejscu (art. 244 § 1 k.c.), bowiem
użytkownikowi przysługuje najszerszy zakres uprawnień w stosunku do cudzej
rzeczy (zob. E. Gniewek [w:] System prawa prywatnego, t. 4, 2007, s. 365).
Podzielając w zasadniczym stopniu stanowisko Sądu drugiej instancji, trudno nie
odnotować, że nie ustrzegł się on, niestety, przed pewną niekonsekwencją
(wywołaną najpewniej nieuwagą), pisząc w uzasadnieniu, że W. G. usiłowała
odzyskać laptopa „stanowiącego własność małoletniej P. E.” (s. 7). Wskazane
potknięcie pisarskie nie jest jednak tej rangi, aby uprawniało do snucia
przypuszczeń, iż Sąd odwoławczy zaprezentował w tej materii odmienne niż Sąd
pierwszej instancji zapatrywanie.
W niniejszej sprawie zapadły przed Sądem a quo wyrok oparty został na
materiale dowodowym przeprowadzonym na rozprawie głównej. Skarżący nie
zdołał wykazać, aby do jego wydania doszło na podstawie tylko części ujawnionych
dowodów.
Z przedstawionych wyżej racji należało odrzucić tezę autora kasacji o
naruszeniu - i to rażącym - zarówno art. 433 § 1 k.p.k., jak i art. 410 k.p.k. Siłą
rzeczy: skoro ustalenie faktyczne o przysługiwaniu prawa własności do
przywłaszczonego laptopa W. G. poczynione zostało bez obrazy wskazanego w
4
kasacji prawa procesowego, to pogląd o braku wniosku o ściganie pochodzącego
od osoby uprawnionej, a więc o wystąpieniu w sprawie uchybienia z art. 439 § 1 pkt
9 k.p.k. w zw. z art. 17 § 1 pkt 10 k.p.k., wymagał zdecydowanie krytycznej oceny.
Już tylko na marginesie celowe wydaje się zauważenie, że nawet gdyby
teoretycznie założyć, iż prawo własności do laptopa przysługiwało P. E., to i tak nie
sposób byłoby przyjąć, że zabrakło w sprawie wniosku o ściganie pochodzącego od
osoby uprawnionej. Sam skarżący wszak przyznał, że W.G. w czasie składania
wniosku o ściganie była osobą uprawnioną do wykonywania praw małoletniej P. E.
(art. 51 § 2 k.p.k.). Bez znaczenia dla ważności wniosku o ściganie autorstwa
przedstawiciela ustawowego lub tzw. opiekuna faktycznego pozostaje brak w nim
wyraźnego stwierdzenia, że żądanie to składa w imieniu osoby nie mającej w
rozumieniu prawa cywilnego pełnej zdolności do czynności prawnych (art. 10 - 13 i
14 - 16 k.c.). Istotne jest, aby oświadczenie w tym przedmiocie stanowiło
jednoznaczny wyraz woli ścigania sprawcy określonego czynu zabronionego
popełnionego na szkodę pokrzywdzonego małoletniego albo
ubezwłasnowolnionego całkowicie lub częściowo.
W tym stanie rzeczy Sąd Najwyższy oddalił kasację (art. 537 §1 k.p.k.) oraz -
uwzględniając pobyt skazanego w zakładzie penitencjarnym - zwolnił go od zapłaty
na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych za postępowanie kasacyjne (art. 624
§ 1 k.p.k.). Wysokość wynagrodzenia przyznanego obrońcy z urzędu ustalono
zgodnie z treścią § 14 ust. 3 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia
28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia
przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu
(Dz. U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.).