Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 września 2011 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku – Wydział I Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 9 września 2011 r. w Gdańsku na rozprawie

sprawy z powództwa W. M.

przeciwko Skarbowi Państwa - Aresztowi Śledczemu w (...)

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Bydgoszczy

z dnia 6 kwietnia 2011 r. sygn. akt I C 23/11

I. oddala apelację;

II. zasądza od powoda na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej

Skarbu Państwa kwotę 5.400 (pięć tysięcy czterysta) złotych tytułem

zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Na oryginale właściwe podpisy.

I ACa 733/11

UZASADNIENIE

Powód W. M. w pozwie wywiedzionym przeciwko Skarbowi Państwa – Aresztowi Śledczemu w (...) domagał się zasądzenia od pozwanego na swoją rzecz kwoty 250.000 zł tytułem zadośćuczynienia za dwukrotne osadzenie w celi izolacyjnej w okresie od marca do maja 2008r., co według powoda skutkowało pogorszeniem stanu jego zdrowia psychicznego.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o jego oddalenie na koszt powoda.

Wyrokiem z dnia 6 kwietnia 2011r. Sąd Okręgowy w Bydgoszczy oddalił powództwo i zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 7.200 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego. Sąd I instancji ustalił i zważył, co następuje: w dniach od (...). do (...). oraz od (...). powód przebywał w celi izolacyjnej, ze względu na dwukrotne znieważenie funkcjonariusza Aresztu Śledczego w (...). Przed wykonaniem każdej z kar powód był konsultowany psychologicznie i nie stwierdzono przeciwwskazań do ich zastosowania. Pozwany złożył zawiadomienie o popełnieniu przez powoda w dniach (...). i (...). powyższych czynów, tj. przestępstwa z art. 226 §1 k.k. Wyrokiem z dnia 12 sierpnia 2010r. Sąd Rejonowy w (...) uznał powoda za winnego popełnienia w /w występków i skazał na karę pięciu miesięcy pozbawienia wolności. Wydający w sprawie opinie biegli lekarze psychiatrzy nie stwierdzili u powoda objawów choroby psychicznej, ani upośledzenia umysłowego. Rozpoznając sprawę na skutek wywiedzionej apelacji Sąd Okręgowy utrzymał powyższy wyrok w mocy.

Stan faktyczny sprawy Sąd ustalił na podstawie: przedstawionych przez strony dokumentów oraz zeznań powoda, przyznając im walor wiarygodności. Sąd wskazał, że powód przyznał, że znieważył funkcjonariuszy pozwanego, jednak w jego ocenie zastosowana kara dyscyplinarna była za surowa.

Sąd wskazał, że powód dochodził swojego roszczenia w oparciu o art. 24 §1 k.c. i art. 448 k.c. Wskazując na te przepisy, a nadto art. 23 k.c., art. 6 k.c., art. 143 §1 pkt 8 k.k.w., art. 143 §3 k.k.w., art. 145 §3 k.k.w. Sąd uznał, że postępowanie pozwanego było zgodne z przepisami art. 143 – 145 k.k.w., gdyż w /w występek popełniony przez powoda należy zakwalifikować, jako poważne naruszenie porządku i dyscypliny panującej u pozwanego, za co powód został prawomocnie skazany. Zdaniem Sądu, powyższe uzasadniało wymierzenie powodowi najsurowszej kary dyscyplinarnej. Sąd podkreślił, że badanie psychologiczne powoda, przed osadzeniem w celach izolacyjnych, nie wskazywało przeciwwskazań do zastosowania omawianej kary. Sąd wskazał, że zaburzenia psychiczne, na które wskazuje powód, nie zostały stwierdzone w opinii wydanej w w /w sprawie karnej. Nadto, zdaniem Sądu, powód przebywał w celach izolacyjnych nie dłużej niż czternaście dni, a zatem na jego tam osadzenie nie była wymagana zgoda sędziego penitencjarnego. Dlatego też działań pozwanego Sąd nie uznał za bezprawne. Sąd podkreślił, że znamiennym jest fakt, że z przedmiotowym roszczeniem powód wystąpił dopiero po upływie prawie trzech lat od zdarzenia, co poddaje w wątpliwość zaistnienie realnej krzywdy po stronie powoda.

Reasumując Sąd przyjął, że pozwany w sposób właściwy, zgodny z prawem i adekwatny do czynów zareagował na opisane postępowanie powoda, przy zachowaniu wymogów umieszczenia jego w celi izolacyjnej, co skutkuje brakiem bezprawnego naruszenia przez pozwanego dóbr osobistych powoda. W konsekwencji Sąd oddalił powództwo na podstawie art. 24 k.c. w zw. z art. 448 k.c. a contrario. O kosztach zastępstwa procesowego Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. i § 6 pkt 7 rozporządzenia w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł powód, domagając się jego zmiany i zasądzenia na jego rzecz od pozwanego żądanego zadośćuczynienia.

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o jej oddalenie na koszt powoda.

SĄD APELACYJNY ZWAŻYŁ, CO NASTĘPUJE:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Rozpoznając przedmiotową sprawę Sąd II instancji podzielił ustalenia faktyczne przedstawione przez Sąd Okręgowy w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia oraz uznał za trafną, dokonaną tamże przez ten Sąd, ocenę materiału dowodowego, która mieści się w granicach zakreślonych art. 233 § 1 k.p.c.

Zarówno w toku postępowania I – instancyjnego, jak i na etapie postępowania odwoławczego powód nie kwestionował faktu popełnienia przez siebie czynów, które skutkowały wymierzeniem kar dyscyplinarnych. Okoliczność tę potwierdza nadto prawomocny wyrok Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dnia 12 sierpnia 2010r. w sprawie IV K 402/08, skazujący W. M. za popełnienie w dniach 21 marca 2008r. i 4 kwietnia 2008r. przestępstw znieważenia funkcjonariuszy publicznych, tj. czynu z art. 226 § 1 k.k.

Naruszenia dóbr osobistych skarżący upatruje zaś w tym, że, w jego ocenie, wymierzone i wykonane kary dyscyplinarne, w postaci umieszczenia jego w celach izolacyjnych, były niewspółmierne do rodzaju popełnionych przekroczeń. Określona przez skarżącego podstawa faktyczna dochodzonego w toku przedmiotowego procesu żądania prowadzi do wniosku, że w drodze postępowania o ochronę dóbr osobistych zmierza on do podważenia zasadności zastosowania w stosunku do niego najsurowszej z przewidzianych w Kodeksie karnym wykonawczym kar dyscyplinarnych, co jest działaniem niedopuszczalnym. Podkreślić natomiast należy, że odbywanie omawianej kary odbywa się pod nadzorem sędziego penitencjarnego (art. 148 k.k.w.), który jest uprawniony do wstrzymania wykonanie kary dyscyplinarnej na czas potrzebny do wyjaśnienia okoliczności uzasadniających jej wymierzenie, a także uchylenia kary dyscyplinarnej z powodu jej niezasadności lub przekazania sprawę dyrektorowi zakładu karnego do ponownego rozpoznania. W przedmiotowej sprawie powód nie wykazał, by takie działania zostały podjęte, w tym na jego wniosek.

Zakresem postępowania o ochronę dóbr osobistych objęta jest wyłącznie ocena działania dyrektora jednostki penitencjarnej pod względem jego legalności,, czyli zgodności z prawem. Art. 24 k.c. przewiduje bowiem roszczenia przysługujące osobie fizycznej jedynie w przypadku naruszenia dóbr osobistych działaniem bezprawnym, za które uznaje się działanie pozostające w sprzeczności z normami prawnymi, z porządkiem prawnym lub z zasadami współżycia społecznego.

Jak prawidłowo ustalił Sąd I instancji postępowanie pozwanego nie nosiło znamion bezprawności. Dyrektor jednostki penitencjarnej działał w oparciu o przepis art. 143 § 3 k.k.w., stanowiący, że skazanemu, który popełnił przekroczenie naruszające w poważnym stopniu obowiązującą w zakładzie karnym dyscyplinę i porządek, można wymierzyć karę dyscyplinarną umieszczenia w celi izolacyjnej na okres do 28 dni. Jednocześnie, jak wynika z załączonych do akt kserokopii wniosków o wymierzenie kary dyscyplinarnej (k.21,22), spełnione zostały przewidziane w art. 145 § 2 i 3 k.k.w. warunki do zastosowania tej kary. Przede wszystkim skarżący miał możliwość wypowiedzenia się, a swoją opinię odnośnie tej kwestii wyraził jego wychowawca. Wbrew zarzutowi skarżącego w świetle regulacji zawartej w art. 145 § 2 k.k.w. nie było podstaw do kierowania jego przed wymierzeniem kary na badanie przez lekarza psychiatrę. Przepis ten stanowi bowiem, że opinię o zdolności obwinionego do odbycia kary powinien sporządzić lekarz albo psycholog, i ten wymóg również został w sprawie spełniony.

Jak wynika z oceny stanu psychicznego W. M. dokonanej przez psychologa, w dniu 21 marca 2008r. nie było przeciwwskazań do rozpoczęcia wykonywania kary dyscyplinarnej osadzenia w celi izolacyjnej (k.23). Zdolność do odbycia przez skarżącego kolejnej kary izolacyjnej psycholog stwierdził również w dniu (...). Z uwagi na to, że długość każdej z omawianych kar nie przekraczała 14 dni, nie zachodziła jednocześnie potrzeba uzyskania zgody sędziego penitencjarnego na ich wymierzenie (art. 145 § 3 k.k.w.)

Wbrew twierdzeniu skarżącego o braku podstaw do umieszczenia jego w celi izolacyjnej nie może świadczyć okoliczność, że w opinii psychiatrycznej sporządzonej na potrzeby postępowania karnego biegli wskazali, że poczytalność apelującego w momencie znieważania funkcjonariuszy była ograniczona (k.37-39). Zauważyć bowiem trzeba, że skarżący nie jest osobą chorą psychicznie, a stwierdzone u niego zaburzenia o charakterze neurasteniczno – supdepresyjnym nie stanowiły przeciwwskazań do odbywania przez niego kary w zakładzie karnym. W stosunku do skarżącego winny się odnosić te same reguły, jakie stosuje się do innych osadzonych, w tym również możliwość umieszczenia, w ramach kary dyscyplinarnej, w celi izolacyjnej. Co więcej pobyt w takiej celi polega przede wszystkim na odizolowaniu skazanego od innych skazanych. Osadzony nie jest natomiast pozbawiany prawa do opieki medycznej, możliwości skorzystania z porady psychologa, bądź lekarza psychiatry.

Reasumując Sąd Apelacyjny stwierdza, że wprawdzie pobyt w celi izolacyjnej wiąże się z różnego rodzaju dolegliwościami, jednakże tylko wtedy, gdyby ten rodzaj kary dyscyplinarnej został zastosowany wobec skarżącego bez podstawy prawnej, wyłącznie w celu poniżenia, dokuczania, jako forma znęcania się itp. można by uznać takie działanie pozwanego za bezprawne naruszenie dóbr osobistych odwołującego się w rozumieniu art. 23 k.c. oraz 24 k.c. Sytuacja taka, jak zostało ustalone, w rozpoznawanej sprawie jednak nie wystąpiła, w związku z czym apelacja powoda, jako niezasadna, podlegała oddaleniu, na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd ten orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c., art. 108 § 1 k.p.c. i art. 391 § 1 k.p.c. Wysokość wynagrodzenia zastępującej pozwanego Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa ustalona została na podstawie § 6 pkt 7 w zw. z § 12 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu.