Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 grudnia 2013 roku

Sąd Okręgowy w Elblągu Wydział I Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Dorota Zientara

Protokolant: sekr. sądowy Bogumiła Biniewicz

po rozpoznaniu w dniu 5 grudnia 2013 r. w Elblągu

na rozprawie

sprawy z powództwa M. L.

przeciwko (...) w W.

o ustalenie i o zapłatę

oraz sprawy z powództwa K. K. (1)

przeciwko (...)w W.

o ustalenie i o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego (...) w W.na rzecz powódki M. L.kwotę 114.900 zł /sto czternaście tysięcy dziewięćset złotych/ z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 17 grudnia 2010 r. do dnia zapłaty;

2.  w pozostałym zakresie powództwo oddala;

3.  nakazuje ściągnąć od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Elblągu kwotę 7.264,06 zł /siedem tysięcy dwieście sześćdziesiąt cztery złote sześć groszy/ tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych;

4.  nie obciąża powódki pozostałymi kosztami sądowymi;

5.  nie obciąża powódki kosztami procesu;

6.  zasądza od pozwanego (...)w W.na rzecz powódki K. K. (1)kwotę 41.700 zł /czterdzieści jeden tysięcy siedemset złotych/ z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 4 grudnia 2010 r. do dnia zapłaty;

7.  zasądza od pozwanego (...) w W.na rzecz powódki K. K. (1)kwotę 1.512 zł /jeden tysiąc pięćset dwanaście złotych/ z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 19 lutego 2011 r. do dnia zapłaty;

8.  w pozostałym zakresie powództwo oddala;

9.  nakazuje ściągnąć od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Elblągu kwotę 3.424,86 zł /trzy tysiące czterysta dwadzieścia cztery złote osiemdziesiąt sześć groszy/ tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych;

10.  nie obciąża powódki K. K. (1) pozostałymi kosztami sądowymi;

11.  nie obciąża powódki K. K. (1) kosztami procesu.

Sygn. akt I C 23/11

UZASADNIENIE

Małoletnia powódka M. L., reprezentowana przez przedstawicielkę ustawową K. L., wystąpiła z pozwem przeciwko (...) w W.domagając się zasądzenia kwoty 306.500 zł tytułem zadośćuczynienia wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 17 grudnia 2010 r. do dnia zapłaty oraz ustalenia, iż pozwany ponosić będzie odpowiedzialność za skutki wypadku z dnia 26 marca 2010 r., jakie mogą ujawnić się w przyszłości. Powódka domagała się także zasądzenia na jej rzecz od pozwanego kosztów procesu według norm prawem przepisanych.

Małoletnia powódka K. K. (1), reprezentowana przez przedstawicielkę ustawową D. K., wniosła o zasądzenie od pozwanego (...) w W.tytułem zadośćuczynienia kwoty 136.500 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 4 grudnia 2010 r. do dnia zapłaty, dochodziła także odszkodowania w kwocie 1.890 zł oraz zażądała ustalenia, iż pozwany będzie ponosił odpowiedzialność za skutki wypadku komunikacyjnego z dnia 26 marca 2010 r., jakie mogą ujawnić się w przyszłości. Żądanie powódki obejmowało także zasądzenie od pozwanego kosztów procesu według norm prawem przepisanych.

W uzasadnieniu pozwów obie powódki wskazywały, iż w dniu 26 marca 2010 r. na trasie S.– B.miał miejsce wypadek komunikacyjny z udziałem powódek, które będąc pasażerkami samochodu osobowego marki V. (...)odniosły szereg dotkliwych obrażeń ciała, skutkujących koniecznością hospitalizacji. Sprawca wypadku nie posiadał obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, stąd odpowiedzialność pozwanego miała wynikać z unormowania art. 98 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, (...)i (...).

Powódka M. L. przyznała, że w toku postępowania likwidacyjnego pozwany wypłacił na jej rzecz tytułem zadośćuczynienia kwotę 43.500 zł, powódka K. K. (1) z tego samego tytułu otrzymała kwotę 13.500 zł. W obu przypadkach pozwany uznał, iż powódki przyczyniły się do powstania szkody w 50% z uwagi na niezapięcie pasów bezpieczeństwa w pojeździe na tylnym siedzeniu. W ocenie powódek przyznane im przez pozwanego kwoty zadośćuczynienia nie rekompensowały doznanych krzywd. Ich roszczenia co do ustalenia, iż pozwany ma ponosić względem nich odpowiedzialność na przyszłość za skutki wypadku komunikacyjnego motywowane były ryzykiem pogorszenia się ich stanu zdrowia oraz ujawnienia się nowych schorzeń i urazów.

Na dochodzone przez K. K. (1) odszkodowanie składała się kwota stanowiąca równowartość kursu mającego na celu zniwelowanie deficytów funkcji poznawczych u powódki, jakie wystąpiły w związku urazami doznanymi w wypadku z dnia 26 marca 2010 r.

Pozwany w odpowiedzi na pozew powódki M. L. domagał się oddalenia powództwa w całości oraz zasądzenia na jego rzecz kosztów procesu według norm prawem przepisanych.

W ocenie pozwanego powódka przyczyniła się do powstania szkody w 50%, gdyż w momencie wypadku nie miała zapiętych pasów bezpieczeństwa. Pozwany wskazywał na okoliczność spożywania przez nią alkoholu oraz przyzwolenie na kierowanie pojazdem przez osobę również znajdującą się pod jego wpływem. Roszczenie o ustalenie odpowiedzialności pozwanego na przyszłość za skutki wypadku komunikacyjnego nie było uzasadnione z uwagi na zakończenie procesu leczenia i brak ryzyka ujawnienia się nowych, nieznanych dotychczas dolegliwości. Pozwany zanegował termin początkowy naliczania odsetek ustawowych od dochodzonego roszczenia, dopuszczając możliwość naliczania ich od dnia wyrokowania.

W odpowiedzi na pozew małoletniej powódki K. K. (1) pozwany również domagał się oddalenia powództwa w całości oraz zasądzenia na jego rzecz kosztów procesu według norm prawem przepisanych.

Także w przypadku tej powódki skarżący podtrzymał argumentację dotyczącą przyczyniania się do powstania szkody w 50%, z uwagi na niezapięcie pasów bezpieczeństwa w pojeździe. Pozwany podniósł nadto, że powódka miała świadomość, iż pojazd prowadzi osoba będąca pod wpływem alkoholu. Kwestionując roszczenie w przedmiocie ustalenia odpowiedzialności na przyszłość pozwany podniósł analogiczne argumenty jak w przypadku M. L..

Za bezpodstawne uznał żądanie przyznania odszkodowania stanowiącego równowartość kosztów kursu technik szybkiego uczenia się.

Sprawa z powództwa małoletniej powódki M. L.została zarejestrowana pod sygnaturą akt (...), zaś sprawę z powództwa małoletniej powódki K. K. (1)zarejestrowano pod sygnaturą(...). Postanowieniem Sądu Okręgowego w Elblągu z dnia 7 kwietnia 2011 r. sprawy zostały połączone do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia pod sygn.(...).

Sąd ustalił co następuje:

W dniu 26 marca 2010 r. na drodze S. – B. Ł. S. umyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym i spowodował wypadek drogowy w ten sposób, iż będąc w stanie nietrzeźwości kierował samochodem osobowym marki V. (...), nie dostosował prędkości prowadzenia pojazdu do warunków drogowych i stanu psychofizycznego i podczas pokonywania łuku drogi w lewo utracił panowanie nad pojazdem, zjechał na prawe pobocze, a następnie na lewe pobocze, gdzie uderzył w kamienny słupek, w wyniku czego pasażerka pojazdu K. K. (1) doznała obrażeń ciała w postaci stłuczenia mózgu z jego obrzękiem i krwiakiem śródmózgowym w lewym płacie czołowym oraz niewielkim krwiakiem przymózgowym nad lewym płatem czołowym oraz wieloodłamowego i wielomiejscowego złamania kości czaszki i twarzoczaszki, które to obrażenia stanowią chorobę realnie zagrażającą życiu, zaś pasażerka pojazdu M. L. doznała obrażeń ciała w postaci urazu twarzoczaszki z uszkodzeniem sitowia, urazu oczu z następowym zmętnieniem istoty właściwej rogówki, urazu klatki piersiowej z krwawieniem do obu jam opłucnych, urazu brzucha z uszkodzeniem wątroby, śledziony, surowicówki poprzecznicy i krwiakiem zaotrzewnowym okolicy głowy trzustki i dwunastnicy, urazu miednicy z wieloodłamowym, niestabilnym złamaniem obu kości łonowych i kulszowych oraz kości krzyżowej, które to obrażenia ciała stanowią chorobę realnie zagrażającą życiu. Sprawca zdarzenia za czyn stypizowany w art. 177 § 2 k.k. w zw. z art. 178 §1 k.k. został skazany na karę dwóch lat pozbawienia wolności.

Ł. S. został również skazany za przestępstwo kwalifikowane z art. 178 a § 1 k.k., polegające na kierowaniu w dniu 26 marca 2010 r. na drodze publicznej samochodem w stanie nietrzeźwości na karę czterech miesięcy pozbawienia wolności. Sprawcy wymierzono karę łączną - dwa lata pozbawienia wolności.

W chwili wypadku kierowca samochodu, którym podróżowały powódki nie posiadał w ogóle uprawnień do kierowania pojazdami, pojazd nie miał aktualnych badań technicznych oraz ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej.

W dniu 26 marca 2010 r. po południu A. K., R. P. (1) oraz Ł. S., na osiedlu (...) w miejscowości Ż., spożywali alkohol. W tym samym czasie do Ż. wraz z rodzicami i siostrą przyjechała powódka K. K. (1). Powódka z siostrą nie poszły do mieszkania krewnych, zostały na podwórzu, gdzie rozmawiały z A. K., R. P. (1) oraz Ł. S.; widziały, że spożywali oni alkohol. Po powrocie rodziców K. K. (1) odjechała z nimi i siostrą do miejscowości B..

Powódka M. L. w dniu 26 marca 2010 r. nie była w Ż. razem z K. K. (1).

Około godziny 16 tego samego dnia K. K. (1) zadzwoniła do M. L. mieszkającej w S., proponując wspólne spędzenie piątkowego popołudnia i wieczoru. Powódki spotkały się w B., w spotkaniu uczestniczyli jeszcze M. K. (1), M. K. (2) oraz B. K.. Do K. K. (1) podczas tego spotkania dzwonił kilkakrotnie R. P. (1) informując, iż wraz z A. K. i Ł. S. udają się właśnie samochodem z Ż. do B.. K. K. (1) ustaliła w toku tej rozmowy, iż miejscem spotkania z nimi będą okolice przydrożnego krzyża, znajdującego się u wylotu drogi z tej miejscowości. Obydwie powódki wsiadły do samochodu marki V. (...), którego kierowcą był Ł. S., zajęły miejsca na tylnych siedzeniach pojazdu. W samochodzie spożywany był alkohol.

Kierowca ruszył, wkrótce potem zatrzymał pojazd, ponieważ K. K. (1) zobaczyła siostrę M., nie otwierając drzwi pojazdu próbowała z nią rozmawiać, jednakże siostra jej nie słyszała.

Ł. S., A. K. oraz R. P. (1) nie posiadali uprawnień do kierowania pojazdami. W dniu 26 marca 2010 r. wszyscy oni pozostawili pod wpływem alkoholu. Powódka K. K. (1) wiedziała, każdy z wymienionych mężczyzn spożywał alkohol już w czasie wcześniejszego, wspólnego spotkania w miejscowości Ż..

Powódki nie miały skonkretyzowanych planów na spędzenie wieczoru, miały z kolegami „jechać przed siebie”.

Na wyposażeniu samochodu osobowego marki V. (...), biorącym udział w wypadku, znajdowały się dwa pasy bezpieczeństwa na tylnym siedzeniu pojazdu. Pasy te zamontowane były skrajnie po lewej i prawej stronie tylnej kanapy, mechanizmy mocujące pasów bezpieczeństwa były sprawne, nie występowały również problemy z wysuwaniem się pasów z tych mechanizmów.

Bezpośrednio po wypadku w dniu 26 marca 2010 r. powódka M. L. trafiła do (...) Publicznego Zespołu (...) w M. z rozpoznaniem wstrząsu hipowolemicznego, urazu wielonarządowego, wieloodłamowego złamania kości nosa, rany tłuczonej powieki prawej, urazu brzucha, krwawienia do jamy brzusznej, rozerwania prawego płata wątroby, uszkodzenia śledziony, krwiaka zaotrzewnowego w okolicy głowy trzustki, uszkodzenia błony surowiczej poprzecznicy.

Od dnia 27 marca 2010 r. do dnia 29 marca 2010 r. powódka przebywała (...) (...) Szpitalu (...)w O..

Od dnia 29 marca 2010 r. do dnia 21 kwietnia 2010 r. leczenie powódki było kontynuowane w Instytucie (...)w W.na Oddziale Intensywnej Terapii oraz (...) (...). Powódka przeszła zabieg operacyjny częściowej resekcji wątroby.

Została ponownie przetransportowana do (...) (...) Szpitala (...)w O.gdzie przebywała w okresie od dnia 21 kwietnia 2010 r. do dnia 7 maja 2010 r. oraz od 25 maja 2010 r. do dnia 28 czerwca 2010 r.

Powódka przeszła rehabilitację mającą na celu przywrócenie sprawności organizmu.

Orzeczenie lekarskie wydane w toku postępowania likwidacyjnego, określające trwały uszczerbek na zdrowiu powódki, wskazywało na 66 % tego uszczerbku.

W dniu 23 kwietnia 2010 r. powódka M. L., działając przez swojego pełnomocnika, zgłosiła szkodę pozwanemu domagając się wypłaty 250.000 zł tytułem zadośćuczynienia, 2.112 zł tytułem zwrotu kosztów opieki, 1.350 zł jako refundacji kosztów lepszego odżywiana w okresie powypadkowym oraz kwoty 10.000 zł jako zaliczki na poczet kosztów leczenia.

Likwidując szkodę pozwany wypłacił na rzecz M. L. następujące kwoty: 2.696 zł tytułem zwrotu kosztów opieki osób trzecich, 351 zł jako zwrot kosztów dojazdów, 2.276 zł tytułem kosztów przyszłego leczenia i rehabilitacji oraz 225 zł z tytułu refundacji kosztów zakupu specjalistycznych środków żywnościowych. Tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę pozwany wypłacił kwotę 43.500 zł, uznając przyczynienie małoletniej powódki do powstania szkody w 50% z uwagi na niezapięcie pasów bezpieczeństwa. W pozostałym zakresie pozwany odmówił wypłaty świadczeń.

Ostateczne stanowisko wobec zgłaszanych roszczeń pozwany zajął w dniu 16 grudnia 2010 r.

Po wypadku z dnia 26 marca 2010 r. powódka K. K. (1) trafiła do (...) Publicznego Zespołu (...) w M. z rozpoznaniem złamania kości czaszki po stronie lewej, stłuczenia płata czołowego, krwiaka śródmózgowego po stronie lewej, złamania kości sklepienia czaszki.

W dniu 27 marca 2010 r. powódkę przetransportowano do Wojewódzkiego (...)w O., gdzie przebywała w dniach od 27 marca 2010 r. do 6 kwietnia 2010 r. początkowo na Oddziale Intensywnej Terapii, a następnie od dnia 6 kwietnia 2010 r. do dnia 30 kwietnia 2010r. na Oddziale (...) (...).

U powódki stwierdzona została encefalopatia pourazowa, wymagająca leczenia w poradni (...) (...).

Orzeczeniem lekarskim wydanym w toku postępowania likwidacyjnego ustalono u powódki 17 % trwały uszczerbek na zdrowiu.

W dnu 23 kwietnia 2010 r. powódka K. K. (1), działając przez swojego pełnomocnika, zgłosiła szkodę pozwanemu, domagając się wypłaty 250.000 zł tytułem zadośćuczynienia, 2.112 zł tytułem zwrotu kosztów opieki, 1.350 zł jako refundacji kosztów lepszego odżywiana w okresie powypadkowym oraz kwoty 10.000 zł tytułem zaliczki na poczet kosztów leczenia.

W toku postępowania likwidacyjnego pozwany wypłacił na rzecz powódki K. K. (1) jako zwrot kosztów opieki kwotę 2.215,48 zł oraz 13.500 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, przyjmując 50% przyczynienie się do powstania szkody w związku z niezapięciem pasów bezpieczeństwa.

Ostateczne merytoryczne stanowisko wobec zgłaszanych żądań pozwany zajął w dniu 3 grudnia 2010 r.

Powódka K. K. (1) wzięła udział w kursie z zakresu „Nowoczesnych sposobów uczenia się” organizowanego przez Akademię (...). Koszt całego kursu zamykał się kwotą 1.890 zł.

W toku postępowania przeprowadzono dowód z opinii biegłych (...)w B. (...). W opinii wskazano, że trwały uszczerbek na zdrowiu powódki K. K. (1)wynosi łącznie 23%, zaś powódki M. L.66%.

Opiniujący uchylili się od udzielenia kategorycznej odpowiedzi na pytanie, czy w chwili wypadku powódki miały zapięte pasy bezpieczeństwa. Zdaniem biegłych prawdopodobieństwo zapięcia w pasy lub nie – jest jednakowe. Analiza poszczególnych obrażeń ciała doznanych przez powódki wskazywała zdaniem opiniujących, iż mogło do nich dojść zarówno przy zapiętych, jak i niezapiętych pasach bezpieczeństwa.

Dokumentacja medyczna dotycząca powódki M. L. nie zawierała żadnych danych świadczących o tym, iż w momencie wypadku pozostawała ona pod wpływem alkoholu. W dokumentacji medycznej dotyczącej powódki K. K. (1) znalazł się jedynie zapis o „zapachu alkoholu z ust”. Powódki nie zostały bezpośrednio po wypadku poddane badaniom krwi na obecność alkoholu.

W chwili obecnej powódka K. K. (1) posiada wykształcenie gimnazjalne, nie kontynuuje nauki, nie jest zatrudniona, czas spędza w domu, nie podejmuje prac dorywczych, jest na utrzymaniu rodziców. Przed wypadkiem powódka nie miała skonkretyzowanych zainteresowań, pasji, obecnie odczuwa silne zmęczenie przy wysiłku fizycznym, ograniczyła kontakty towarzyskie z rówieśnikami.

Powódka M. L. kontynuuje naukę w szkole zawodowej, jest w ostatniej klasie. Czas wolny spędza w domu, nie czuje potrzeby wychodzenia, cierpi na periodyczne bóle związane ze zmianami pogody, pozostaje na utrzymaniu rodziców.

(dowód: wyrok Sądu Rejonowego w Ostródzie z dnia 30 sierpnia 2010 r., (...), k.15; informacja Komisariatu Policji w M.z dnia 05 maja 2010 r., k. 14; dokumentacja medyczna małoletniej powódki M. L., k. 20-150, 163-188, 193-214; opinia lekarska dotycząca M. L., k. 224-225; zawiadomienia pozwanego o wysokości kwot przyznanych w toku postępowania likwidującego szkodę na rzecz małoletniej powódki M. L., k. 17-18; dokumentacja medyczna dotycząca małoletniej powódki K. K. (1), k. 295-348; orzeczenie o stopniu trwałego uszczerbku na zdrowiu małoletniej powódki K. K. (1), k. 347-348; zgłoszenie małoletniej powódki K. K. (1)na kurs „Nowoczesnych sposobów uczenia”, k. 349; zawiadomienia pozwanego o wysokości kwot przyznanych w toku postępowania likwidującego szkodę na rzecz małoletniej powódki K. K. (1), k. 293-294; akta szkody pozwanego nr (...); zeznania świadków: K. K. (1), k. 270-271; R. P. (1), k. 271-272, 432 verte-433 verte; M. L., k. 272 verte-273 verte, 430-431; D. K., k. 384 verte-385; P. C., k. 431 verte-432; D. C., k. 432-432 verte; A. K., k. 484 – 485; B. K., k. 489 verte-490; M. K. (1), k. 490-491;M. K., k. 491-verte; Ł. S., k. 531 verte-532 verte; W. K., k. 533-533 verte; G. G., k.533 verte-534; R. P. (2), k. 534 verte; C. P., k. 580-581; protokół oględzin pojazdu marki V. (...)z dnia 19 sierpnia 2011 r., k. 587-587 verte; opinia (...)w B. (...), opinia uzupełniająca, k. 667-684, 733-734; zeznania powódek w charakterze stron, k. 753-754;)

Sąd zważył, co następuje:

Powództwa M. L. i K. K. (1) zasługiwały na uwzględnienie w części.

Powódka M. L. zgłosiła roszczenie z tytułu zadośćuczynienia, zaś powódka K. K. (1) obok zadośćuczynienia, dochodziła także odszkodowania tytułem zwrotu równowartości kursu obejmującego metody efektywnego uczenia się, co miało bezpośredni związek z doznanym w wyniku wypadku obniżeniem funkcji poznawczych. Obie powódki domagały się również ustalenia odpowiedzialności pozwanego za skutki wypadku, jakie mogą u nich wystąpić w przyszłości.

Zgodnie z art. 444 § 1 zdanie pierwsze k.c. w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Natomiast zgodnie z brzmieniem art. 445 § 1 k.c. w wypadkach przewidzianych w artykule poprzedzającym (art. 444 k.c.) sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Okolicznością bezsporną jest to, iż obie powódki doznały uszczerbku na zdrowiu w wyniku wypadku drogowego, jakiemu uległy w dniu 26 marca 2010 r. Do zdarzenia tego doszło z winy Ł. S., pojazd którym podróżowały w chwili wypadku nie był objęty ochroną ubezpieczeniową z tytułu odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych. Zgodnie z art. 98 ust 1 pkt 3 lit a ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, (...)i(...) (Dz. U. 2013 , poz. 392 j.t.), do zadań Funduszu należy zaspokajanie roszczeń z tytułu ubezpieczeń obowiązkowych za szkody powstałe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na osobie, mieniu, w mieniu i osobie, gdy posiadacz zidentyfikowanego pojazdu mechanicznego, którego ruchem szkodę tę wyrządzono, nie był objęty obowiązkowym ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów.

W toku postępowania pozwany nie negował swojej odpowiedzialności co do zasady, kwestionował jednak wysokość dochodzonych przez powódki kwot, stojąc na stanowisku, że szkoda powódek została całkowicie naprawiona w toku postępowania likwidacyjnego.

Nie budził wątpliwości również zakres obrażeń, jakich doznały powódki M. L.i K. K. (1), przebieg leczenia, a także aktualny stan ich zdrowia w zakresie będącym konsekwencją wypadku. Okoliczności te wynikają wprost z dokumentacji medycznej, z przesłuchania powódek w charakterze strony oraz opinii biegłych (...)w B. (...). Strony kwestionowały opinię zasadniczą (...), jednakże po jej uzupełnieniu nie wnosiły o dalsze jej uzupełnienie. Pozwany wprawdzie podniósł zarzut dotyczący braku jednoznacznego stanowiska w kwestii zapięcia pasów, jak również ustalenia uszczerbku na zdrowiu K. K. (1), jednakże nie wnosił w związku z tym ani o opinię uzupełniającą ani też o opinię innego biegłego.

Zarzuty pozwanego w ocenie Sądu nie zasługiwały na uwzględnienie. Odnośnie zapięcia przez powódki pasów biegli wypowiedzieli się, precyzyjnie motywując swoje stanowisko, zarzut błędnej kwalifikacji uszczerbku według tabeli stanowiącej załącznik do Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 2002 r. jest nie zasadny, ponieważ biegli w ogóle nie posługiwali się tym załącznikiem, a tabelami (...) (vide opinia zasadnicza k. 680).

W ocenie Sądu przywołane wyżej opinie wyczerpywały w pełni tezę dowodową, były logiczne, rzetelne, a przez to wiarygodne.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do żądania pozwu w zakresie zadośćuczynienia wskazać trzeba, iż pojęcie „sumy odpowiedniej”, użyte w art. 445 § 1 k.c., ma charakter niedookreślony, niemniej jednak w judykaturze wskazane są kryteria, którymi należy się kierować przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia. Zadośćuczynienie ma mieć przede wszystkim charakter kompensacyjny, wobec czego jego wysokość nie może stanowić zapłaty symbolicznej, lecz musi przedstawiać ekonomicznie odczuwalną wartość. Jednocześnie wysokość ta nie może być nadmierną w stosunku do doznanej krzywdy, ale musi być „odpowiednia” w tym znaczeniu, że powinna być - przy uwzględnieniu krzywdy poszkodowanego - utrzymana w rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa (wyrok SN z 28.08.2001 r., III CKN 427/00, LEX nr 52766).

Kierując się wskazaniami wypracowanymi przez judykaturę, można ogólnie stwierdzić, że określając wysokość zadośćuczynienia, sąd powinien wziąć pod uwagę wszystkie okoliczności mające wpływ na rozmiar doznanej krzywdy, a zwłaszcza stopień i czas trwania cierpień fizycznych i psychicznych (pobyt w szpitalu, bolesność zabiegów, dokonywane operacje, leczenie sanatoryjne itp.), trwałość skutków czynu niedozwolonego (kalectwo, oszpecenie, bezradność życiową, poczucie nieprzydatności), prognozy na przyszłość (polepszenie lub pogorszenie stanu zdrowia), wiek poszkodowanego (Komentarz do kodeksu cywilnego, Księga trzecia – Zobowiązania, G. Bieniek i inni, Warszawa 1996, t.1, s. 369-370).

Pozwany uznał, że kwotą adekwatną do zakresu krzywdy niemajątkowej, jakiej doznała powódka M. L. na skutek wypadku, jest 43.500 zł, zaś odnośnie powódki K. K. (1) 13.500 zł. Równocześnie wskazał, iż powódki przyczyniły się do powstania szkody w 50% z uwagi na niezapięcie pasów bezpieczeństwa. W ocenie Sądu kwoty te nie spełniają funkcji przypisanej przez ustawodawcę zadośćuczynieniu.

Zauważyć należy, że po ponad 3 latach od wypadku u powódki M. L. biegli stwierdzili 66% trwały uszczerbek na zdrowiu, zaś u powódki K. K. (1) uszczerbek ten został określony na 23 %. Uwzględniając fakt, że leczenie zostało już zakończone, uznać należy, iż nie ma szansy na to, aby powódki powróciły do takiego stopnia sprawności, jakim cieszyły się przed zdarzeniem z dnia 26 marca 2010 r.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do stanu zdrowia powódki M. L. podkreślenia wymaga, że powódka bezpośrednio po wypadku była hospitalizowana przez okres blisko dwóch miesięcy w (...) Publicznym Zespole (...) w M., Wojewódzkim (...) w O. oraz Instytucie (...) w W.. Podczas pobytów w tych placówkach medycznych narażona była na szereg dolegliwości bólowych związanych z podejmowanymi wobec niej procedurami medycznymi, celem ratowania życia oraz przywrócenia w jak największym stopniu sprawności organizmu.

Powódka po wypadku znajdowała się w stanie ciężkim, amputowano jej śledzionę, doznała urazów wielonarządowych, obejmujących miednicę i klatkę piersiową, skutkujących koniecznością leczenia w warunkach oddziału intensywnej terapii. W Instytucie (...) w W. wykonano zabieg częściowej resekcji wątroby, przeprowadzono leczenie złamania kości miednicy, co związane było z koniecznością leżenia na desce ortopedycznej, na skutek czego pojawiły się u powódki odleżyny.

Pobyty w wymienionych placówkach medycznych miały wpływ na stan psychiczny powódki, wystąpiły u niej zaburzenia snu, stany lękowe, omamy, urojenia, powódka była konsultowana i leczona psychiatrycznie oraz neurologicznie. Po zakończeniu leczenia szpitalnego podjęła zajęcia rehabilitacyjne.

Stopień trwałego uszczerbku na zdrowiu powódki ustalony przez pozwanego w toku postępowania likwidacyjnego na 66% jest tożsamy z tym, jaki w niniejszej sprawie został ustalony przez biegłych wydających opinię. Taki zakres dysfunkcji organizmu powódki ma niewątpliwie wpływ na codzienną jej egzystencję.

W odniesieniu do powódki K. K. (1)zauważyć trzeba, że w wyniku wypadku drogowego z dnia 26 marca 2010 r. doznała urazu czaszkowo – mózgowego w postaci rozległego złamania kości pokrywy czaszki z rozejściem fragmentów kostnych, krwiaka przymózgowego po stronie lewej, krwiaka śródmózgowego lewego płata czołowego oraz stłuczenia mózgu. Powódka w pierwszym okresie leczenia została wprowadzona w śpiączkę farmakologiczną. W okresie bezpośrednio po wypadku była hospitalizowana przez okres 35 dni, tj. od dnia 26 marca 2010 r. do dnia 30 kwietnia 2010 r. przebywając w tym czasie w (...) Publicznym Zespole (...)w M.oraz Wojewódzkim (...)w O.na Oddziałach (...)oraz (...) (...). U powódki stwierdzona została encefalopatia pourazowa, wymagająca leczenia w poradni (...)Psychicznego. Orzeczenie lekarskie określające trwały uszczerbek na zdrowiu powódki wydane w toku postępowania likwidującego szkodę wskazywało na 17 % uszczerbku, zaś w opinii (...)w B.uszczerbek ten określony został na 23 %.

Nie można pomijać, iż obie powódki są osobami młodymi, M. L. liczy obecnie dwadzieścia lat, zaś K. K. (1) ukończyła lat dziewiętnaście. W chwili wypadku, który miał miejsce niespełna cztery lata temu, powódki były nastolatkami korzystającymi z uroków życia, utrzymywały kontakty koleżeńskie z rówieśnikami, kontynuowały obowiązki szkolne stosownie do posiadanych predyspozycji i zdolności do poszerzania wiedzy. Powódka K. K. (1) miała zamiar w przyszłości wykonywać zawód kucharza, plany te musiała jednak zweryfikować z uwagi na pogorszenie koncentracji, problemy z przyswajaniem wiedzy.

Powódka M. L. kontynuuje naukę, uczęszcza do ostatniej klasy szkoły zawodowej, po wypadku jest jednak bardziej bierna, nie lubi wychodzić z domu, nie utrzymuje bliższych kontaktów ze znajomymi, w okresach zmian pogodowych odczuwa skutki doznanych urazów.

Uwzględniając powyższe uznać należy, że należytą rekompensatą za doznaną przez powódkę M. L. krzywdę jest, przy uwzględnieniu kwoty 43.500 zł wypłaconej przez pozwanego, kwota 198.000 zł. Kierując się tymi samymi kryteriami Sąd uznał, iż należne powódce K. K. (1) zadośćuczynienie za krzywdę powinno opiewać na kwotę 69.000 zł, również przy uwzględnieniu kwoty 13.500 zł wypłaconej z tego tytułu przez pozwanego w toku postępowania likwidacyjnego. Zadośćuczynienia w tej wysokości odpowiadają rozmiarowi i intensywności negatywnych doznań, będących udziałem powódek, spowodowanych wypadkiem, uwzględniają jego skutki w ich obecnym życiu i nie prowadzą do nieuzasadnionego wzbogacenia.

Zauważyć w tym miejscu należy, że podniesiony przez pozwanego zarzut, iż powódki swoim zachowaniem przyczyniły się do powstania szkody w dniu 26 marca 2010 r. co do zasady jest słuszny. Pozwany konsekwentnie twierdził, że każda z powódek przyczyniła się do powstania szkody w 50%, a to z uwagi na niezapięcie pasów i zgodę na jazdę z nietrzeźwym kierującym.

Jak wskazano wyżej, w ocenie biegłych obrażenia, jakich doznały powódki, mogły powstać zarówno przy zapiętych jak i niezapiętych pasach. Z opinii wynika, iż urazy głowy powódki K. K. (1) mogły powstać w wyniku uderzenia lewą jej stroną o zagłówek i oparcie fotela – przy założeniu, iż nie miała zapiętych pasów, jak również w wyniku uderzenia lewą stroną głowy o słupek dachowy w związku z działaniem sił odśrodkowych – przy opcji zapiętych pasów bezpieczeństwa. Analogiczne stanowisko zajęli biegli w odniesieniu do powódki M. L. – szeroko opisanych w dokumentacji obrażeń jamy brzusznej oraz złamania miednicy mogła ona doznać zarówno przy zapiętych pasach bezpieczeństwa – w związku z działaniem sił odśrodkowych przy uderzeniu, jak i nie będąc przypiętą do fotela pasem – w skutek silnego uderzenia okolicą brzucha i miednicy o oparcie przedniego fotela. Uraz klatki piersiowej u tej powódki mógł być konsekwencją zarówno działania samego pasa bezpieczeństwa lub też uderzenia o górną część fotela – w wypadku niezapięcia tego pasa.

Biorąc pod uwagę wnioski wynikające z opinii brak jest zatem przesłanek do ustalenia, że powódki w chwili zdarzenia nie miały zapiętych pasów bezpieczeństwa. Słusznie natomiast zarzuca pozwany, że każda z powódek przyczyniła się do powstania szkody przez wyrażenie zgody na podróżowanie samochodem ze świadomością, iż jego kierowca jest pod wpływem alkoholu.

Kluczowe znaczenie dla wyjaśnienia tych kwestii Sąd przypisał dowodom w postaci zeznań świadków A. K., Ł. S., R. P. (1), jak również zeznaniom złożonym przez same powódki w charakterze strony.

Z przywołanego materiału dowodowego wynika, iż w dniu 26 marca 2010 r. w godzinach popołudniowych powódka K. K. (1) była obecna w miejscowości Ż., gdzie na osiedlu (...) spotkała się z A. K., R. P. (1) oraz Ł. S.. Powódka widziała, że mężczyźni spożywali alkohol, musiała mieć zatem świadomość, ze kierujący samochodem był pod jego wpływem, tym bardziej, że upływ czasu pomiędzy dwoma spotkaniami obejmował niespełna kilka godzin.

Sąd nie znajduje usprawiedliwienia dla zachowań powódek tylko z uwagi na ich wiek w dacie zaistnienia wypadku. M. L. w chwili zdarzenia nie miała ukończonych 16 lat, zaś powódka K. K. (1) miała skończone lat 15. Młodzież w takim wieku jest już w stanie prawidłowo ocenić ryzyko, jakie wiąże się z jazdą samochodem pod wpływem alkoholu i powinna co najmniej uświadamiać sobie negatywne skutki mogące wystąpić w konsekwencji wyrażenia zgody na podróż z nietrzeźwym kierowcą.

Powódki pomimo swego młodego wieku również posiadały doświadczenia związane ze spożywaniem alkoholu. M. L. zeznała, iż wcześniej zdarzało się jej pić alkohol „na imprezach okolicznościowych” w gronie rówieśniczym, podkreślała, iż K. K. (1) „wzięła łyk wina”, zaś wsiadając do pojazdu wiedziała, iż kierujący Ł. S. jest pijany. Późniejsza zmiana zeznań w tej ostatniej kwestii, w ocenie Sądu, była wynikiem zrozumienia negatywnych procesowo konsekwencji świadomej jady z nietrzeźwym kierowcą.

R. P. (1), zeznając w charakterze świadka wskazał, iż podczas pierwszego spotkania z K. K. (1) w Ż. z kolegami wypili 3-4 butelki wina, po przyjeździe do B. kontynuowali spożywanie alkoholu, razem z powódkami, za budynkiem. Świadek Ł. S. kierujący pojazdem w momencie wypadku zeznał, iż sam wypił w Ż. cztery piwa, nie stronił również od wina spożywanego przez kolegów. Okoliczność spożywania alkoholu w Ż. potwierdził świadek A. K., podkreślając również, że alkohol był pity także podczas jazdy samochodem, już po zajęciu miejsc przez powódki. Nie jest zatem prawdopodobne, aby powódki nie mogły choćby po sposobie zachowania kolegów wnioskować, iż są oni pod wpływem alkoholu.

Zachowania powódek nie można w żadnym razie uznać za racjonalne, skoro w późnych godzinach wieczornych , bez żadnego celu, zamierzały podróżować z trzema starszymi, nietrzeźwymi kolegami.

Jak zauważono wyżej pozwany wskazywał na przyczynienie 50% z uwagi na niezapięcie pasów i zgodę na jazdę z nietrzeźwym kierowcą. Postępowanie dowodowe potwierdziło słuszność tylko jednego z tych zarzutów. Uwzględniając zatem wiek powódek i wszelkie ustalone okoliczności zdarzenia, ostatecznie przyjęto, iż przyczynienie się każdej z nich do powstania szkody wynosi po 20%. Konsekwencją powyższego było odpowiednie obniżenie zasądzonego na rzecz każdej z powódek zadośćuczynienia. Ostatecznie zatem roszczenie z tego tytułu dochodzone przez powódkę M. L. Sąd uznał za uzasadnione do kwoty 114.900 zł, zaś przez K. K. (1) do kwoty 41.700 zł.

O odsetkach od kwoty przyznanej z tytułu zadośćuczynienia na rzecz powódki M. L. orzeczono na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. zasądzając należność od dnia 17 grudnia 2010 r. do dnia zapłaty, mając przy tym na uwadze okoliczność, iż pozwany w dniu 16 grudnia 2010 r. zajął ostateczne merytoryczne stanowisko w kwestii dochodzonych przez nią roszczeń.

O odsetkach od kwoty przyznanej z tytułu zadośćuczynienia na rzecz powódki K. K. (1) orzeczono na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c., zasądzając je od dnia 4 grudnia 2010 r. do dnia zapłaty, przy uwzględnieniu, iż pozwany w dniu 3 grudnia 2010 r. zajął ostateczne stanowisko w kwestii dochodzonych przez nią roszczeń.

W pozostałym zakresie roszczenia dochodzone przez powódki tytułem zadośćuczynienia nie zasługiwały na uwzględnienie, co skutkowało ich oddaleniem.

Sąd jako zasadne ocenił również roszczenie powódki K. K. (1) w przedmiocie zasądzenia na jej rzecz odszkodowania tytułem zwrotu kosztów poniesionych w związku z uczestnictwem w kursie poprawiającym zdolności poznawcze. Koszt kursu zamykał się kwotą 1.890 zł. Wydatek ten uznać należało za usprawiedliwiony w kontekście urazów, jakich powódka doznała w wyniku wypadku, co spowodowało u niej ograniczenie możliwości poznawczych, przyswajania wiedzy, koncentracji uwagi na wykonywanych czynnościach.

Z zeznań świadków G. G. i R. P. (2) – organizatorów kursu – wynikało, iż kurs ten był kierowany do szerokiego grona odbiorców, jego program pozwał na zgłębienie technik radzenia sobie ze stresem , autoprezentacją, poznania elementów szybkiego czytania, poszerzenia technik pamięciowych. Jak wynikało z zeznań samej powódki K. K. (1) przed wypadkiem miała lepszą pamięć, szybciej przyswajała materiał, nie miała większych problemów z zapamiętywaniem, nie była również tak nerwowa. W ocenie Sądu zatem, udział w przedmiotowym kursie miał doprowadzić do odzyskania poprzedniego stopnia sprawności intelektualnej przez powódkę K. K. (1), co przemawiało za uwzględnieniem powództwa w tym zakresie. Uwzględniając ustalony 20% stopień przyczyniania się do powstania szkody, należało zasądzić z tego tytułu na rzecz powódki kwotę 1.512 zł.

O odsetkach ustawowych od tego świadczenia orzeczono na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. od dnia 19 lutego 2011 r. do dnia zapłaty mając na uwadze okoliczność, iż odpis pozwu, traktowany w odniesieniu do tego roszczenia jak wezwanie do zapłaty, został pozwanemu skutecznie doręczony w dniu 18 lutego 2011 r.

Sąd nie znalazł podstaw do uwzględnienia żądań obejmujących ustalenie odpowiedzialności pozwanego za skutki wypadku komunikacyjnego z dnia 26 marca 2010 r., jakie mogą ujawnić się w przyszłości.

W myśl art. 189 k.p.c. powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny. Interes prawny jako przesłanka powództwa o ustalenie istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa jest kategorią prawa materialnego. Podkreślić należy, że merytoryczne badanie zasadności powództwa poprzedzone być musi wykazaniem przez powoda, że ma on interes prawny w ustaleniu istnienia lub nie istnienia prawa lub stosunku prawnego. W tym kontekście zauważyć należy, że zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 22 listopada 2002 roku (IV CKN 1519/00, LEX nr 78333) interes prawny nie zachodzi z reguły, gdy zainteresowany może na innej drodze osiągnąć w pełni ochronę swoich praw. Istnienie takiego interesu jest kwestionowane, gdy możliwe są inne formy ochrony praw powoda. Powszechnie aprobowany jest pogląd, że nie ma interesu w ustaleniu prawa lub stosunku prawnego osoba, która może dochodzić bezpośrednio świadczenia należnego z tego stosunku. Zwłaszcza dopuszczalność wytoczenia powództwa o zasądzenie wyklucza, co do zasady, istnienie prawnego interesu w ustaleniu. Z uzasadnienia żądania ustalenia wnosić należy, że roszczenie to zgłoszone zostało prewencyjnie, na wypadek dochodzenia w przyszłości roszczenia o zapłatę.

W ocenie Sądu żądanie ustalenia nie jest usprawiedliwione także i z tego względu, że w istocie rzeczy nie ma sporu co do tego, że pozwany ponosi konsekwencje zdarzenia z dnia 26 marca 2010 r., czego najlepszym dowodem było częściowe spełnienie świadczenia przed procesem na rzecz każdej z powódek. Nawet w wypadku ustalenia odpowiedzialności pozwanego na przyszłość, w wypadku ujawnienia nowej szkody, powódki i tak musiałyby wykazać istnienie związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy tą szkodą i zdarzeniem, za które pozwany – co nie jest sporne – odpowiada.

Konsekwencją niewykazania przez obie powódki istnienia interesu prawnego jest oddalenie powództw o ustalenie.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 102 k.p.c.

Zgodnie z tym przepisem w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Przepis ten urzeczywistnia zasadę słuszności i nie precyzując wypadków szczególnie uzasadnionych, pozostawia sądowi ocenę, czy w konkretnej sprawie takowe zachodzą. W okolicznościach niniejszej sprawy obciążenie powódek M. L. i K. K. (1) kosztami procesu należnymi pozwanemu byłoby niezgodne z zasadami słuszności. Stan faktyczny niniejszej sprawy mógł usprawiedliwiać subiektywne przeświadczenie powódek o słuszności dochodzonego roszczenia. Uwzględniając przy tym trudną sytuację materialną i życiową powódek, która wskazana została w oświadczeniach o ich stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania oraz stanowiła podstawę do zwolnienia ich od kosztów sądowych w całości, przyjąć należało, że w sprawie wystąpił szczególnie uzasadniony przypadek dla zastosowania art. 102 k.p.c.

Powódka M. L. wygrała spór w 37,5 %, gdyż na jej rzecz zasądzona została łącznie kwota 114.900 zł wobec żądanej pozwem kwoty 306.500 zł. Powódka K. K. (1) wygrała spór w 31,20 %, gdyż jej roszczenia uwzględnione zostały do sumy 43.212 zł, wobec dochodzonych pozwem 138.390 zł. Obie powódki zostały zwolnione od kosztów sądowych w całości. Nieuiszczona opłata od pozwu odnośnie uwzględnionego powództwa M. L. wynosiła 5.745 zł, nieuiszczona opłata należna od pozwu wniesionego przez K. K. (1) w jego uwzględnionej części wynosiła 2.161 zł. Łączna suma wydatków w przedmiotowej sprawie, które zostały tymczasowo wypłacone z sum budżetowych Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Elblągu, zamknęła się kwotą 8.101,63 zł.

W przedmiocie nieuiszczonych kosztów sądowych odnośnie powództwa M. L. obciążających pozwanego rozstrzygnięto na mocy art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. nr 167, poz. 1398 ze zm.), uwzględniając iż pozwany przegrał proces w 37,5 % (przy uwzględnieniu sumy roszczeń i sumy zasądzonych świadczeń). Z tego tytułu Sąd nakazał ściągnąć od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Elblągu kwotę 7.264,06 zł (nieuiszczona opłata od pozwu 5.745 zł + 1.519,06 zł jako 37,5 % z kwoty 4.050,82 zł wydatków związanych z powództwem M. L.).

W przedmiocie nieuiszczonych kosztów sądowych odnośnie powództwa K. K. (1) obciążających pozwanego rozstrzygnięto na mocy art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. nr 167, poz. 1398 ze zm.), uwzględniając iż pozwany przegrał proces w 31,20 % (przy uwzględnieniu sumy roszczeń i sumy zasądzonych świadczeń). Z tego tytułu Sąd nakazał ściągnąć od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Elblągu kwotę 3.424,86 zł (nieuiszczona opłata od pozwu 2.161 zł + 1.263,86 zł jako 31,2 % z kwoty 4.050,82 zł wydatków związanych z powództwem K. K. (1)).

Równocześnie, na podstawie art. 113 ust. 4 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 102 k.p.c., odstąpiono od obciążenia powódek M. L. i K. K. (1) nieuiszczonymi kosztami sądowymi z uwagi na specyfikę roszczeń i trudną sytuację materialną obu powódek .