Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III KK 127/14
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 22 maja 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Włodzimierz Wróbel (przewodniczący)
SSN Józef Dołhy
SSN Andrzej Ryński (sprawozdawca)
Protokolant Alicja Piśkiewicz
w sprawie W. K.
skazanego z art. 178 a § 2 k.k.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu w trybie art. 535 § 5 k.p.k.
w dniu 22 maja 2014 r.,
kasacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego na korzyść skazanego
od wyroku Sądu Okręgowego w L.
z dnia 30 grudnia 2013 r.,
utrzymującego w mocy wyrok Sądu Rejonowego w B.
z dnia 8 października 2013 r.
1.uchyla zaskarżony wyrok i spraw przekazuje Sądowi
Okręgowemu w L. do ponownego rozpoznania w postępowaniu
odwoławczym,
2. wydatkami postępowania kasacyjnego obciąża Skarb Państwa.
2
UZASADNIENIE
Prokurator oskarżył W. K. o to, że w dniu 2 lipca 2013 r. o godz. 21.45 w B.
woj. L. na ul. J. kierował rowerem po drodze publicznej, będąc w stanie
nietrzeźwości (0,41 mg/l alkoholu w wydychanym powietrzu), tj. o popełnienie
przestępstwa z art. 178 a § 2 k.k.
Wyrokiem z dnia 8 października 2013 r., sygn. akt … 524/13, Sąd Rejonowy
w B. na podstawie art. 66 § 1 i 2 k.k. oraz art. 67 § 1 k.k., uznając że W. K. dopuścił
się zarzucanego mu przestępstwa z art. 178 a § 2 k.k., postępowanie karne o ten
czyn warunkowo umorzył na okres próby 2 lat. Jednocześnie w oparciu o art. 67 §
3 k.k. orzekł wobec oskarżonego środek karny w postaci zakazu kierowania
rowerami na okres roku. Nadto na mocy tego przepisu w zw. z art. 49 § 1 k.k.
orzekł od oskarżonego na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym i Pomocy
Postpenitencjarnej świadczenie pieniężne w wysokości 500 złotych i na zasadzie
art. 627 k.p.k. w zw. z art. 629 k.p.k. obciążył oskarżonego kosztami sądowymi.
Wyrok ten zaskarżył sporządzoną w dniu 4 listopada 2013 r. apelacją
oskarżony W. K., który zarzucił orzeczeniu Sądu I instancji obrazę art. 338 § 1 i 2
k.p.k., mającą wpływ na treść wyroku poprzez pozbawienie oskarżonego prawa do
odpowiedzi na akt oskarżenia i złożenia wniosków dowodowych umożliwiających
realizację prawa do obrony.
Powołując się na powyższe, skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego
wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w B.
Sąd Okręgowy w L. wyrokiem z dnia 30 grudnia 2013 r., sygn. akt …
1224/13, utrzymał w mocy zaskarżony wyrok, uznając apelację za oczywiście
bezzasadną oraz zwolnił oskarżonego od ponoszenia kosztów sądowych za II
instancję (k. 44).
Wobec faktu, że oskarżony nie złożył wniosku w trybie art. 457 § 2 k.p.k.,
uzasadnienie tego wyroku nie zostało sporządzone.
Od powyższego orzeczenia Sądu odwoławczego kasację na korzyść W. K.
na podstawie art. 521 § 1 k.p.k. wywiódł Prokurator Generalny, który na podstawie
art. 523 § 1, 526 § 1 i 537 § 1 i 2 k.p.k. zarzucił rażące i mające istotny wpływ na
treść zaskarżonego wyroku naruszenie przepisów prawa procesowego - art. 433 §
1 k.p.k. i art. 440 k.p.k., polegające na dokonaniu nienależytej kontroli odwoławczej
i utrzymaniu w mocy wyroku Sądu I instancji w zakresie przypisanego oskarżonemu
3
czynu z art. 178 a § 2 k.k., polegającego na „kierowaniu rowerem po drodze
publicznej w stanie nietrzeźwości”, co było rażąco niesprawiedliwe w sytuacji
wejścia w życie w dniu 9 listopada 2013 r. ustawy z dnia 27 września 2013 r. o
zmianie ustawy Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U.
z 2013 r., poz. 1247), która przekwalifikowała to przestępstwo w wykroczenie
przewidziane w art. 87 § l a k.w. (art. 12 pkt 3 i art. 2 pkt 3 lit. a).
W związku z tym wniósł on o uchylenie zaskarżonego wyroku Sądu
Okręgowego w L. i przekazanie sprawy temu Sądowi do ponownego rozpoznania w
postępowaniu odwoławczym.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja Prokuratora Generalnego wywiedziona na korzyść skazanego
okazała się zasadna w stopniu oczywistym, dlatego w oparciu o art. 535 § 5 k.p.k.
została uwzględniona w całości na posiedzeniu.
Rację ma skarżący, że Sąd Okręgowy w L., dokonując kontroli instancyjnej
wyroku Sądu Rejonowego w B. oraz utrzymując w mocy zaskarżony apelacją
wyrok Sądu I instancji skazujący W. K. za kierowanie w stanie nietrzeźwości
rowerem na drodze publicznej, tj. za przestępstwo z art. 178 a § 2 k.k., nie
dostrzegł zmiany stanu prawnego wprowadzonej ustawą z dnia 27 września 2013 r.
o zmianie ustawy Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.
U. z 2013 r., poz.1247). Trzeba podkreślić, że art. 12 pkt 3 wspomnianej ustawy
uchylił art. 178 a § 2 k.k. Jednocześnie ustawodawca w ramach tzw.
kontrawencjonalizacji do art. 87 k.w. dodał § 1 a, który to przepis prowadzenie w
stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego pojazdu innego niż
mechaniczny na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub w strefie ruchu
przekwalifikował na wykroczenie zagrożone karą aresztu lub grzywny nie niższej
niż 50 złotych (art. 2 pkt 3 lit. a).
Zgodnie z treścią art. 56 ust.1 powołanej ustawy przepis art. 87 § 1 a k.w.
wszedł w życie w dniu 9 listopada 2013 r., a zatem po wydaniu wyroku przez Sąd I
instancji oraz sporządzeniu przez oskarżonego apelacji, a przed wydaniem
orzeczenia przez Sąd odwoławczy.
Z tego powodu zarzut osobistej apelacji oskarżonego nie odnosił się do
zagadnień związanych ze wskazaną wyżej zmianą stanu prawnego. Nie oznacza to
4
jednak, że Sąd II instancji mógł pominąć skontrolowanie prawidłowości
zastosowanych przez Sąd I instancji przepisów prawa materialnego w kontekście
odmiennych regulacji prawnych, które zaczęły obowiązywać, gdy niniejsza sprawa
osiągnęła etap postępowania odwoławczego.
Należy przypomnieć, że zgodnie z art. 433 § 1 k.p.k. sąd odwoławczy
rozpoznaje sprawę nie tylko w granicach środka odwoławczego, ale również w
zakresie szerszym o tyle, o ile ustawa to przewiduje. Do przepisów nakazujących
sądowi odwoławczemu orzekanie niezależnie od granic zaskarżenia i
podniesionych zarzutów należy zaliczyć m. in. art. 440 k.p.k., który pozwala na
zmianę zaskarżonego orzeczenia sądu I instancji na korzyść oskarżonego albo
jego uchylenie, przy czym stosowanie tego przepisu pozostawione jest uznaniu
sądu odwoławczego i ograniczone do sytuacji, w której uzna on, że utrzymanie w
mocy zaskarżonego wyroku byłoby rażąco niesprawiedliwe, a zatem dotknięte
uchybieniami mieszczącymi się w każdej z tzw. względnych przyczyn
odwoławczych (art. 438 k.p.k.), o ile ich stopień natężenia powoduje, że rażąco
naruszają poczucie sprawiedliwości a nadto są niewątpliwe i bezsporne oraz
prowadzą do naruszenia przez sąd zasady prawdy materialnej i sprawiedliwej
represji (zob. postanowienia SN: z dnia 13 grudnia 2013 r., III KK 315/13, Prok.i Pr.-
wkł. 2014/3/22, z dnia 2 kwietnia 2012 r., III KK 98/12, LEX nr 1163194, z dnia 18
lutego 2009 r., IV KK 306/08, LEX 491223).
Odnosząc te uwagi do sprawy niniejszej trzeba stwierdzić, że pomimo braku
podstaw do podzielenia zarzutu wywiedzionej apelacji sygnalizowana wyżej zmiana
stanu prawnego spowodowała, iż orzeczenie Sąd I instancji okazało się rażąco
niesprawiedliwe. Zaskarżony wyrok Sądu Rejonowego dotknięty był bowiem obrazą
przepisu prawa materialnego (art. 438 pkt. 1 k.p.k.), skoro po kontrawencjonalizacji
czyn przypisany oskarżonemu, a polegający na kierowaniu rowerem po drodze
publicznej w stanie nietrzeźwości, nie stanowił już przestępstwa z art. 178 a § 2
k.k. lecz wypełnił znamiona wykroczenia z art. 87 § 1 a k.w.
Dlatego też Sąd Okręgowy w L. rozpoznając apelację wniesioną przez
oskarżonego i uznając oczywistą bezzasadność podniesionego w niej zarzutu
obrazy art. 338 § 1 i 2 k.p.k., naruszył w sposób określony w art. 523 § 1 k.p.k.
dyspozycję art. 433 § 1 k.p.k. w zw. z art. 440 k.p.k., skoro skarżący
5
przekonywująco wykazał, że na etapie postępowania odwoławczego wystąpiły
podstawy do uznania wyroku Sądu I instancji za rażąco niesprawiedliwy.
Naruszenie to miało istotny wpływ na treść zaskarżonego wyroku, albowiem w
powstałej sytuacji procesowej poszerzenie przez Sąd Okręgowy zakresu kontroli
odwoławczej poza granice zaskarżenia spowodowałoby uwzględnienie zmiany
stanu prawnego oraz zastosowanie do czynu oskarżonego korzystniejszej ustawy
nowej.
Z tych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 537 § 2 k.p.k. uchylił
zaskarżony wyrok i sprawę przekazał do ponownego rozpoznania Sądowi
Okręgowemu w L. W postępowaniu ponownym Sąd odwoławczy weźmie pod
uwagę przedstawione wyżej zapatrywania prawne i dokona oceny prawnej czynu
oskarżonego w kontekście zmian wskazanych wyżej przepisów
materialnoprawnych wprowadzonych cyt. wyżej ustawą z dnia 27 września 2013 r.,
mając na uwadze, że kasacja Prokuratora Generalnego została wniesiona na
korzyść oskarżonego, co skutkuje funkcjonowaniem pośredniego zakazu
reformationis in peius ( art. 112 k.p.s.w. w zw. z art. 109 § 2 k.p.s.w. i art. 443
k.p.k.).
O wydatkach związanych z rozpoznaniem kasacji orzeczono na podstawie
art. 638 k.p.k.