Ts 228/06
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Dodatkowe informacje:
Pełny tekst orzeczenia
278/6/B/2007
POSTANOWIENIE
z dnia 20 grudnia 2007 r.
Sygn. akt Ts 228/06
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Zbigniew Cieślak – przewodniczący
Mirosław Wyrzykowski – sprawozdawca
Janusz Niemcewicz,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 24 kwietnia 2007 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Ryszarda Rybickiego,
p o s t a n a w i a:
nie uwzględnić zażalenia.
UZASADNIENIE
Skarżący wniósł do Trybunału Konstytucyjnego skargę konstytucyjną, w której domaga się zbadania zgodności art. 29 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm., dalej: k.p.c.) z art. 45 ust. 1 Konstytucji.
Zgodnie z tym przepisem powództwo przeciwko Skarbowi Państwa wytacza się według siedziby państwowej jednostki organizacyjnej, z której działalnością wiąże się dochodzone roszczenie; dotyczy to również odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa za działania sądów. W sprawie skarżącego – skutkiem zastosowania zaskarżonej normy – sądy, które wydały orzeczenia, z którymi skarżący wiąże powstanie szkody, były również miejscowo i rzeczowo właściwe do rozpoznania powództwa o odszkodowanie. Doszło w ten sposób do naruszenia prawa do sprawiedliwego rozpoznania sprawy przez sąd, gwarantowanego przez art. 45 ust. 1 Konstytucji. Orzekającym sądom brak bowiem w takiej sytuacji rzetelności i obiektywizmu, co uzasadnione jest, w opinii skarżącego, konfliktami wewnętrznymi osób wchodzących w skład sądu w sprawach odszkodowawczych, ze względu na – niemierzalne wprawdzie, jednak występujące – podporządkowanie organizacyjno-administracyjne wobec strony procesu.
Powództwo wniesione przez skarżącego, obejmujące żądanie odszkodowania z tytułu niezasadnego, w świetle art. 628 pkt 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zm.), zasądzenia zwrotu kosztów postępowania karnego, zostało oddalone wyrokiem z 8 czerwca 2004 r. (sygn. akt I C 14/03) przez Sąd Rejonowy w Lesku. Wyrok ten został utrzymany w mocy wyrokiem Sądu Okręgowego w Krośnie z 10 maja 2005 r. (sygn. akt I Ca 351/04), doręczonym skarżącemu 10 stycznia 2006 r. W dniu 15 marca 2006 r. skarżący złożył w Sądzie Rejonowym w Lesku wniosek o ustanowienie pełnomocnika z urzędu celem sporządzenia skargi konstytucyjnej. Pismem z 4 maja 2006 r. Prezes Sądu Rejonowego w Lesku zwrócił się do Dziekana Okręgowej Rady Adwokackiej w Rzeszowie o wyznaczenie adwokata. Okręgowa Rada Adwokacka w Rzeszowie, w wykonaniu odezwy Prezesa Sądu Okręgowego w Lesku, 30 maja 2006 r. wyznaczyła pełnomocnikiem do celu sporządzenia skargi konstytucyjnej adwokata Gerarda Wójcika; pełnomocnik otrzymał pismo w dniu 6 czerwca 2006 r.
Postanowieniem z 24 kwietnia 2007 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej, ze względu na nieusuwalny brak formalny, polegający na znacznym przekroczeniu terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej wynikającego z art. 46 ust. 1 w zw. z art. 48 ust. 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm., dalej: ustawa o TK).
Skarżący wniósł na to postanowienie zażalenie, zarzucając mu błędną wykładnię art. 48 ust. 2 ustawy o TK przez przyjęcie, że termin trzymiesięczny do sporządzenia skargi konstytucyjnej dla ustanowionego z urzędu pełnomocnika liczy się od daty wyroku, a nie od daty ustanowienia pełnomocnika. Podniósł przy tym, że wykładnia taka mogłaby prowadzić w ekstremalnych sytuacjach do zniweczenia prawa złożenia skargi konstytucyjnej, np. w sytuacji złożenia wniosku o ustanowienie pełnomocnika z urzędu kilka dni przed upływem terminu. Art. 48 ust. 2 ustawy o TK stwierdza, że „nie biegnie termin przewidziany w art. 46 ust. 1”, a to oznacza, że nie biegnie pełny termin trzymiesięczny przewidziany w tym artykule. Racjonalna, celowościowa wykładnia art. 48 ust. 2 ustawy o TK prowadzi do wniosku, że dla ustanowionego z urzędu adwokata termin trzymiesięczny otwiera się od dnia zawiadomienia go o decyzji sądu, aby umożliwić mu właściwe przygotowanie i sporządzenie skargi. Skarżący podnosi, iż wykładnia taka uzasadniona jest również w świetle okoliczności, że ustawa nie wprowadza wymogu niezwłoczności ani nie precyzuje inaczej terminu, w jakim zainteresowany winien wystąpić o ustanowienie pełnomocnika z urzędu.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Zarzuty przedstawione w zażaleniu nie zasługują na uwzględnienie. Problematyka wykładni art. 48 ust. 2 ustawy o TK stanowiła wielokrotnie przedmiot orzeczeń Trybunału, prowadzących do ugruntowania wykładni, w myśl której przepis ten przewiduje zawieszenie biegu terminu do złożenia skargi konstytucyjnej w rozumieniu art. 121 Kodeksu cywilnego (ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, ze zm.; dalej: k.c.)), nie zaś jego przerwanie w znaczeniu określonym w art. 124 k.c. (por. postanowienia TK z: 24 listopada 1999 r., Ts 78/99, OTK ZU nr 7/1999, poz. 185; 16 lutego 2000 r., Ts 135/99, OTK ZU nr 1/2000, poz. 36; 2 lutego 2000 r., Ts 138/1999, OTK ZU nr 1/2000, poz. 40; 19 marca 2003 r., Ts 27/03, OTK ZU nr 2/B/2003, poz. 157). Termin ten przewidziany jest bowiem dla skarżącego, a nie dla jego pełnomocnika, niezależnie od tego, czy pochodzi on z wyboru skarżącego, czy też został ustanowiony z urzędu. Na samym skarżącym spoczywa obowiązek zadbania o udzielenie pełnomocnictwa lub złożenie wniosku o ustanowienie pełnomocnika z urzędu w czasie pozwalającym na terminowe złożenie skargi konstytucyjnej. Zawieszenie biegu terminu na czas trwania postępowania w sprawie o ustanowienie pełnomocnika z urzędu uzasadnione jest zaś tym, że skarżący nie może ponosić negatywnych konsekwencji niemożności poniesienia kosztów zastępstwa procesowego wynikających z upływu czasu koniecznego do rozpatrzenia jego wniosku przez sąd. Ani względy racjonalne, ani też celowościowe nie przemawiają za wydłużeniem tego terminu na bliżej nieoznaczony czas. W ekstremalnych sytuacjach wykładnia proponowana przez skarżącego mogłaby prowadzić do tego, że termin do wniesienia skargi konstytucyjnej, który już upłynął, odżywałby na nowo wskutek spóźnionego wniesienia wniosku o ustanowienie pełnomocnika z urzędu oraz jego pozytywnego rozpatrzenia. Prowadziłoby to do niczym nieuzasadnionego różnicowania sytuacji prawnej osób, które wyznaczyły pełnomocnika z wyboru w stosunku do tych, dla których ustanowiony został pełnomocnik z urzędu. Ustawa o TK nie dopuszcza takiej możliwości interpretacji jej art. 48 ust. 2.
Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, należało nie uwzględnić zażalenia wniesionego na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania niniejszej skardze konstytucyjnej dalszego biegu.
POSTANOWIENIE
z dnia 20 grudnia 2007 r.
Sygn. akt Ts 228/06
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Zbigniew Cieślak – przewodniczący
Mirosław Wyrzykowski – sprawozdawca
Janusz Niemcewicz,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 24 kwietnia 2007 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Ryszarda Rybickiego,
p o s t a n a w i a:
nie uwzględnić zażalenia.
UZASADNIENIE
Skarżący wniósł do Trybunału Konstytucyjnego skargę konstytucyjną, w której domaga się zbadania zgodności art. 29 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm., dalej: k.p.c.) z art. 45 ust. 1 Konstytucji.
Zgodnie z tym przepisem powództwo przeciwko Skarbowi Państwa wytacza się według siedziby państwowej jednostki organizacyjnej, z której działalnością wiąże się dochodzone roszczenie; dotyczy to również odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa za działania sądów. W sprawie skarżącego – skutkiem zastosowania zaskarżonej normy – sądy, które wydały orzeczenia, z którymi skarżący wiąże powstanie szkody, były również miejscowo i rzeczowo właściwe do rozpoznania powództwa o odszkodowanie. Doszło w ten sposób do naruszenia prawa do sprawiedliwego rozpoznania sprawy przez sąd, gwarantowanego przez art. 45 ust. 1 Konstytucji. Orzekającym sądom brak bowiem w takiej sytuacji rzetelności i obiektywizmu, co uzasadnione jest, w opinii skarżącego, konfliktami wewnętrznymi osób wchodzących w skład sądu w sprawach odszkodowawczych, ze względu na – niemierzalne wprawdzie, jednak występujące – podporządkowanie organizacyjno-administracyjne wobec strony procesu.
Powództwo wniesione przez skarżącego, obejmujące żądanie odszkodowania z tytułu niezasadnego, w świetle art. 628 pkt 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zm.), zasądzenia zwrotu kosztów postępowania karnego, zostało oddalone wyrokiem z 8 czerwca 2004 r. (sygn. akt I C 14/03) przez Sąd Rejonowy w Lesku. Wyrok ten został utrzymany w mocy wyrokiem Sądu Okręgowego w Krośnie z 10 maja 2005 r. (sygn. akt I Ca 351/04), doręczonym skarżącemu 10 stycznia 2006 r. W dniu 15 marca 2006 r. skarżący złożył w Sądzie Rejonowym w Lesku wniosek o ustanowienie pełnomocnika z urzędu celem sporządzenia skargi konstytucyjnej. Pismem z 4 maja 2006 r. Prezes Sądu Rejonowego w Lesku zwrócił się do Dziekana Okręgowej Rady Adwokackiej w Rzeszowie o wyznaczenie adwokata. Okręgowa Rada Adwokacka w Rzeszowie, w wykonaniu odezwy Prezesa Sądu Okręgowego w Lesku, 30 maja 2006 r. wyznaczyła pełnomocnikiem do celu sporządzenia skargi konstytucyjnej adwokata Gerarda Wójcika; pełnomocnik otrzymał pismo w dniu 6 czerwca 2006 r.
Postanowieniem z 24 kwietnia 2007 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej, ze względu na nieusuwalny brak formalny, polegający na znacznym przekroczeniu terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej wynikającego z art. 46 ust. 1 w zw. z art. 48 ust. 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm., dalej: ustawa o TK).
Skarżący wniósł na to postanowienie zażalenie, zarzucając mu błędną wykładnię art. 48 ust. 2 ustawy o TK przez przyjęcie, że termin trzymiesięczny do sporządzenia skargi konstytucyjnej dla ustanowionego z urzędu pełnomocnika liczy się od daty wyroku, a nie od daty ustanowienia pełnomocnika. Podniósł przy tym, że wykładnia taka mogłaby prowadzić w ekstremalnych sytuacjach do zniweczenia prawa złożenia skargi konstytucyjnej, np. w sytuacji złożenia wniosku o ustanowienie pełnomocnika z urzędu kilka dni przed upływem terminu. Art. 48 ust. 2 ustawy o TK stwierdza, że „nie biegnie termin przewidziany w art. 46 ust. 1”, a to oznacza, że nie biegnie pełny termin trzymiesięczny przewidziany w tym artykule. Racjonalna, celowościowa wykładnia art. 48 ust. 2 ustawy o TK prowadzi do wniosku, że dla ustanowionego z urzędu adwokata termin trzymiesięczny otwiera się od dnia zawiadomienia go o decyzji sądu, aby umożliwić mu właściwe przygotowanie i sporządzenie skargi. Skarżący podnosi, iż wykładnia taka uzasadniona jest również w świetle okoliczności, że ustawa nie wprowadza wymogu niezwłoczności ani nie precyzuje inaczej terminu, w jakim zainteresowany winien wystąpić o ustanowienie pełnomocnika z urzędu.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Zarzuty przedstawione w zażaleniu nie zasługują na uwzględnienie. Problematyka wykładni art. 48 ust. 2 ustawy o TK stanowiła wielokrotnie przedmiot orzeczeń Trybunału, prowadzących do ugruntowania wykładni, w myśl której przepis ten przewiduje zawieszenie biegu terminu do złożenia skargi konstytucyjnej w rozumieniu art. 121 Kodeksu cywilnego (ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, ze zm.; dalej: k.c.)), nie zaś jego przerwanie w znaczeniu określonym w art. 124 k.c. (por. postanowienia TK z: 24 listopada 1999 r., Ts 78/99, OTK ZU nr 7/1999, poz. 185; 16 lutego 2000 r., Ts 135/99, OTK ZU nr 1/2000, poz. 36; 2 lutego 2000 r., Ts 138/1999, OTK ZU nr 1/2000, poz. 40; 19 marca 2003 r., Ts 27/03, OTK ZU nr 2/B/2003, poz. 157). Termin ten przewidziany jest bowiem dla skarżącego, a nie dla jego pełnomocnika, niezależnie od tego, czy pochodzi on z wyboru skarżącego, czy też został ustanowiony z urzędu. Na samym skarżącym spoczywa obowiązek zadbania o udzielenie pełnomocnictwa lub złożenie wniosku o ustanowienie pełnomocnika z urzędu w czasie pozwalającym na terminowe złożenie skargi konstytucyjnej. Zawieszenie biegu terminu na czas trwania postępowania w sprawie o ustanowienie pełnomocnika z urzędu uzasadnione jest zaś tym, że skarżący nie może ponosić negatywnych konsekwencji niemożności poniesienia kosztów zastępstwa procesowego wynikających z upływu czasu koniecznego do rozpatrzenia jego wniosku przez sąd. Ani względy racjonalne, ani też celowościowe nie przemawiają za wydłużeniem tego terminu na bliżej nieoznaczony czas. W ekstremalnych sytuacjach wykładnia proponowana przez skarżącego mogłaby prowadzić do tego, że termin do wniesienia skargi konstytucyjnej, który już upłynął, odżywałby na nowo wskutek spóźnionego wniesienia wniosku o ustanowienie pełnomocnika z urzędu oraz jego pozytywnego rozpatrzenia. Prowadziłoby to do niczym nieuzasadnionego różnicowania sytuacji prawnej osób, które wyznaczyły pełnomocnika z wyboru w stosunku do tych, dla których ustanowiony został pełnomocnik z urzędu. Ustawa o TK nie dopuszcza takiej możliwości interpretacji jej art. 48 ust. 2.
Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, należało nie uwzględnić zażalenia wniesionego na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania niniejszej skardze konstytucyjnej dalszego biegu.