Pełny tekst orzeczenia

84/2/B/2010

POSTANOWIENIE
z dnia 9 lutego 2010 r.
Sygn. akt Ts 77/08

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Marek Kotlinowski,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Piotra K. o zbadanie zgodności:
art. 4245 § 1 pkt 4 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) z art. 2, art. 45 ust. 1 i art. 77 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.


UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 6 marca 2008 r. skarżący zarzucił niezgodność art. 4245 § 1 pkt 4 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.) z art. 2, art. 45 ust. 1 i art. 77 Konstytucji. W myśl zaskarżonego przepisu skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia powinna zawierać uprawdopodobnienie wyrządzenia szkody, spowodowanej przez wydanie orzeczenia, którego skarga dotyczy. W ocenie skarżącego zawarta w nim przesłanka uprawdopodobnienia wyrządzenia szkody, której niespełnienie prowadzi do odrzucenia skargi, jest ogólna i niedookreślona oraz pozostawia Sądowi Najwyższemu zbyt szerokie pole interpretacji. Stanowi to – zdaniem skarżącego – naruszenie prawa do rzetelnego i sprawiedliwego rozpoznania sprawy przez sąd. Tak ogólnie sformułowany przepis – jak podnosi skarżący – nie spełnia wymogów określonych w art. 2 w zw. z art. 45 ust. 1 Konstytucji, pozwala bowiem w sposób dowolny ocenić, czy w konkretnej sprawie uprawdopodobnienie wystąpienia szkody będzie podlegać merytorycznemu badaniu pod kątem możliwości jej potencjalnego wystąpienia, czy też uprawdopodobnienie traktowane będzie jako wymóg formalny, którego spełnienie – bez głębszej analizy sądu – powinno skutkować merytorycznym rozpoznaniem skargi. Argumentacja ta przesądza, jak podnosi skarżący, o naruszeniu również zakazu zamykania drogi sądowej do dochodzenia naruszonych praw lub wolności oraz prawa domagania się odszkodowania za niezgodne z prawem działanie władzy publicznej. Skarżący wskazuje, że – jego zdaniem – odrzucenie przez Sąd Najwyższy jego skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia miało na celu jedynie uchylenie się od je merytorycznego rozpoznania; skarga spełniała wszystkie przewidziane w k.p.c. przesłanki, a Sąd Najwyższy zanalizował ją pod kątem udowodnienia szkody, a nie jej uprawdopodobnienia. W tym świetle skarżący upatruje naruszenie swoich praw podmiotowych w braku precyzyjnego wskazania, czy wymóg uprawdopodobnienia szkody jest jedynie wymogiem formalnym, czy stanowi przedmiot analizy dowodowej w sprawie.
Powyższe zarzuty skarżący sformułował w związku z następującym stanem faktycznym. Postanowieniem z dnia 14 marca 2007 r. (sygn. akt II Cz 146/07) Sąd Okręgowy w Świdnicy zmienił postanowienie Sądu Rejonowego w Kłodzku z dnia 21 grudnia 2006 r. (sygn. akt I Co 2024/05) w ten sposób, że uchylił czynność egzekucyjną w postaci przysądzenia na rzecz skarżącego, będącego jednocześnie wierzycielem, własności nieruchomości, z której była prowadzona egzekucja. Skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem tego orzeczenia Sąd Najwyższy odrzucił postanowieniem z dnia 8 listopada 2008 r. (sygn. akt V CNP 138/07), wskazując, że w okolicznościach sprawy nie ma mowy o definitywnym pozbawieniu skarżącego jako wierzyciela możliwości dochodzenia wierzytelności stwierdzonej w sposób zgodny z prawem, a w konsekwencji skarżący nie uprawdopodobnił wstąpienia szkody wynikającej z wydania kwestionowanego orzeczenia.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Skarga konstytucyjna stanowi szczególny środek ochrony praw i wolności określonych w Konstytucji, które zostały naruszone przez wydanie prawomocnego orzeczenia sądu lub organu administracji na podstawie przepisu, w stosunku do którego skarżący domaga się zbadania zgodności z Konstytucją. Skarżący wnoszący skargę konstytucyjną, w myśl art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK), jest zobowiązany wskazać, jakie przysługujące mu konstytucyjne prawa lub wolności zostały w jego sprawie naruszone oraz określić sposób tego naruszenia. Zarzuty zawarte w niniejszej skardze konstytucyjnej opierają się na założeniu, że pojęcie uprawdopodobnienia szkody jest ogólne i niedookreślone, a niezgodność zaskarżonego art. 4245 § 1 pkt 4 k.p.c. z Konstytucją polega na braku określenia, czy przesłanka ta ma charakter formalny, czy też powinna stanowić przedmiot postępowania dowodowego. Zagadnienie to reguluje jednak w sposób jednoznaczny art. 243 k.p.c., w myśl którego zachowanie szczegółowych przepisów o postępowaniu dowodowym nie jest konieczne, ilekroć ustawa przewiduje uprawdopodobnienie zamiast dowodu. W świetle tej normy nie jest dopuszczalne – zarzucane w skardze konstytucyjnej – utożsamienie przesłanki uprawdopodobnienia (tu: szkody) z koniecznością przeprowadzenia postępowania dowodowego. W orzecznictwie oraz literaturze przedmiotu przyjmuje się, że dla uprawdopodobnienia określonej okoliczności nie jest wystarczające samo oświadczenie o jej nastąpieniu, lecz strona może i powinna powoływać i przedstawiać zarówno dowody, w tym tzw. dowody niedające pewności, jak i inne środki, nieuznawane przez kodeks za dowody, np. pisemne oświadczenia, surogaty dokumentów itp. (por. T. Ereciński, [w:] M. Jędrzejewska, K. Weitz, T. Tadeusz, J. Gudowski, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Część pierwsza. Postępowanie rozpoznawcze, Warszawa 2009, komentarz do art. 243; orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 19 czerwca 1951 r., sygn. akt C 398/51, OSN z 1951 r., nr 3, poz. 89 oraz postanowienia Sądu Najwyższego z dnia: 31 stycznia 2006 r., sygn. akt IV CNP 38/05, OSNC z 2006 r., nr 7-8, poz. 141; 2 sierpnia 2006 r., sygn. akt I BP 2/06, OSNP z 2007 r., nr 15-16, poz. 225 i 23 marca 2006 r., sygn. akt IV CNP 23/06, Biul. SN z 2006 r., nr 6, s. 8). Wątpliwości podnoszone przez skarżącego w odniesieniu do treści zaskarżonej normy nie znajdują zatem potwierdzenia w obowiązującym stanie prawnym, a tym samym nie można mówić o naruszeniu praw podmiotowych skarżącego przez orzeczenie wydane na podstawie art. 4245 § 1 pkt 4 k.p.c.
Trybunał nie ma kompetencji do oceny podniesionego przez skarżącego zarzutu, że jego skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia spełniała wszystkie wymogi określone w k.p.c., a Sąd Najwyższy ocenił ją przez pryzmat udowodnienia, a nie tylko uprawdopodobnienia szkody. Odnosi się on bowiem do ewentualnej wadliwej praktyki stosowania prawa, nie ma natomiast – jak Trybunał wskazał powyżej – oparcia w treści zaskarżonej normy, odczytywanej w systemowym związku z pozostałymi przepisami k.p.c. Trybunał – w trybie skargi konstytucyjnej – może jedynie oceniać normy z punktu widzenia ich zgodności z Konstytucją, nie jest natomiast powołany do kontroli aktów stosowania prawa.
Odnosząc się do zawartych w uzasadnieniu skargi konstytucyjnej zarzutów zmierzających do wykazania niezgodności zaskarżonego art. 4245 § 1 pkt 4 k.p.c. z Konwencją o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (sporządzoną w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r. /Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284, ze zm./), Trybunał przypomina, że w postępowaniu zainicjowanym wniesieniem skargi konstytucyjnej wzorcem kontroli mogą być wyłącznie normy zawarte w Konstytucji; środek ten nie służy natomiast ochronie praw lub wolności określonych w innych aktach normatywnych, w tym – aktach prawa międzynarodowego (por. wyroki TK z dnia 10 lipca 2000 r., SK 21/99, OTK ZU nr 5/2000, poz. 144 i 13 stycznia 2004 r., SK 10/03, OTK ZU nr 1/A/2004, poz. 2).

Z powyższych względów, działając na podstawie art. 47 ust. 1 pkt 2 oraz art. 36 ust. 3 w zw. z art. 49 ustawy o TK, należało odmówić nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.