Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

z dnia 18 lipca 2011 r.

Sygn. akt Ts 156/10



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Teresa Liszcz – przewodnicząca

Piotr Tuleja – sprawozdawca

Mirosław Granat,



po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 25 stycznia 2011 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Marka J. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą PKS Tysovia w Tychach,



p o s t a n a w i a:



nie uwzględnić zażalenia.



UZASADNIENIE



W skardze konstytucyjnej Marka J. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą PKS Tysovia w Tychach (dalej: skarżący), sporządzonej przez adwokata i wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 29 czerwca 2010 r. (data nadania), zarzucono niezgodność: po pierwsze – art. 87 § 3 pkt 2, art. 871 § 1 pkt 2 i 3 oraz art. 91 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, ze zm.; dalej: k.p.) z art. 2, art. 32 ust. 1 i 2 oraz art. 64 ust. 2 i 3 Konstytucji; po drugie – art. 92 § 1, 2 i 3 k.p. z art. 21 ust. 1 i 2 oraz art. 67 ust. 1 Konstytucji.



Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 29 lipca 2010 r. (doręczonym pełnomocnikowi skarżącego 2 sierpnia 2010 r.) skarżący został wezwany do usunięcia, w terminie siedmiu dni od daty doręczenia tego zarządzenia, braków formalnych skargi konstytucyjnej.



W piśmie procesowym wniesionym do Trybunału Konstytucyjnego 4 sierpnia 2010 r. (data nadania) pełnomocnik skarżącego zwrócił się o „przedłużenie terminu sądowego do uzupełnienia braków formalnych skargi konstytucyjnej do dnia 31 sierpnia 2010 r.”. Z kolei w piśmie procesowym wniesionym do Trybunału Konstytucyjnego 30 sierpnia 2010 r. (data nadania) pełnomocnik skarżącego ustosunkował się do stwierdzonych braków formalnych skargi konstytucyjnej.



Postanowieniem z 25 stycznia 2011 r. Trybunał Konstytucyjny pozostawił bez rozpoznania wniosek o przedłużenie terminu do usunięcia braków formalnych skargi konstytucyjnej ze względu na jego niedopuszczalność oraz – na podstawie art. 36 ust. 3 w związku z art. 49 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) – odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej z powodu niewykonania w terminie zarządzenia sędziego TK wzywającego do usunięcia braków formalnych skargi konstytucyjnej.

Za takim rozstrzygnięciem przemawiały następujące argumenty:

Po pierwsze – termin do usunięcia braków formalnych skargi konstytucyjnej jest – wbrew stanowisku pełnomocnika skarżącego (vide pismo procesowe wniesione do Trybunału Konstytucyjnego 4 sierpnia 2010 r.) – terminem ustawowym, określonym w art. 36 ust. 2 ustawy o TK. W związku z takim uregulowaniem instytucja przedłużenia terminu do dokonania czynności procesowej określona w art. 166 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.) nie znajduje zastosowania w sytuacji skarżącego, ponieważ dotyczy ona wyłącznie terminów sądowych (por. postanowienie TK z 9 lutego 1999 r., Ts 148/98, OTK ZU nr 3/1999, poz. 55; J. Bodio, [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. A. Jakubecki, wyd. 3, Warszawa 2008, s. 241; M. Jędrzejewska, K. Weitz, [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 1: Część pierwsza. Postępowanie rozpoznawcze, red. T. Ereciński, wyd. 3, Warszawa 2009, s. 465; J. Jodłowski, Z. Resich, J. Lapierre, T. Misiuk-Jodłowska, K. Weitz, Postępowanie cywilne, wyd. 6, Warszawa 2009, s. 296; E. Marszałkowska-Krześ, [w:] Postępowanie cywilne, red. E. Marszałkowska-Krześ, Warszawa 2008, s. 242; M. Uliasz, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, wyd. 2, Warszawa 2008, s. 238; A. Zieliński, [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. A. Zieliński, wyd. 4, Warszawa 2010, s. 308).

Po drugie – braki analizowanej skargi konstytucyjnej nie zostały usunięte w terminie określonym w zarządzeniu sędziego TK z 29 lipca 2010 r., czyli do dnia 9 sierpnia 2010 r. Dokonane po terminie uzupełnienie braków formalnych skargi nie może spowodować uchylenia rygoru, o którym mowa w art. 36 ust. 3 ustawy o TK (por. postanowienie TK z 4 kwietnia 2001 r., Ts 137/00, OTK ZU nr 3/2001, poz. 69), zwłaszcza że w niniejszej sprawie pełnomocnik skarżącego nie załączył do pisma procesowego, wniesionego do Trybunału 30 sierpnia 2010 r., wniosku o przywrócenie terminu do dokonania czynności procesowej na zasadzie art. 168 § 1 k.p.c. w związku z art. 20 ustawy o TK.

Odpis powyższego postanowienia został doręczony pełnomocnikowi skarżącego 31 stycznia 2011 r.



W sporządzonym przez pełnomocnika skarżącego zażaleniu, wniesionym do Trybunału Konstytucyjnego 4 lutego 2011 r. (data nadania), wniesiono o „uchylenie postanowienia Trybunału Konstytucyjnego z 25 stycznia 2011 r. i skierowanie do rozpoznania skargi”.

Zażalenie zostało uzasadnione w sposób następujący: „Skarżący udzielił pełnomocnictwa szczególnego do reprezentowania go w toku postępowania przed Wysokim Trybunałem, jednak z tym zastrzeżeniem, iż adresem do korespondencji pozostanie adres skarżącego. Powyższe zastrzeżenie skarżący złożył celem zapewnienia sobie w jego ocenie niezbędnej kontroli nad procesem postępowania w przedmiocie skargi konstytucyjnej. Jak wskazuje skarżący zawodowy pełnomocnik skarżącego prowadzi swoją kancelarię na jednym adresie z innymi podmiotami. Korespondencja nie jest więc odbierana przez pełnomocnika osobiście, lecz przez osobę trzecią w imieniu całej kancelarii, a dopiero z pewną zwłoką pisma przekazywane są bezpośrednio pełnomocnikowi skarżącego. W ocenie skarżącego, taki stan faktyczny nie wzbudza w pełni zaufania skarżącego co do obiegu korespondencji w kancelarii pełnomocnika i z tej przyczyny w udzielonym pełnomocnictwie skarżący jednoznacznie zastrzegł oraz w kolejnych pismach procesowych w nagłówku wskazał, że adresem do korespondencji jest adres skarżącego. Zastrzeżenie to po myśli art. 56 k.c. rodziło ograniczenie w zakresie pełnomocnictwa w niniejszej sprawie. Tymczasem wbrew zakresowi pełnomocnictwa w szeregu postępowań, w tym w niniejszym, Wysoki Trybunał dokonywał doręczenia korespondencji na adres inny, niż adres skarżącego. W efekcie tychże doręczeń nastąpiła zwłoka w terminie reakcji na wezwanie Wysokiego Trybunału, której skarżący zamierzał zapobiec, stosownie ograniczając zakres pełnomocnictwa. Powstała więc sytuacja, którą wywołało naruszenie udzielonego umocowania przez nadawcę pisma procesowego, a której to sytuacji ograniczenie pełnomocnictwa miało zapobiec. Skoro więc Wysoki Trybunał dokonał doręczenia na niewłaściwy adres pełnomocnika strony, to chybionym jest uznanie, że do skutecznego doręczenia w ogóle doszło. W konsekwencji uznać należy, że strona nie pozostała i nie pozostaje w zwłoce w wykonania wezwanie Wysokiego Trybunału, skoro nie rozpoczął biegu termin, w jakim strona lub jej pełnomocnik winna zareagować na pismo procesowe, gdyż nie zostało ono doręczone na adres wskazany w pełnomocnictwie, jako adres do korespondencji”.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



Zgodnie z art. 36 ust. 4 w związku z art. 49 ustawy o TK skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b in fine w związku z art. 36 ust. 6 i 7 ustawy o TK). Na etapie rozpatrzenia zażalenia Trybunał Konstytucyjny bada przede wszystkim, czy wydając zaskarżone postanowienie, prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu.



Odnosząc się do sformułowanych w zażaleniu zarzutów, Trybunał Konstytucyjny zauważa, że zgodnie z art. 133 § 3 zdanie pierwsze in principio k.p.c., który na podstawie art. 20 ustawy o TK ma zastosowanie do postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym, w przypadku ustanowienia pełnomocnika procesowego doręczenia muszą być dokonywane pod adresem tego pełnomocnika. Przepisy Kodeksu postępowania cywilnego o doręczeniu mają charakter obligatoryjny, który wyłącza swobodną decyzję stron (uczestników postępowania) w zakresie sposobu doręczania pism sądowych. Dyspozycja art. 133 § 3 zdanie pierwsze k.p.c. wiąże zarówno sąd, jak też same strony (uczestników postępowania); doręczenie dokonane stronie (uczestnikowi postępowania) na jej wniosek, chociaż posiada ona pełnomocnika procesowego, wywołuje skutki prawne tylko wówczas, kiedy z jej wniosku wynika, że jednocześnie odwołuje ona udzielone pełnomocnictwo (por. orzeczenia SN z: 21 sierpnia 1954 r., sygn. akt I CZ 131/54, „Biuletyn Ministerstwa Sprawiedliwości” 1955, nr 3, s. 50 oraz 17 czerwca 1958 r., sygn. akt I CR 620/58, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1959, nr 1, s. 337); w przeciwnym razie wniosek strony (uczestnika postępowania) o doręczanie jej pism procesowych lub sądowych jest procesowo bezskuteczny (por. postanowienie SN z 14 grudnia 1972 r., sygn. akt III CRN 324/72, „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 1973, nr 8-9, s. 262). Z kolei doręczenie pisma procesowego lub sądowego samej stronie (uczestnikowi postępowania), a nie ustanowionemu przez nią pełnomocnikowi, jest naruszeniem przepisów postępowania (por. wyrok SN z 16 listopada 2004 r., sygn. akt I PK 36/04, OSNP 2005, nr 12, poz. 176).

Należy też zwrócić uwagę, że – jak miało to miejsce w niniejszej sprawie – wnoszenie osobiście przez stronę (uczestnika postępowania) pism procesowych sporządzonych przez pełnomocnika, jeśli nie wiąże się z tym odwołanie udzielonego przez nią pełnomocnictwa procesowego, nie wpływa na zmianę sposobu doręczeń, dlatego nawet wezwania do uzupełnienia pism procesowych wnoszonych przez stronę (uczestnika postępowania) osobiście powinny być doręczane pełnomocnikowi (por. postanowienia SN z 29 marca 1972 r., sygn. akt III CZP 14/72, OSNCP 1972, nr 9, poz. 157 oraz 4 maja 1972 r., sygn. akt I PZ 26/72, OSPiKA 1973, nr 4, poz. 79).

Ponieważ w analizowanej sprawie skarżący udzielił adwokatowi Adrianowi Chrzanowskiemu pełnomocnictwa „w sprawie sporządzenia skargi konstytucyjnej i reprezentacji przed Trybunałem Konstytucyjnym” – i nie odwołał tego upoważnienia po wniesieniu skargi – prawidłowe było (poświadczone na zwrotce pieczęcią podłużną kancelarii pełnomocnika oraz podpisem upoważnionego pracownika) doręczenie 2 sierpnia 2010 r. pełnomocnikowi skarżącego zarządzenia sędziego TK z 29 lipca 2010 r. wzywającego do usunięcia braków formalnych skargi konstytucyjnej. Tym samym bieg siedmiodniowego terminu na wykonanie zarządzenia upłynął 9 sierpnia 2010 r., zaś pełnomocnik skarżącego wniósł pismo procesowe w przedmiocie usunięcia braków (jednakże bez wniosku o przywrócenie terminu) dopiero 30 sierpnia 2010 r., czyli dwadzieścia jeden dni po upływie ustawowego terminu. Nieusunięcie zaś wskazanych w zarządzeniu sędziego TK braków formalnych skargi konstytucyjnej w zakreślonym przez ustawę terminie stanowi samoistną podstawę odmowy nadania dalszego biegu skardze (art. 36 ust. 3 w związku z art. 49 ustawy o TK).

Biorąc to pod uwagę, Trybunał Konstytucyjny w obecnym składzie uznaje, że zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, zaś argumenty podniesione w zażaleniu nie podważyły ustaleń przedstawionych w tym orzeczeniu i dlatego nie zasługują na uwzględnienie.



Na marginesie należy tylko zauważyć, że od 1997 r. (zgodnie z przyjętą praktyką Biura Trybunału Konstytucyjnego) podmioty wnoszące skargi konstytucyjne – w przypadku ustanowienia przez nie pełnomocnika procesowego – są odrębnie informowane drogą pocztową o wydaniu wszystkich zarządzeń oraz postanowień w ich sprawie. Tym samym – w razie ewentualnych wątpliwości skarżącego, „co do obiegu korespondencji w kancelarii pełnomocnika” (s. 2 zażalenia) – posiada on wiedzę o stanie sprawy zawisłej przed Trybunałem i może w związku z tym podejmować – według uznania – stosowne działania w stosunku do swojego pełnomocnika.



W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny – na podstawie art. 36 ust. 7 zdanie pierwsze a contrario w związku z art. 49 ustawy o TK – postanowił jak w sentencji.