Pełny tekst orzeczenia

480/5/B/2013

POSTANOWIENIE

z dnia 6 lutego 2013 r.

Sygn. akt Ts 143/12



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Leon Kieres,



po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej K.K. w sprawie zgodności:

art. 17 § 1 pkt 7 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zm.) z art. 2, art. 30, art. 31 ust. 2, art. 41 ust. 5 oraz art. 77 ust. 1 i 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,



p o s t a n a w i a:



odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.



UZASADNIENIE



W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 13 czerwca 2012 r. (data nadania) K.K. (dalej: skarżący) zarzucił niezgodność art. 17 § 1 pkt 7 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zm.; dalej: k.p.k.) z art. 2, art. 41 ust. 5 oraz art. 77 ust. 1 Konstytucji.

Skarga konstytucyjna została wniesiona na tle następującego stanu faktycznego. Postanowieniem z 5 marca 2012 r. (sygn. akt III Ko 1/12/un) Sąd Okręgowy we Wrocławiu – Wydział III Karny umorzył postępowanie w sprawie z wniosku skarżącego, gdyż ustalił, że postępowanie co do tego samego przedmiotu zakończyło się prawomocnym orzeczeniem tego sądu z 23 maja 2011 r. w sprawie o sygn. III Ko 2/11/un. Powyższe postanowienie zostało utrzymane w mocy postanowieniem Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu – II Wydział Karny z 19 kwietnia 2012 r. (sygn. akt II Akz 116/12), doręczonym skarżącemu 21 kwietnia 2012 r.

Zdaniem skarżącego umorzenie postępowania zainicjowanego jego wnioskiem o uznanie za nieważne wydanych wobec niego w latach 1985-1986 wyroków oraz o odszkodowanie i zadośćuczynienie za szkody wynikłe z ich wydania sankcjonuje bezprawne działania podjęte wobec niego w tym okresie przez Służbę Bezpieczeństwa oraz sądy Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Skarżący wskazał, że sąd okręgowy nieprawidłowo uznał, że tocząca się przed nim sprawa była tożsama z wcześniej rozstrzygniętą, gdyż jedno z postępowań dotyczyło uznania za nieważne wyroków wydanych wobec skarżącego, drugie zaś wniosku o odszkodowanie oraz zadośćuczynienie za jego internowanie. Skarżący kwestionuje także samą możliwość zastosowania zaskarżonego przepisu w postępowaniu toczącym się na podstawie ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (Dz. U. Nr 34, poz. 149, ze zm.; dalej: ustawa o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych). Podnosi, że takie postępowanie nie dotyczy popełnienia przez skarżącego czynu zabronionego. Ponadto skarżący wskazuje, że art. 3 ust. 4 tej ustawy, nakazujący odpowiednie stosowanie w postępowaniu o stwierdzenie nieważności orzeczenia przepisów k.p.k., jest nieprecyzyjny. Zdaniem skarżącego art. 17 § 1 pkt 7 k.p.k. należy uściślić przez dodanie do niego zastrzeżenia, że nie dotyczy on postępowań z wniosku o stwierdzenie nieważności orzeczenia oraz wniosków o odszkodowanie lub zadośćuczynienie pochodzących od osób internowanych.

Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 3 lipca 2012 r. pełnomocnik skarżącego został wezwany do uzupełnienia braków formalnych skargi konstytucyjnej przez doręczenie pełnomocnictwa szczególnego do sporządzenia skargi konstytucyjnej i reprezentowania skarżącego w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym, doręczenie odpisu postanowienia Sądu Okręgowego we Wrocławiu z 5 marca 2012 r. wraz z 4 kopiami oraz dokładne określenie sposobu naruszenia przez zaskarżony art. 17 § 1 pkt 7 k.p.k. konstytucyjnych praw i wolności skarżącego wyrażonych w art. 2, art. 41 ust. 5 oraz art. 77 ust. 1 i 2 Konstytucji.

Pełnomocnik skarżącego ustosunkował się do tego zarządzenia w piśmie z 20 lipca 2012 r. (data nadania). Przesłał pełnomocnictwo oraz wypis z protokołu posiedzenia Sądu Okręgowego we Wrocławiu z 5 marca 2012 r., na którym zapadło postanowienie w sprawie skarżącego. Wskazał ponadto, że zaskarżony art. 17 § 1 pkt 7 k.p.k. narusza zasadę sprawiedliwości społecznej (art. 2 Konstytucji) – definiowaną przez skarżącego jako nakaz tworzenia sprawiedliwego prawa oraz uchylania prawa niesprawiedliwego – gdyż na podstawie tego przepisu oddalono wniosek skarżącego o stwierdzenie nieważności bezprawnych orzeczeń, uprawomocniając dokonane wobec niego represje. W przekonaniu skarżącego do naruszenia art. 41 ust. 5 Konstytucji doszło w ten sposób, że nie otrzymał on godziwego odszkodowania i zadośćuczynienia za pozbawienie go wolności w okresie aresztowania i internowania, a art. 77 ust. 1 Konstytucji w ten sposób, że skarżący poniósł w związku z przeprowadzoną u niego rewizją, zaborem mienia i dalszymi represjami znaczne straty materialne, które nie zostały mu zrekompensowane. Ponadto pełnomocnik stwierdził, że zaskarżony przepis zamknął skarżącemu drogę sądową do dochodzenia naruszonych w związku z bezprawnym internowaniem praw i wolności, gdyż nie powinien on w ogóle znaleźć zastosowania do postępowania w jego sprawie, w której nie tylko nie stwierdzono nieważności wydanych przeciwko niemu orzeczeń, ale także oddalono drugi, oparty na innej podstawie prawnej wniosek o odszkodowanie i zadośćuczynienie. Dodatkowo pełnomocnik skarżącego podniósł, że poza wcześniej wymienionymi przepisami Konstytucji naruszone zostały również art. 30 oraz art. 31 ust. 2 Konstytucji, gdyż wyrok, o którego stwierdzenie nieważności skarżący występował, obraził jego uczucia religijne. Pełnomocnik zaznaczył również, że skarżący był wielokrotnie namawiany do współpracy ze Służbą Bezpieczeństwa.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



W myśl art. 79 ust. 1 Konstytucji każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo, na zasadach określonych w ustawie, wnieść skargę do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach lub prawach albo o jego obowiązkach określonych w Konstytucji. Wniesienie skargi jest więc dopuszczalne tylko w sytuacji, w której na skutek wydania rozstrzygnięcia w sprawie skarżącego doszło do naruszenia konstytucyjnych praw lub wolności, przy czym naruszenie to wynika z zastosowania przez orzekające w sprawie organy przepisu ustawy lub innego aktu normatywnego, któremu skarżący zarzuca niezgodność z Konstytucją. Naruszenie praw lub wolności konstytucyjnych musi być efektem niekonstytucyjności przepisu zastosowanego przy rozpatrywaniu sprawy skarżącego, nie zaś wynikiem niewłaściwego zastosowania tego przepisu przez orzekające w sprawie organy. Celem skargi jest usunięcie z systemu prawa niekonstytucyjnej normy, której stosowanie skutkuje naruszeniem chronionych konstytucyjnie praw lub wolności. Rozpatrując skargę, Trybunał Konstytucyjny nie pełni więc funkcji kolejnej instancji odwoławczej, nie bada zgodności z prawem i słuszności rozstrzygnięć podjętych przez orzekające organy. Nie posiada bowiem kompetencji do kontroli prawidłowości ustaleń sądu, sposobu zastosowania czy też niezastosowania obowiązujących przepisów. Jest jedynie właściwy do oceny konstytucyjności tych przepisów.

Analiza skargi konstytucyjnej wniesionej w niniejszej sprawie prowadzi do wniosku, że skarga ta nie spełnia wymogów wynikających z art. 79 ust. 1 Konstytucji oraz ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK), gdyż zmierza do zakwestionowania wydanych w sprawie skarżącego aktów stosowania prawa. Nie zawiera natomiast argumentacji uprawdopodobniającej niekonstytucyjność norm prawnych, na podstawie których akty te zostały wydane.

W pierwszej kolejności Trybunał zauważa, że we wniesionej skardze konstytucyjnej zarzucono niezgodność art. 17 § 1 pkt 7 k.p.k. z art. 2, art. 41 ust. 5 oraz art. 77 ust. 1 i 2 Konstytucji. W piśmie z 20 lipca 2012 r. pełnomocnik skarżącego wskazał natomiast, że zdaniem skarżącego naruszone zostały także art. 30 oraz art. 31 ust. 2 Konstytucji. Trybunał wielokrotnie wypowiadał się na temat możliwości rozszerzania skargi konstytucyjnej po jej wniesieniu, podkreślając, że dla oceny możliwości dokonania takiego rozszerzenia decydujące jest zachowanie ustawowego terminu do wniesienia skargi. Określony w art. 46 ust. 1 ustawy o TK trzymiesięczny termin do złożenia skargi konstytucyjnej ma bowiem charakter terminu zawitego do sformułowania wszystkich tych elementów skargi konstytucyjnej, które w myśl art. 47 ust. 1 ustawy o TK stanowią jej niezbędną treść. Trybunał, zgodnie z art. 66 ustawy o TK jest związany granicami skargi konstytucyjnej, nie może zatem rozpatrywać merytorycznie zarzutów sformułowanych po upływie trzech miesięcy od doręczenia skarżącemu ostatecznego rozstrzygnięcia (zob. np. wyrok TK z 14 grudnia 1999 r., SK 14/98, OTK ZU nr 7/1999, poz. 163 oraz postanowienia TK z 22 stycznia 2002 r., Ts 139/01, OTK ZU nr 1/B/2002, poz. 107 i 15 stycznia 2009 r., Ts 99/08, OTK ZU nr 2/B/2009, poz. 130).

Pismo, w którym pełnomocnik skarżącego podniósł zarzut naruszenia art. 30 oraz art. 31 ust. 2 Konstytucji, zostało nadane 20 lipca 2010 r., a więc dzień przed upływem trzech miesięcy od dnia doręczenia skarżącemu postanowienia Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 19 kwietnia 2012 r. Wobec powyższego dokonane w tym piśmie rozszerzenie zarzutów podniesionych w skardze konstytucyjnej należy uznać za skuteczne.

Ponadto Trybunał ustalił, że nie ma podstaw do przyjęcia, że przedmiotem skargi poza art. 17 § 1 pkt 7 k.p.k. jest również art. 3 ust. 4 ustawy o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych. Mimo wskazania tego przepisu jako możliwego przedmiotu zaskarżenia w udzielonym przez skarżącego pełnomocnictwie do sporządzenia skargi konstytucyjnej, ani treść skargi, ani też treść wniesionego w celu uzupełnienia jej braków formalnych pisma nie dają podstaw do uznania, że w skardze sformułowano zarzut niezgodności tego przepisu z Konstytucją.

Trybunał stwierdza, że zarówno ze skargi konstytucyjnej, jak i wniesionego w celu usunięcia jej braków formalnych pisma wynika, że zarzuty skarżącego w swej istocie dotyczą sfery stosowania prawa, nie zaś niekonstytucyjności zakwestionowanego przepisu. Skarżący nie wskazuje, aby istnienie przesłanki powagi rzeczy osądzonej jako powodującej umorzenie postępowania karnego naruszało powołane przez niego wzorce konstytucyjne. Naruszenie swoich praw upatruje natomiast w niesłusznym – jego zdaniem – uznaniu przez orzekające w jego sprawie sądy, że toczące się przed nimi postępowanie było tożsame co do przedmiotu z postępowaniem zakończonym prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego we Wrocławiu – Wydział III Karny z 23 maja 2011 r. Skarżący wskazuje, że postępowania te dotyczyły różnych roszczeń, opartych na różnych podstawach prawnych. Tak sformułowany zarzut jest zarzutem dotyczącym sfery stosowania prawa i jako taki nie może zostać rozpoznany przez Trybunał Konstytucyjny w procedurze inicjowanej wniesieniem skargi konstytucyjnej. Ponadto część sformułowanych przez skarżącego zarzutów (między innymi w zakresie naruszenia art. 30 i art. 31 ust. 2 Konstytucji) wiąże się z naruszeniem jego praw przez mające miejsce w latach 80. XX wieku działania Służby Bezpieczeństwa oraz orzeczenia sądów, nie zaś przez zastosowanie w jego sprawie zaskarżonego przepisu. Również w tym zakresie argumentacja skarżącego nie może być więc uznana za uprawdopodobniającą zarzutu niezgodności art. 17 § 1 pkt 7 k.p.k. z powołanymi w skardze konstytucyjnej wzorcami kontroli.



Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 3 oraz art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK, Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.