Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 maja 2013 roku

Sąd Okręgowy w Białymstoku

V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA w SO Stanisław Stankiewicz

Protokolant: Bożena Radziusz

po rozpoznaniu w dniu 14 maja 2013 roku w Białymstoku

sprawy E. P. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o emeryturę

na skutek odwołania E. P. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

z dnia 21 czerwca 2012 roku

Nr (...)

oddala odwołanie

sygnatura akt V U 1045/12

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. decyzją z dnia 21 czerwca 2012 r. wydaną na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. nr 8, poz. 43 ze zm.) oraz ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. nr 153, poz. 1227 z ze. zm.) odmówił przyznania E. P. (1) prawa do emerytury.

Organ rentowy stwierdził, że wnioskodawca nie spełnia warunków przewidzianych w art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w związku z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, bowiem na dzień 01 stycznia 1999 r. nie udokumentował
okresu składkowego i nieskładkowego wynoszącego 25 lat oraz 15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył E. P. (1) wnosząc
o zaliczenie mu okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców od 04 stycznia 1968 r. do 02 czerwca 1969 r., pracy w Przedsiębiorstwie (...) w R. od 01 lutego 1977 r. do 11 listopada 1990 r., a także w Przedsiębiorstwie (...) w S. od 03 marca 1997 r. do 31 grudnia 1998 r. jako zatrudnienia w szczególnych warunkach.

ZUS w odpowiedzi na odwołanie wnosił o jego oddalenie podtrzymując argumentację z uzasadnienia decyzji.

Sąd Okręgowy w Białymstoku ustalił i zważył co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 184 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy, czyli 1 stycznia 1999 r., osiągnęli: okres zatrudnienia w szczególnych warunkach wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 65 lat - dla mężczyzn (pkt 1) oraz okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa
w art. 27 (pkt 2). Z kolei w myśl ust. 2 tego przepisu emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego.

Z kolei w myśl art. 32 ww. ustawy w związku z § 4 z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ubezpieczonemu urodzonemu po dniu 31 grudnia 1948 r., będącym pracownikiem, o którym mowa w ust. 2-3, zatrudnionym w szczególnych warunkach, przysługuje emerytura, jeżeli osiągnął wiek emerytalny (60 lat) oraz posiada 25 - letni okres zatrudnienia, a w tym, co najmniej 15 lat okresów pracy w warunkach szczególnych.

E. P. (1) w myśl powyższych przepisów wyżej wymienione warunki powinien spełnić łącznie, aby uzyskać prawo do wcześniejszej emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach przysługującej
w obniżonym wieku.

Spór dotyczył m. in. zaliczenia okresu pracy E. P. (2) rolnym rodziców od 04 stycznia 1968 r. do 02 czerwca 1969 r.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości uwzględnia się również następujące okresy, traktując je, z zastrzeżeniem art. 56, jak okresy składkowe:

1)okresy ubezpieczenia społecznego rolników, za które opłacono przewidziane w odrębnych przepisach składki,

2)przypadające przed dniem 1 lipca 1977 r. okresy prowadzenia gospodarstwa rolnego po ukończeniu 16 roku życia,

3)przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 r. okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia,

jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe, ustalone na zasadach określonych
w art. 5-7, są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury,
w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu.

W orzecznictwie ugruntował się już pogląd, że o uwzględnieniu przy ustalaniu prawa do świadczeń emerytalno – rentowych okresów pracy
w gospodarstwie rolnym przesądza wystąpienie dwóch okoliczności: wykonywanie czynności rolniczych powinno odbywać się zgodnie z warunkami określonymi w definicji legalnej „domownika” z art. 6 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U z 2008 r., nr 50, poz. 291 z późn. zm.) oraz czynności te muszą być wykonywane w wymiarze nie niższym niż połowa ustawowego czasu pracy, tj. minimum 4 godziny dziennie. Stałość wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym, nie musi oznaczać codziennego wykonywania czynności rolniczych, ale gotowość (dyspozycyjność) do podjęcia pracy rolniczej, z czym wiąże się też wymóg zamieszkiwania osoby bliskiej rolnikowi co najmniej w pobliżu gospodarstwa rolnego. Warunkom tym nie odpowiada pomoc w pracach rolniczych osób uczących się w szkołach położonych w innej miejscowości niż gospodarstwo rolne. Nie wykonują one bowiem stałej pracy w gospodarstwie, gdyż stałym ich zajęciem jest nauka w szkole. Mogą jedynie świadczyć pomoc przy pracach rolniczych w czasie wolnym od zajęć szkolnych. Sąd Najwyższy w wyroku
z dnia 10 maja 2000 r., II UKN 535/99, OSNP 2001/21/650 wskazał, że doraźna pomoc w wykonywaniu typowych obowiązków domowych, zwyczajowo wymaganych od dzieci jako członków rodziny rolnika, nie stanowi stałej pracy w gospodarstwie rolnym zaliczanej do stażu ubezpieczeniowego.

Jak wynika z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie,
w spornym okresie odwołujący uczył się w (...) Szkole Zawodowej (...) w S.. Gospodarstwo rodziców było położone w miejscowości T., miało powierzchnię ok. 8,6 ha. Od miejsca zamieszkania do miejsca nauki było około 55 kilometrów. E. P. (1) codziennie dojeżdżał do szkoły pociągiem ze stacji S.. Pociąg odjeżdżał ok. godz. 6 ^{( 1) ( 0)} i jechał godzinę. Odwołujący z domu wychodził o godz. 5 ^{( 30)}. Ze szkoły do domu wracał ok. godz. 16 ^{( 00)}. Z T. do S. odległość wynosi 5 km.

Sąd dał wiarę zarówno odwołującemu jak i przesłuchanym w sprawie świadkom, iż E. P. (1) pracował w gospodarstwie rolnym rodziców. Jednakże uznał, iż praca ta nie była wykonywana w sposób stały. Zdaniem Sądu praca ta miała charakter pomocy rodzinnej, jaką świadczą dzieci rodzicom, wypełniając w ten sposób obowiązek pomocy we wspólnym gospodarstwie wynikający z art. 91 § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

Należy jeszcze raz podkreślić, że do stażu emerytalnego uwzględnia się nie okresy jakiejkolwiek pracy, a jedynie stałą pracę o istotnym znaczeniu dla prowadzonej działalności rolniczej w gospodarstwie rolnym, w którym osoba zainteresowana zamieszkuje lub ma możliwość codziennego wykonywania prac związanych z prowadzoną działalnością rolniczą.

Ubezpieczony codziennie wychodził do szkoły już przed godziną 6 ⁰⁰, nauka w szkole trwała 5-6 godzin, co umożliwiało mu powrót ze szkoły około godziny 16 ⁰⁰ i w razie przystąpienia do pracy po spożyciu posiłku,
w gospodarstwie rolnym mógłby pracować 4 godziny dziennie do 22 ⁰⁰. Na sen pozostawałoby mu jedynie 6-7 godzin, bez uwzględnienia czasu na konieczny odpoczynek i naukę. Przy takich ustaleniach należało uznać, że E. P. (1) mógł po powrocie ze szkoły pomagać rodzicom przy niektórych pracach w gospodarstwie rolnym, ale pogodzenie obowiązków szkolnych ze stałą pracą w wymiarze co najmniej połowy etatu nie było możliwe.

Głównym zadaniem i celem odwołującego w spornym okresie było odbywanie zajęć szkolnych, a nie świadczenie pracy w gospodarstwie rolnym, której z uwagi na szkolne wymagania czasowe a także brak dogodnego dojazdu do szkoły, z przesiadkami nie mógł wykonywać w rozmiarze mającym istotne znaczenie dla funkcjonowania gospodarstwa rolnego jego rodziców.

Reasumując należy stwierdzić, że nie można przyznać E. P. (1) prawa do wcześniejszej emerytury albowiem nie legitymuje się on wymaganym 25 letnim okresem składkowym i nieskładkowym.

W sytuacji, gdy ubezpieczony nie spełnił jednej z normatywnych przesłanek nabycia prawa do emerytury określonej w art. 184 ustawy, fakty dotyczące posiadania przez niego wymaganego okresu pracy w szczególnych warunkach nie mogły być przedmiotem dowodu w tym postępowaniu, gdyż nie doprowadziłby do ustalenia prawa do emerytury.

Mając na uwadze powyższe, Sąd na mocy art. 217 kpc uznał, iż wnioski dowodowe wskazywane przez odwołującego na okoliczność jego pracy
w szczególnych warunkach były bezprzedmiotowe dla rozstrzygnięcia
w sprawie i zostały powołane jedynie dla zwłoki postępowania.

Ponadto, podkreślić należy, iż w postępowaniu odrębnym z zakresu ubezpieczeń społecznych żądanie ustalenia tylko niektórych przesłanek warunkujących prawo do świadczenia jest niedopuszczalne (por. wyrok Sądu Najwyższego z 12 stycznia 2005 r., I UK 160/04).

Stąd odwołanie jako pozbawione podstaw prawnych na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 kpc podlegało oddaleniu.