Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pełnomocnik powódki T. S., pozwem z dnia 27 maja 2014 roku, wniósł o zniesienie służebności gruntowej polegającej na prawie przejazdu i przechodu przez część nieruchomości położonej w S. przy ul. (...), o powierzchni o powierzchni (...)ha, oznaczonej w rejestrze gruntów miasta S. jako działka o numerze (...), ustanowionej na rzecz pozwanych G. M., M. M., J. K. i C. Z. w punkcie I postanowienia Sądu Rejonowego w S. z dnia 2 września 2011 r. wydanego w sprawie sygn. akt I Ns 652/07, a także o zasądzenie od pozwanych na rzecz powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Uzasadniając powyższe żądanie strona powodowa wskazała, iż Sąd Rejonowy w S. postanowieniem w sprawie o sygn. akt I Ns 652/07 z dnia 2 września 2011 roku stwierdził, iż G. M., M. M., J. K. i C. Z. nabyli przez zasiedzenie służebność gruntową, polegająca na prawie przejazdu i przechodu przez część nieruchomości położonej w S. przy ul. (...), o pow. (...)ha, oznaczonej nr geodezyjnym (...), stanowiącej współwłasność W. P. i T. S.. W ocenie strony powodowej w chwili obecnej służebność powyższa nie ma żadnego znaczenia dla pozwanych, bowiem na nieruchomości władnącej nie jest prowadzona produkcja rolna, nie wykorzystuje się jej również w celach ogrodniczych, zaś budynek gospodarczy, w którym odbywał się chow trzody chlewnej został rozebrany w 2003 roku. Niezabudowana powierzchnia działki o numerze geodezyjnym (...) jest przy tym zbyt mała, by mogła być wykorzystywana dla celów racjonalnej gospodarki rolnej. Nie ma też możliwości przewożenia tamże – z uwagi na różnicę poziomów gruntów – opału, zaś wywóz nieczystości odbywa się obecnie wyłączni od przedniej strony nieruchomości. Strona powodowa wskazała ponadto, iż w chwili obecnej nieruchomość władnąca jest niezamieszkała.

W odpowiedzi na pozew z dnia 16 września 2014 roku pełnomocnik pozwanych G. M., M. M., J. K. i C. Z. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powódki na rzecz reprezentowanych przez niego pozwanych solidarnie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego w wysokości 1.000 zł – zgodnie z załączonym paragonem.

Uzasadniając powyższe żądanie wskazał, iż służebność służy do dowiezienia opału na zaplecze działki, wywozu śmieci, gruzu popiołu, ściętej trawy oraz chwastów, bowiem zaplecze nieruchomości władnącej nie ma bezpośredniego dostępu do drogi publicznej. Wskazał ponadto, iż z uwagi na umiejscowienie studzienki kanalizacyjnej nie ma możliwości składowania nieczystości z przodu budynku. Na zaplecze nieruchomości nie ma również swobodnego dojazdu przez działkę oznaczoną nr geodezyjnym (...) – z uwagi na wąskie przejście pomiędzy budynkami mieszkalnymi posadowionymi na działkach oznaczonych nr geodezyjnymi (...) i (...). Strona pozwana podniosła dodatkowo, iż z uwagi na czynności powódki uniemożliwiające im korzystanie ze służebności – tj. ograniczenie szerokości wjazdu poprzez wybudowanie nowego murka, wykonanie ogrodzenia trwałego równolegle do bramy wjazdowej pozwanych, wykonanie bramy zamykanej na śrubę - G. M., M. M., J. K. i C. Z. wnieśli do Sądu Rejonowego w Sokółce pozew o nakazanie usunięcia powyższych naruszeń i zaniechania dalszych.

Pełnomocnik G. M., M. M., J. K. i C. Z. podniósł ponadto, iż W. P. nie posiada legitymacji procesowej biernej w niniejszej sprawie – jest ona bowiem współwłaścicielem nieruchomości obciążonej.

Pozwana W. P. w piśmie z dnia 2 października 2014 roku w całości poparła powództwo. Wskazała przy tym, iż w jej ocenie przedmiotowa służebność nie ma żadnego znaczenia dla G. M., M. M., J. K. i C. Z., bowiem na zapleczu nieruchomości o numerze geodezyjnym (...) nie jest prowadzona działalność rolnicza lub ogrodnicza, nie znajdują się tam również żadne budynki gospodarcze, a wyłącznie dobudówka. Opał do znajdującego się na nieruchomości budynku mieszkalnego dostarczany jest od frontu budynku – przez znajdujące się tam okienko do piwnicy. Zdaniem W. P. nie istnieją żadne okoliczności wyłączające możliwość posadowienia kosza na śmieci od frontu budynku, w szczególności, iż nieczystości odbierane są wyłącznie od strony ul. (...).

Sąd ustalił, co następuje:

Współwłaścicielami nieruchomości gruntowej położonej w S. przy ul. (...), oznaczonej w rejestrze gruntów miasta S. jako działka o numerze (...), dla której Sąd Rejonowy w S. IV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi Księgę wieczystą o numerze (...) są W. P. i T. S. – z udziałami w wysokości po 1/2 części. Część tej nieruchomości w zakresie powierzchni (...) ha, oznaczonej w opinii sporządzonej w formie pisemnej przez biegłego sądowego z zakresu geodezji inż. Z. N. w dniu 5 kwietnia 2011 r. – która to opinia i załączona do niej mapa nieruchomości stanowią integralną część postanowienia Sądu Rejonowego w S. w sprawie INs 652/07 – literami (...) i kolorem czerwonym, jest obciążona służebnością gruntową, polegającą na prawie przejazdu i przechodu, nabytą w drodze zasiedzenia przez pozwanych z dniem 14 grudnia 2006 r. Ta część odpowiada nieruchomości położonej w S. przy ul. (...), oznaczonej w jednostce rejestrowej (...) obrębu (...) S. jako działka o numerze (...). Z kolei pozwani G. M., J. K., M. M., i C. Z., pozostają współwłaścicielami – z udziałami odpowiednio w wysokości: 5/8 części, 1/8 części, 1/8 części i 1/8 części – nieruchomości położonej w S. przy u. L. (...) o powierzchni (...)ha, oznaczonej w rejestrze gruntów miasta S. jako działka o numerze (...) – położonej w bezpośrednim sąsiedztwie działki oznaczonej tamże numerem (...) (akta sprawy I C 244/12).

Wyrokiem z dnia 28 lutego 2013 r. Sąd Rejonowy w S.w sprawie IC 244/12 oddalił powództwo wytoczone przez W. P. i T. S. przeciwko G. M., M. M., J. K., C. Z. o zniesienie służebności gruntowej (akta sprawy I C 244/12).

Nieruchomość gruntowa zabudowana, położona w S. przy ul. (...), oznaczona nr geodezyjnym (...), posiada dostęp do drogi publicznej od frontowej części budynku mieszkalnego, przy czym dostęp do zaplecza powyższej nieruchomości wymaga przejścia przez dom mieszkalny. We frontowej ścianie budynku usytuowane jest m.in. okienko prowadzące do kotłowni, służące jako zsyp węgla. Ze względu na istniejącą wnękę budynku, w przedniej części nieruchomości znajduje się niezabudowany fragment o pow. około (...)m ², częściowo wykorzystany na studzienkę kanalizacyjną. Zaplecze nieruchomości w chwili obecnej wykorzystywana jest wyłącznie w celu przechowywania odpadów. W pomieszczeniach piwnicznych budynku znajdują się worki z popiołem i zwał węgla, a także wyjście na zaplecze nieruchomości (protokół oględzin nieruchomości (k. 240 – 242).

Decyzją Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego w S. z dnia 10 lutego 2005 roku nr (...).(...)nakazana została rozbiórka dobudowanego do budynku mieszkalnego tarasu ze schodami i pomieszczenia gospodarczego pod tarasem (k. 117).

Od 2009 roku do chwili obecnej, z uwagi na istniejące między nieruchomościami ogrodzenie, brak jest możliwości przejazdu i przejścia z nieruchomości oznaczonej w rejestrze jako działka o numerze (...) na nieruchomość oznaczoną jako działka o numerze (...).

W domu mieszkalnym położonym w S. przy ul. (...) okazjonalnie mieszka G. M. (zeznania G. M., T. S., M. S. (1), G. W., K. P., M. S. (2), K. G.). Regularnie ponosi opłaty z tytułu wywozu nieczystości, dostarczenia wody i odprowadzenia ścieków oraz dostarczenia energii elektrycznej, a okresowo również koszty dostaw węgla, służącego do ogrzania domu mieszkalnego (k. 120 – 189).

Sąd zważył, co następuje:

Na wstępie zauważyć należy, iż uprawnionym do wystąpienia z żądaniem zniesienia służebności gruntowej bez wynagrodzenia jest właściciel nieruchomości obciążonej, zaś legitymowanym biernie jest właściciel nieruchomości władnącej. Posiadanie przez stronę pozwaną legitymacji biernej w procesie jest przesłanką zasadniczą, od której istnienia uzależniona jest możliwość uwzględnienia powództwa. Słusznie pełnomocnik pozwanych G. M., M. M., J. K. i C. Z. wskazał, iż skoro W. P. nie przysługuje udział w prawie własności nieruchomości władnącej, to nie dysponuje ona bierną legitymacją procesową w niniejszej sprawie. Brak ten prowadził do wydania wyroku oddalającego powództwo wobec W. P., o czym orzeczono w pkt II sentencji wyroku.

Przesłanką powództwa opartego na art. 295 k.c. jest okoliczność, że służebność gruntowa utraciła dla nieruchomości władnącej wszelkie znaczenie. Kwestię odpadnięcia przesłanki funkcjonalnej ustanowionej służebności rozpatrywać zarazem należy przy uwzględnieniu art. 285 § 2 k.c., zgodnie z którym służebność gruntowa może mieć jedynie na celu zwiększenie użyteczności nieruchomości władnącej. Służebność gruntowa powinna więc mieć charakter gospodarczy (nie może więc służyć wyłącznie wygodzie właściciela nieruchomości władnącej) i ma przynieść nieruchomości władnącej określoną obiektywną korzyść, odpowiadającą realnym potrzebom nieruchomości władnącej, ocenianym na dzień rozstrzygania w przedmiocie zniesienia współwłasności.

Analiza materiału dowodowego zebranego w niniejszej sprawie doprowadziła do wniosku, że w chwili obecnej istniejąca służebność gruntowa nie odgrywa rzeczywistego, gospodarczego znaczenia dla nieruchomości władnącej.

W pierwszej kolejności wskazać należy, iż w ocenie Sądu za utrzymaniem przedmiotowej służebności gruntowej, przemawiać nie może argument jej przydatności ze względu na potrzebę wywozu odpadów. Znamiennym jest przy tym, iż obecnie Miejskie Przedsiębiorstwo (...) spółka z o.o. w S. odbiera odpady wyłącznie od strony drogi, co potwierdza brak istnienia potrzeby wjeżdżania na teren nieruchomości oznaczonej nr geodezyjnym (...) samochodów wykorzystywanych do wywozu odpadów. Zauważyć jednocześnie należy, iż pozwani mają możliwość posadowienia kosza również w przedniej części nieruchomości – posiadającej dostęp do drogi publicznej, przy czym brak jest przeciwwskazań o znaczeniu technologicznym lub gospodarczym uniemożliwiających usytuowania kosza częściowo na studzience kanalizacyjnej. Odnosząc się natomiast do podnoszonej przez G. M. kwestii niedogodności takiego posadowienia pojemnika ze względu na znajdujące się w pobliżu okno, zauważyć należy, iż za zachowaniem służebności gruntowej przemawiać powinno jej znaczenie gospodarcze, nie zaś wyłącznie kwestie estetyczne.

Podobnie ocenić należało wskazywaną przez pozwanych potrzebę wynoszenia lub wywożenia odpadów zielonych, worków z popiołem i gruzu pochodzącego z rozbiórki dobudowanego do budynku mieszkalnego tarasu ze schodami i pomieszczenia gospodarczego pod tarasem. Zauważyć należy, iż zarówno odpady zielone, jak i popiół, nie łączą się ze względu na swoją wielkość, ciężar lub inne właściwości ze szczególnymi utrudnieniami w przenoszeniu. Natomiast wywóz gruzu z rozbiórki samowoli budowlanej jest potrzebą jednorazową, incydentalną, przy czym w niniejszym przypadku wielkość dobudówki nie wymaga wjazdu na teren nieruchomości sprzętu budowlanego. W dodatku pozwani jak dotąd nie rozpoczęli prac i nie poczynili żadnych przygotowań w celu ich wykonania. Tym samym zdaniem Sądu niedogodności łączące się z przeniesieniem tychże odpadów przez dom mieszkalny nie mogą uzasadniać ograniczenia prawa własności powódki.

Dalszego utrzymywania służebności gruntowej nie może również uzasadniać potrzeba uprawy czy ogrodnictwa niezabudowanej części nieruchomości władnącej. Znamiennym jest, iż przedmiotowa nieruchomość znajduje się w terenie miejskim i nie jest przeznaczona do celów rolniczych, także powierzchnia działki nie pozwala na jej racjonalne wykorzystanie w powyższy sposób.

Nie sposób uznać, iż potrzebą gospodarczą przemawiającą za utrzymaniem służebności jest w niniejszym przypadku dowóz opału. Przeprowadzone bowiem oględziny obu nieruchomości pozwoliły na dokonanie potwierdzenia – zarówno co do możliwości, jak i obecnego wykorzystania w celu dostarczania materiału na opał okienka od strony ulicy (...). Sąd zważył przy tym, iż strona pozwana wskazywała co prawda, iż by dowieść drewniane klocki na opał, niezbędnym jest przejazd przez nieruchomość obciążoną, jednakże potrzeba ta jest potrzebą wyłącznie teoretyczną, obecnie nieistniejącą, bowiem pozwani do ogrzewania nieruchomości wykorzystują wyłącznie węgiel. Ponadto w warunkach miejskich praktykuje się już raczej zakup drewna porąbanego.

Na marginesie zauważyć należy, iż przeciwko uznaniu, iż przedmiotowa służebność ma jakiekolwiek znaczenie gospodarcze dla pozwanych przemawiał również fakt, iż z uwagi na działania strony powodowej, nie wykorzystują oni swoich uprawnień od 2009 roku, natomiast z powództwem o przywrócenie stanu zgodnego z prawem wystąpili dopiero w sierpniu 2012 roku, po wniesieniu przez powódkę niniejszej sprawy o zniesienie służebności. Pozwani M. M., J. K. i C. Z. w ogóle nie przebywają w miejscu zamieszkania od wielu lat, zaś G. M. również często przebywa poza domem mieszkalnym. W tych okolicznościach trudno jest więc poważnie oceniać argumenty strony pozwanej odnoszące się do ewentualnie istniejących potrzeb nieruchomości władnącej.

W punkcie II Sąd oddalił powództwo przeciwko W. P., gdyż nie posiadała ona legitymacji procesowej biernej w niniejszej sprawie.

O kosztach procesu Sąd orzekł na mocy art. 98 k.p.c., zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Na koszty postępowania poniesione przez powoda składa się opłata sądowa w wysokości 30 zł oraz koszty zastępstwa procesowego. Wysokość kosztów zastępstwa ustalono na poziomie stawki minimalnej na podstawie § 8 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. nr 163, poz. 1348 z późn. zm.), uwzględniając poniesiony nakład pracy pełnomocnika, charakter sprawy oraz wkład pracy pełnomocnika w przyczynienie się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia.

W pkt. III sentencji wyroku Sąd z urzędu zwrócił stronom - stosownie do art. 84 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych - wszelkie należności z tytułu wydatków, stanowiące różnicę między kosztami pobranymi od strony a kosztami należnymi, tj. powódce kwotę 100 zł tytułem zwrotu niewykorzystanej zaliczki dokonanej na poczet oględzin nieruchomości, natomiast pozwanej G. M. kwotę 60 zł, tytułem zwrotu niewykorzystanej części zaliczki dokonanej na poczet oględzin nieruchomości.