Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 grudnia 2014 r.

Sąd Apelacyjny - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 17 grudnia 2014 r. w Gdańsku

sprawy R. H. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o prawo do renty

na skutek apelacji R. H. (1)

od wyroku Sądu Okręgowego w Toruniu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 21 sierpnia 2013 r., sygn. akt IV U 782/13

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie I oraz poprzedzającą go decyzję i przyznaje ubezpieczonemu R. H. (1) prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od dnia 29 grudnia 2012 r. do dnia 31 stycznia 2014 r.;

2.  nie stwierdza odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji;

3.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. na rzecz R. H. (1) kwotę 30,00 (trzydzieści 00/100) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu za II instancję.

Sygn. akt III AUa 2359/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 27 lutego 2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił R. H. (1) prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, albowiem na wymagane 5 lat okresów składkowych i nieskładkowych udowodnił łącznie
3 lata, 11 miesięcy i 17 dni, w tym 2 lata, 11 miesięcy i 20 dni okresów składkowych oraz
11 miesięcy i 27 dni okresów nieskładkowych ograniczonych do 1/3 okresów składkowych.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył wnioskodawca zaskarżając ją w całości
i wnosząc o jej zmianę. W uzasadnieniu podniósł, że organ rentowy nie uwzględnił okresów zatrudnienia: w angielskiej (...) P. C. B., H. R. A. R. w O. w okresie listopad-grudzień 2007 r., w (...) w T. w okresie od dnia
3 września 2009 r. do dnia 30 kwietnia 2010 r. (aktualnie toczy się postępowanie sądowe
o ustalenie stosunku pracy za ten okres) oraz w (...) Sp. z o.o. w okresie
od dnia 27 kwietnia 2010 r. do dnia 31 sierpnia 2010 r.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie.

Sąd Okręgowy w Toruniu – IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem
z dnia 21 sierpnia 2013 r. w sprawie IV U 782/13 oddalił odwołanie (punkt pierwszy) oraz wniosek R. H. (1) o przyznanie prawa do renty z tytułu niezdolności
do pracy z uwzględnieniem okresu zatrudnienia w Wielkiej Brytanii przekazał do rozpoznania I Oddziałowi Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w W. Wydziałowi (...) Umów Międzynarodowych (punkt drugi).

Podstawę tego rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia i rozważania Sądu pierwszej instancji.

R. H. (1) urodził się (...) W dniu 7 grudnia 2012 r. złożył wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy. Lekarz orzecznik ZUS orzeczeniem z dnia
18 stycznia 2013 r. uznał go za częściowo niezdolnego do pracy do dnia 31 stycznia 2014 r., ustalając że niezdolność do pracy powstała w dniu 29 grudnia 2012 r. i pozostaje w związku ze stanem narządu ruchu. W dniu 27 lutego 2013 r. pozwany wydał zaskarżoną decyzję. Organ rentowy uwzględnił ubezpieczonemu jako okresy składkowe m.in. okresy:
od dnia 26 października 2009 r. do dnia 27 listopada 2009 r., od dnia 10 grudnia 2009 r.
do dnia 3 stycznia 2010 r., od dnia 7 stycznia 2010 r. do dnia 10 stycznia 2010 r. i od dnia
30 stycznia 2010 r. do dnia 10 marca 2010 r. ustalając okresy składkowe przypadające
w ciągu 10-lecia przed datą powstania niezdolności do pracy. W dniu 4 czerwca 2013 r.
w trakcie sprawy toczącej się przed Sądem Rejonowym w Toruniu pod sygnaturą
IV P 216/13 R. H. (2) (powód) i P. G. (pozwana) zawarli ugodę oświadczając, że łączyła ich umowa o pracę w okresie od dnia 3 września 2009 r. do dnia
31 marca 2010 r. ze wskazaniem, że ubezpieczony wykonywał pracę w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku montera ogrodzeń. P. G. realizując zawartą ugodę w dniu 7 czerwca 2013 r. wystawiła ubezpieczonemu świadectwo pracy o takiej treści, zaznaczając w nim, że w okresach 4-6 stycznia 2010 r. i 11-29 lutego 2010 r. ubezpieczony korzystał z urlopu bezpłatnego. Wyrokiem częściowym zaocznym z dnia 4 czerwca 2013 r.
w sprawie IV P 216/13 Sąd Rejonowy w Toruniu ustalił, że ubezpieczonego i W. S. łączyła umowa o pracę w okresie od dnia 1 kwietnia 2010 r. do dnia 30 kwietnia
2010 r.

Sąd Okręgowy w rozważaniach prawnych odwołał się do treści art. 12 – 13, art.
57 ust.1, art. 58-59 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. j. Dz. U. z 2013 r., poz. 1440 ze zm.; dalej ustawa) wskazując, że zebrany w sprawie materiał dowodowy nie dostarczył podstaw do przyznania R. H. (1) prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, bowiem nie spełnił
on podstawowej przesłanki do nabycia prawa do renty określonej w art. 57 ust. 1 pkt 2 i art. 58 ust. 1 pkt 5 i ust. 2 ustawy - w postaci wymaganego 5-letniego okresu składkowego
i nieskładkowego w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy. Organ rentowy zaliczył mu okres 4 lat,
4 miesięcy i 7 dni. Ubezpieczony domagał się dodatkowo zaliczenia okresów zatrudnienia
w brytyjskiej firmie (...), H. R. A. R. w O. - listopad-grudzień 2007 r. oraz w Firmie (...) w okresie jaki wynika ze świadectwa pracy
z dnia 7 czerwca 2013 r., tj. od dnia 3 września 2009 r. do dnia 31 marca 2010 r. i okresu zatrudnienia u W. S., tj. 1-30 kwietnia 2010 r.

Sąd I instancji odnośnie okresu zatrudnienia w angielskiej firmie wskazał, że jest
to nowe żądanie, jako że w trakcie postępowania toczącego się przed organ rentowym ubezpieczony nie domagał się jego zaliczenia. W związku z tym Sąd Okręgowy
na podstawie art. 477 ¹⁰ § 2 k.p.c. przekazał do rozpoznania wniosek ubezpieczonego
o przyznanie prawa do renty z uwzględnieniem okresu zatrudnienia w Wielkiej Brytanii
I Oddziałowi Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w W. Wydziałowi (...) Umów Międzynarodowych, który jako jedyny jest uprawiony do zajmowania się tą kategorią spraw, o czym orzekł w punkcie drugim wyroku.

Jeżeli zaś chodzi o pozostałe okresy, to Sąd I instancji miał na uwadze, że nawet zaliczenie ich w całości nie spowodowałoby, że ubezpieczony wykazałby wymagane 5 lat okresów składkowych i nieskładkowych w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy. Organ rentowy już w zaskarżonej decyzji zaliczył większość okresu zatrudnienia ubezpieczonego
w firmie (...), zatem sporne pozostają jedynie następujące okresy: od dnia 3 września
2009 r. do dnia 25 października 2009 r. (1 miesiąc i 23 dni), od dnia 28 listopada 2009 r.
do dnia 9 grudnia 2010 r. (12 dni) oraz od dnia 11 marca 2010 r. do dnia 31 marca 2010 r. (21 dni). Doliczając do tego miesięczny okres zatrudnienia u W. S. ubezpieczony domagał się zaliczenia mu łącznie dodatkowo 3 miesięcy i 26 dni stażu pracy, zatem nawet gdyby nawet hipotetycznie zaliczyć te okresy w całości, to ubezpieczony wykazałby jedynie
3 lata, 7 miesięcy i 1 dzień okresów składkowych, a po doliczeniu okresów nieskładkowych – ograniczonych do 1/3 okresu składkowego, tj. 1 roku, 2 miesięcy i 10 dni – łącznie okresy składkowe i nieskładkowe stanowiły 4 lata, 9 miesięcy i 11 dni. Zatem nadal nie udowodniłby wymaganych 5 lat. Z uwagi na powyższe na powyższe Sąd Okręgowy nie prowadził postępowania, aby ustalić, czy ww. okresy zatrudnienia istotnie winny zostać zaliczone, czy też nie, jako że okoliczność ta i tak nie miała wpływu na rozstrzygnięcie w niniejszej sprawie.

Sąd zobowiązany jest natomiast do przeprowadzenia dowodów w zakresie niezbędnym dla prawidłowego rozstrzygnięcia. Mając na uwadze, że spór ograniczał się jedynie do dodatkowych dwóch okresów pracy na terenie Polski i nie dotyczył ani stopnia niezdolności do pracy, ani też daty powstania niezdolności do pracy Sąd Okręgowy uznał,
że sprawa została wyjaśniona w sposób warunkujący prawidłowość rozstrzygnięcia.

Na marginesie wskazano, że ubezpieczony nie tylko nie kwestionował orzeczenia lekarza orzecznika, ale też pozbawił się możliwości kwestionowania orzeczenia lekarza orzecznika, albowiem zaniechał złożenia sprzeciwu od tego orzeczenia. Sąd Okręgowy dokonał rozważań prawnych w zakresie regulacji prawnej zawartej w art. 477 ⁹ §3 ¹ k.p.c.
i stanowiska judykatury w tym zakresie wskazując, że przepis ten stanowi podstawę
do odrzucenia odwołania wówczas, gdy ubezpieczony w odwołaniu posługuje się zarzutem nieprawidłowego ustalenia przesłanek determinujących prawo do określonego świadczenia
z ubezpieczeń społecznych (renty socjalnej, renty z tytułu niezdolności do pracy itp.), które są ustalane na podstawie lekarza orzecznika ZUS, od którego strona nie wniosła sprzeciwu. Wnioskując z przeciwieństwa (a contrario) należy stwierdzić, że cytowany wyżej przepis nie ma zastosowania i nie może być podstawą do odrzucenia odwołania w przypadku, gdy ubezpieczony podnosi m. in. takie zarzuty, które dotyczą przesłanek warunkujących nabycie prawa do określonego świadczenia, które nie są ustalane na podstawie orzeczenia lekarza orzecznika ZUS (np. dotyczące okresów składkowych i nieskładkowych).

Reasumując Sąd I instancji wskazał, że:

1) gdy zachodzi sytuacja określona w przepisie art. 477 ⁹ §3 ¹ k.p.c. – z tą wszakże różnicą,
że ubezpieczony nie opiera odwołania od decyzji organu rentowego wyłącznie na zarzutach dotyczących orzeczenia lekarza orzecznika ZUS, lecz odnosi się również do innych kwestii (np. wyliczonych przez ZUS okresów składkowych i nieskładkowych), nie ma podstaw
do odrzucenia odwołania; w takich sytuacjach należałoby rozpoznać odwołanie merytorycznie;

2) merytoryczne rozpoznanie nie może dotyczyć zarzutów pod adresem orzeczenia lekarza orzecznika ZUS, lecz jedynie innych kwestii, które ubezpieczony porusza w odwołaniu; nie można wszak zapominać, że gdyby ubezpieczony w odwołaniu odniósł się (w sposób krytyczny) wyłącznie do orzeczenia lekarza orzecznika ZUS, to jego odwołanie podlegałoby odrzuceniu; „nadanie biegu” odwołaniu nie może prowadzić – w zakresie zarzutów dotyczących orzeczenia lekarza orzecznika ZUS, od którego strona nie wniosła sprzeciwu - do obejścia skutków wynikających z przepisu art. 477 ⁹ § 3 ¹ k.p.c. Wobec powyższego Sąd rozpoznając odwołanie w sytuacji, o której wyżej mowa, nie powinien badać zawartych w nim zarzutów dotyczących orzeczenia lekarza orzecznika ZUS. W tym zakresie doszło bowiem do swojego rodzaju prekluzji dowodowej – wobec niezłożenia przez ubezpieczonego sprzeciwu do komisji lekarskiej ZUS.

W tym stanie sprawy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Sąd I instancji oddalił odwołanie wnioskodawcy jako nieuzasadnione uznając, że zaskarżona decyzja jest zgodna
z prawem, o czym orzekł w punkcie pierwszym wyroku.

Apelację od wyroku wywiódł ubezpieczony zaskarżając go w zakresie punktu pierwszego i wnosząc o jego zmianę w tym zakresie lub jego uchylenie i przekazanie sprawy do Sądu I instancji do ponownego rozpatrzenia.

W uzasadnieniu apelacji wnioskodawca podniósł, że Sąd Okręgowy nie zajął stanowiska odnośnie firmy (...) i W. S. - czy okresy zatrudnienia w tych firmach winny być zaliczone przez organ rentowy jako okres świadczenia pracy. Bezspornym jest,
że w okresie od dnia 3 września 2009 r. do dnia 31 marca 2010 r. pracował w firmie (...), jest bowiem w tej kwestii prawomocny wyrok Sądu Rejonowego w Toruniu z dnia 4 czerwca 2013 r., sygn. IV P 216/13 i świadectwo pracy z dnia 7 czerwca 2013 r. Również w sprawie zatrudnienia u W. S. częściowym zaocznym wyrokiem Sąd Rejonowy w Toruniu z dnia 4 czerwca 2013 r., sygn. IV P 21613 orzekł, że w okresie od dnia 1 kwietnia 2010 r.
do dnia 30 kwietnia 2010 r. świadczył dla ww. pracę. Ponadto w okresie od dnia
15 października 2007 r. do dnia 21 grudnia 2007 r. świadczył pracę w Wielkiej Brytanii,
a tą kwestią zajmuje się ZUS w W.. W przypadku, gdy ten okres będzie potwierdzony jako świadczenie pracy będzie to wówczas stanowiło podstawę do ustalenia prawa do renty, bowiem okres pięciu lat świadczenia pracy będzie spełniony.

Pozwany w odpowiedzi na apelację wniósł o jej oddalenie.

Sąd drugiej instancji w postępowaniu apelacyjny przeprowadził dowód z orzeczenia lekarza ZUS z dnia 2 kwietnia 2014 r., pisma ZUS I Oddział w W. z dnia 31 marca 2014 r., formularza E 205 UK (k. 123-129 a.s.) oraz decyzji pozwanego z dnia 11 czerwca 2014 r. z wyliczeniem WWPW (k.140-141 a.s.).

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył, co następuje:

Apelacja wnioskodawcy R. H. (1), w świetle uzupełnionego przez Sąd II instancji materiału dowodowego w trybie art. 382 k.p.c., zasługiwała częściowo na uwzględnienie skutkując zmianą zaskarżonego wyroku w punkcie pierwszym oraz poprzedzającej go decyzji i przyznaniem mu prawa do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od dnia 29 grudnia 2012 r. do dnia 31 stycznia 2014 r.

W rozpoznawanej sprawie jedyną okolicznością sporną były kwestie związane ze stażem ubezpieczeniowym wnioskodawcy jako warunkiem koniecznym nabycia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Należy w tym miejscu wskazać, że w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych zasadą jest, że sąd ocenia legalność decyzji rentowej według stanu rzeczy w chwili jej wydania. Wyjątkowo w oparciu o normę art. 316 k.p.c. sąd może przyznać świadczenie, jeżeli warunki je uzasadniające zostały spełnione już po wydaniu zaskarżonej decyzji. Sytuacja taka jednakże może mieć miejsce tylko i wyłącznie w sytuacji tzw. okoliczności pewnych (patrz wyroki Sądu Najwyższego z dnia 2 sierpnia 2007r., III UK 25/07, OSNP 2008/19-20/293, z dnia 4 lipca 2007 r., II UK 280/06, OSNP 2008/17-18/260 oraz z dnia
10 marca 1998 r., II UKN 555/97, OSNP 1999/5/181).

Wskazać bowiem należy, że zasada badania legalności decyzji organu rentowego
na dzień jej wydania ma charakter bezwzględny, nie jest tak oczywista. Ostatecznie bowiem postępowanie sądowe toczy się według reguł wynikających z przepisów Kodeksu postępowania cywilnego a odwołanie od decyzji organu rentowego zastępuje pozew
w sprawie cywilnej. Stąd też założenie, że orzekanie w procesie przed sądem w sprawach
z zakresu ubezpieczeń społecznych dotyczy wyłącznie badania legalności decyzji organu rentowego nie może mieć charakteru absolutnego. Ma ono bowiem uzasadnienie tylko wtedy, kiedy odwołanie się do przepisu art. 316 § 1 k.p.c. wypaczałoby charakter postępowania w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych i prowadziłoby
do jaskrawego pominięcia odrębności tego postępowania poprzez całkowite pozbawienie znaczenia postępowania administracyjnego poprzedzającego postępowanie sądowe. Niebezpieczeństwa takiego nie ma w sytuacji, kiedy spełnienie się ostatniej przesłanki prawa do świadczenia (osiągnięcia wymaganego stażu ubezpieczeniowego) w trakcie postępowania sądowego jest oczywiste i niekwestionowane przez organ rentowy.

Artykuł 316 § 1 k.p.c. ma odpowiednie zastosowanie w postępowaniu apelacyjnym (art. 391 § 1 k.p.c.), co oznacza, że sąd drugiej instancji obowiązany jest - przy uwzględnieniu unormowań zawartych w art. 381 i 382 k.p.c. - brać pod uwagę zmiany w stanie faktycznym i prawnym sprawy, wpływające na treść orzeczenia (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 10 listopada 1998 r., III CKN 259/98, OSNC 1999, Nr 4, poz. 82; z dnia 29 lipca 1998 r., II CKN 748/97, niepubl., oraz wyroki Sądu Najwyższego z dnia 10 października 2000 r., V CKN 108/00, niepubl.; z dnia 30 lipca 2003 r., II CKN 414/01, niepubl.) – tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 5 października 2012 r., IV CSK 166/12, LEX nr 1228619.

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 18 stycznia 2012 r., II UK 117/11, LEX nr 1130393 wskazał, że w art. 316 § 1 k.p.c. chodzi o zasady dotyczące czasu orzekania, które mają
za zadanie określenie momentu właściwego dla oceny stanu sprawy przez sąd przy wydaniu wyroku (zasada aktualności), stan sprawy może bowiem w toku procesu ulegać zmianom. „Stanem rzeczy” w rozumieniu tego przepisu są więc zarówno okoliczności faktyczne sprawy, jak i przepisy prawa, na podstawie których ma być wydane rozstrzygnięcie (ich zmiana pomiędzy wytoczeniem powództwa lub złożeniem odwołania w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych a zamknięciem rozprawy). Ponieważ art. 316 § 1 k.p.c.
ma również zastosowanie w postępowaniu odwoławczym, to sąd drugiej instancji obowiązany jest brać pod uwagę zmiany w stanie faktycznym i prawnym sprawy, wpływające na treść rozstrzygnięcia.

Na etapie postępowania apelacyjnego pojawiły się okoliczności faktyczne sprawy nieznane organowi rentowemu w dacie wydania zaskarżonej decyzji i Sądowi I instancji
w chwili wyrokowania, a mianowicie potwierdzenie przez brytyjską instytucję ubezpieczeniową ubezpieczenia wnioskodawcy w okresie od dnia 12 września 2007 r.
do dnia 24 kwietnia 2008 r. w wymiarze 21 tygodni (pismo z dnia 31 marca 2014 r. ZUS
I Oddział w W. i fotokopia formularza E 205 UK – k. 125-129 a.s.), czego organ rentowy w toku postępowania sądowego nie kwestionował oraz przyznanie mu prawa
do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od dnia 1 lutego 2014 r. do dnia
31 sierpnia 2014 r. (decyzja z dnia 11 czerwca 2014 r. z załącznikiem – k. 145-146 a.s.).

Odnosząc się do podstawy materialnoprawnej wskazać należy, że art. 57 ust.
1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 1440 ze zm., dalej ustawa) określa warunki konieczne do powstania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, które należy spełnić łącznie. Stanowi on, że renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki:

1) jest niezdolny do pracy,

2) ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy,

3) niezdolność do pracy powstała w okresach, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1 i 2, pkt 3 lit. b, pkt 4, 6, 7 i 9, ust. 2 pkt 1, 3-8 i 9 lit. a, pkt 10 lit. a, pkt 11-12, 13 lit. a, pkt 14 lit. a i pkt 15-17 oraz art. 7 pkt 1-4, 5 lit. a, pkt 6 i 12, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy
od ustania tych okresów.

Przepisu ust. 1 pkt 3 nie stosuje się do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiety lub 25 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy (art. 57 ust 2).

Zgodnie z art. 58 ust. 1 pkt 5 ustawy warunek posiadania wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego, w myśl art. 57 ust. 1 pkt 2, uważa się za spełniony, gdy ubezpieczony osiągnął okres składkowy i nieskładkowy wynoszący łącznie co najmniej 5 lat - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat. Okres 5 – letni powinien przypadać w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy, do tego dziesięcioletniego okresu nie wlicza się okresów pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej lub renty rodzinnej (ust. 2).

Ustawą z dnia 28 lipca 2011 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 187, poz. 1112), która weszła w życie w dniu
23 września 2011 r., został dodany do ustawy art. 58 ust. 4 w brzmieniu: „przepisu ust. 2 nie stosuje się do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy, o jakim mowa w art.
6, wynoszący co najmniej 25 lat dla kobiety i 30 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy”.

Natomiast zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy oraz rokowania
co do odzyskania zdolności do pracy należy mieć na uwadze również przepis art. 13 ust.
1 ustawy, który nakazuje uwzględnić tu stopień naruszenia sprawności organizmu, możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji oraz możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.

Sąd Apelacyjny porządkując i uzupełniając stan faktyczny ustalony przez Sąd Okręgowy wskazuje, że podstawą wydania zaskarżonej decyzji przez organ rentowy był wniosek ubezpieczonego z dnia 7 grudnia 2012 r. (wniosek – k. 1-2 a.r.). Wnioskodawca został pouczony (pkt 6 informacji zawartej we wniosku o świadczenie), że należy dołączyć do niego wszelkie dowody na potwierdzenie okoliczności dotyczących okresów składkowych i nieskładkowych, jak również dokumenty potwierdzające okresy ubezpieczenia za granicą.

Do wniosku ubezpieczony załączył m. in. świadectwo pracy z dnia 17 marca 2010 r., w którym wskazano, że był on zatrudniony w Firmie (...) G. P. w pełnym wymiarze czasu pracy od dnia 10 grudnia 2009 r. do dnia
10 marca 2010 r. i w tym czasie korzystał z urlopu bezpłatnego w ilości 18 dni (świadectwo pracy – k. 24 a.r. dot. wn. z dnia 7 grudnia 2012 r.). Przedłożył również świadectwo pracy „korekta” z dnia 21 kwietnia 2010 r., w którym wskazano, że ww. okresie zatrudnienia korzystał z urlopu bezpłatnego od dnia 4 do dnia 6 stycznia 2010 r. i od dnia 11 do dnia
29 stycznia 2010 r. (świadectwo pracy – k. 23 a.r. dot. wn. z dnia 7 grudnia 2012 r.).

Wnioskodawca nie przedstawił dokumentacji dotyczącej zatrudnienia w firmie (...) sp. z o.o., ani dowodów świadczących o okresach ubezpieczenia
za granicą.

Na tej podstawie organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję uznając, że na wymagane 5 lat okresów składkowych i nieskładkowych skarżący udowodnił łącznie 3 lata, 11 miesięcy
i 17 dni, w tym 2 lata, 11 miesięcy i 20 dni okresów składkowych oraz 11 miesięcy i 27 dni okresów nieskładkowych ograniczonych do 1/3 okresów składkowych (decyzja – k. 78 a.r. dot. wn. z dnia 7 grudnia 2012 r.). Pozwany z okresu zatrudnienia w Firmie (...) wyłączył okresu urlopu bezpłatnego i przyjął okresy zatrudnienia od dnia 10 grudnia 2009 r. do dnia 3 stycznia 2010 r. (25 dni), od dnia
7 stycznia 2010 r. do dnia 10 stycznia 2010 r. (4 dni) oraz od dnia 30 stycznia 2010 r. do dnia 10 marca 2010 r. (1 miesiąc i 12 dni) – łącznie 2 miesiące i 11 dni (karta przebiegu zatrudnienia – k. 76-77 a.r. dot. wn. z dnia 7 grudnia 2012 r.).

Wnioskodawca w odwołaniu od decyzji podnosił, że spełnia wszystkie przesłanki
do przyznania mu świadczenia rentowego. Zarzucił, że organ rentowy nie uwzględnił okresów zatrudnienia: w angielskiej (...) P. C. B., H. R. A. R. w O. w okresie listopad-grudzień 2007 r., w (...) w T. w okresie od dnia
3 września 2009 r. do dnia 30 kwietnia 2010 r. oraz w (...) Sp. z o.o. w okresie
od dnia 27 kwietnia 2010 r. do dnia 31 sierpnia 2010 r. Jednakże na potwierdzenie powyższego załączył tylko świadectwo pracy z dnia 31 sierpnia 2010 r., w którym wskazano, że w okresie od dnia 27 kwietnia 2010 r. do 31 sierpnia 2010 r. zatrudniony był w firmie (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. w pełnym wymiarze czasu pracy,
a w tym okresie korzystał z urlopu bezpłatnego od dnia 2 lipca 2010 r. do 6 lipca 2010 r. oraz w dniu 26 lipca 2010 r. oraz okresie od dnia 17 sierpnia 2010 r. do dnia 31 sierpnia 2010 r. nie świadczył pracy z powodu choroby (świadectwo pracy – k. 84 a.r.dot.wn. z dnia 7 grudnia 2012 r.).

Wobec braku dowodów na potwierdzenie okresu ubezpieczenia za granicą pozwany zweryfikował krajowe okresy ubezpieczenia i przeliczył mu staż pracy poprzez uwzględnienie okresu zatrudnienia w (...) Sp. z o.o. zaliczając okresy: od dnia 27 kwietnia 2010 r. do dnia 1 lipca 2010 r. (2 miesiące i 5 dni), od dnia 7 lipca 2010 r. do dnia 25 lipca 2010 r. (19 dni), od dnia 27 lipca 2010 r. do dnia 16 sierpnia 2010 r. (21 dni), wynagrodzenie chorobowe od dnia 17 sierpnia 2010 r. do dnia 22 sierpnia 2010 r. (6 dni). Okres od dnia
23 sierpnia 2010 r. do dnia 31 sierpnia 2010 r. został zaliczony już w poprzedniej, zaskarżonej decyzji (przeliczenie – k. 85-86 a.r. dot. wn. z dnia 7 grudnia 2012 r.). Ostatecznie organ rentowy wskazał, że w ostatnim dziesięcioleciu przed powstaniem niezdolności do pracy, tj. od 29 grudnia 2002 r. do 28 grudnia 2012 r. ubezpieczony wykazał 4 lata, 4 miesiące i 7 dni okresów składkowych i nieskładkowych, w tym 3 lata, 3 miesiące
i 5 dni okresów składkowych oraz 1 rok, 1 miesiąc i 2 dni okresów nieskładkowych
po ograniczeniu do 1/3 okresów składkowych (decyzja z dnia 26 marca 2010 r. – k. 87 a.r. dot. wn. z dnia 7 grudnia 2012 r.).

W toku postępowania sądowego odwołujący się złożył zestawienie wypłat wynagrodzenia otrzymanego w Wielkiej Brytanii (k. 36 a.s.). Ubezpieczony złożył również kserokopię protokołu rozprawy toczącej się przed Sądem Rejonowym w Toruniu –
IV Wydziałem Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 4 czerwca 2013 r. w sprawie
IV P 216/13 zawierającego ugodę zawartą pomiędzy R. H. (1) (powodem) i P. G. (pozwaną), którzy oświadczyli, że łączyła ich umowa o pracę w okresie od dnia 3 września 2009 r. do dnia 31 marca 2010 r. ze wskazaniem, że ubezpieczony wykonywał pracę w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku montera ogrodzeń
(k. 41-42 a.s.). P. G. realizując zawartą ugodę w dniu 7 czerwca 2013 r. wystawiła ubezpieczonemu świadectwo pracy o takiej treści, zaznaczając w nim,
że w okresach od dnia 4 do dnia 6 stycznia 2010 r. i od dnia 11 do dnia 29 stycznia 2010 r. korzystał z urlopu bezpłatnego (świadectwo pracy – k. 33 a.s.). Ponadto wyrokiem zaocznym częściowym z dnia 4 czerwca 2013 r. w sprawie IV P 216/13 Sąd Rejonowy w Toruniu ustalił, że ubezpieczonego i W. S. łączyła umowa o pracę w okresie od dnia
1 kwietnia 2010 r. do dnia 30 kwietnia 2010 r. (wyrok – k. 46 a.s.).

W piśmie z dnia 15 lipca 2013 r. organ rentowy wskazał, że jeżeli chodzi o okres zatrudnienia ubezpieczonego w Firmie (...) w T.
od dnia 10 grudnia 2009 r. do dnia 10 marca 2010 r. to został on uwzględniony przy wydawaniu zaskarżonej decyzji, wyłączając okresy urlopu bezpłatnego od dnia 4 do dnia 6 stycznia 2010 r. i od dnia 11 do dnia 29 lutego 2010 r. Organ rentowy podał też, że pozostałych okresów zatrudnienia w tej firmie nie można było ubezpieczonemu zaliczyć, jako że ubezpieczony w okresie od dnia 26 października 2009 r. do dnia 27 listopada 2009 r. był zgłoszony do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego przez PUP dla Miasta T. jako absolwent pobierający stypendium, zaś od dnia 28 listopada 2009 r. do dnia 9 grudnia 2009 r. do ubezpieczenia zdrowotnego jako osoba nie pobierająca zasiłku dla bezrobotnych. Z kolei z dniem 31 marca 2010 r. nastąpiła likwidacja płatnika składek – (...) P. G.. Ponadto ZUS wyjaśnił, że ewentualne okresy zatrudnienia w Wielkiej Brytanii podlegają rozpatrzeniu przez I Oddział ZUS w W., gdzie należałoby skierować wniosek (k. 52 a.s.).

Mając na względzie powyższe okoliczności Sąd I instancji prawidłowo uznał, że nawet gdyby zaliczyć sporne okresy krajowe ubezpieczenia, to nie spowodowałoby to, że ubezpieczony wykazałby wymagane 5 lat okresów składkowych i nieskładkowych w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy. Organ rentowy już w zaskarżonej decyzji zaliczył większość okresu zatrudnienia ubezpieczonego w firmie (...), zatem sporne pozostają jedynie następujące okresy: od dnia 3 września 2009 r. do dnia 25 października 2009 r. (1 miesiąc i 23 dni), od dnia 28 listopada 2009 r. do dnia 9 grudnia 2010 r. (12 dni) oraz od dnia 11 marca 2010 r. do dnia 31 marca 2010 r. (21 dni). Doliczając do tego miesięczny okres zatrudnienia u W. S. ubezpieczony domagał się zaliczenia mu łącznie dodatkowo 3 miesięcy i 26 dni stażu pracy, zatem nawet gdyby nawet hipotetycznie zaliczyć te okresy w całości, to ubezpieczony wykazałby jedynie 3 lata, 7 miesięcy i 1 dzień okresów składkowych, a po doliczeniu okresów nieskładkowych – ograniczonych do 1/3 okresu składkowego, tj. 1 roku, 2 miesięcy
i 10 dni – łącznie okresy składkowe i nieskładkowe stanowiły 4 lata, 9 miesięcy i 11 dni. Zatem nadal nie udowodniłby wymaganych 5 lat.

W tym miejscu wyjaśnić należy, że ugoda sądowa zwarta pomiędzy ubezpieczonym
a P. G. stanowi oświadczenie wiedzy. Ugoda zawarta w trakcie toczącego się postępowania sądowego jest specyficzną instytucją, która ma dwoisty charakter: z jednej strony jest czynnością procesową stron zmierzającą do zakończenia procesu i umorzenia postępowania (art. 223 k.p.c. w zw. art. 355 § 1 k.p.c.), z drugiej zaś jest czynnością prawną, której podstawę materialnoprawną stanowią przepisy art. 917 i 918 k.c. Ugoda zawarta przed sądem nie korzysta z powagi rzeczy osądzonej, gdyż ta przynależna jest tylko prawomocnym orzeczeniom stanowiącym osądzenie sprawy (np. wyrokom), natomiast kształtuje stan prawny wyrażający się w rzeczy ugodzonej (res transacta). Aby mogła ona wywołać skutki w sferze ubezpieczeń społecznych pracodawca musi zgłosić pracownika
w organie rentowym do ubezpieczeń społecznych i opłacić za niego składki. P. G. pomimo zawartej ugody nie zgłosiła ubezpieczonego do ubezpieczeń społecznych w całym okresie od dnia 3 września 2009 r. do dnia 31 marca 2010 r. W dniu 20 czerwca 2013 r. dokonała jedynie zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych z tytułu zatrudnienia
za okres od dnia 3 września 2009 r. do dnia 30 listopada 2009 r. i od dnia 11 marca 2010 r. do dnia 31 marca 2010 r., jak również przekazała korekty dokumentów rozliczeniowych
za okres wrzesień 2009 r. do listopada 2009 r. i marzec 2010 r. (pismo pozwanego z dnia
15 lipca 2013 r. – k. 108 a.r. dot. wn. z dnia 7 grudnia 2012 r., pismo – k. 115 a.r. dot. wn.
z dnia 7 grudnia 2012 r.).

Mając na uwadze powyższe wskazać należało, że na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, który zaoferował wnioskodawca Sąd Okręgowy prawidłowo ocenił, że nie posiada on krajowego 5-letniego okresu składkowego
i nieskładkowego w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy. W konsekwencji zaskarżona decyzja na dzień jej wydania nie była wadliwa.

Sąd Apelacyjny wobec ustalenia ubezpieczonemu prawa do renty od dnia 1 lutego 2014 r. z okresów ubezpieczenia w Polsce uzupełnił materiał dowodowy w trybie art. 382 k.p.c. i zwrócił się do organu rentowego o sporządzenie szczegółowego przebiegu okresów składkowych i nieskładkowych.

Pozwany w odpowiedzi na zobowiązanie Sądu przedstawił zestawienie okresów składkowych i nieskładkowych do decyzji wydanych w dniu 26 marca 2013 r. i 11 marca 2014 r. wyjaśniając różnice w stażu pracy. Na etapie wydawania decyzji z dnia 11 czerwca 2014 r. zaliczony został okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych od dnia 12 kwietnia
2013 r. do dnia 28 lutego 2014 r. (zestawienie – k. 166-168 a.s.).

Zdaniem Sądu II instancji wnioskodawca niezasadnie kwestionował wyliczenie krajowych okresów składkowych i nieskładkowych dokonanych przez pozwanego.

Okres pobierania wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy w (...) Sp. z o.o. (od dnia 17 sierpnia 2010 r. do dnia 22 sierpnia 2010 r. - 6 dni) stanowi okres nieskładkowy (art. 7 pkt 1 lit. „a” ustawy) i nie może zwiększyć okresów składkowych.

Odnośnie zatrudnienia u P. G., to wbrew twierdzeniom wnioskodawcy okres od dnia 3 września 2009 r. do dnia 30 listopada 2009 r., jak i okres od dnia 10 grudnia 2009 r. do dnia 10 marca 2010 r. został uznany przez organ rentowy na etapie wydania decyzji z dnia 11 czerwca 2014 r. (zestawienie – k. 166-168 a.s.). Okres od 1 do 9 grudnia 2009 r. pokrywa się z okresem ubezpieczenia zdrowotnego osoby pobierającej zasiłek dla bezrobotnych (k. 52 a.s.).

W zakresie zatrudnienia u W. S. w aktach rentowych znajduje się informacja o niezgłoszeniu przez niego jako pracodawcy ubezpieczonego do ubezpieczeń (pismo – k. 117 a.r. dot. wn. z dnia 7 grudnia 2012 r.). Ponadto ubezpieczony w piśmie
z dnia 31 października 2014 r. wskazał, że pozwany w tym zakresie w dniu 27 czerwca
2014 r. wydał zaskarżoną decyzję stwierdzającą, że wnioskodawca od dnia 1 kwietnia
2010 r. do dnia 30 kwietnia 2010 r. był zatrudniony u W. S., ale nie otrzymał
za ten okres wynagrodzenia, wobec czego przyjęto podstawę wymiaru składek w wysokości „0 zł” (pismo – k. 172 a.s.). Zatem za ww. okres składki na ubezpieczenie społeczne nie zostały uiszczone i nie mógł on zostać zaliczony jako okres składkowy.

Niemniej jednak wobec nowej okoliczności faktycznej sprawy - potwierdzenia przez brytyjską instytucję ubezpieczeniową ubezpieczenia wnioskodawcy w okresie od dnia
12 września 2007 r. do dnia 24 kwietnia 2008 r. w wymiarze 21 tygodni (7 miesięcy i 13 dni) wskazać należy, że po doliczeniu tego okresu do krajowych okresów składkowych
i nieskładkowych ubezpieczony posiada 5-letni okres składkowy i nieskładkowy w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy. Należy bowiem do okresu składkowego niekwestionowanego przez pozwanego, a wskazanego w decyzji z dnia 26 marca 2013 r. w wymiarze 3 lata, 3 miesiące i 5 dni dodać okres potwierdzony przez brytyjską instytucję ubezpieczeniową - 7 miesięcy
i 13 dni, czyli łącznie 3 lata, 10 miesięcy i 18 dni, a po doliczeniu okresów nieskładkowych – ograniczonych do 1/3 okresu składkowego, tj. 1 roku, 3 miesięcy i 16 dni, łącznie okresy składkowe i nieskładkowe stanowiły 5 lat, 2 miesiące i 4 dni.

Zgodnie z prawem wspólnotowym, w przypadku gdy ustawodawstwo danego państwa członkowskiego uzależnia nabycie, zachowanie lub odzyskanie prawa do renty
od okresów ubezpieczenia lub zamieszkania, w państwie tym uwzględnia się, o ile
to konieczne, okresy ubezpieczenia lub zamieszkania w innych państwach członkowskich, pod warunkiem, że okresy te nie pokrywają się w czasie. Jeżeli okres ubezpieczenia
w Polsce jest niewystarczający do nabycia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy
z ZUS, uwzględnia się również okresy ubezpieczenia lub zamieszkania przebyte przez osobę zainteresowaną we wszystkich państwach członkowskich UE (A. Szybkie, Renta
z tytułu niezdolności do pracy z ZUS dla osoby, która pracowała w Polsce i za granicą
w państwach członkowskich UE, ABC nr 72660).

W tym zakresie odwołać się należy do treści rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr (...) z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz.U. UE. L. 2004. 166. 1; dalej rozporządzenie
nr (...)) oraz rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr (...)
z dnia 16 września 2009 r. dotyczące wykonywania rozporządzenia (WE) nr (...)
w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz.U. UE. L. 2009. 284. 1; dalej rozporządzenie nr (...)), które weszły w życie w Polsce z dniem 1 maja 2010 r. oraz nadal obwiązującej decyzji nr (...) z dnia 13 października 2004 r. w sprawie wzorów formularzy niezbędnych do stosowania rozporządzeń Rady (EWG) nr (...)
i (EWG) nr (...)(seria (...)), która określa wzory dokumentów, w tym wniosku o rentę inwalidzką (załącznik E 204).

Zgodnie z art. 50 ust. 1 rozporządzenia nr (...) wszystkie instytucje właściwe określą uprawnienie do świadczeń na podstawie ustawodawstw Państw Członkowskich, którym podlegał zainteresowany, kiedy złożone zostanie podanie o przyznanie świadczenia, o ile zainteresowany w sposób wyraźny nie ubiega się o odroczenie przyznania świadczeń
z tytułu starości na podstawie ustawodawstwa jednego lub więcej Państw Członkowskich.

Artykuł 45 ust. 4 rozporządzenia nr (...) stanowi, że w przypadkach innych niż ten, o którym mowa w ust. 1, wnioskodawca składa wniosek do instytucji jego miejsca zamieszkania lub instytucji ostatniego państwa członkowskiego, którego ustawodawstwu podlegał. Jeżeli zainteresowany nigdy nie podlegał ustawodawstwu stosowanemu przez instytucję miejsca zamieszkania, instytucja ta przekazuje wniosek instytucji ostatniego państwa członkowskiego, którego ustawodawstwu podlegał zainteresowany.

Data złożenia wniosku jest wiążąca dla wszystkich zainteresowanych instytucji (ust. 5. art. 45). W drodze odstępstwa od ust. 5, jeżeli wnioskodawca nie powiadomił o tym,
że był zatrudniony lub miał miejsce zamieszkania w innych państwach członkowskich, mimo że został o taką informację poproszony, dzień, w którym wnioskodawca uzupełni wniosek pierwotny lub złoży nowy wniosek obejmujący brakujące okresy zatrudnienia lub zamieszkania w danym państwie członkowskim, uznany zostaje za dzień złożenia wniosku do instytucji stosującej dane ustawodawstwo, z zastrzeżeniem korzystniejszych przepisów tego ustawodawstwa (ust. 6 art. 45).

W rozdziale 5 rozporządzenia nr (...) uregulowano zagadnienia związane
z koordynacją świadczeń na wypadek starości (emerytur) oraz śmierci żywiciela (renty rodzinne). Przepisy tego rozdziału mają również, na podstawie art. 46 ust. 1 rozporządzenia nr (...), zastosowanie do świadczeń z tytułu inwalidztwa (niezdolności do pracy). Przepisy te odnoszą się do osób, które w ubezpieczeniowej przeszłości korzystały
ze swobody przemieszczania się na terytorium UE i z tego powodu podlegały ustawodawstwu przynajmniej dwóch państw członkowskich oraz nabywają osobiście prawo do świadczeń (emerytury) bądź też uprawnionymi są członkowie ich rodziny (renty rodzinne). W tym drugim przypadku możemy mówić o prawie pochodnym przysługującym osobie uprawnionej. Szczegółowe kwestie dotyczące nabywania i ustalania prawa do renty rodzinnej przedstawił A. Szybkie (Ustalanie rent rodzinnych w świetle wspólnotowej koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, Prawo i Podatki Unii Europejskiej 2008, nr 9).

Regulacje zawarte w art. 50 rozporządzenia nr (...) oraz art. 45–48 rozporządzenia wykonawczego dotyczą kwestii proceduralnych związanych ze złożeniem wniosku o ustalenie prawa do świadczenia w jednym państwie członkowskim w sytuacji,
w której osoba podlegała również ustawodawstwom innych państw (ust. 1). Jeżeli jednak zainteresowany nie nabywa jeszcze prawa na podstawie ustawodawstw tych państw, zastosowanie znajdują regulacje odrębne (ust. 2). Przedmiotowym zakresem art.
50 rozporządzenia nr (...) objęte zostały wyłącznie świadczenia emerytalne i renty rodzinne. Nie dotyczy on natomiast świadczeń przedemerytalnych. Złożenie wniosku
o świadczenie emerytalne bądź rentę rodzinną rozpoczyna procedurę przed wszystkimi instytucjami, które są właściwe ze względu na wcześniejsze podleganie ubezpieczeniu społecznemu (na temat procedury ubiegania się o świadczenia emerytalne por.
J. Knyżewska, Koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego w praktyce, SP 2006,
nr 6, s. 9). Wniosek należy kierować do instytucji miejsca zamieszkania bądź też do ostatniej instytucji właściwej, której podlegał ubezpieczony. Jeżeli zainteresowany nigdy nie podlegał ustawodawstwu stosowanemu przez instytucję miejsca zamieszkania, instytucja
ta przekazuje wniosek instytucji ostatniego państwa członkowskiego, którego ustawodawstwu podlegał zainteresowany (art. 45 ust. 4 w zw. z art. 47 rozdział A ust.
1 rozporządzenia nr (...)). W takim przypadku jest to tzw. instytucja kontaktowa (por. wyrok TS z dnia 27 stycznia 1994 r., C-287/92, T.). Złożenie wniosku w instytucji kontaktowej wywołuje zatem takie same skutki, zarówno procesowe, jak i materialne, jakby wniosek ten został złożony przed ostatnią instytucją właściwą w zakresie przyznania prawa do świadczenia. Potwierdza to również druga teza wyroku w sprawie B. (wyrok z dnia 9 marca 1976 r., 108/75). Jeśli chodzi natomiast o datę złożenia wniosku w przypadkach gdy termin jego złożenia ma istotne znaczenie dla rozpatrzenia sprawy, uważa się, że jest to data złożenia wniosku w pierwszej instytucji (wyrok z dnia 24 października 1996 r., C-335/95, P.) (K. Ślebzak, Koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego. Komentarz, WKP, 2012.).

Bezspornym było, że wnioskodawca spełnił pozostałe przesłanki warunkujące przyznanie prawa do renty z tytułu częściowej niezdolności wskazane w art. 57 ust. 1 pkt
1 i 3 ustawy.

Lekarz orzecznik ZUS orzeczeniem z dnia 18 stycznia 2013 r. uznał ubezpieczonego za częściowo niezdolnego do pracy do dnia 31 stycznia 2014 r. ustalając, że niezdolność
do pracy powstała w dniu 29 grudnia 2012 r. i pozostaje w związku ze stanem narządu ruchu (orzeczenie – k. 32 a.r. dot. wn. z dnia 7 grudnia 2012 r.).

Ponadto niezdolność do pracy powstała w czasie wymienionym w art. 57 ust. 1 pkt
3 ustawy - art. 7 pkt 1 lit. „c”- okres pobierania świadczenia rehabilitacyjnego.

W konsekwencji Sąd Apelacyjny, w oparciu o normę art. 316 k.p.c. przyznał ubezpieczonemu prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od dnia 29 grudnia 2012 r. (data powstania niezdolności do pracy) do dnia 31 stycznia 2014 r. skoro przesłanka prawa do renty dotycząca wymaganego stażu ubezpieczeniowego spełniła się w sposób pewny i niekwestionowany przez organ rentowy już po wydaniu decyzji.

Mając na uwadze powyższe Sąd drugiej instancji uznał apelację ubezpieczonego
za zasadną i na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. orzekł, jak w punkcie pierwszym sentencji.

W punkcie drugim sentencji wyroku Sąd Apelacyjny nie stwierdził odpowiedzialności pozwanego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Zgodnie z brzmieniem art. 118 ust. 1a ustawy w razie ustalenia prawa
do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Organ odwoławczy, wydając orzeczenie, stwierdza odpowiedzialność organu rentowego. Przez wyjaśnienie „ostatniej niezbędnej okoliczności” trzeba rozumieć wyjaśnienie ostatniej okoliczności koniecznej do ustalenia samego istnienia prawa wnioskodawcy do świadczenia. Wydanie przez organ rentowy niezgodnej z prawem decyzji odmawiającej wypłaty świadczenia w sytuacji, gdy było możliwe wydanie decyzji zgodnej z prawem,
w szczególności, gdy ubezpieczony wykazał wszystkie przesłanki świadczenia oznacza,
że opóźnienie w spełnieniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które organ rentowy ponosi odpowiedzialność, choćby nie można było mu zarzucić niestaranności
w wykładni i zastosowaniu prawa (por. wyrok Sądu Najwyższego z 25 stycznia 2005 r.,
I UK 159/04, OSNP nr 19/2005, poz. 308).

Sąd Apelacyjny w Gdańsku w niniejszym składzie podziela pogląd Sądu Apelacyjnego w Krakowie wyrażony w wyroku z dnia 16 kwietnia 2013 r., III AUa 1460/12 (LEX nr 1311965), że o winie organu rentowego rodzącej odpowiedzialność za nieustalenie prawa do świadczenia (a w zasadzie nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji o przyznaniu świadczenia) można by mówić jedynie wówczas, gdyby już w oparciu o dostępne organowi rentowemu dowody (w szczególności zgromadzone w aktach rentowych) można było jednoznacznie rozstrzygnąć o przysługiwaniu zawnioskowanego świadczenia.

W ocenie Sądu Apelacyjnego w rozpoznawanej sprawie wydanie przez organ rentowy zaskarżonej decyzji w sytuacji, gdy organ rentowy nie dysponował wystarczającym materiałem dowodowym pozwalającym na ustalenie prawa wnioskodawcy do żądanego świadczenia, nie skutkuje obciążeniem organu odpowiedzialnością z tego tytułu. Skoro zatem w niniejszej sprawie dopiero na etapie postępowania apelacyjnego ubezpieczony przedłożył nowe dowody ubezpieczenia krajowego i powołał się na okoliczność posiadania okresów ubezpieczenia w innym państwie członkowskim, które wymagały potwierdzenia przez brytyjską instytucję ubezpieczeniową, to nie można było stwierdzić odpowiedzialności Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania zaskarżonej decyzji.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. w związku z art. 108 § 1 k.p.c.