Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 listopada 2014 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział I Cywilny
w składzie:

Przewodniczący: SSO Aneta Fiałkowska – Sobczyk

Protokolant: Andżelika Iwaniec

po rozpoznaniu w dniu 13 listopada 2014 r. we Wrocławiu

sprawy z powództwa A. C.

przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej (...) we W.

o ustalenie nieważności uchwał

I.  oddala powództwo;

II.  zasądza od powódki A. C. na rzecz strony pozwanej Spółdzielni Mieszkaniowej (...) we W. kwotę 737 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Na oryginale właściwy podpis.

sygn. akt I C 177/14

UZASADNIENIE

Powódka A. C. w pozwie z dnia 20 stycznia 2014 r. skierowanym przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej (...) we W. wniosła o ustalenie nieważności uchwał Rady Nadzorczej Spółdzielni:

- uchwały (...) r. z dnia 23 listopada 2004 r. w sprawie zatwierdzenia Regulaminu rozliczania zużycia ciepła dla potrzeb centralnego ogrzewania;

- uchwały nr (...) z dnia 12 kwietnia 2011 r. w sprawie zatwierdzenia Regulaminu rozliczania zużycia ciepła;

- uchwały nr (...) z dnia 3 sierpnia 2011 r. w sprawie zatwierdzenia Regulaminu rozliczania zużycia ciepła;

- uchwały nr (...) z dnia 10 grudnia 2012 r. w sprawie zatwierdzenia Regulaminu rozliczania zużycia ciepła.

W uzasadnieniu swojego żądania powódka wskazała, że jest członkiem pozwanej Spółdzielni i przysługuje jej spółdzielcze własnościowe prawo od lokalu mieszkalnego położonego przy ul. (...) we W.. Przy cym powódka została przyjęta w poczet członków w dniu 16.10.2012 r. po śmierci swojej mamy, jako jej spadkobierca.

W związku z powyższym powódka zobowiązana jest uiszcza opłaty na rzecz Spółdzielni, a za zobowiązania powstałe przed wstąpieniem powódki w poczet członków, powódka odpowiada w związku z przyjętym spadkiem po matce.

W poszczególnych latach obowiązki członków spółdzielni związane z uiszczaniem opłat za centralne ogrzewania wynikały z regulaminów rozliczania ciepła zatwierdzanych zaskarżonymi uchwałami.

Przy czym dopuszczalne jest zaskarżanie uchwał Rady Nadzorczej Spółdzielni mieszkaniowej na podstawie art. 189 k.p.c.

Powódka w związku z członkostwem w Spółdzielni obowiązana jest uiszczać określone przez Spółdzielnie opłaty, a za zobowiązania wobec Spółdzielni powstałe przed wstąpieniem w poczet członków, powódka odpowiada w związku z przyjętym spadkiem po matce.

Przyjęte w regulaminie metody rozliczania kosztów centralnego ogrzewania wpływają na sytuację majątkową powódki, przy czym powódka nie ma innej możliwości ich kwestionowania niż wytoczenie powództwa o stwierdzenie nieważności zawartych w regulaminie rozwiązań. Orzeczenie Sądu w tym zakresie zakończy istniejący między stronami spór, a prewencyjnie zapobiegnie powstaniu takiego sporu w przeszłości. Rozstrzygając o ważności bądź nieważności podjętych uchwał Sąd określi sytuację prawną powódki, albowiem rozstrzygnie czy przyjęte przez SM (...) w kwestionowanych regulaminach sposoby rozliczania ciepła są zgodne z obowiązującymi przepisami prawa.

- zapewnienie ustalenia opłat w sposób odpowiadający zużyciu ciepła na ogrzewania i przygotowanie ciepłej wody, niewłaściwa więc jest taka metoda pozwalająca zarządcy nieruchomości na wypracowanie nadwyżki w stosunku do kosztów poniesionych.

- obowiązujący regulamin obowiązywał od 1 stycznia 2012 r. pomimo, że został uchwalony w grudniu 2012 r.

- w przypadku gdy miejsce zainstalowania układu pomiarowo - rozliczeniowego służącego do rozliczeń z przedsiębiorstwem energetycznym za dostarczone ciepło jest wspólne dla dwóch lub więcej budynków wielolokalowych, właściciel lub zarządca tych budynków wyposażają je w układy pomiarowo – rozliczeniowe, w celu rozliczenia zakupu ciepła na poszczególne budynki.

Spółdzielnia rozlicza z jednego węzła budynki przy ul. (...), a nie wyposażyła tych budynków w układy pomiarowo – rozliczeniowe. Takie rozliczenie nie odpowiada również kosztom rzeczywiście poniesionym przez każdego z lokatorów budynku, bo koszty są rozliczane w odniesieniu dla całego węzła.

Regulaminy nie przewidują również w zakresie wprowadzonego współczynnika (...) lokali znajdujących się w przyziemiu.

W odpowiedzi na pozew strona pozwana Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) we W. wniosła o oddalenie powództwa w całości.

W uzasadnieniu swojego stanowiska w sprawie strona pozwana przyznała, że powódka jest od 16.10.2012 r., jako następca prawny K. N. (1), członkiem pozwanej Spółdzielni i przysługuje jej spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego położonego we W. przy ul. (...).

Jednocześnie strona pozwana wskazała, że powódka zobowiązana jest uiszczać opłaty określone przez organ Spółdzielni od 30.07.2012 r. Zatem nie może ona skutecznie kwestionować wcześniejszych uchwał Rady Nadzorczej dotyczących regulaminów rozliczenia kosztów zużycia ciepła dla potrzeb centralnego ogrzewania i podgrzewania wody.

Natomiast ustosunkowując się do zarzutów powódki odnośnie naruszenia Prawa energetycznego pozwana zaprzeczyła aby to prawo przez nią zostało naruszone.

Przede wszystkim nie naruszono art. 45a ust. 4 i ust. 9 ustawy Prawo energetyczne, bowiem w Regulaminach ustalono koszty ogrzewania wyłącznie zapewaniających pokrycie poniesionych kosztów zakupu ciepła na ogrzewanie ciepłej wody. Sposób ujęty w Regulaminach nie pozwala na wypracowanie „nadwyżki” w stosunku do kosztów rzeczywiście poniesionych i twierdzenia powódki w tym zakresie są całkowicie dowolne.

Również zarzut powódki, że lokale nieopomiarowane są niewłaściwie rozliczane jest chybiony. Zgodnie z art. 45a ust. 8 Prawa energetycznego w Regulaminie z dnia 10.12.2012 r. zatwierdzonym uchwałą nr (...) Rady Nadzorczej, został przyjęty sposób rozliczania lokali nieopomiarowanych wg powierzchni lokali. Dla lokali nieopomiarowanych nie można ustalić rzeczywistych kosztów zakupu ciepła – w przeciwieństwie do lokali opomiarowanych – z zamontowanymi podzielnikami kosztów c.o. wodomierzami ciepłej wody. Lokal powódki do dnia 03.01.2013 r. nie był opomiarowany, zatem był rozliczany inaczej niż lokale opomiarowane.

Nadto strona pozwana wskazała, że budynku będące w zasobach Spółdzielni zostały wybudowane w latach osiemdziesiątych ubiegłego wieku i istotnie jeden węzeł zasila kilka budynków. Podział kosztów zakupu ciepła dla węzła na poszczególne budynki został określony w regulaminie z dnia 10.12.2012 r. w odniesieniu do 1 m2 powierzchni (§3 ust. 1). Natomiast samo wyposażenie w układ pomiarowy poszczególnych budynków zasilanych z jednego węzła stanowiłoby tylko kolejny podzielnik kosztów w związku ze sposobem zasilania poszczególnych budynków z danego węzła, bowiem pozostałyby do rozliczenia koszty związane z przesyłaniem energii cieplnej do poszczególnych budynków i przemiany energii.

Strona pozwana wskazała również, że w Spółdzielni obowiązuje współczynnik (...) dla lokali znajdujących się w przyziemiu i wbrew twierdzeniom powódki, Regulamin wskazuje alternatywne metody rozliczania lokali wg ich powierzchni lub kubatury, a nie zamiast podzielników ciepła (§3 pkt 5 Regulaminu).

W piśmie procesowym złożonym na rozprawie w dniu 25.09.2014 r. strona pozwana dodatkowo podniosła zarzuty co do braku interesu prawnego powódki w zaskarżeniu uchwał organu Spółdzielni wskazując, że interes prawny w rozumieniu przepisu art. 189 k.p.c. zachodzi jeżeli powód na innej drodze nie może uzyskać ochrony swoich praw. Natomiast ustawodawca wyposażył każdego członka spółdzielni w prawo kwestionowania wysokości opłat (art. 4 ust. 8 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych), które dostatecznie chroni prawa i interesy członków spółdzielni. Powyższe znajduje potwierdzenie w orzecznictwie tj. np. z wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 5 lutego 2014 r. (I ACa 558/2013) oraz w wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 02.02.2011 r. (I ACa 925/2010).

Niezależnie od powyższego żądanie dotyczące ustalenia nieważności uchwał Rady przed nabyciem przez powódkę spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu w ogóle nie wpływa na interes majątkowy powódki, toteż w tym zakresie powództwo należało uznać za bezzasadne.

Strona pozwana wskazała również, że zarzuty powódki co do Regulaminu dotyczą tylko kilku przepisów, a zatem ustalenie nieważności całego Regulaminu wydaje się również nieuzasadniony.

Przy czym strona pozwana nie ma możliwości innego ustalenia zużycia ciepła w budynkach opomiarowanych dla lokali nieopomiarowanych jak z przyjęciem jako podstawy maksymalnego zużycia ciepła w lokalach nieopomiarowanych, albowiem w przeciwnym razie osoby, które nie wyraziły woli opomiarowania swojego lokalu mogłyby w zasadzie zużyć dowolną ilość ciepła, wiedząc, że i tak zużycie będzie ustalone na poziomie średnim, co w oczywisty sposób nie stymulowałoby energooszczędnego zużycia ciepła w rozumieniu art. 45a ust. 9 Prawa energetycznego. Uwzględnienie powództwa prowadziłoby do nieuzasadnionego faworyzowania osób, które nie chcąc się opomiarować i wyposażyć lokal w stosowne ku temu urządzenia pomiarowe, w konsekwencji uderzyłoby to w osoby, których lokale są opomiarowane. Co więcej mogłoby to sprawić, że sens opomiarowania, w ujęciu ustawodawcy mający stymulować energooszczędne zachowania, zostałby wypaczony, a pozostali lokatorzy nie widzieliby żadnego uzasadnienia w dalszym opomiarowywaniu swoich lokali.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

A. C. jest członkiem Spółdzielni Mieszkaniowej (...) we W. i przysługuje jej spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego położonego we W. przy ul. (...). W poczet członków A. C. została przyjęta 16.10.2012 r. po śmierci swojej mamy K. N. (2).

(okoliczność bezsporna);

W poszczególnych latach obowiązki członków spółdzielni związane z uiszczaniem opłat za centralne ogrzewanie wynikały z regulaminów rozliczania zużycia ciepła w Spółdzielni Mieszkaniowej (...) zatwierdzanych uchwałami Rady Nadzorczej Spółdzielni.

Na podstawie uchwały nr (...) r. z dnia 23 listopada 2004 r. Rada Nadzorcza pozwanej Spółdzielni zatwierdziła „Regulamin rozliczania zużycia ciepła dla potrzeb centralnego ogrzewania w Spółdzielni Mieszkaniowej (...).

W § 4 tego Regulaminu ustalono, że koszty całkowite dostawy ciepła ustalone były jako suma opłat stałych i zmiennych oraz kosztów abonamentowych, zapłaconych dostawcy ciepła przez Spółdzielnię. Rozdział całkowitych kosztów ciepła na koszty centralnego ogrzewania i podgrzania ciepłej wody użytkowej następował przy wykorzystaniu wskazań urządzeń zamontowanych w węzłach cieplnych do pomiaru.

Do każdego grzejnika w zależności od lokalizacji poszczególnych izb mieszkalnych oraz cech grzejnika ustalone zostały współczynniki korekcyjne ( § 5 Regulaminu).

Paragraf 6 ust 3 Regulaminu natomiast stanowił, że w odniesieniu do lokali opomiarowanych koszty zmienne rozliczane są na podstawie wskazania podzielników kosztów centralnego ogrzewania i są związane z ilością ciepła zużytego przez poszczególne lokale.

W § 7 ust 1 Regulaminu przewidziano zaś, że koszt ogrzewania lokalu nieopomiarowanego stanowił iloczyn powierzchni użytkowej danego lokalu i opłaty wynikających z kosztów w węźle cieplnym na 1 m2 powiększonej o 50 % .

Przewidziano też różny sposób ustalania kosztów centralnego ogrzewania w lokalach użytkowych w zależności od tego czy lokal został opomiarowany czy nie.

Regulamin przyjmował jako okres rozliczeniowy jeden rok kalendarzowy.

(dowód: uchwała nr (...) z dnia 23.11.2004r. Rady Nadzorczej Spółdzielni Mieszkaniowej (...)” wraz z Regulaminem i załącznikami k. 11-18);

Uchwałą nr (...) RN SM (...)z dnia 12.04.2011 r. zatwierdzono kolejny Regulamin rozliczenia zużycia ciepła w Spółdzielni Mieszkaniowej (...).

W regulaminie tym powtórzono poprzednią metodę rozliczenia za zużytą energię cieplną. Koszty, które obciążają odbiorców ciepła składać się miały z opłaty stałej i kosztów zmiennych, Koszty zmienne z kolei obejmowały opłaty wspólne i opłaty za zużycie. Opłaty stałe i wspólne rozliczne były według metrażu lokali, a opłaty za zużycie według odczytów wskazań podzielników ciepła.

W § 6 ust 1 Regulaminu ustalono, że opłata za ogrzewanie lokalu mieszkalnego nieopomiarowanego stanowić miała iloczyn powierzchni użytkowej danego lokalu powiększonej o 50 % ceny ogrzewania.

(dowód: uchwała nr (...) RN SM (...)z dnia 12.04.2011r. zatwierdzająca regulamin rozliczenia zużycia ciepła w Spółdzielni Mieszkaniowej (...)k. 78-87);

Na podstawie uchwały (...) RN SM (...)z dnia 03.08.2011 r. Rada Nadzorcza pozwanej Spółdzielni zatwierdziła następny Regulamin rozliczenia zużycia ciepła w Spółdzielni Mieszkaniowej (...).

Zgodnie z § 6 ust 1 tego Regulaminu ustalono, że opłata za ogrzewanie lokalu mieszkalnego nieopomiarowanego stanowi iloczyn powierzchni użytkowej danego lokalu powiększonej o 100% ceny ogrzewania.

(dowód: uchwała nr (...) RN SM (...)z dnia 03.08.2011r.zatwerdzająca Regulamin rozliczenia zużycia ciepła w Spółdzielni Mieszkaniowej (...)k. 88-93);

Z kolei uchwałą nr (...) z dnia 10.12.2012 r. Rada Nadzorcza SM (...)zatwierdziła nowy Regulamin rozliczania kosztów zużycia ciepła dla potrzeb centralnego ogrzewania i podgrzania wody, stwierdzając jednocześnie, że utracił moc wcześniej obowiązujący Regulamin rozliczania zużycia ciepła zatwierdzony uchwałą Rady Nadzorczej nr (...)z dnia 03.08.2011 r.

Wskazano, że nowy Regulamin będzie stosowany do rozliczenia kosztów centralnego ogrzewania i podgrzania wody począwszy od 1 stycznia 2012 r. (§10 ust. 4 Regulaminu).

Zgodnie z § 3 ust. 5 Regulaminu dla lokali nieopomiarowanych podstawą do rozliczenia kosztów centralnego ogrzewania jest metoda szacowania zużycia na poziomie maksymalnego indywidualnego zużycia ciepła w budynku. Maksymalna wartość zużycia przypadająca na m ² powierzchni użytkowej lokalu w budynku zostanie pomnożona przez powierzchnię rozliczanego lokalu.

Natomiast zgodnie z § 3 us.t 6 Regulaminu w lokalach, w których nastąpiło uszkodzenie podzielników kosztów centralnego ogrzewania bez winy użytkownika, rozliczenie kosztów indywidualnego zużycia ciepła będzie dokonywane z uwzględnieniem średniego jednostkowego zużycia ciepła w budynku. Ustęp 7 Regulaminu przewiduje, że w sytuacjach wskazanych w § 4 ust. 5 (naruszenie zabezpieczeń podzielników kosztów ogrzewania) indywidualne koszty zużycia centralnego ogrzewania zostaną rozliczone jak dla lokali niepomiarowanych tzn. na poziomie maksymalnego indywidualnego zużycia ciepła w budynku

(dowód: Regulamin rozliczenia zużycia ciepła w Spółdzielni Mieszkaniowej (...)zatwierdzony uchwałą nr (...) SM (...)z dnia 10.12.2012r. k. 94-99);

Regulamin rozliczenia zużycia ciepła w Spółdzielni Mieszkaniowej (...)zatwierdzony uchwałą nr (...) SM (...)z dnia 10.12.2012 r. obowiązuje do chwili obecnej.

Lokal przy ul. (...) we W., do którego powódce przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu opomiarowany został dnia 03.01.2013r. Do tego czasu lokal ten rozliczany był za zużycie ciepła według zasad przyjętych w Regulaminach dla lokali nieopomiarowanych.

( dowód: zeznania prezesa Spółdzielni K. J. w charakterze strony pozwanej, e-protokół z dnia 13.11.2014r. 01:06- 05:06);

Powódka za okres 01.01.2012 do 31.12.2012r otrzymała rozliczenie za zużycie centralnego ogrzewania. Kwota, którą została obciążona obejmowała koszy wspólne (40%) i koszty indywidualnego zużycia c.o. (60%). Ustalenie jednostek zużycia dokonano według powierzchni mieszkalnej lokalu powódki pomnożonej przez ilość jednostek odpowiadającej maksymalnemu zużyciu ciepła w wydzielonej jednostce pomiarowej.

( dowód: rozliczenie indywidualne lokalu powódki za okres 01.01.2012 do 31.12.2012r. k. 104-106);

Spółdzielnia rozlicza z jednego węzła budynki położone we W. przy ul. (...). Brak jest zainstalowanego układu pomiarowo rozliczeniowego dla poszczególnych budynków. Podział kosztów zakupu ciepła dla węzła na poszczególne budynki został określony w regulaminie z dnia 10.12.2012 r. w odniesieniu do 1 m2 powierzchni (§3 ust. 1).

(dowód: zeznania prezesa Spółdzielni K. J. w charakterze strony pozwanej, e-protokół z dnia 13.11.2014r. 01:06- 05:06);

Powódka w kierowanej do pozwanej Spółdzielni korespondencji z dnia 4.10.2013 r. i w skardze z dnia 7.10.2013 r. kwestionowała przyjętą przez Spółdzielnie w zaskarżonych uchwałach metodę rozliczenia zużycia ciepła. W odpowiedzi spółdzielnia ustosunkowując się do pism powódki wskazała, że sposób wyliczenia indywidualnego zużycia dokonywany jest na podstawie przyjętego Regulaminu, który nie jest sprzeczny z ustawą z dnia 10.04.1997 r. prawo energetyczne.

( dowód: korespondencja wraz z zestawieniem kosztów k. 36-38, zeznania prezesa Spółdzielni K. J. w charakterze strony, e-protokół z dnia 13.11.2014r. 01:06- 05:06).

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie mogło zostać uwzględnione.

Powódka w pozwie wnosiła o ustalenie nieważności czterech uchwał Rady Nadzorczej Spółdzielni: uchwały nr (...), (...), (...)i (...) zatwierdzających kolejne Regulaminy rozliczania zużycia ciepła dla potrzeb centralnego ogrzewania.

Sąd ustalił stan faktyczny sprawy będący podstawą rozstrzygnięcia na podstawie podanych wyżej dowodów z dokumentów, których prawdziwości żadna ze stron nie zaprzeczyła oraz na podstawie przesłuchania prezesa zarządu Spółdzielni za stronę pozwaną. W ocenie Sądu okoliczności mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie zasadniczo nie stanowiły sporu między stronami, natomiast sporna była jedynie ocena tego, czy zaskarżone uchwały są nieważne, a przede wszystkim, czy powódce przysługuje legitymacja do wystąpienia z żądaniem ustalenia.

Na wstępie wskazać należy, że ustawa prawo spółdzielcze z 16 września 1982 r. przewiduje w art. 24 § 6 możliwość zaskarżenia uchwały rady nadzorczej do sądu, jednak regulacja ta dotyczy tylko uchwał w przedmiocie wykluczenia albo wykreślenia członka ze spółdzielni. Prawo spółdzielcze nie zawiera natomiast wprost podstawy normatywnej dla zaskarżania pozostałych kategorii uchwał rady nadzorczej. Za przyjęciem dopuszczalności ich zaskarżania przemawia jednak cywilnoprawny charakter tych uchwał, które często regulują stosunki dotyczące sfery prywatnoprawnej, w związku z czym posiadają cechy czynności prawnej. W orzecznictwie (wyrok Sądu Najwyższego z 19 marca 2002 r. IV CKN 900/00, wyrok Sądu Najwyższego z 18 września 2003 r. I CK 115/02, wyrok Sądu Najwyższego z 2 sierpnia 2007 r. V CSK 163/2007, uchwała Sądu Najwyższego z 4 czerwca 2009 r. III CZP 30/09) utrwalił się pogląd, że w odniesieniu do uchwał rady nadzorczej spółdzielni, których przedmiotem nie jest wykluczenie lub wykreślenie członka ze spółdzielni, istnieją dwie drogi postępowania. Pierwsza to postępowanie wewnątrzspółdzielcze, o ile statut przewiduje ogólną drogę odwołania od uchwał rady nadzorczej do walnego zgromadzenia, a potem zaskarżenie do sądu uchwały zgromadzenia zgodnie z art. 42 prawa spółdzielczego Druga droga to bezpośrednie zaskarżenie do sądu uchwały rady nadzorczej na ogólnych zasadach prawa cywilnego, to jest wytoczenie powództwa o zasądzenie, ustalenie bądź ukształtowanie prawa lub stosunku prawnego. Zgodnie jednak z art. 32 § 3 prawa spółdzielczego, w sprawach dotyczących stosunków między członkiem a spółdzielnią, nawet jeżeli statut przewiduje tryb wewnątrzspółdzielczy, nie może to pozbawiać członka spółdzielni zaskarżenia uchwały bezpośrednio do sądu. Skorzystanie wcześniej z postępowania wewnątrzspółdzielczego zależy jedynie od woli członka spółdzielni.

Uchwały organów spółdzielni, wywołujące skutki cywilnoprawne, podlegają przepisom kodeksu cywilnego, jako czynności prawne, w związku z czym nie mogą naruszać przepisów bezwzględnie obowiązujących. Ocena ich skuteczności dokonywana jest zatem z punktu widzenia art. 58 k.c. Wyłączona jest natomiast możliwość stosowania w drodze analogii art. 42 prawa spółdzielczego w odniesieniu do wszystkich uchwał rady nadzorczej spółdzielni, ponieważ art. 24 § 6 prawa spółdzielczego przewiduje odpowiednie stosowanie tych przepisów tylko do ściśle określonych kategorii uchwał tj. w przedmiocie wykluczenia albo wykreślenia członka ze spółdzielni. Przepis art. 24 § 6 prawa spółdzielczego ma charakter przepisu wyjątkowego, zatem nie może być interpretowany rozszerzająco. Wadliwe uchwały rady nadzorczej spółdzielni, dotyczące innych kwestii niż wykluczenia albo wykreślenia członka ze spółdzielni, mogą być więc zaskarżane wyłącznie w drodze powództwa o ustalenie. Przy czym przepis art. 189 k.p.c. nie przewiduje żadnego ograniczenia czasowego w zakresie wytaczania powództwa o ustalenie. Decydujący dla skorzystania z tej formy powództwa jest wyłącznie interes prawny powoda w uzyskaniu wyroku ustalającego oraz istnienie bądź nieistnienie danego stosunku prawnego bądź prawa.

Powódka w niniejszym postępowaniu żąda ustalenia nieważności uchwał Rady Nadzorczej pozwanej Spółdzielni na podstawie wyżej powołanego przpiesu art. 189 k.p.c. Zgodnie z tym przepisem strona może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny. Obecnie na gruncie powołanego przepisu ugruntowany jest pogląd, iż interes prawny istnieje co do zasady jedynie, gdy potrzeba zaspokojenia ochrony prawnej powoda może zostać dokonana przez samo ustalenie istnienia bądź nieistnienia stosunku prawnego lub prawa. W wyroku z dnia 15 marca 2002 r., w sprawie II CKN 919/99, Sąd Najwyższy wskazał, że skuteczne powołanie się na interes prawny wymaga wykazania, iż oczekiwane rozstrzygnięcie wywoła takie skutki w stosunkach między stronami, w następstwie których ich sytuacja prawna zostanie określona jednoznacznie i tym samym wyeliminowane zostanie, wynikające z błędnego przekonania co do przysługiwania powodowi określonych uprawnień, ryzyko naruszenia w przyszłości jego praw. W przypadku gdy dojdzie już do naruszenia prawa, w związku z którym powodowi służy roszczenie o świadczenie (danie, czynienie, zaniechanie, znoszenie), wyłączona jest możliwość skutecznego wystąpienia z powództwem o ustalenie, skoro sfera podlegająca ochronie jest w takiej sytuacji szersza, a rozstrzygnięcie o różnicy zdań w stanowiskach stron nabiera charakteru przesłankowego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 kwietnia 2004 r.,
II CK 125/03, OSP 2005/2/23, uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 17 grudnia
1993 r., III CZP 171/93, OSNCP 1994/7-8/149 i uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 25 stycznia 1995 r., III CZP 179/94, OSNCP 1995/5/76). W razie istnienia sporu co do wysokości świadczenia niedopuszczalne jest powództwo o ustalenie (art. 189), chyba że powód wykaże, iż z zarzucanego naruszenia prawa mogą wyniknąć dla niego dalsze skutki prawne w przyszłości (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 1998 r., I CKN 636/97, OSNC 1999/1/14). Interes prawny w omawianym żądaniu ustalenia na podstawie art. 189 k.p.c. zachodzi wówczas, gdy powód na innej drodze (procesie o świadczenie, o ukształtowanie prawa lub stosunku prawnego lub poprzez uzyskanie orzeczenia o charakterze deklaratywnym) nie może osiągnąć w pełni ochrony swoich praw.

W powództwach ustalających Sąd zobowiązany jest zbadać w pierwszej kolejności, czy istnieje interes prawny w wytoczeniu określonego powództwa i dopiero po potwierdzeniu jego istnienia ustalić prawdziwy stan rzeczy, tj. przejść do oceny ważności kwestionowanego prawa lub stosunku prawnego. W tym sensie interes prawny decyduje o skuteczności powództwa, którą należy odróżnić od jego zasadności. Tak więc interes prawny w sprawie o ustalenie stosunku prawnego lub prawa nie decyduje wprost o zasadności powództwa, a jedynie warunkuje możliwość badania i ustalania prawdziwości twierdzeń powoda, że dany stosunek prawny lub prawo istnieje. Można zatem powiedzieć, że ustalenie interesu prawnego otwiera tylko osobie zainteresowanej możliwość wykazania swoich racji co do istnienia stosunku prawnego lub prawa.

Zgodnie z art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c. powódkę obciąża obowiązek udowodnienia okoliczności z których wywodzi skutki prawne. Zasada ta obowiązuje także w przypadku żądania udzielenia ochrony prawnej na podstawie art. 189 k.p.c. Powódka w tym przypadku ma obowiązek wykazania faktów uzasadniających jej interes prawny, o którym mowa w tym przepisie. W ocenie Sądu powódka tym wymogom nie sprostała.

Z uzasadnienia pozwu wynika, że powódka nieważności spornej uchwały dopatruje się w jej sprzeczności z art. 45a ust. 4 , 9 i 10 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne. Zgodnie z powołanymi przepisami właściciel lub zarządca budynku wielolokalowego dokonuje wyboru metody rozliczania całkowitych kosztów zakupu ciepła na poszczególne lokale mieszkalne i użytkowe w tym budynku, tak aby wybrana metoda, uwzględniając współczynniki wyrównawcze zużycia ciepła na ogrzewanie, wynikające z położenia lokalu w bryle budynku przy jednoczesnym zachowaniu prawidłowych warunków eksploatacji budynku określonych w odrębnych przepisach, stymulowała energooszczędne zachowania oraz zapewniała ustalanie opłat, o których mowa w ust. 4, w sposób odpowiadający zużyciu ciepła na ogrzewanie i przygotowanie ciepłej wody użytkowej (ust. 9). Właściciel lub zarządca budynku wielolokalowego wprowadza wybraną metodę, o której mowa w ust. 9, w formie wewnętrznego regulaminu rozliczeń ciepła przeznaczonego na ogrzewanie tego budynku i przygotowanie ciepłej wody użytkowej dostarczanej centralnie poprzez instalację w budynku, zwanego dalej "regulaminem rozliczeń"; regulamin rozliczeń podaje się do wiadomości osobom, o których mowa w ust. 2, w terminie 14 dni od dnia jego wprowadzenia do stosowania (ust. 10). Z kolei w myśl ust. 2 art. 45a powołanej ustawy opłaty, o których mowa w ust. 1, z uwzględnieniem udzielonych odbiorcy upustów i bonifikat, stanowią koszty zakupu paliw gazowych, energii elektrycznej lub ciepła dostarczanych do budynku, w którym znajdują się lokale mieszkalne i użytkowe, zamieszkane lub użytkowane przez osoby niebędące odbiorcami.

Odbiorcą w rozumieniu ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne jest natomiast każdy, kto otrzymuje lub pobiera paliwa lub energię na podstawie umowy z przedsiębiorstwem energetycznym (art. 3 pkt 13 powołanej ustawy).

Jak powyżej wskazano, oceniając zasadność niniejszego powództwa w pierwszej kolejności, przed rozważaniem, czy kwestionowane prawo lub stosunek prawny jest nieważne, należy ustalić, czy osoba występująca z takim żądaniem ma interes prawny w uzyskaniu takiego rozstrzygnięcia, a w tym, czy istnieją okoliczności świadczące o braku takiego interesu.

Powódka wskazała, że zaskarżone uchwały wpływają na zakres jej obowiązków, gdyż jako członek Spółdzielni, przyjęta w poczet członków w dniu 16.10.2012 r. po śmierci swojej mamy, zobowiązana jest uiszczać opłaty na rzecz Spółdzielni. Przy czym, jak powódka dodała, za zobowiązania powstałe przed wstąpieniem powódki w poczet członków, powódka odpowiada w związku z przyjętym spadkiem po matce.

Powódka nie wskazuje na czym konkretnie polegać miałoby naruszenie jej interesu, nie stawiła się również na rozprawę i nie złożyła wyjaśnień przed Sądem i tylko z z treści jej roszczenia można domyślić się, co nie jest wystarczające jeśli powódka ma wykazać interes prawny w domaganiu się ustalenia, że spór stron dotyczy zasadności ustalania przez pozwaną rozliczenia za zużytą energię cieplną na podstawie kwestionowanych uchwał. Koncentruje się on zatem na prawach majątkowych powódki, tj. opłatach ponoszonych przez powódkę tytułem kosztów energii cieplnej w kolejnych sezonach grzewczych, aż do końca 2012 r. Przy czym powódka nie wskazuje czy opłaty z tego tytułu już poniosła czy też jest nadal zobowiązana do ich uiszczenia. Bez względu na to wskazać jednak trzeba , że powódce, jeżeli nie zgadza się ona z dokonanym rozliczeniem, a w konsekwencji także obowiązkiem dokonania zapłaty, przysługuje prawo wystąpienia o zwrot uiszczonych kwot - w sytuacji gdy koszty takie na rzecz pozwanej już uiściła. Może też podnieść zarzuty w procesie wytoczonym przez Spółdzielnię o zapłatę. Wskazać bowiem należy, iż zgodnie ze stanowiskiem orzecznictwa (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 2006 r. II CSK 37/06) od chwili wejścia w życie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych istnieje możliwość kwestionowania bezpośrednio na drodze sądowej przez członka spółdzielni zasadności zmiany wysokości tych opłat, a przewiduje to art. 4 ust. 8 u.s.m. Jakkolwiek przepis wprost odnosi się tylko do kwestionowania zasadności zmiany wysokości opłat, jednak niewątpliwie członek ma również prawo do kwestionowania bezpośrednio na drodze sądowej ustalenia przez spółdzielnię jego zobowiązania z tytułu opłat. Uprawnienie to nie jest uzależnione od uprzedniego uzyskania wyroku uchylającego uchwałę rady nadzorczej określającą zmianę wysokości opłat lub ustalającą ich wysokość. Można je realizować zarówno w drodze zarzutu w procesie wytoczonym przez spółdzielnię o zasądzenie należności z tego tytułu, jak i w procesie wytoczonym spółdzielni przez uprawnionego o zasądzenie zwrotu już uiszczonej należności albo w drodze powództwa o ustalenie, że określone zobowiązanie z tego tytułu nie istnieje, przy zachowaniu oczywiście pozostałych wymogów art. 189 k.p.c. W takim postępowaniu właściwy sąd badałby zasadność wyliczenia tej kwoty, w tym ważność uchwały, w całości lub w części, na podstawie której takiego wyliczenia dokonano, gdyż na podstawie art. 58 § 1 k.c. z urzędu zobowiązany byłby do zbadania ważności kwestionowanej uchwały przez pryzmat wskazanych przez powódkę uregulowań Prawa energetycznego. Stwierdzanie tej kwestii w niniejszym postępowaniu tworzyłoby jedynie prejudykat dla takiego postępowania, a nie taki jest cel powództwa z art. 189 k.p.c. Powyższe poglądy znajdują potwierdzenie w orzecznictwie tj. np. z wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 5 lutego 2014 r. (I ACa 558/2013) wydanym w bardzo podobnym stanie faktycznym oraz w wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 02.02.2011 r. (I ACa 925/2010).

Zatem reasumują stwierdzić należy, że powódka nie ma interesu prawnego w wytoczeniu powództwa o ustalenie nieważności uchwał Rady Nadzorczej, albowiem zobowiązania z tytułu opłat za dostarczanie energii cieplnej powódka może kwestionować w ramach innych wskazanych procesów.

Ponadto należy wskazać, że zaskarżone uchwały nie stwarzają dla powódki „stanu niepewności co do poprawności legislacyjnej” i nie ma już możliwości powstania sporu w przyszłości. Nie dość wspomnieć, że powódka w ogóle nie wskazuje czy i jaki spór istnieje między nią a pozwaną Spółdzielnią to dodać trzeba, że zaskarżone uchwały nr (...), (...), (...) już nie obowiązują i zostały zastąpione innym Regulaminem wprowadzonym w życie uchwałą z dnia 10.12.2012 r. Ponadto, co istotne, lokal przy ul. (...), do którego powódce przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo, w dniu 03.01.2013 r. został już opomiarowany, zatem za okres grzewczy zaczynający się w styczniu 2013 r. i na przyszłość zużycie energii cieplnej rozliczane będzie na innych, niż kwestionowane przez powódkę, zasadach.

Niezależnie o tego dodać trzeba, że zarzuty powódki dotyczą kilku właściwie przepisów odnoszących się przede wszystkim do przyjętej przez Spółdzielnię metody rozliczenia zużycia ciepła w lokalach niepomiarowanych, stąd żądanie stwierdzenia nieważności całego Regulaminu, które niewątpliwie wpływałoby na interesy pozostałych członków Spółdzielni wydaje się być również nieuzasadnione.

Inną kwestią jest natomiast ważność tych uchwał ze względu na ich ewentualną sprzeczność z powołanymi przepisami ustawy Prawo energetyczne. Oceną tego zagadnienia w niniejszym postępowaniu Sąd jednak nie zajmował się z przyczyn powołanych powyżej. Ocena w tym zakresie wkraczałaby bowiem w ocenę zasadności powództwa, w sytuacji, gdy powód nie wykazał swojego interesu prawnego w ustaleniu nieważności uchwały.

Mając powyższe na uwadze Sąd oddalił powództwo jako bezzasadne w punkcie I sentencji wyroku.

O kosztach procesu w punkcie II sentencji wyroku orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. i na podstawie, mającego odpowiednie zastosowanie, przepisu § 11 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.