Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 12 czerwca 2014 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w następującym składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Tomasz Tatarczyk

Sędziowie: SO Aleksandra Janas (spr.)

SR del. Anna Hajda

Protokolant Dominika Tarasiewicz

po rozpoznaniu w dniu 12 czerwca 2014 r. na rozprawie

sprawy z wniosku A. K.

z udziałem K. K.

o podział majątku wspólnego

na skutek apelacji uczestnika postępowania

od postanowienia Sądu Rejonowego w Jastrzębiu Zdroju

z dnia 18 grudnia 2012 r., sygn. akt I Ns 442/10

postanawia:

I  zmienić zaskarżone postanowienie:

1  w punkcie I.1 o tyle, że wartość opisanego w nim prawa ustalić na kwotę 122.200 zł (sto dwadzieścia dwa tysiące dwieście złotych),

2  w punkcie II o tyle, że łączną wartość składników majątku przyznanych uczestnikowi postępowania ustalić na kwotę 132.780 zł (sto trzydzieści dwa tysiące siedemset osiemdziesiąt złotych),

3  w punkcie III o tyle, że w miejsce kwoty 75.290 zł zasądzić kwotę 66.390 zł (sześćdziesiąt sześć tysięcy trzysta dziewięćdziesiąt złotych);

I  oddalić apelację w pozostałym zakresie;

II  oddalić wniosek wnioskodawczyni o zasądzenie od uczestnika postępowania kosztów postępowania odwoławczego;

III  nakazać pobrać od uczestnika postępowania na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Gliwicach kwotę 1203,24 zł (tysiąc dwieście trzy złote i 24/100) tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych w postępowaniu odwoławczym.

SSR (del.) Anna Hajda SSO Tomasz Tatarczyk SSO Aleksandra Janas

UZASADNIENIE

A. K. wniosła o dokonanie podziału majątku wspólnego, podając, że w skład tego majątku wchodzą: spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego położonego w P. przy ulicy (...) o powierzchni 55,26 m2 o wartości 140.000 zł, samochód osobowy marki F. (...) o wartości 1.500 zł oraz wyposażenie mieszkania o wartości około 8.500 zł. Proponując sposób podziału wniosła o przyznanie na wyłączną własność nieruchomości uczestnikowi postępowania z obowiązkiem stosowanej spłaty na jej rzecz w wysokości ½ wartości wskazanych składników.

W uzasadnieniu swojego stanowiska wnioskodawczyni wskazała, iż w czasie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej małżonkowie dokonali zakupu mieszkania ze środków wspólnych, które częściowo pochodziły z pieniędzy otrzymanych od rodziców wnioskodawczyni, a częściowo ze środków zgromadzonych przez uczestnika postępowania oraz pożyczki, którą strony zaciągnęły u rodziców uczestnika postępowania. W taki sam sposób uczestnicy pozyskali środki na remont lokalu oraz zakup jego wyposażenia. Ostatecznie precyzując żądanie wskazała, iż w skład majątku wspólnego stron obok mieszkania, wchodziło także wyposażenie lokalu, to jest komplet mebli skórzanych i stolik, odkurzacz marki Z. o wartości 300 zł, telewizor marki P. o wartości 1.000 zł, kuchenka mikrofalowa o wartości 100 zł, żelazko marki P. o wartości 100zł, łóżko, komoda, dwie szafy nocne i szafa w sypialni o wartości 1.500 zł, meblościanka o wartości 500 zł, komoda w dużym pokoju o wartości 200 zł, rower stacjonarny o wartości 200 zł, dwie lampy w dużym pokoju o wartości 800 zł, dwie lampki nocne w sypialni o wartości 500 zł, lampa w sypialni o wartości 200 zł, lampa w pokoju dziecięcym o wartości 180 zł. Nadto wnioskodawczyni wniosła o dokonanie podziału nakładów poniesionych na remont samochodu uczestnika postępowania marki F. (...).

W odpowiedzi na wniosek uczestnik postępowania K. K. wniósł o ustalenie, iż w skład majątku wspólnego stron wchodzi wyposażenie mieszkania o wartości 3.000 zł. Na wskazana kwotę składały się wartość telewizora – 1.000 zł, meblościanki pokojowej 500 zł oraz sypialni 1.500 zł. Proponując podział tych składników majątku uczestnik postępowania wniósł o przyznanie mu ich na własność z obowiązkiem spłaty na rzecz wnioskodawczyni w wysokości ½ ich wartości. Przeczył by w skład majątku wspólnego wchodziło prawo własności opisanego wyżej lokalu mieszkalnego i twierdził, że zostało ono zakupione ze środków przekazanych przez rodziców uczestnika postępowania, podobnie jak komplet mebli skórzanych o wartości 6.000,00 zł, który został zakupiony przez matkę uczestnika postępowania, uczestnik twierdził też, że samochód marki F. (...) zakupił przed zawarciem związku małżeńskiego.

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 9 lipca 2013r. Sąd Rejonowy w Jastrzębiu Zdroju ustalił, że w skład majątku wspólnego wnioskodawczyni A. K. i uczestnika postępowania K. K., po ustaniu pomiędzy nimi wspólności majątkowej małżeńskiej, na podstawie wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach z 11 stycznia 2010r. w sprawie o sygn. akt II RC 1711/09 wchodzi spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego położonego w P. przy ulicy (...) o łącznej powierzchni użytkowej 55,26 m ² o wartości 140.000 zł orz ruchomości stanowiące wyposażenie tego mieszkania, szczegółowo w postanowieniu opisane, w tym komplet mebli skórzanych i stolik o wartości 4.999,99 zł. Dokonał Sąd podziału majątku wspólnego wnioskodawczyni i uczestnika postępowania w ten sposób, iż opisane wyżej składniki majątku o łącznej wartości 150.580 zł przyznał uczestnikowi postępowania, od którego tytułem spłaty zasądził na rzecz wnioskodawczyni kwotę 75.290zł, płatną w terminie 24 miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia, nakazał też pobrać od wnioskodawczyni i uczestnika postępowania po 500 zł tytułem brakującej opłaty sądowej i ustalił, iż każdy uczestnik postępowania ponosi koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie.

Zaskarżone orzeczenie zapadło przy ustaleniu, iż wnioskodawczyni i uczestnik postępowania zawarli związek małżeński w dniu 14 lutego 2006 r. Przed zawarciem małżeństwa, ani w jego trakcie nie zawierali oni umów majątkowych małżeńskich. Wyrokiem Sądu Okręgowego w Gliwicach Ośrodek Zamiejscowy w Rybniku z dnia 11 stycznia 2010 r., wydanym w sprawie o sygn. akt II RC 1711/09, który uprawomocnił się w dniu 2 lutego 2010 r., orzeczono rozwód małżeństwa wnioskodawczyni i uczestnika postępowania. W trakcie trwania ustawowej wspólności małżeńskiej małżonkowie zgromadzili majątek o łącznej wartości 150.580 zł, na który składają się przedmioty szczegółowo opisane w zaskarżonym postanowieniu

Sąd Rejonowy ustalił nadto, że w dniu 11 kwietnia 2006r. uczestnik postępowania zawarł przedwstępną, a w dniu 31 lipca 2006r. stanowczą umowę sprzedaży spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego za kwotę 55.000 zł. Środki na zakup mieszkania pochodziły częściowo z pożyczki w kwocie 27.500 zł udzielonej K. K. przez jego rodziców R. i M. K. w dniu 11 kwietnia 2006r. R. K. złożył w Urzędzie Skarbowym w P. deklarację w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych – umowy pożyczki w łącznej kwocie 35.726 zł i odprowadził podatek od tej czynności w kwocie 715 zł. Wskazane środki w kwocie 35.000 zł zostały następnie w dniu 27 lipca 2006r. przelane z rachunku bankowego R. K. na rachunek bankowy sprzedającego mieszkanie J. K.. Rodzice wnioskodawczyni przekazali stronom na zakup mieszkania środki w kwocie 10.000 zł oraz okresowo przekazywali środki na remont mieszkania oraz na utrzymanie stron. Ratalnie przekazali także uczestnikowi postępowania łączną kwotę 17.500zł stanowiącą połowę równowartości ceny zakupu mieszkania.

Wyposażenie mieszkania zostało sfinansowane ze środków finansowych małżonków oraz kwot przekazywanych na ten cel przez ich rodziców. Rodzice wnioskodawczyni wyposażyli mieszkanie między innymi w sprzęt do kuchni, lodówkę oraz pralkę. W dniu 25 marca 2009r. M. K. zawarła umowę kredytową na zakup kompletu wypoczynkowego (...) o wartości 4.999,99 zł, a meble zostały darowane małżonkom. Sąd ustalił też, że samochód marki F. (...) został zakupiony przez uczestnika postępowania przed zawarciem związku małżeńskiego z wnioskodawczynią.

Mając na uwadze powyższe okoliczności, Sąd pierwszej instancji wskazał, że zasadniczy spór między uczestnikami postępowania w zakresie składu majątku wspólnego dotyczył spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego oraz kompletu skórzanych mebli wypoczynkowych. Sąd Rejonowy podkreślił, że prawo do lokalu zostało nabyte w czasie trwania ustawowej wspólności małżeńskiej stron, a jego zakup został sfinansowany częściowo ze środków pochodzących z darowizny poczynionej przez rodziców wnioskodawczyni oraz ze środków uzyskanych w drodze pożyczki udzielonej uczestnikowi przez jego rodziców. Pożyczka ta miała następnie być spłacana w czasie trwania małżeństwa, między innymi ze środków przekazanych na ten cel przez rodziców wnioskodawczyni. W konsekwencji Sąd stanął na stanowisku, iż prawo to nie stanowiło majątku osobistego uczestnika postępowania ponieważ nie zostało uzyskane w sposób określony w art. 33 kro, a nadto uczestnik postępowania nie wykazał wiarygodnymi dowodami, aby nabył je ze środków stanowiących jego majątek osobisty. Wartość spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego ustalił Sąd na kwotę 140.000 zł, zgodnie z twierdzeniami wnioskodawczyni. Odnośnie spornego kompletu wypoczynkowego wskazał, iż umowa kredytowa na jego zakup została zawarta przez matkę K. K. z uwagi na brak zdolności kredytowej małżonków, a zobowiązanie było jednak przez nich spłacane. Ponadto, jak ustalono w oparciu o zeznania uczestnika postępowania, meble te stanowiły przedmiot darowizny uczynionej przez M. K. na rzecz małżonków. Łączną wartość majątku wspólnego stron Sąd ustalił na kwotę 150.580 zł, a dokonując podziału majątku miał na uwadze zgodne stanowisko uczestników w tym zakresie oraz fakt, iż mieszkanie zajmuje uczestnik postępowania. W związku z domniemaniem równości udziałów majątku wspólnym tytułem spłaty Sąd Rejonowy zasądził od uczestnika postępowania na rzecz wnioskodawczyni kwotę 75.290 zł, płatną w terminie 24 miesięcy od daty prawomocności postanowienia. Orzekając w tej materii Sąd Rejonowy miał na uwadze sytuację osobistą i materialną uczestnika postępowania, a w szczególności jego dochody i stosunki majątkowe. Orzeczenie o kosztach postępowania zapadło na podstawie art. 520 § 1 k.p.c.

Apelację od powyższego orzeczenia wywiódł uczestnik postępowania w zakresie punktu I, w którym Sąd ustalił, że w skład majątku wspólnego stron wchodzi spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego oraz komplet mebli skórzanych, punktu II, w którym ustalono łączną wartość składników na 150.589 zł oraz punktu III, w którym zasądzono od uczestnika na rzecz wnioskodawczyni spłatę w wysokości 75.290 zł. Wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia w kwestionowanej części i przekazanie w tym zakresie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania, przy uwzględnieniu kosztów postępowania apelacyjnego. Zarzucił naruszenie przepisów postępowania, a to art. 233 § 1 k.p.c. w związku z art. 13§ 2 k.p.c. poprzez ich nieprawidłowe zastosowanie, polegające na nierozważeniu całości zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego i błędne przyjęcie, iż spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego wchodziło w skład majątku wspólnego uczestników, podczas gdy prawo to nabyte zostało ze środków, które uczestnik otrzymał od swoich rodziców i stanowiło jego majątek osobisty, pominięcie okoliczności, iż w umowie przedwstępnej stwierdzono, że nastąpiła zaplata zaliczki w kwocie 20.000 zł, a z historii rachunku bankowego rodziców uczestnika wynika, że wpłata pozostałej kwoty na zakup mieszkania zostało przekazana z ich rachunku; pominięcie okoliczności, że z zeznań świadków wynika, że spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu zostało nabyte dla uczestnika przez jego rodziców; błędne przyjęcie, że komplet mebli skórzanych wchodził w skład majątku wspólnego, podczas gdy zostały zakupione dla uczestnika przez jego rodziców; art. 233 § 1 k.p.c. w związku z art. 278 k.p.c. w związku z art. 232 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c. poprzez dowolne określenie wartości spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu i zaniechanie przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego i nierozpoznanie wniosku strony zgłoszonego celem ustalenia wartości spornego prawa; art. 46 k.r.o. w związku z art. 1035 k.c. w związku z art. 212 § 2 k.c. poprzez objęcie podziałem składników, które nie wchodziły w skład majątku wspólnego, obciążenie uczestnika obowiązkiem spłaty bez określenia wartości spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu za pomocą dowodu z opinii biegłego.

Wnioskodawczyni domagała się oddalenia apelacji i zasądzenia kosztów postępowania odwoławczego.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje.

Apelacja uczestnika zasługiwała jedynie na częściowe uwzględnienie.

Wprawdzie większość ustaleń faktycznych poczynionych przez Sąd pierwszej instancji jest prawidłowa i zasługuje na aprobatę, ponieważ ustalenia te znajdują oparcie w zebranym w sprawie materiale dowodowym, które to dowody Sąd ten ocenił w granicach zakreślonych przepisem art.233 § 1 k.p.c. Z uwagi na obowiązek ustalenia składu i wartości majątku wspólnego z urzędu (art.567 § 3 k.p.c. w związku z art.684 k.p.c.) zasadnie skarżący podnosi, iż mimo braku zgodnego stanowiska uczestników Sąd Rejonowy wadliwie zaniechał przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego na okoliczność wartości spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego.

Po uzupełnieniu postępowania dowodowego w postępowaniu odwoławczym na podstawie opinii biegłej D. G. Sąd Okręgowy ustalił, że wartość spółdzielczego własnościowego prawa od lokalu mieszkalnego położonego w P. przy ulicy (...) wynosi 122.200 zł (dowód: opinia biegłej, k.218-234). Uczestnicy nie kwestionowali tej opinii, a i Sąd Okręgowy – uznając ją za fachowa i rzetelną – nie dopatrzył się podstaw do podważenia jej mocy dowodowej.

Sąd Okręgowy w całości podzielił stanowisko Sądu pierwszej instancji, iż opisane wyżej prawo weszło w skład majątku wspólnego i podlegało uwzględnieniu w postępowaniu działowym. Trafnie też wskazał Sąd Rejonowy, iż oświadczenie uczestnika zawarte w akcie notarialnym o tym, że nabycie przedmiotowego prawa następuje ze środków pochodzących z jego majątku osobistego nie ma mocy wiążącej w tym znaczeniu, iż kwestia ta podlega badaniu w postępowaniu o podział majątku wspólnego. Zgodnie bowiem z art. 33 k.r.o. wszystkie przedmioty nabyte w czasie trwania małżeństwa wchodzą w skład majątku wspólnego, chyba że wykazane zostaną okoliczności przeciwne. Po myśli art.6 k.c. ciężar udowodnienia tej okoliczności spoczywał na uczestniku postępowania. W rozpoznawanej sprawie uczestnik obowiązkowi temu nie sprostał. Przeciwnie, zgromadzone dowody uzasadniają twierdzenie, że zakup mieszkania został sfinansowany częściowo ze środków pochodzących z darowizny poczynionej przez rodziców wnioskodawczyni, a częściowo ze środków uzyskanych w drodze pożyczki udzielonej uczestnikowi przez jego rodziców. W szczególności podkreślić wypada, że ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika, iż rodzice wnioskodawczyni ratalnie przekazali uczestnikowi postępowania łączną kwotę 17.500 zł, stanowiącą połowę równowartości ceny zakupu mieszkania. Trzeba też mieć na uwadze, że twierdzenia uczestnika odnoszące się do wsparcia finansowego udzielonego małżonkom przez rodziców wnioskodawczyni pozostają w sprzeczności z jego stanowiskiem prezentowanym w toku postępowania o rozwód. Tym samym – konkludując - uczestnik postępowania nie wykazał, aby przedmiotowe prawo do lokalu mieszkalnego nabył ze środków finansowych stanowiących jego majątek osobisty, co czyni podniesiony w apelacji zarzut bezzasadnym.

Nie sposób też uznać za słuszny zarzutu zaliczenia w poczet majątku wspólnego kompletu mebli skórzanych, których zakup sfinansowała matka uczestnika skoro z jego zeznań wynika, że meble te zostały przez M. K. darowane obojgu małżonkom, a darowizna ta nie została odwołana.

Choć Sąd Okręgowy ostatecznie nie podzielił zarzutów apelacji co do składu majątku wspólnego, to odmienne – niż przyjęte za podstawę orzekania w pierwszej instancji – ustalenia dotyczące wartości prawa do lokalu zrodziły potrzebę zmiany zaskarżonego postanowienia. Ostatecznie zatem łączną wartość majątku wspólnego ustalono na kwotę 132780zł, a tym samym wysokość należnej wnioskodawczyni spłaty wyniosła 66.390 zł.

Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do odstąpienia od zasady wyrażonej w art. 520 § 1 k.p.c., iż każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie, wobec czego oddalił wniosek wnioskodawczyni o zasadzenie kosztów postępowania, obciążając uczestnika kosztami przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego, albowiem to czynności uczestnika spowodowały konieczność zasięgnięcia biegłego sądowego.

Z tych przyczyn na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy zmienił zaskarżone postanowienie we wskazany wyżej sposób, w pozostałym zakresie apelacja jako niezasadna została oddalona na podstawie art. 385 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c. Orzeczenie o kosztach postępowania odwoławczego zapadło na podstawie art. 520 § 1 k.p.c. Sąd nie znalazł bowiem podstaw do odstąpienia od wyrażonej w tym przepisie zasady. Na mocy art.113 ust.2 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn. Dz.U. z 2010r., Nr 90, poz.594) Sąd nakazał pobrać od uczestnika na rzecz Skarbu Państwa kwotę 1203,24 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych, wydatkowanych na opinię biegłego w postępowaniu odwoławczym.

SSR (del.) Anna Hajda SSO Tomasz Tatarczyk SSO Aleksandra Janas