Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 26 stycznia 2015 r.

Sąd Okręgowy w Kielcach Wydział II Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Magdalena Bajor-Nadolska

Sędziowie: SSO Cezary Klepacz (spr.)

SSO Sławomir Buras

Protokolant: st. prot. sąd. Agnieszka Baran

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 26 stycznia 2015 r.

sprawy z wniosku A. W.

z udziałem M. S., B. S., H. G., W. C. i N. S.

o zmianę postanowienia o stwierdzenia nabycia spadku

na skutek apelacji wnioskodawczyni i uczestniczki H. G. od postanowienia Sądu Rejonowego w Sandomierzu z dnia 7 października 2014 r., sygn. akt VI Ns 318/14

postanawia: oddalić apelacje.

Sygn. akt II Ca 1482/14

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 7 października 2014 roku, sygn. akt VI Ns 318/14, Sąd Rejonowy w Sandomierzu oddalił wniosek A. W. o zmianę postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku po L. S., J. S. i K. S., ustalając, że zgodnie z postanowieniem z dnia 30 marca 1998 roku, wydanym przez Sąd Rejonowy w Staszowie w sprawie o sygn. akt I Ns 318/97, spadek po wymienionych osobach w części dotyczącej dziedziczenia gospodarstwa rolnego z mocy ustawy nabyli: po L. S. – żona J. S. w ¼ części oraz zstępni: J. S., M. S. i W. C. po ¼ części, a po J. S. – zstępni: J. S., M. S. i W. C. po ¹/3 części. A. W. i H. G. brały udział w tym postępowaniu.

W ocenie Sądu, ani wnioskodawczyni, ani uczestniczka H. G. nie przedstawiły żadnych nowych okoliczności, których nie mogły powołać w toku poprzedniego postępowania. Wątpliwość co do tego, czy gospodarstwo rolne wchodzące w skład spadku po L. S. stanowiło całość, czy też był to udział we współwłasności małżeńskiej z J. S., wnioskodawczyni mogła zgłosić w sprawie o sygn. akt I Ns 318/97, przy czym okoliczność ta nie ma znaczenia przy badaniu uprawnień do dziedziczenia gospodarstwa rolnego, o których mowa w art. 1059 § 1 k.c. Bez wpływu na rozstrzygnięcie pozostaje także, czy któraś z konkretnych działek powinna zostać zaliczona do tego gospodarstwa, co czyniło zbędnym dopuszczenie dowodu z akt sprawy o sygn. VI Ns 88/14. Zarzut podważający prawidłowość uznania J. S. za powołanego do dziedziczenia gospodarstwa rolnego po L. S. mógł być podniesiony w sprawie o sygn. akt I Ns 318/97. Na marginesie Sąd wskazał, ze przedstawione przez H. G. kserokopie dokumentów, z których treści ma wynikać uprawnienie wymienionych w nich osób do dziedziczenia gospodarstwa rolnego, opatrzone są datą 25 lipca 1997 roku, co prowadzi do przekonania, że przewidziany w art. 679 k.p.c. roczny termin do złożenia wniosku o zmianę postanowienia został znacznie przekroczony.

Apelacje od tego orzeczenia wywiodły wnioskodawczyni i uczestniczka H. G., zarzucając naruszenie art. 679 § 1 k.p.c. poprzez przyjęcie, że żądanie opiera się na podstawie, którą mogły one powołać jako uczestniczki postępowania w sprawie o sygn. akt I Ns 318/97 i w konsekwencji – oddalenie wniosku.

Wskazując na to, skarżące wnosiły o uchylenie postanowienia i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w Sandomierzu do ponownego rozpoznania oraz o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego za drugą instancję.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacje są bezzasadne.

Nie ulega wątpliwości, że zarówno A. W., jak i H. G. uczestniczyły w postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku po L. S., C. S. i J. S., zakończonego prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego w Staszowie z dnia 30 marca 1998 roku, sygn. akt I Ns 318/97. Tym samym, zgodnie z art. 679 § 1 zdanie drugie k.p.c., na poparcie zgłoszonego w niniejszej sprawie wniosku należało powołać okoliczności uzasadniające zachowanie terminu do jego złożenia i wykazać niemożność wcześniejszego powołania podstaw uzasadniających zmianę postanowienia, czego apelujące nie uczyniły. A. W. wskazywała, że zapoznała się z treścią aktu własności ziemi z dnia 16 marca 1974 roku, (...), w toku sprawy toczącej się przed Sądem Rejonowym w Sandomierzu pod sygn. akt VI Ns 88/14, zaś H. G. odwoływała się do dokumentacji zgromadzonej w aktach Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W..

W sprawie o sygn. akt I Ns 318/97 Sąd Rejonowy w Staszowie przeprowadził dowód m.in. z dokumentu w postaci wskazanego wcześniej aktu własności ziemi, wydanego na rzecz L. S., który znajduje się w aktach tej sprawy (k.13, 20). Powoływanie się zatem przez A. W. na ten dokument jako podstawę, której nie mogła powołać w poprzednim postępowaniu, uzasadniającą zmianę postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, jest całkowicie chybione. Fakt, że wnioskodawczyni – jak twierdzi – nie zapoznała się wówczas z tym dowodem nie ma tu żadnego znaczenia. Niezależne od tego, w sprawie o stwierdzenie nabycia spadku sąd, orzekając o dziedziczeniu gospodarstwa rolnego, nie określa w postanowieniu ani numerów poszczególnych działek tworzących gospodarstwo, ani nie wskazuje, czy spadkodawca był właścicielem nieruchomości wchodzących w jego skład, czy też przysługiwał mu jedynie udział we współwłasności. Bezpodstawne jest zatem twierdzenie, że kwestionowane postanowienie jest błędne, gdyż nie zawiera stwierdzenia, że w skład spadku po L. S. wchodzi jedynie udział we współwłasności gospodarstwa rolnego.

Podobnej ocenie podlegała argumentacja przedstawiona przez apelujące w zakresie, w jakim kwestionowały one prawidłowość ustaleń poczynionych w sprawie o stwierdzenie nabycia spadku odnośnie uprawnień poszczególnych spadkobierców do dziedziczenia gospodarstwa rolnego. Zarzut ten powinny one bowiem podnosić w sprawie o sygn. akt I Ns 318/97, gdyż nie było ku temu żadnych obiektywnych przeszkód, tym bardziej, że we wniosku A. W. powoływała się na świadectwo z dnia 28 czerwca 1987 roku, potwierdzające uzyskanie przez J. S. tytułu wykwalifikowanego rolnika, podnosząc, iż nie wskazuje ono praw uczestnika do dziedziczenia gospodarstwa rolnego na datę otwarcia spadku po L. S.. Dokument ten również został ujawniony w poprzedniej sprawie, a zatem nie stanowi nowej, nieznanej dotychczas okoliczności. Z kolei dokumenty w postaci oświadczenia H. G. z dnia 25 lipca 1997 roku, złożonego w postępowaniu administracyjnym prowadzonym przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W. oraz w formie pisemnych zeznań dwóch świadków z tego samego dnia, na które powoływała się uczestniczka (k. 29a), powstały i były jej znane jeszcze przed wszczęciem postępowania w sprawie o sygn. akt I Ns 318/97 (k.2 tych akt), a zatem nie ma żadnych podstaw do przyjęcia, że nie mogła ona powołać się na te dokumenty w poprzednim postępowaniu dla wykazania swoich ewentualnych uprawnień do dziedziczenia gospodarstwa rolnego po rodzicach. Wskazywanie na takie dowody dopiero po kilkunastu latach od prawomocnego zakończenia sprawy o stwierdzenie nabycia spadku nie może skutkować wzruszeniem prawomocnego orzeczenia. Postępowanie o uchylenie lub zmianę stwierdzenia nabycia spadku nie może być wykorzystywane jako środek do usunięcia skutków bezczynności, czy wręcz błędów uczestnika w poprzednim postępowania.

Wynikający z art. 670 k.p.c. obowiązek sądu badania z urzędu, kto jest spadkobiercą, w postępowaniu wszczętym na podstawie art. 679 k.p.c. istnieje jedynie w zakresie wyznaczonym przez dopuszczalną podstawę żądania zmiany prawomocnego postanowienia. Innymi słowy, obowiązek taki istnieje o tyle, o ile wniosek uczestnika poprzedniego postępowania spełnia wymogi z art. 679 § 1 zdanie drugie k.p.c. (por. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 21 grudnia 2011 roku, IV CSK 199/11, LEX nr 1131131 i z dnia 14 października 2009 roku, V CSK 118/09, LEX nr 564983).

Mając to na uwadze, oddalono obie apelacje jako bezzasadne na podstawie art. 385 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

SSO C. Klepacz SSO M. Bajor-Nadolska SSO Sł. Buras