Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 lutego 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Mirosław Godlewski (spr.)

Sędziowie: SSA Jacek Zajączkowski

SSA Anna Szczepaniak-Cicha

Protokolant: st.sekr.sądowy Patrycja Stasiak

po rozpoznaniu w dniu 11 lutego 2015 r. w Łodzi

sprawy S. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w T.

o emeryturę,

na skutek apelacji organu rentowego

od wyroku Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim

z dnia 2 kwietnia 2014 r., sygn. akt: V U 1061/12;

1.zmienia zaskarżony wyrok w ten tylko sposób, że przyznaje S. K. prawo do emerytury od dnia 1 stycznia 2013 r.;

2. oddala apelację w pozostałej części.

Sygn. akt III AUa 690/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 13 września 2012 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił S. K. prawa do emerytury wobec nie spełnienia przesłanki stażu szczególnego.

W odwołaniu od powyższej decyzji S. K. wniósł o jej zmianę, zaliczenie do okresu pracy w szczególnych warunkach spornego okresu zatrudnienia od 5 maja 1976 roku do 31 grudnia 1998 roku i przyznanie prawa do emerytury.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania.

Wyrokiem z dnia 2 kwietnia 2014 roku Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał S. K. prawo do emerytury od dnia 1 sierpnia 2012r.

Sąd Okręgowy ustalił, że S. K., urodzony (...), w dniu 27 sierpnia 2012 roku złożył wniosek o emeryturę. Wnioskodawca legitymował się na dzień 1 stycznia 1999r. okresem ubezpieczenia w łącznym wymiarze 29 lat, 10 miesięcy i 10 dni, nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego i nie pracuje. Organ rentowy do okresu pracy w warunkach szczególnych wnioskodawcy nie zaliczył żadnego okresu zatrudnienia.

W okresie od dnia 5 maja 1976 roku do dnia 17 grudnia 2001 roku S. K. był zatrudniony na podstawie umowy o pracę w Zakładach (...) Spółce Akcyjnej w T. (do dnia 22 sierpnia 1995 roku w (...) Zagładach Graficznych) w pełnym wymiarze czasu pracy.

Przez cały okres zatrudnienia w Zakładach (...) Spółce Akcyjnej w T., a więc przez okres od 5 maja 1976 roku do 17 grudnia 2001 roku S. K. pracował jako elektryk – konserwator.

Zakłady (...) Spółka Akcyjna w T. (poprzednio (...) Zakłady (...)) zajmowały się produkcją (drukowaniem) przede wszystkim akcydensów (samoistnych druków w postaci jednej kartki papieru o charakterze użytkowym lub okolicznościowym w postaci na przykład afiszów, cenników, katalogów, obwieszczeń, wizytówek, formularzy, blankietów, znaczków, ulotek) oraz w mniejszym zakresie książek. Wnioskodawca pracował w systemie 3 zmianowym w dziale utrzymania ruchu. Na każdej zmianie był jeden elektromonter - konserwator, do którego obowiązków należało zapewnienie ciągłości działania maszyn znajdujących się drukarni. Wszystkie maszyny wyposażone były w silniki, nawet kilka i często ulegały różnego rodzaju awariom. Obecność elektryka-konserwatora była niezbędna w drukarni do obsługi tych maszyn drukarskich oraz wykonania szybkiej naprawy, aby zapewnić ciągłość pracy drukarni. Z uwagi na istniejącą wówczas technologię produkcji w drukarni znajdowało się bardzo wiele różnego rodzaju maszyn i urządzeń. W ówczesnym czasie drukowanie polegało na tym, że formę składano z czcionek ołowianych i w maszynie linotyp odlewano cały wiersz i składano daną formę. Przetapianie czcionek (ołowiu) aby wykonać następne formy dokonywane było w piecu. Ponadto znajdowały się takie maszyny jak: falcerka służąca do złamywania arkuszu papieru w celu osiągnięcia docelowego formatu i liczby stron składki, liniarka tłocząca wzór w zeszytach czy krajarka a więc gilotyna służąca do cięcia ułożonych wielowarstwowo zadrukowanych lub niezadrukowanych arkuszy papierów oraz typowe maszyny drukarskie zajmujące się samym drukowanie w ilości 22 sztuk.

Wnioskodawca swoją pracę polegającą na dokonywaniu konserwacji, napraw oraz usuwaniu awarii maszyn znajdujących się w drukarni i wykorzystywanych w całym procesie technologicznym drukowania wykonywał bezpośrednio na hali produkcyjnej. Nie przenosił maszyn do warsztatu, w którym znajdowały się tylko narzędzia oraz części maszyn. Swoje obowiązki wykonywał na hali, gdzie pracowali drukarze, zecerzy (operatorzy składarki linotypowej), falcerzy, liniarze czy introligatorzy. Wnioskodawca dbał, aby wszystkie maszyny na których pracowali w/w pracownicy były sprawne. Do innych prac nie był kierowany. Nigdy nie pracował faktycznie wyłącznie tylko jako elektryk. Pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Zakłady (...) Spółka Akcyjna w T. wystawiły wnioskodawcy w dniu 10 sierpnia 2012 roku świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach, w którym wskazano, że w okresie zatrudnienia, tj. od 5 maja 1976 roku do 17 grudnia 2001 roku, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace polegające na sprawowaniu kontroli międzyoperacyjnej, kontroli jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe są wykonywane prace wymienione w wykazie (Dział XIV pkt 24) na stanowisku elektryk, elektromonter, elektromonter - konserwator, elektryk - konserwator – na stanowiskach pracy, na których prace wykonywane są stale i bezpośrednio w szczególnych warunkach (przy przekroczeniu higienicznych norm pracy) wymienionym w dziale XIII poz. 23 pkt 1 wykazu A stanowiącego załącznik nr 1 do zarządzenia nr 26 Ministra Kultury i Sztuki z dnia 1 lipca 1983 roku w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu kultury i sztuki.

Praca S. K. w okresie od 1 maja 1984 roku do 17 grudnia 2001 roku na stanowisku elektryka/elektromontera – konserwatora jest pracą w warunkach szczególnych, bowiem z uwagi na specyfikę organizacji pracy drukarni, konserwacji i przeglądy techniczne maszyn i urządzeń poligraficznych, które odbywają się na halach produkcyjnych, była pracą o której mowa w dziale XIV poz. 25 wykazu A stanowiącego załącznik do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku – bieżąca konserwacja agregatów i urządzeń na oddziałach będących w ruchu.

W konsekwencji powyższych ustaleń Sąd Okręgowy stwierdził, że odwołanie zasługuje na uwzględnienie. S. K. przysługuje prawo do emerytury przewidzianej w art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 153 z 2009r., poz. 1227 – tekst jednolity późn. zm.), ponieważ legitymuje się on wymaganym 15 – letnim okresem pracy w szczególnych warunkach. W ocenie Sądu, przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe potwierdziło, fakt wykonywania przez odwołującego pracy w szczególnych warunkach w Zakładach (...) Spółce Akcyjnej w T. (wcześniej (...) Zagłady Graficzne) od 5 maja 1976 roku do 31 grudnia 1998 roku, tj. 22 lata, 7 miesięcy i 26 dni, na stanowiskach: elektryk, elektromonter, elektromonter - konserwator, elektryk – konserwator, polegającej na sprawowaniu bieżącej konserwacji oraz dokonywaniu napraw urządzeń i maszyn znajdujących się w drukarni - wykaz A dział XIV pkt 25 przepisów ogólnych rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.) Wnioskodawca pracując w dziale utrzymania ruchu sprawował stały nadzór nad maszynami służącymi do szeroko pojętego drukowania. Zajmował się konserwacją i naprawianiem maszyn w przypadku awarii. Swoją pracę wykonywał na oddziałach produkcyjnych będących w ruchu, na których pracowały osoby pracujące przy: linotypach, zajmujące się odlewaniem wierszy z form złożonych z czcionek ołowianych oraz ponownym przetapianiem czcionek, falcerkach służących do złamywania arkuszy papierów, liniarkach tłoczących wzór, krajarkach oraz typowych maszynach drukarskich. Praca w przemyśle poligraficznym jest zaliczana do pracy wykonywanej w szczególnych warunkach zgodnie z wykazem A dział XI będącym załącznikiem do rozporządzenia Rady Ministrów. Wśród prac wymienionych w dziale XI jako prace szczególne mieszczą się prace polegające na produkcji oraz obróbce materiału zecerskiego i form drukowych ze stopu drukarskiego (poz.1), bezpośredniej obsłudze aparatów reprodukcyjnych w drukarniach oraz produkcji i obróbce drukarskich form kopiowych i form drukowych (poz.3), drukowaniu (poz. 4), bezpośredniej obsłudze maszyn i urządzeń do składania (łamania) arkuszy papieru, krajania papieru i wyrobów poligraficznych oraz do oprawy wyrobów poligraficznych w drukarniach (poz.5). Skoro zatem wnioskodawca w spornym okresie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy – jak wykazało postępowanie dowodowe – sprawował bieżącą konserwację agregatów i urządzeń na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie tj. prace wymienione w dziale XI poz. 1, 3, 4 i 5, to jego pracę należy uznać za pracę wykonywaną w szczególnych warunkach zgodnie z wykazem A dział XIV poz. 25. Wnioskodawca cały czas w w/w okresach był bowiem narażony tak jak i pracownicy pracujący przy drukowaniu akcydensów i książek na szkodliwe warunki pracy. Tym samym odwołujący legitymuje się okresem pracy w szczególnych warunkach w wymiarze ponad 15 lat i spełnił wszystkie przesłanki do przyznania żądanej emerytury, a zgodnie z art. 129 ust. 1 cytowanej wyżej ustawy świadczenie to przysługuje od 1 sierpnia 2012r., to jest od pierwszego dnia w którym złożył wniosek o emeryturę. Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy w oparciu o art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł, jak w sentencji wyroku.

Apelację od wyroku w całości wywiódł organ rentowy, zarzucając rażące naruszenie przepisów prawa materialnego, a w szczególności 184 i art. 32 ust. 1, 2 i 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz.1227 z p. zm.) w zw. z § 4 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. we sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 z p. zm.) przez błędne przyznanie wnioskodawcy prawa do emerytury od dnia 1 sierpnia 2012r., podczas gdy wnioskodawca nie ma prawa do emerytury, gdyż nie spełnia warunków do jej przyznania.

Wskazując na powyższe organ rentowy wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania.

Zdaniem apelującego Sąd Okręgowy błędnie uznał, że skoro wnioskodawca zajmował się konserwacją i naprawą maszyn w przypadku awarii i prace te wykonywał na oddziałach produkcyjnych w ruchu w sąsiedztwie stanowisk pracy, na których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie A w dziale XI poz. 1, 3, 4 i 5, to pracę wnioskodawcy należy uznać za pracę wykonywaną w szczególnych warunkach zgodnie z wykazem A dział XIV poz. 25. Sąd Okręgowy uwzględnił bowiem faktu, że wnioskodawca nie wykonywał prac, o których mowa w dziale XI poz. 1, 3, 4 i 5 wykazu. Sąsiedztwo stanowisk nie daje podstaw do uznania stanowisk nie wymienionych w wykazie jako stanowisk, na których praca wykonywana jest w szczególnych warunkach tylko dlatego, że znajdują się w sąsiedztwie stanowisk, na których praca jest pracą wykonywaną w szczególnych warunkach. Prace wykonywane przez wnioskodawcę obejmowały tylko te prace, które należały do jego stanowiska i nie obejmowały czynności innego pracownika znajdującego się w bezpośredniej bliskości. Natomiast opinia biegłego, która częściowo stała się podstawą do wydania wyroku jest lakoniczna i świadczy o braku znajomości przepisów dotyczących pracy w warunkach ogólnych. Uznanie zatem przez Sąd Okręgowy spornych okresów pracy jako wykonywanej szczególnych warunkach uprawniających do wcześniejszej emerytury i przyznanie wnioskodawcy prawa do emerytury nie znajduje uzasadnienia w prawie.

Apelujący podniósł również, że S. K. składając w dniu 27 sierpnia 2012 r. wniosek o przyznanie prawa do emerytury podał, że pozostaje w zatrudnieniu w firmie (...) w T.. Pomimo tej informacji zawartej we wniosku Sąd Okręgowy przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury od dnia 1 sierpnia 2012r., czym naruszył przepis art. 184 ust 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 2012r.

W odpowiedzi na apelację ubezpieczony wniósł o jej oddalenie.

Na rozprawie apelacyjnej w dniu 11 lutego 2015r. S. K. oświadczył, że w dacie składania wniosku o emeryturę do nadal pozostaje w stosunku pracy.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Wyrok Sądu Okręgowego podlega zmianie jedynie w zakresie daty początkowej nabycia przez wnioskodawcę prawa do emerytury.

Zasadnie organ rentowy podniósł w apelacji, że S. K. składając wniosek o emeryturę w dniu 27 sierpnia 2012r. nie rozwiązał stosunku pracy z dotychczasowym pracodawcą. W stosunku zatrudnienia ubezpieczony pozostaje do dnia dzisiejszego. Sąd Okręgowy zmieniając zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych przyznał wnioskodawcy, na podstawie art. 184 w związku z art. 129 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 153 z 2009r., poz. 1227 – tekst jednolity z późn. zm.), prawo do emerytury od pierwszego dnia miesiąca, w którym złożono wniosek o świadczenie, tj. od 1 sierpnia 2012r. Uwadze Sądu I instancji umknął jednak fakt, że w niniejszej sprawie wniosek dotyczył przyznania prawa do emerytury na podstawie art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, który w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2012r. odmiennie niż art. 129 ust. 1 regulował datę początkową nabycia prawa do emerytury. Warunkiem koniecznym przyznania prawa do wcześniejszej emerytury było rozwiązanie stosunku pracy. Oznaczało to, że dopóki nie nastąpiło rozwiązanie stosunku pracy, to prawo do emerytury nie powstało. Zmiana przepisu art. 184 ust. 2 cyt. wyżej ustawy nastąpiła od 1 stycznia 2013r. i od tej daty osoba pozostająca w ubezpieczeniu i zatrudnieniu może nabyć prawo do emerytury w obniżonym wieku. W związku z powyższym, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok w ten tylko sposób, że przyznał S. K. prawo do emerytury od 1 stycznia 2013r., o czym orzeczono jak w punkcie 1 sentencji.

W pozostałym zakresie apelacja jest bezzasadna i jako taka podlega oddaleniu.

Sąd I instancji ustalił pełny, wystarczający do dokonania subsumcji stan faktyczny, który wskazywał, że w całym czasie zatrudnienia w Zakładach (...) S.A. w T. w okresie od dnia 5 maja 1976r. do dnia 31 grudnia 1998r., a więc przez okres ponad 15 lat stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace polegające na sprawowaniu bieżącej konserwacji oraz dokonywaniu napraw urządzeń i maszyn znajdujących się w drukarni, o których mowa w dziale XIV poz. 25 wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Organ rentowy nie zgłosił w apelacji żadnych zarzutów procesowych. Z art. 378 § 1 k.p.c. wynika zaś zakaz wykraczania przez sąd drugiej instancji poza granice apelacji, które wyznaczone są wnioskami i zarzutami apelującego. Jeżeli w apelacji strona nie zarzuca naruszenia prawa procesowego Sąd Apelacyjny nie ma podstaw do dokonywania własnych ustaleń i innej oceny stanu faktycznego niż sąd I instancji /por. postanowienie SN z 25 listopada 2010r., I CSK 704/09, L.; wyrok SN z 10 lutego 2012r., II CSK 195/11, L./. Tym samym Sąd Apelacyjny rozpatrywał przedmiotową apelację w kontekście zgłoszonych w niej zarzutów dotyczących naruszenia prawa materialnego, przyjmując stan faktyczny przyjęty przez Sąd Okręgowy, a skoro ten stan jest pełny, to nie ma podstaw do zakwestionowania dokonanej przez Sąd Okręgowy oceny zastosowanych przepisów prawa materialnego. Wskazane zaś prawo materialne zastosowane zostało przez sąd pierwszej instancji prawidłowo. W stanie faktycznym nie występuje problem wykonywania prac w bezpośrednim sąsiedztwie stanowisk na których wykonywana jest praca w szczególnych warunkach lecz mamy do czynienia, jak to ustalił sąd pierwszej instancji, z pracą polegającą na bieżącej konserwacji agregatów i urządzeń na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie. Pracą, która ujęta jest w wykazie prac różnych (dotyczy wszystkich branż). Skoro organ rentowy ustaleń faktycznych sądu, dotyczących szczególnego charakteru pracy wykonywanych jako podstawowe na oddziałach będących w ruchu, na których wnioskodawca dokonywał bieżącej konserwacji agregatów i urządzeń nie kwestionował, to argumenty apelacji negujące stanowisko sądu nie może zostać uznane za zasadne. A., wnioskując w oparciu o treść motywacji uzasadnienia apelacji, zdaje się nie dostrzegać tego, że w wykazie A zawierającym wykaz branżowo stanowiskowy, zamieszczony został dział XIV zatytułowany prace różne, dział który wskazuje prace wykonywanie, których niezależnie w jakiej branży daje uprawienia do nabycia emerytury w obniżonym wieku.

Dochodząc do powyższych konstatacji Sąd Apelacyjny z mocy art. 385 k.p.c. w pozostałej części apelację oddalił, orzekając jak w punkcie 2 sentencji.

Przewodniczący: Sędziowie: