Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 8 marca 2013 roku

Sąd Okręgowy w Suwałkach I Wydział Cywilny w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 27 lutego 2013 roku w Suwałkach

na rozprawie

sprawy z wniosku M. B.

z udziałem T. B. (1)

o podział majątku

na skutek apelacji wnioskodawczyni M. B. i uczestnika postępowania T. B. (1)

od postanowienia Sądu Rejonowego w Suwałkach

z dnia 20 listopada 2012r., sygn. akt I Ns 61/11

p o s t a n a w i a:

1.  Zmienić zaskarżone postanowienie w pkt. I i II nadając im następującą treść:

I.  Dokonać podziału majątku wspólnego wnioskodawczyni M. B. i uczestnika postępowania T. B. (1) w skład którego wchodzi:

- Spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego położonego w S. przy ulicy (...) o pow. 48,38m kw znajdującego się w zasobach (...) Spółdzielni Mieszkaniowej w S. wraz z wkładem mieszkaniowym o wartości 54.286 zł;

- meble pokojowe Forte o wartości 2.500 zł

- meble dziecięce o wartości 300 zł

- pralka C. o wartości 400 zł

- laptop A. i drukarka L. o wartości 1.200 zł

- samochód osobowy V. (...) o numerze rejestracyjnym (...) owartości 24.600 zł

w ten sposób, że wyżej wymienione składniki majątkowe przyznać na wyłączną własność uczestnika postępowania T. B. (1);

II.  Tytułem spłaty zasądzić od uczestnika postępowania T. B. (1) na rzecz wnioskodawczyni M. B. kwotę 24.285 zł płatną w terminie 3 – miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia.

2.  Uchylić pkt. III i IV zaskarżonego postanowienia, zaś pkt. V i VI nadać odpowiednio numery III i IV.

3.  Oddalić apelacje wnioskodawczyni i uczestnika postępowania w pozostałej części.

4.  Ustalić, że koszty postępowania odwoławczego uczestnicy postępowania ponoszą we własnym zakresie.

Sygn. akt: I. Ca. 32/13

UZASADNIENIE

Wnioskodawczyni M. B. wniosła o podział majątku dorobkowego swego i swego byłego męża T. B. (1). Jako preferowany sposób podziału majątku wskazała, aby wchodzące w skład majątku składniki majątkowe podzielić w naturze poprzez przyznanie szczegółowo określonych we wniosku rzeczy na jej rzecz oraz na rzecz uczestnika postępowania za jednoczesną dopłatą na jej rzecz w wysokości odpowiadającej równowartości jej udziału w majątku dorobkowym.

Uczestnik postępowania T. B. (1) przychylił się do wniosku o podział majątku co do zasady. Jednocześnie zakwestionował wskazania wnioskodawczyni co do wartości niektórych składników majątku dorobkowego. Dodatkowo zażądał rozliczenia „długu” zaciągniętego przez wnioskodawczynię jako nie związanego z potrzebami rodziny, który to dług uczestnik postępowania spłacił z dochodów z wynagrodzenia za pracę po powrocie z zagranicy.

Postanowieniem z dnia 20 listopada 2012 r. w sprawie o sygn. akt: I. Ns. 61/11 Sąd Rejonowy w Suwałkach dokonał częściowego podziału majątku wspólnego wnioskodawczyni M. B. i uczestnika postępowania T. B. (1), w skład którego wchodzi: spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego, położone w S. przy ulicy (...), o powierzchni 48,38 m2, znajdujące się w zasobach (...) Spółdzielni Mieszkaniowej w S., wraz z wkładem mieszkaniowym o wartości rynkowej 168.801,00 zł, meble pokojowe Forte o wartości 2.500,00 złotych, meble dziecięce o wartości 300,00 zł; pralka C. o wartości 400,00 zł; laptop A. i drukarka L. o wartości 1.200,00 złotych; samochód osobowy marki V. (...) o nr rej (...) o wartości 24.600,00 zł - w ten sposób, że składniki majątkowe opisane w pkt 1-5 przyznał na rzecz wnioskodawczyni M. B., zaś składnik majątkowy opisany w pkt 6 przyznał na rzecz uczestnika postępowania T. B. (1) (pkt I). Tytułem spłaty zasądził od M. B. na rzecz uczestnika postępowania T. B. (1) kwotę 127.618,00 złotych, płatną w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia (pkt II). Nakazał uczestnikowi postępowania T. B. (1) opuszczenie i opróżnienie z rzeczy lokalu mieszkalnego, położonego w S. przy ulicy (...) w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia (pkt III). Nie przyznał uczestnikowi postępowania prawa do lokalu socjalnego (pkt IV). Ustalił, iż zainteresowani ponoszą koszty związane ze swym udziałem w sprawie (pkt V). Odstąpił od obciążania zainteresowanych brakującymi wydatkami w sprawie (pkt VI).

Powyższe orzeczenie zapadło w oparciu o następujące ustalenia faktyczne i prawne:

Sąd Rejonowy uznał, iż w niniejszej sprawie znajdą zastosowanie przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego w brzmieniu obowiązującym po dniu 20 stycznia 2005 r., albowiem wspólność ustawowa zainteresowanych ustała dnia 21 października 2010 roku. Uwzględniając zakres czasowy trwania wspólności majątkowej między zainteresowanymi Sąd Rejonowy uznał, że majątek dorobkowy stanowią składniki majątkowe, tj.: spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego, położone w S. przy ulicy (...), o powierzchni 48,38 m2, znajdujące się w zasobach (...) Spółdzielni Mieszkaniowej w S., wraz z wkładem mieszkaniowym o wartości rynkowej 168.801,00 zł, meble pokojowe Forte o wartości 2.500,00 złotych, meble dziecięce o wartości 300,00 zł; pralka C. o wartości 400,00 zł; laptop A. i drukarka L. o wartości 1.200,00 złotych; samochód osobowy marki V. (...) o nr rej (...) o wartości 24.600,00 zł. Odnosząc się szczegółowo do przynależności samochodu osobowego marki V. (...), Sąd Rejonowy wskazał, że pojazd ten został zakupiony w dniu 2 czerwca 2009 roku, a więc w czasie, gdy zainteresowani pozostawali w ustroju wspólności majątkowej małżeńskiej. Jakkolwiek część pieniędzy (19.000 zł) na zakup pojazdu pochodziła od rodziców T. B. (1), to w ocenie Sądu Rejonowego nie można przyjąć, iż w tym zakresie miała miejsce darowizna na rzecz uczestnika. Za powyższym wnioskiem przemawia fakt, że w roku 2009 małżeństwo zainteresowanych było zgodne, przekazanie środków finansowych wynika z samych zeznań matki uczestnika postępowania – C. B., poza tym z zeznań świadka T. B. (2) wynika, iż środki pieniężne były w istocie pożyczką, a nie darowizną (umowy darowizny sporządzono dla celów podatkowych). W tych warunkach Sąd I instancji uznał, że samochód V. (...) stanowi składnik majtku wspólnego.

Co do wartości poszczególnych składników majątkowych Sąd Rejonowy oparł się na opinii biegłego A. T., a także na zgodnych stanowiskach zainteresowanych, którzy określili wartość mebli na kwotę 2.500,00 zł, pralki na kwotę 400,00 złotych oraz mebli dziecięcych na kwotę 300,00 zł. Wartość zestawu komputerowego Sąd ustalił na podstawie rachunku przedłożonego przez uczestnika postępowania na kwotę 1.200,00 złotych. Wartość samochodu została określona w oparciu o opinię biegłego według stanu z dnia ustania wspólności majątkowej małżeńskiej, zaś według cen z daty sporządzania opinii, czyli nie uwzględniając szkody w pojeździe, która miała miejsce po ustaniu wspólności majątkowej.

Odnosząc się do wniosku T. B. (1) w kwestii jego nakładu pochodzącego z majątku osobistego na majątek dorobkowy w postaci wkładu mieszkaniowego dotyczącego spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego, położonego w S. przy ulicy (...), Sąd Rejonowy wskazał, że z akt spółdzielczych wynika, że T. B. (1) w dniu 12 grudnia 2000 roku uzyskał przydział lokatorskiego prawa do lokalu położonego w S. przy ulicy (...) o powierzchni 33,83 m ² – wówczas nie pozostawał on w związku małżeńskim z M. B.. Następnie, w dniu 30 lipca 2004 roku Zarząd (...) Spółdzielni Mieszkaniowej w S. wyraził zgodę na zamianę mieszkań na lokal położony w S. przy ulicy (...), czego konsekwencją było zawarcie umowy lokatorskiego spółdzielczego prawa do lokalu położonego w S. przy ulicy (...), o powierzchni 48,38 m2. Przyjmując zatem, iż cała kwota wkładu mieszkaniowego stanowiącego majątek wspólny to 18.436,68 zł, a kwota 11.791,14 zł to środki stanowiące majątek osobisty uczestnika postępowania T. B. (1), Sąd przyjął, że nakład uczestnika postępowania w prawie do lokalu wynosił 63,95%, a wartość jego nakładu poczynionego z jego majątku odrębnego na wspólny określił na kwotę 107.436,00 zł (168.000,00 zł x 63,95%). Skoro więc spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu zostało przyznane wnioskodawczyni, Sąd Rejonowy obliczając wartość majątku wspólnego w ogólnej wartości majątku odjął kwotę 107.436,00 zł.

Co do rozdysponowania poszczególnych składników majątkowych Sąd Rejonowy miał na względzie zgodny wniosek zainteresowanych, zaś co do prawa do lokalu przyznał go wnioskodawczyni, kierując się tym, iż M. B. swoje centrum życiowe umiejscawia w S., a jej wyjazd do Niemiec ma charakter tymczasowy i jedynie zarobkowy, poza tym za powyższym wnioskiem przemawia dobro małoletnich dzieci, których miejsce zamieszkania znajduje się przy wnioskodawczyni.

Sąd Rejonowy wskazał również, że uczestnik postępowania nie wykazał, aby spłacił zobowiązania zaciągnięte przez wnioskodawczynię na łączną kwotę 20.513,60 złotych.

W konsekwencji Sąd Rejonowy ustalił wartość czystą majątku wspólnego zainteresowanych na kwotę 89.564,00 zł. Zatem udziały każdego z zainteresowanych zamykają się w kwotach po 44.782,00 złotych. W wyniku podziału majątku wnioskodawczyni otrzymała w naturze składniki majątkowe o wartości 6.4964,00 złotych, zaś uczestnik postępowania – o wartości 24.600 zł. W tym względzie wnioskodawczyni winna uczestnikowi postępowania zwrócić kwotę 20.182,00 zł tytułem dopłaty oraz kwotę 107.436,00 zł stanowiącej nakład uczestnika postępowania z majątku odrębnego na majątek wspólny.

Termin spłaty Sąd Rejonowy określił na 6 miesięcy poczynając od dnia uprawomocnienia się orzeczenia. W ocenie Sądu okres ten pozwali wnioskodawczyni na zgromadzenie środków pieniężnych, i jednocześnie zabezpieczy interes ekonomiczny uczestnika postępowania. Konsekwencją zaś przyznania prawa do lokalu wnioskodawczyni jest nakazanie opuszczenia lokalu przez uczestnika postępowania.

Apelację od powyższego postanowienia wniosła wnioskodawczyni M. B. oraz uczestnik postępowania T. B. (1).

Wnioskodawczyni zarzuciła Sądowi I instancji:

1.  naruszenie art. 328 § 2 k.p.c., art. 316 § 1 k.p.c. , art. 233 § 1 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c. oraz art. 567 § 1 i § 3 k.p.c. wskutek:

a)  dowolnego ustalenia, że wartość rynkowa spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego nr (...) w budynku mieszkalnym nr (...) przy ulicy (...) w S. wynosi kwotę 168.801,00 zł, w sytuacji, kiedy wskazana wartość jest ceną rynkową nabycia prawa własności tego lokalu i przy bezspornej okoliczności, że na dzień 21 października 2010 r. zgromadzony przez strony wkład mieszkaniowy wynosi 32,16 % wartości rynkowej lokalu w przypadku ustanowienia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu,

b)  przyznanie wnioskodawczym laptopa i drukarki w sytuacji, kiedy tych składników domagał się uczestnik postępowania na co zgodę wyrażała wnioskodawczyni,

2.  pominięcie w ocenie prawnej art. 15e ust. 1 i ust. 2 ustawy z dnia 26 października 1995 r. o niektórych formach popierania budownictwa mieszkaniowego (tekst jednolity Dz. U. z 2000 r., nr 98, poz. 1070 ze zm.).

Wskazując na powyższe, wniosła o:

1.  zmianę postanowienia w zaskarżonych częściach pkt I i II w ten sposób, że: ustalić, że w skład majątku wspólnego stron wchodzą: spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego nr (...) w budynku mieszkalnym nr (...) przy ulicy (...) w S. o wartości rynkowej 54.286 zł, meble pokojowe Forte o wartości 2.500 zł, meble dziecięce o wartości 300 zł, pralka C. o wartości 400 zł, laptop A. i drukarka L. o wartości 1.200 zł i samochód osobowy marki V. (...) o nr rej. (...) o wartości 24 600 zł – o łącznej wartości 83.286 zł, przy czym nakład uczestnika postępowania z majątku odrębnego wynosi kwotę 34.716 zł i składniki opisane w pkt 1-4 przyznać na rzecz M. B., zaś składniki opisane w pkt 5-6 przyznać na rzecz uczestnika postępowania T. B. (1). Tytułem dopłaty zasądzić od wnioskodawczyni na rzecz uczestnika postępowania kwotę 33.201 zł, płatną w dwóch ratach, przy czym pierwsza rata w kwocie 10.000 zł, płatna w terminie 6 miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia, zaś druga rata w kwocie 23.201 zł płatna w terminie 18 miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia.

2.  zasądzenie od uczestnika postępowania na jej rzecz zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Uczestnik postępowania T. B. (1) w wywiedzionej przez siebie apelacji zaskarżył postanowienie:

1.  pkt I ust. 1 w zakresie dotyczącym ustalenia wartości rynkowej nieruchomości,

2.  pkt I ust. 6 w zakresie dotyczącym ustalenia, że w skład majątku wspólnego wchodzi samochód osobowy marki V. (...) o nr rej (...) o wartości 24.600 zł,

3.  pkt II w zakresie dotyczącym ustalenia wysokości należnej spłaty,

4.  pkt III w zakresie nakazania uczestnikowi postępowania T. B. (1) opuszczenia i opróżnienia z rzeczy lokalu mieszkalnego położonego w S. przy ul. 11 listopada 11/70 w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia.

Powyższemu orzeczeniu zarzucił:

1.  mające wpływ na treść rozstrzygnięcia naruszenie prawa procesowego, a mianowicie art. 233 k.p.c. poprzez błędne ustalenie, że wkład mieszkaniowy spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego położonego w S., przy ul. (...) o powierzchni 48,38 m ² ma wartość rynkową 168.801,00 zł, podczas gdy stosownie do treści przepisu art. 11 ust. 2[2] ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (tekst jednolity: Dz. U. 2003 r. Nr 119 poz. 1116 ze zm) wynika, że dokonując wyceny nieruchomości z wartości rynkowej lokalu potrąca się przypadającą na dany lokal część zobowiązań spółdzielni związanych z budową, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1, w tym w szczególności niewniesiony wkład mieszkaniowy; jeżeli spółdzielnia skorzystała z pomocy uzyskanej ze środków publicznych lub z innych środków, potrąca się również nominalną kwotę umorzenia kredytu lub dotacji, w części przypadającej na ten lokal oraz kwoty zaległych opłat, o których mowa w art. 4 ust. 1, a także koszty określenia wartości rynkowej lokalu,

2.  mające wpływ na treść rozstrzygnięcia naruszenie prawa procesowego, a mianowicie art. 233 k.p.c. poprzez błędne ustalenie, że kwota 19.000 zł przeznaczona na zakup pojazdu marki V. (...), a przekazana przez rodziców T. B. (1) nie stanowiła darowizny uczynionej na jego wyłączną rzecz, podczas gdy z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika odmiennie,

3.  mający wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia błąd w ustaleniach faktycznych polegający na uznaniu, że wnioskodawczyni M. B. swe centrum życiowe znajduje w S., a jej wyjazd do Niemiec ma charakter jedynie tymczasowy, podczas gdy wnikliwa ocena materiału dowodowego prowadzi do wniosku, że wyjazd wnioskodawczyni ma charakter stały, ponadto z dowodów zgromadzonych w sprawie nie wynika, by wnioskodawczyni była w stanie podołać obowiązkowi spłaty uczestnika postępowania,

4.  naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolną a nie swobodną ocenę zebranego materiału dowodowego, a polegającą na przyjęciu, że darowizny dokonane przez T. i C. B. zostały dokonane na rzecz obu stron, podczas gdy jak wynika z tegoż materiału dowodowego, darowizny uczynione były tylko na rzecz uczestnika postępowania, a samochód nabyty z tych środków stanowi majątek osobisty T. B. (1),

5.  naruszenie art. 328 § 2 k.p.c. poprzez brak w uzasadnieniu postanowienia wskazania przyczyn, dla których odmówił wiarygodności dowodom w postaci umów darowizny, podczas gdy umowy jednoznacznie wskazują zarówno osobę obdarowanego - uczestnika postępowania i cel na jaki środki zostały przekazane.

Mając na uwadze powyższe, wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia Sądu I instancji i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Obie apelacje zasługiwały na uwzględnienie, ale jedynie częściowo.

Przed przystąpieniem do szczegółowej oceny argumentów podniesionych przez skarżących podkreślić należy, że Sąd II instancji rozpoznaje sprawę w granicach apelacji (art. 378 § 1 k.p.c.). Stąd też przedmiotem rozważań Sądu Okręgowego stała się jedynie ocena prawna w granicach podniesionych przez skarżących we wniesionych przez nich środkach zaskarżenia.

Analizując niniejszą sprawę w kontekście podniesionych zarzutów skarżących, a także dokonując oceny materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, Sąd Okręgowy podziela ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd I instancji jedynie w zakresie ustalenia katalogu składników majątkowych wchodzących w skład majątku wspólnego zainteresowanych oraz ich wartości, z wyjątkiem wartości spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego. Brak jest też podstaw do zaakceptowania sposobu podziału tych składników między zainteresowanymi, a tym samym wysokości stosownych spłat.

Wstępnie wskazać należy, że w przypadku pozostawania małżonków w ustroju wspólności majątkowej - co miało miejsce w sprawie niniejszej - o tym, co stanowi dorobek małżonków, a co ich majątek osobisty rozstrzygają przepisy art. 31-34 k.r.o., jeżeli ich stosowanie nie zostało wyłączone małżeńską umową majątkową (art. 47 § 1 k.r.o.).

Treść art. 31 k.r.o. stwarza domniemanie przynależności do majątku dorobkowego przedmiotów majątkowych nabytych w czasie trwania wspólności ustawowej przez oboje małżonków lub przez jednego z nich, zaś przynależność określonych przedmiotów do majątku osobistego obowiązany jest udowodnić zainteresowany tym małżonek (zob. m.in. wyroki SN: z dnia 11 września 1998 r., I CKN 830/97, z dnia 29 czerwca 2004 r., II CK 397/03; z dnia 16 kwietnia 2003 r., II CKN 1409/00, OSNC 2004 r., nr 7-8, poz. 113; z dnia 30 czerwca 2004 r., IV CK 513/03oraz postanowienie z dnia 6 lutego 2003 r., IV CKN 1721/00). Jednocześnie jednak wskazuje się, że domniemanie powyższe można obalić przez wykazanie, iż nabycie przedmiotu majątkowego nastąpiło ze środków finansowych stanowiących majątek odrębny. Również w piśmiennictwie przyjmuje się, że prawo własności nabyte w czasie trwania wspólności majątkowej z reguły wchodzi do majątku wspólnego niezależnie od tego, czy zostało nabyte przez jedno z małżonków, czy przez oboje. Bez znaczenia jest przy tym, czy środki przeznaczone na nabycie własności pochodziły z majątku wspólnego, czy też z majątku osobistego, chyba, że nabycie nastąpiło w drodze tzw. surogacji rozumianej jako zastąpienie przedmiotu wchodzącego w skład majątku osobistego innym przedmiotem nabytym w zamian pierwszego.

W kontekście powyższych uwag nie można podzielić zarzutu uczestnika postępowania, iż samochód osobowy marki V. (...) nie wchodzi w skład majątku wspólnego stron. Zauważyć bowiem należy, że pojazd ten został nabyty w trakcie trwania związku małżeńskiego. W ocenie Sądu Okręgowego, należy podzielić również stanowisko i ustalenia Sądu I instancji, iż środków finansowych w kwocie 19.000,00 zł pochodzących od rodziców nie można było zaliczyć jako darowizny uczynionej na rzecz uczestnika postępowania. Sąd Rejonowy trafnie zaakcentował, iż z zeznań przesłuchanych w sprawie świadków – rodziców T. B. (1) wynika, iż w/w kwota stanowiła pożyczkę, a nie darowiznę. W konsekwencji przyjąć należy, że w skład majątku wspólnego wchodził także samochód osobowy.

Przechodząc do zagadnienia dotyczącego ustalenia wartości poszczególnych składników majątkowych, obie apelacje kwestionowały wartość spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego. Zarówno wnioskodawczyni, jak i uczestnik postępowania wskazywali, iż jego wartość winna kształtować się w kwocie 54.286,00 zł stanowiącą wartość wkładu mieszkaniowego, jaką zobowiązany byłby wnieść członek spółdzielni zawierający w chwili podziału umowę o ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do tego lokalu, co wynika z opinii biegłego sądowego A. T.. Tymczasem Sąd Rejonowy przyjął wartość rynkową tego prawa. Do ustalenia wartości tego prawa odwołał się do przepisów ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych. Przyjął, iż warunkiem takiego przekształcenia będzie spłata wszelkich zobowiązań, w tym przede wszystkim kredytu udzielonego ze środków (...)/ (...). W uzasadnieniu Sąd Rejonowy uznał, że w przypadku zaistnienia takiej sytuacji, procedura sprzedaży mieszkań będzie oparta na zasadach określonych w art. 12 ust. 1 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych. Wówczas na pisemne żądanie członka, któremu przysługuje spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego, spółdzielnia jest obowiązana zawrzeć z tym członkiem umowę przeniesienia własności lokalu po dokonaniu przez niego: spłaty przypadającej na ten lokal części zobowiązań spółdzielni związanych z budową (kosztów zadania inwestycyjnego w części przypadającej na jego lokal), w tym w szczególności odpowiedniej części zadłużenia kredytowego spółdzielni wraz z odsetkami, a jeżeli spółdzielnia skorzystała z pomocy uzyskanej ze środków publicznych lub z innych środków - spłaty przypadającej na ten lokal części umorzenia kredytu w kwocie podlegającej odprowadzeniu przez spółdzielnię do budżetu państwa oraz spłaty zadłużenia z tytułu opłat pokrywających koszty związane z eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości w częściach przypadających na ich lokale oraz z eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości stanowiących mienie spółdzielni. Na gruncie przedmiotowej sprawy w kontekście w/w uwag Sąd Rejonowy występując do (...) Spółdzielni Mieszkaniowej w S. oraz do Banku (...) w W. nie mógł ustalić wartości prawa do przedmiotowego lokalu, albowiem nie był w stanie określić wysokości kwoty z tytułu zadłużenia przypadającej na lokal, z uwagi na brak uchwały spółdzielni w tym zakresie. W tym stanie rzeczy Sąd Rejonowy przyjął rynkową wartość wkładu mieszkaniowego, posiłkując się opinią biegłego sądowego A. T..

Istotnie w sprawie o podział majątku wspólnego wartość spółdzielczego prawa do lokalu takiego jak w spółdzielni mieszkaniowej powinna odpowiadać wkładowi mieszkaniowemu, który obowiązany jest wnieść członek spółdzielni ubiegający się o przydział nowo wybudowanego lokalu mieszkaniowego tej samej wielkości i o zbliżonym wyposażeniu. Tyle bowiem otrzyma obecnie członek od spółdzielni w razie ustania członkostwa. Sąd Rejonowy nie uwzględnił, że jeżeli osoba, której przysługiwało spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego wniosła jedynie zaliczkę na wkład mieszkaniowy w wysokości 32,16 % tego wkładu, to nie może uzyskać pełnej wartości rynkowej lokalu. Z art. 11 ust. 22 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych wynika bowiem, że z wartości rynkowej lokalu potrąca się m.in. niewniesiony wkład mieszkaniowy (por. uchwały SN z dnia 25 października 1983 r. III CZP 50/83, OSNCP 1984, z. 5, poz. 72 oraz z dnia 11 lipca 1983 r. III CZP 28/83, OSNCP 1984, z. 2-3, poz. 25). W konsekwencji potwierdzono zasadę rewaloryzacji wkładów mieszkaniowych. (vide: uchwała Sądu Najwyższego z dnia 22 stycznia 1986 r., III CZP 75/85, OSNC 1986/12/202, Lex nr 3209).

W tych warunkach błędne jest stanowisko Sądu Rejonowego, że wartość spółdzielczego prawa do lokalu winna wynosić 168.801,00 zł. Nie ulega wątpliwości, że wkład mieszkaniowy uiszczony przez uczestnika postępowania stanowił 32,16 % wartości rynkowej lokalu, a zatem prawo to winno oszacowane na kwotę 54.286,00 zł.

W konsekwencji wartość wszystkich składników majątkowych wchodzących w skład majątku wspólnego zainteresowanych winna być określona w kwocie 83.286,00 zł.

Konsekwencją tych rozważań jest odmienne, niż przyjął to Sąd Rejonowy, ustalenie wartości nakładów poczynionych w trakcie trwania związku małżeńskiego przez uczestnika postępowania z majątku osobistego na majątek wspólny. Według art. 45 k.r.o., każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny. Nie może żądać zwrotu wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba ze zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności. Założeniem powołanego przepisu jest doprowadzenie do przyznania małżonkowi, który poczynił nakłady na majątek wspólny ze swojego majątku, dopłatę o wartości równej aktywom, stanowiącym nakłady.

W przypadku równych udziałów małżonków w majątku wspólnym, w wyniku podziału wartość aktywów przyznanych każdemu z małżonków winna się różnić między nimi o wartość nakładów. Każdy małżonek będący uczestnikiem postępowania powinien otrzymać aktywa odpowiadające połowie majątku wspólnego oraz wartość nakładów poczynionych z majątku osobistego na majątek wspólny.

Przede wszystkim, o czym była mowa wyżej, nie można zaliczyć do majątku osobistego uczestnika postępowania środków pieniężnych w kwocie 19.000,00 zł. Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy i ustalone na jego podstawie okoliczności faktyczne uzasadniają stanowisko Sądu Rejonowego, iż w/w darowizna była przekazana na rzecz obojga małżonków w celu zakupu samochodu osobowego. Słusznie Sąd Rejonowy oparł się w tym zakresie na zeznaniach świadków C. B. i T. B. (2), którzy dość niespójnie wyjaśniali okoliczności przekazania pieniędzy. Niezasadne byłoby danie wiary świadkom, którzy twierdzili, iż pieniądze były darowane jedynie uczestnikowi, skoro środki pieniężne były przekazane na zakup samochodu, z którego oboje małżonkowie korzystali. Oczywistym jest, iż w/w świadkowie – rodzice uczestnika, chcąc pomóc synowi zeznawali na jego korzyść. Okoliczności, iż darowizna była sporządzona w formie papierowej, nie dowodzi, iż kwota darowizny była jedynie na rzecz uczestnika. Zauważyć bowiem należy, że świadkowie nie sporządzali w formie pisemnej darowizn czynionych na rzecz rodzeństwa uczestnika postępowania, byli przekonani o dobrych relacjach między małżonkami. W tych warunkach przyjąć należy, że wartość nakładu uczestnika postępowania z majątku osobistego na majątek wspólny winien obejmować wartość wkładu mieszkaniowego, czyli kwotę 34.716,00 zł (54.286,00 zł x 63,95%).

Odnosząc się do sposobu podziału składników majątkowych, wskazać należy, że strony nie były zgodne w tej kwestii. Przede wszystkim rozbieżności dotyczyły przyznania spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego.

W niniejszej sprawie, Sąd Okręgowy uznał, że wszystkie składniki majątku wspólnego winny przypaść uczestnikowi postępowania. Przede wszystkim, nie można zaakceptować stanowiska wnioskodawczyni, iż jej sytuacja uzasadnia przyznanie jej lokalu. Materiał zgromadzony w sprawie jednoznacznie wskazuje, że wnioskodawczyni wyjechała z Polski zabierając ze sobą dzieci. W aktach sprawy znajduje się pismo, z którego wynika, że M. B. przeprowadziła się do Niemiec w sierpniu 2012 r. i tam też podjęła pracę zarobkową, a dzieci kontynuują naukę w szkole. Ponadto Sąd Okręgowy dostrzegł, że jej partner życiowy również pracuje w Niemczech. Wszystkie powyższe okoliczności skłaniają Sąd Okręgowy do wniosku, iż lokal winien być przyznany na rzecz uczestnika, tym bardziej, że pierwotny przydział prawa do lokalu przysługiwał T. B. (1), jeszcze przed zawarciem związku małżeńskiego.

Zdaniem Sądu Okręgowego, brak jest przy tym podstaw do ustalenia wnioskodawczyni prawa do lokalu socjalnego przy jednoczesnym pozbawieniu jej prawa do lokalu mieszkalnego dotychczas przez nią zajmowanego. Treść art. 14 ust. 1 z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego nie zawiera bowiem generalnej normy uprawniającej do otrzymania lokalu socjalnego. W każdym przypadku indywidualnie należy ocenić czy zachodzą podstawy do orzekania o uprawnieniu do lokalu socjalnego. I tak, np. nie będzie podstaw do orzekania o uprawnieniu do lokalu socjalnego w przypadku gdy osoba (osoby) potencjalnie uprawnione do takiego lokalu posiada zaspokojone potrzeby mieszkaniowe. Nadto warunkiem orzekania o przyznaniu prawa do lokalu socjalnego jest orzeczenie przez sąd o obowiązku wydania lokalu przez osobę, której prawo do mieszkania nie zostało przyznane. W sprawie niniejszej wnioskodawczyni zamieszkuje za granicą wraz z dziećmi – gdzie ma zaspokojone potrzeby mieszkaniowe, nadto Sąd Okręgowy nie orzekł eksmisji czy też nie nakazał wnioskodawczyni wydania lokalu, a zatem nie zamieścił rozstrzygnięcia, które warunkuje orzekanie o lokalu socjalnym. Poza tym podkreślić trzeba, że apelacja skarżącej nie obejmowała swym zakresem rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego dotyczącego ustalenia prawa do lokalu socjalnego. W konsekwencji brak było substratu zaskarżenia, podlegającego zmianie na etapie postępowania przed Sądem II instancji (por. wyrok SN z dnia 6 maja 2004 r., III. PK. 6/04).

Ponieważ w wyniku podziału majątku, uczestnikowi przypadły składniki wyczerpujące cały majątek wspólny wysokości 83.286,00 zł, a udziały w majątku wspólnym są równe, zatem połowę wartości majątku należało zasądzić na rzecz wnioskodawczyni . Jednakże wziąwszy pod uwagę nakłady poczynione przez uczestnika postępowania z majątku odrębnego na majątek wspólny w kwocie 34.716,00 zł, Sąd Okręgowy zasądził od uczestnika na rzecz wnioskodawczyni kwotę 24.285,00 złotych tytułem spłaty pieniężnej, płatną w terminie do 3 miesięcy od uprawomocnienia się orzeczenia. W ocenie Sądu Okręgowego tak ustalony termin płatności spłaty będzie adekwatny do możliwości płatniczych uczestnika i zgodny z interesem wnioskodawczyni.

Sąd Okręgowy nie dopatrzył się również podstaw do ustalenia terminu uiszczenia odsetek od kwoty 24.285,00 zł. Takiego nakazu nie zawiera przepis art. 212 § 3 k.c. Zauważyć bowiem należy, że orzeczenie o wymagalności zasądzonej spłaty będzie miało skutek od chwili uprawomocnienia się orzeczenia (por. postanowienie SN z dnia 6 listopada 2002 r., III. CKN. 1372/00). Brak w postanowieniu rozstrzygnięcia o odsetkach oznacza, że termin uiszczenia spłaty i prawomocności pokrywają się i od tej chwili zobowiązany pozostaje w opóźnieniu w rozumieniu art. 481 § 1 k.c. ze skutkami określonymi przez ten przepis.

Mając powyższe na względzie, Sąd Okręgowy orzekł na zasadzie art. 386 § 1 k.p.c. i art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c., jak w sentencji.

O kosztach postępowania przed Sądem drugiej instancji orzeczono na zasadzie art. 520 § 1 k.p.c. wobec wyniku sprawy.