Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Strona powodowa – Prokura Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z/s w W. po ostatecznym sprecyzowaniu żądania (k. 63) wystąpiła z powództwem przeciwko stronie pozwanej – (...). (...) sp. z o.o. w O. wnosząc o zasądzenie na jej rzecz kwoty 30.500,00 zł stanowiącej sumę hipotek zabezpieczających wierzytelność, z zastrzeżeniem, że egzekucja wobec pozwanego może zostać skierowana jedynie do nieruchomości położonych we wsi O., gmina O., dla których Sąd Rejonowy w Oleśnicy prowadzi księgi wieczyste (...). Strona powodowa wniosła również o zasądzenie na jej rzecz zwrotu kosztów postępowania. W uzasadnieniu pozwana strona powodowa wskazała, że na mocy umowy przelewu wierzytelności z dnia 24.06.2009r. nabyła od (...) Banku (...) wierzytelność przysługująca bankowi wobec pozwanego z tytułu zabezpieczenia wierzytelności z umowy kredytu w rachunku kredytowym nr 202- (...)/I./ (...) z dnia 16.10.2006r. udzielonego dla Z. J., następującymi hipotekami na nieruchomościach stanowiących własność (...). (...) Sp. z o.o.: hipoteką umowną zwykła w kwocie 25.000 zł na poz. II i hipoteką umowną łączną kaucyjną do kwoty 5.500 zł na poz. III na nieruchomości, dla której Sąd Rejonowy w Oleśnicy prowadzi księgę wieczystą (...) oraz hipoteką umowną zwykłą w kwocie 25.000 zł na poz. I i hipoteką umowną łączną kaucyjną do kwoty 5.500 zł na poz. II na nieruchomości, dla której Sąd Rejonowy w Oleśnicy prowadzi księgę wieczystą (...).

W dniu 8 listopada 2011r. Sąd Rejonowy w Oleśnicy wydał nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym, którym nakazał stronie pozwanej (...). (...) sp. z o.o. z/s w O., aby zapłaciła powodowi Prokura Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z/s w W. kwotę 30.500 zł z tym zastrzeżeniem, że egzekucja wobec strony pozwanej może zostać skierowana jedynie do nieruchomości położonych we wsi O., dla których Sąd Rejonowy w Oleśnicy prowadzi księgi wieczyste KW (...) i KW (...) oraz kwotę 2800 zł tytułem kosztów postępowania w terminie dwóch tygodni od doręczenia nakazu albo wniosła w tymże terminie zarzuty.

W dniu 21 grudnia 2010r. strona pozwana wniosła zarzuty od przedmiotowego nakazu zapłaty (k.68-71), zaskarżając nakaz w całości i wnosząc o oddalenie powództwa. W uzasadnieniu strona pozwana wskazała, że kwota dochodzona pozwem nie jest jeszcze wymagalna, albowiem strona powodowa nie złożyła oświadczenia o wypowiedzeniu umowy w trybie określonym w § 11 pkt 4 umowy. Dodała, że skoro należność główna nie jest wymagalna to nie jest uzasadnione dochodzenie kwoty 5.500 zł. Zarzuciła także, że wysokość odsetek nie jest w żaden sposób udowodniona, a hipoteka kaucyjna zabezpiecza wierzytelności o nieustalonej wysokości, w szczególności istniejące lub mogące powstać wierzytelności z określonego stosunku prawnego albo roszczenia związane z wierzytelnością hipoteczną lecz nie objęte z mocy ustawy hipoteką zwykłą. Zabezpiecza również odsetki oraz koszty postępowania mieszczące się w sumie wymienionej we wpisie hipoteki. Zatem to na powodzie ciąży obowiązek udowodnienia istnienia i wysokości swojego żądania ponieważ hipoteka kaucyjna nie korzysta z domniemania istnienia wierzytelności zabezpieczonej – tak jak się to dzieje w przypadku hipoteki zwykłej. Dodała, że powód tych okoliczności nie udowodnił. Podniosła także zarzut przedawnienia należności odsetkowych wskazując, że zgodnie z treścią art. 118 k.c. w zw. z art. 77 ustawy o księgach wieczystych i hipotece świadczenie okresowe przedawniają się z upływem lat 3.

Pismem procesowym z dnia 16 maja 2011r. (k. 129) strona pozwana wskazała, że ogranicza zakres zaskarżenia, w ten sposób, że zaskarża nakaz tylko w części tj. w zakresie kwoty 5.500 zł, w jakim powód domaga się zapłaty odsetek od należnej kwoty.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 16 października 2006r. pomiędzy (...) Bankiem (...) S.A. w W. a Z. J. (...) będącym posiadaczem rachunku bieżącego (...) zawarta została umowa kredytu w rachunku kredytowym w walucie polskiej nr 202- (...)/I./ (...). Na podstawie przedmiotowej umowy bank udzielił Kredytobiorcy kredytu w walucie polskiej w kwocie 25.000 zł na okres od 16.10.2006r. do 01.10.2009r. kwota wykorzystanego kredytu została oprocentowana według zmiennej stopy procentowej, będącej równością stawki referencyjnej, powiększonej o marżę banku.

Spłata kredytu zabezpieczona została m.in. poprzez weksel niezupełny in blanco poręczony przez K. J. oraz ustanowienie hipoteki zwykłej łącznej w wysokości 25.000 zł na nieruchomości zabudowanej, położonej we wsi O., gmina O., dla której Sąd Rejonowy w Oleśnicy prowadzi księgę wieczystą nr (...) oraz KW (...), hipoteki kaucyjnej do wysokości 5.500 zł na nieruchomości zabudowanej położonej we wsi O., gmina O., dla której Sąd Rejonowy w Oleśnicy prowadzi księgę wieczystą nr (...) oraz KW (...).

(dowód: umowa kredytowa z dnia 16.10.2006r. – k. 22-27)

Z. J. i K. J. wyrazili ponadto zgodę z tytułu zabezpieczenia wierzytelności na przelew przez (...) S.A. wierzytelności wynikającej z tytułu przedmiotowej umowy kredytowej na towarzystwo funduszy inwestycyjnych tworzące fundusz sekurytyzacyjny lub fundusz sekurytyzacyjny.

(dowody: zgody z dnia 16.10.2006r. – k. 153-154)

Pismem z dnia 11 października 2007r. (...) Bank (...) S.A. stosownie do postanowień § 11 Umowy nr (...) wypowiedziała umowę kredytu w związku z niedotrzymaniem terminów spłaty należności z tytułu kredytu przypadających na 01.05.2007., 01.06.2007r., 01.08.2007r., 01.09.2007r., i 01.10.2007r. oraz odsetek przypadających na 01.07.2007r., 01.08.2007r., 01.09.2007r. i 01.10.2007r., wskazując, że łączna kwota zadłużenia na dzień 10.11.2007r. wynosi 22.798,46 zł. Równocześnie wezwano do uregulowania powyższej kwoty w terminie do dnia10.11.2007r. z informacją, że brak uregulowania spowoduje podjęcie działań egzekucyjnych do Kredytobiorcy i poręczycieli. Pismo to doręczone zostało w dniu 15 października 2007r.

(dowód: wypowiedzenie z dnia 11.10.2007r. wraz z potwierdzeniem odbioru – k. 149-150)

W dniu 26 lutego 2008r. (...) Bank (...) S.A. w W. wystąpiła w powództwem przeciwko K. J. i Z. J. wnosząc o zasądzenie solidarnie z weksla kwoty 24.352,64 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 19.02.2008r., wskazując że wierzytelność wynika z niespłaconej umowy kredytowej z dnia 16.10.2006r. nr 202- (...)/I./2006.

W dniu 9 maja 2008r., sygn. akt I Nc 110/08 Sąd Rejonowy w Oleśnicy wydał nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym, którym nakazał K. J. i Z. J., aby zapłacili solidarnie stronie powodowej (...) Bank (...) S.A. w W. kwotę 24.352,64 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od kwoty 21.765,96 zł od dnia 2008-02-19 do dnia zapłaty oraz kwotę 322 zł tytułem kosztów postępowania w terminie dwóch tygodni od doręczenia nakazu albo wnieśli w tymże terminie zarzuty.

Przedmiotowy nakaz zapłaty uprawomocnił się.

(dowody: pozew z dnia 26.02.2006 – k. 147-148;

nakaz zapłaty z dnia 09.05.2008r. – k. 146)

Zawiadomieniem z dnia 9 lipca 2008r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Oleśnicy T. S. zawiadomił dłużników K. J. i Z. J. o wszczęciu postępowania egzekucyjnego na podstawie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym Sądu Rejonowego w Oleśnicy z dnia 9 maja 2008r. sygn. akt I Nc 110/08.

(dowód: zawiadomienie z dnia 09.07.2008r. – k.145)

Nieruchomość położona w O. obejmująca działki nr (...) zabudowana budynkami mieszkalnym i z przeznaczeniem na cele gospodarcze o pow. 0,1403 ha, dla której Sąd Rejonowy w Oleśnicy prowadzi księgę wieczystą nr (...) stanowi własność Skarbu Państwa i pozostaje w użytkowaniu wieczystym (...). (...) sp. z o.o. w O..

Nieruchomość położona w O. obejmująca działkę nr (...) zabudowaną budynkiem zakładu przetwarzania odpadów organicznych hurtowego i detalicznego obrotu skórami o pow. 0,3600 ha, dla której Sąd Rejonowy w Oleśnicy prowadzi księgę wieczystą nr (...) stanowi własność (...). (...) sp. z o.o. w O..

(dowody: treść księgi wieczystej (...) – k. 29-57)

W dniu 18 października 2010r. Prokura Niestandaryzowany S. Fundusz Inwestycyjny Zamknięty w W. wystawiła wyciąg z ksiąg rachunkowych funduszu sekurytzacyjnego i ewidencji analitycznej nr S/1/15/ (...), w którym stwierdziła, że w dniu 2009-06-24 Fundusz nabył od (...) Bank (...) S.A. z/s w W. wierzytelność wobec Z. J. z tytułu umowy kredytowej nr (...) zawartej dnia 2006-10-16. Wierzytelność ta na dzień 2010-09-10 wynosiła łącznie 30.633,10 zł w tym: a) należność główna – 21.765,96 zł, b) odsetki – 8.867,14 zł. Nabyta przez fundusz wierzytelność została zabezpieczona następującymi hipotekami na nieruchomościach stanowiących własność (...). (...) sp. z o.o. z/s w O.: hipoteką umowną zwykłą w kwocie 25.000 zł na poz. II i hipoteką umowną łączną kaucyjną do kwoty 5.500 zł na poz. II na nieruchomości dla której Sąd Rejonowy w Oleśnicy V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr KW (...) oraz hipoteką umowną łączną zwykła w kwocie 25.000 zł na poz. I i hipoteką umowną łączną kaucyjną do kwoty 5.500 zł na poz. II na nieruchomości dla której Sąd Rejonowy w Oleśnicy V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr KW (...).

(dowód: wyciąg z ksiąg rachunkowych funduszu sekurytyzacyjnego – k. 19)

Pismem z dnia 8 października 2010r. strona powodowa wezwała (...). (...) sp. z o.o. do zapłaty kwoty 30.644,01 zł w terminie do 15.10.2010r. informując, że wierzytelność została sprzedana i przekazana do obsługi Kancelarii (...), a decyzja została podjęta wobec spłaty długu z tytułu umowy nr (...)//I./ (...) z dnia 2006-10-16 zawartej z (...) S.A.

(dowód: pismo z dnia 08.10.2010r. wraz z potwierdzeniem nadania – k. 20-21)

Historia umowy kredytowej oraz umowa sprzedaży wierzytelności z dnia 9 czerwca 2009. wraz z Załącznikiem do Aneksu nie dają podstaw do ustalenia wielkości odsetek należnych na podstawie umowy kredytowej nr (...).

(dowód: opinia biegłej z zakresu rachunkowości E. B. – k. 231-247)

Sąd zważył:

Powództwo w części zaskarżonej zarzutami od nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 8 listopada 2010r. nie zasługiwało na uwzględnienie.

Poza sporem w niniejszym postępowaniu pozostawało, że strona pozwana pozostaje dłużnikiem rzeczowym z tytułu zabezpieczenia spłaty kredytu udzielonego Z. J. w dniu 16 października 2006r. przez poprzednika prawnego strony powodowej z uwagi na ustanowienie hipoteki zwykłej łącznej oraz kaucyjnej na dwóch nieruchomościach stanowiących własność oraz użytkowanie wieczyste strony pozwanej. Bezspornym pozostawało także, że Z. J. nie dokonał spłaty przedmiotowego kredytu w całości.

Spór skoncentrował się wokół kwestii prawidłowości określenia przez stronę pozwaną wielkości roszczenia odsetkowego.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że wyrokiem z dnia 11 lipca 2011r. sygn. akt P 1/10 Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 194 ustawy dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych w części, w jakiej nadaje moc prawną dokumentu urzędowego księgom rachunkowym i wyciągom z ksiąg rachunkowych funduszu sekurytyzacyjnego w postępowaniu cywilnym prowadzonym wobec konsumenta, jest niezgodny z art. 2, art. 32 ust. 1 zdanie pierwsze i art. 76 konstytucji oraz nie jest niezgodny z art. 20 konstytucji. Konsekwencją powyższego jest fakt, że wyciąg z ksiąg rachunkowych funduszu sekurytyzacynego ma jedynie charakter dokumentu prywatnego. Trybunał Konstytucyjny wskazał, że co do zasady moc prawna dokumentów urzędowych jest związana z wykonywaniem zadań publicznych, a nie działalnością podmiotów prywatnych jakimi są specjalistyczne fundusze inwestycyjne, co skutkowała umocnieniem pozycji funduszu w sporze sądowym. Znaczenie art. 194 ustawy o funduszach inwestycyjnych polegało na zmianie reguł dowodowych w postępowaniu cywilnym. Konsument, pozwany przez fundusz sekurytyzacyjny, który kwestionował istnienie albo wysokość zobowiązania musiał wykazać, że nie jest dłużnikiem z tytułu zobowiązań nabytych przez fundusz sekurytyzacyjny i ujętych w jego księgach rachunkowych. Po wyroku Trybunału Konstytucyjnego stało się odwrotnie, a zatem nastąpił powrót do ogólnych reguł dowodowych.

W tym zakresie wskazać należy, że w polskim systemie prawnym obowiązuje zasada, iż w razie istnienia sporu między stronami stosunku cywilnoprawnego obowiązek (ciężar dowodu) udowodnienia faktów mających znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, spoczywa na osobie, która z tego faktu wywodzi skutki prawne (art. 6 k.c.). Unormowania kodeksowe przywiązują duże znaczenie do zasad kontradyktoryjności i dyspozycyjności, co znajduje szczególny wyraz w tym, że strony są zobowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne (art. 232 k.p.c.). Stosownie do zasady wyrażonej w art. 3 k.p.c., a rozwiniętej m.in. w art. 232 zd. 1 k.p.c., dowody są obowiązane przedstawiać strony, a rozkład ciężaru dowodu wynikający także z art. 6 k.c. powoduje to, że strona, która chce dochodzić roszczeń wymagających dowodzenia środkami dowodowymi, z których może skorzystać, powinna liczyć się z koniecznością przedstawienia takich dowodów, gdyż w przeciwnym razie jej powództwo może być oddalone. Zatem ten, kto powołując się na przysługujące mu prawo, żąda czegoś od innej osoby, obowiązany jest udowodnić fakty (okoliczności faktyczne) uzasadniające to żądanie, ten zaś kto odmawia uczynienia zadość żądaniu, a więc neguje uprawnienie żądającego, obowiązany jest udowodnić fakty wskazujące na to, że uprawnienie żądającemu nie przysługuje (tak: Stanisław Dmowski, Stanisław Rudnicki „Komentarz do kodeksu cywilnego, Księga pierwsza, część ogólna”, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis). Samo zaprzeczenie okolicznościom dokonane przez stronę procesową wywołuje ten skutek, że istotne dla rozstrzygnięcia sprawy fakty stają się sporne i muszą być udowodnione, zaś w razie ich nieudowodnienia Sąd oceni je na niekorzyść strony, na której spoczywał ciężar dowodu, chyba że miał możność przekonać się o prawdziwości tych twierdzeń na innej podstawie (tak: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28.04.1975 r., III CRN 26/75, LEX nr 7692).

Strona pozwana zarzuciła, że wysokość żądanych odsetek nie została w żaden udowodniona, a hipoteka kaucyjna zabezpiecza wierzytelność o nieustalonej wysokości mogącą powstać z danego stosunku prawnego, obejmującą również odsetki i koszty postępowania. Zatem to powód powinien udowodnić wysokość swego żądania, gdyż hipoteka kaucyjna nie korzysta z domniemania istnienia wierzytelności zabezpieczonej. Argumenty te należało w pełni podzielić. Wprawdzie strona powodowa przedłożyła w poczet materiału dowodowego sprawy historię umowy kredytowej od dnia udzielenia kredytu do dnia 19 listopada 2007r., jednakże materiał ten nie pozwalał Sądowi na samodzielne zweryfikowanie prawidłowości ustalenia wysokości dochodzonej należności. Z tego względu Sąd z urzędu dopuścił dowód z opinii biegłego z zakresu rachunkowości, który dysponując widzą specjalistyczną mógłby dokonać weryfikacji wydruku systemu analitycznego – historii przedmiotowej umowy kredytowej. Biegła z zakresu rachunkowości w sporządzonej opinii stwierdziła, że nie może się wypowiedzieć co do prawidłowości wyliczenia przez stronę powodową wysokości odsetek należnych na podstawie umowy kredytowej nr (...) ze względu na brak podstawowych dokumentów dotyczących omawianego kredytu jak i historii kredytu (ksiąg rachunkowych) wraz z dokumentami źródłowymi. Podkreślić należy, że biegła w piśmie z dnia 24.04.2012r. (k. 181-183) wskazała, że z Załącznika nr 1 do Aneksu umowy sprzedaży wierzytelności z dnia 9 czerwca 2009r. wynikało, że kapitał wynosić miał 21.765,96 zł, odsetki karne 5.932,89 zł oraz koszty 639,80 zł, co ogółem dawało kwotę 28.338,65 zł. Natomiast wymieniona kwota kapitału tj. 21.765,96 zł nie stanowiła tylko kwoty kapitału, ale kapitał plus zaległe raty kredytu wynikało z historii umowy kredytowej – wydruku komputerowego. Biega podała przy tym, że należy domniemywać, że Bank upoważnił kupującego wierzytelność do pobierania odsetek karnych, jednak nie wiadomo w jaki sposób i czy słusznie zostały one wyliczone. W sporządzonej opinii biegła wskazała zaś, że nie wiadomo, w jaki sposób ustalono kwotę zadłużenia tj. 28.338,65 zł w Załączniku nr 1 do Aneksu oraz że aby co składa się na wartość poszczególnych kwot należy posiadać pełną historię kredytu nr 202- (...)/I./ (...) wraz z dodatkowymi dokumentami źródłowymi, które dokumentują kolejne zdarzenia dotyczące kredytu. Część historii kredytu zamieszczona w aktach sprawy nie dej możliwości pozwalających na ustalenie prawidłowości wyliczenia tych kwot. Następnie biegła dodała, że wypowiedzenia kredytu wynika, że kwota 21.765,96 zł obejmuje kwotę kredytu oraz kwoty zaległych rat. Z części historii umowy kredytowej wiemy jedynie, że zadłużenie kredytobiorcy wynosi 17.650 zł, odsetki 133,86 zł, zadłużenie przeterminowane 4.115,96 zł, odsetki przeterminowane 447,92 zł, odsetki karne 217,22 zł. Z tak ogólnie zapisanej historii w programie komputerowym pod nazwą (...) 300 nie jest możliwe ostateczne właściwe wyliczenie odsetek, czy sprawdzenie prawidłowości naliczenia dotychczasowych kwot. Nie można również odnieść się do kwoty odsetek podanej w pozwie w wysokości 8.867,14 zł. Biegła wskazała również, że zwróciła się do strony powodowej o podanie od jakiej kwoty i w jaki sposób wyliczono odsetki w kwocie 8.867,14 zł. Z wstępnych wyjaśnień uzyskanych od strony wynikało, że odsetki miały być naliczone jako odsetki ustawowe za okres od 24.06.2009r. do 24.10.2010r. od kwoty 21.769,96 zł. Jeżeli przyjąć założenie, że odsetki ustawowe miały być naliczane we wskazanym okresie i od wskazanej kwoty to nie będzie to kwota 8867,14 zł.

Mając na względzie powyższe uznać należało, że strona powodowa nie udowodniła zasadności swojego roszczenia. Z całą stanowczością podkreślić należy, że dłużnik ponoszący odpowiedzialność rzeczową odpowiada w granicach odpowiedzialności dłużnika głównego z oznaczeniem poziomu tej odpowiedzialności sumą hipoteczną. Dłużnik rzeczowy ma zatem prawo podnosić zarzuty dotyczące stosunku pierwotnego, w tym prawidłowość określenia wielkości zadłużenia dłużnika osobistego. Nie można było przy tym podzielić poglądu strony powodowej, że o zasadności powództwa świadczy fakt wydania nakazu zapłaty z dnia 9 maja 2008r. i 10 listopada 2010r. Nakaz zapłaty z dnia 10 listopada 2010r. został wydany w niniejszej sprawie, prawidłowo zaskarżony w części, a zatem z samego faktu jego wydania nie można wywodzić żadnych skutków prawnych. Natomiast nakaz zapłaty z dnia 9 maja 2008r. został wydany przeciwko Z. J. i K. J., a zatem dłużnikom głównym. Tutejszy Sąd pozostaje oczywiście w myśl art. 365 k.p.c. związany tym orzeczeniem, jednakże fakt jego wydania nie wpływa w żaden sposób na rozstrzygnięcie, jakie zapada w niniejszej sprawie. Orzeczenie to nie stanowi bowiem żadnego prejudykatu, a zatem orzeczenia, które bezpośrednio wpływa na merytoryczne rozstrzygnięcie i wbrew któremu Sąd nie może orzekać. Jak już wskazano dłużnik rzeczowy ma prawo bronić się wszelkimi zarzutami służącymi dłużnikowi głównemu i nie ponosi odpowiedzialności za fakt, że dłużnik ten np. w ogóle cnie bronił się w toku toczącego się przeciwko niemu postępowania, czy też nie podnosił dopuszczalnych zarzutów niweczących żądanie.

Mając na uwadze powyższe Sąd w oparciu o uregulowania art. 496 k.p.c. uchylił nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 8 listopada 2010r. co do kwoty 5.500 zł (w zakresie zaiskrzonym) i powództwo, jako nieudowodnione oddalił.

Podstawę orzeczenia o kosztach stanowiły uregulowania art. 98 § 1 k.p.c., zgodnie z którym strona powodowa, jako przegrywająca spór (toczące się postępowanie zwykłe w zakresie zaskarżenia) obowiązana jest do zwrotu na rzecz strony pozwanej poniesionych przez nią kosztów na które składały się kwota 275 zł opłaty od zarzutów.

Podstawę orzeczenia o kosztach stanowiły także uregulowania art. 113 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Do rozliczenia pozostawała kwota 1.529,28 zł – kwota wynagrodzenia biegłej. Skoro zaś strona powodowa w tym zakresie przegrał spór to obowiązana jest do poniesienia przedmiotowych kosztów przy odpowiednim zastosowaniu uregulowań art. 98 § 1 k.p.c.