Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 września 2013 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w II Wydziale Karnym w składzie:

przy udziale Prokuratora Prokuratury Apelacyjnej Marii Walkiewicz

po rozpoznaniu w dniu 4 września 2013 r.

sprawy Ł. K.

oskarżonego z art. 280 § 2 kk w zw. z art. 64 § 1 kk

z powodu apelacji wniesionej przez oskarżonego

od wyroku Sądu Okręgowego w Jeleniej Górze

z dnia 20 marca 2013 r. sygn. akt III K 2/13

I. utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok,

II. zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. T. Ł. 600 zł tytułem kosztów nieopłaconej obrony udzielonej oskarżonemu z urzędu w postępowaniu odwoławczym oraz 138 zł tytułem zwrotu VAT,

III. zwalnia oskarżonego Ł. K. od ponoszenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze, zaliczając wydatki związane z tym postępowaniem na rachunek Skarbu Państwa.

UZASADNIENIE

Ł. K. został oskarżony o to, że:

w dniu 15 października 2012 r. w B. woj. (...) w sklepie (...) działając w celu osiągnięcia korzyści, grożąc P. O. i M. R., ekspedientek zatrudnionych w sklepie, natychmiastowym użyciem przemocy za pomocą niebezpiecznych przedmiotów w postaci noża i pałki „nunczak”, którą rozbił szklaną półkę, zażądał wydania pieniędzy, a następnie dokonał zaboru w celu przywłaszczenia kasy fiskalnej o wartości 2500 złotych, czym działał na szkodę R. S., przy czym zarzucanego czynu dopuścił się będąc uprzednio skazany wyrokiem Sądu Rejonowego K. O. S. K. w Republice Czeskiej z dnia 16 września 2010 r. w sprawie o sygnaturze 4T 147/2010 za przestępstwo podobne na karę 24 miesięcy pozbawienia wolności, którą odbył od 26 października 2010 r. do 26 czerwca 2012 r.

tj. o czyn z art. 280 § 2 kk w zw. z art. 64 § 1 kk

Sąd Okręgowy w Jeleniej Górze, wyrokiem z dnia 20 marca 2013 roku (sygnatura akt III K 2/13), rozstrzygnął:

I.  uznał oskarżonego Ł. K. za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu ustalając, iż groził on ekspedientkom zatrudnionym w sklepie, był uprzednio skazany za przestępstwo rozboju z użyciem niebezpiecznego narzędzia, zaś karę odbył w okresie od dnia 27 czerwca 2010 r. do dnia 26 czerwca 2012 r. tj. przestępstwa z art. 280 § 2 kk w zw. z art. 64 § 1 kk i za to na podstawie art. 280 § 2 kk wymierzył mu karę 4 (czterech) lat i 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności,

II.  na podstawie art. 63 § 1 kk na poczet wymierzonej kary pozbawienia wolności zaliczył oskarżonemu okres tymczasowego aresztowania od dnia 15 października 2012 r. do dnia 20 marca 2013 r.

III.  na podstawie art. 46 § 1 kk wymierzył oskarżonemu środek karny w postaci obowiązku naprawienia w całości wyrządzonej przestępstwem szkody oraz w postaci zadośćuczynienia poprzez zapłatę na rzecz:

- R. S. kwoty 7.000 zł,

- P. O. kwot 5.000 zł,

-M. R. kwoty 5.000 zł.

IV. zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adwokata T. Ł. kwotę 1020 zł oraz dalsze 234, 60 zł,

V. zwolnił oskarżonego od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych

i nie wymierzył mu opłaty.

Z wyrokiem tym nie pogodził się oskarżony, w którego imieniu apelację wniósł obrońca.

Obrońca zaskarżył wyrok w części dotyczącej orzeczenia w punktach I i III części dyspozytywnej i zarzucił:

- rażącą niewspółmierność orzeczonej w pkt. I części dyspozytywnej wyroku kary pozbawienia wolności poprzez

niedocenienie znaczenia ustalonych w tej sprawie okoliczności łagodzących takich jak postawa oskarżonego w trakcie postępowania przygotowawczego i sądowego przyznanie się do winy i złożenie obszernych wyjaśnień, którym Sąd w zasadniczej części dał wiarę a ponadto wskazanie na udział R. P. w rozpoznawanym przestępstwie oraz negatywny stosunek oskarżonego do popełnionych czynów co ostatecznie doprowadziło do wymierzenia mu kary nie odpowiadającej jej celom i nie uwzględniającej ustawowych dyrektyw wymiaru kary nakazującym zwracać szczególną uwagę na postawę sprawcy po popełnieniu przestępstwa

- obrazę prawa materialnego – art. 60 § 3 k.k. poprzez nie zastosowanie w stosunku do oskarżonego, który ujawnił wobec organu powołanego do ścigania przestępstw informacje dotyczące osób uczestniczących w popełnieniu przestępstwa oraz istotne okoliczności jego popełnienia,

- obrazę prawa materialnego – 46 § 1 k.k. poprzez przyznanie zadośćuczynienia na rzecz pokrzywdzonych P. O. oraz M. R. w rażąco wygórowanej wysokości,

- obrazę prawa materialnego – 62 k.k. poprzez nie zastosowanie w niniejszej sprawie i nie orzeczenie o systemie terapeutycznym wykonania kary pozbawienia wolności wobec oskarżonego Ł. K..

Podnosząc te zarzuty obrońca wniósł o:

1.  zmianę zaskarżonego wyroku i wymierzenie oskarżonemu kary pozbawienia wolności w niższym wymiarze z warunkowym zawieszeniem wykonania kary przy zastosowaniu przepisu art. 60 § 3 k.k. oraz wymierzenie oskarżonemu środka karnego w postaci zadośćuczynienia na rzecz P. O. i M. R. w mniejszej wysokości,

2.  orzeczenie, że oskarżony będzie odbywał karę w systemie terapii leczenia uzależnienia od alkoholu.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja obrońcy oskarżonego Ł. K. jest bezzasadna i to w stopniu zbliżonym do oczywistego.

Sąd Okręgowy prawidłowo zrekonstruował w zaskarżonym wyroku stan faktyczny. Nastąpiło to zgodnie z wymogami prawa dowodowego określonymi w Kodeksie postępowania karnego.

Zarówno w procedowaniu Sądu Okręgowego na rozprawie, jak i w wyroku z dnia 20 marca 2013 roku oraz w jego uzasadnieniu, widoczne jest dążenie tego Sądu do ustalenia prawdy obiektywnej (art. 2 § 1 k.p.k.) oraz uwzględnienia okoliczności przemawiających zarówno na korzyść, jak i niekorzyść oskarżonego (art. 4 k.p.k.). Przy rozstrzyganiu kwestii faktycznych Sąd Okręgowy czynił właściwy użytek z reguły in dubio pro reo (art. 5 § 2 k.p.k.), jak też zasady swobodnej oceny dowodów (art. 7 k.p.k.).

Sąd Okręgowy w uzasadnieniu wyroku jasno wskazał, jakie fakty uznał za udowodnione lub nie udowodnione, na jakich w tej mierze oparł się dowodach i dlaczego nie uznał dowodów przeciwnych.

W zaskarżonym wyroku prawidłowo opisano i zakwalifikowano czyn oskarżonego Ł. K..

Skarżący zresztą nie kwestionuje ani poczynionych przez Sąd Okręgowy ustaleń faktycznych, ani kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu w zaskarżonym wyroku.

Mając w polu widzenia zarzuty zawarte w apelacji, argumenty w niej podniesione oraz jej wnioski – jest najzupełniej oczywiste, że obrońca krytykuje zaskarżony wyrok dlatego, ponieważ uważa, że kara wymierzona oskarżonemu jest rażąco niewspółmiernie surowa, zaś wysokość zadośćuczynienia za krzywdę wyrządzoną przestępstwem oskarżonego pokrzywdzonym P. O. i M. R. jest rażąco wygórowana.

Obrońca ma oczywiście rację kiedy podnosi, że przyznanie się sprawcy do popełnienia przestępstwa stanowi okolicznością doniosłą dla postępowania karnego, która powinna zostać uwzględniona przy wymiarze kary po stronie sprawcy.

Nie ma natomiast racji obrońca wówczas, kiedy stwierdza, że okoliczność ta nie została przez Sąd Okręgowy dostrzeżona i właściwie oceniona. Jest tak dlatego, że ewidentnie przeczy temu uzasadnienie zaskarżonego wyroku. Otóż przyznanie się oskarżonego do sprawstwa zostało poczytane przez Sąd Okręgowy (strony 6 i 7 pisemnego uzasadnienia zaskarżonego wyroku) właśnie jako istotna okoliczność łagodząca i jako taka miała odpowiednie znaczenie przy miarkowaniu kary pozbawienia wolności dla oskarżonego. O tym, że okoliczność ta rzeczywiście miała bardzo duże znacznie dla wymiaru kary dla oskarżonego przekonuje to, że kara ta zbliżona jest do ustawowego minimum, kiedy dostrzec zagrożenie karą pozbawienia wolności w ustawie za zbrodnię z art. 280 § 2 k.k. (od lat 3 do 15), co więcej – popełnioną przez oskarżonego w warunkach powrotu do przestępstwa określonych w art. 64 § 1 k.k.

Nie ma zatem w tej sprawie wystarczających podstaw ku temu, aby skutecznie kwestionować zaskarżone orzeczenie Sądu Okręgowego co do kary wymierzonej za czyn przypisany oskarżonemu. Z uzasadnienia zaskarżonego wyroku (strony 6 i 7) wynika, że wszystkie dyrektywy wymiaru kary zawarte w art. 53 k.k., w tym wszystkie istotne w tej sprawie okoliczności obciążające i łagodzące zostały przez Sąd Okręgowy dostrzeżone, należycie rozważone i bezstronnie ocenione, co sprawia, że kara pozbawienia wolności wymierzona oskarżonemu w zaskarżonym wyroku jest karą współmierną i sprawiedliwą. W szczególności argumentów przemawiających za zmianą zaskarżonego wyroku, w kierunku wskazanym przez skarżącego, nie dostarcza apelacja.

Następnie obrońca stawia zarzut obrazy prawa materialnego.

Zarzut ten jest chybiony.

W pierwszej kolejności należy dostrzec, a co zupełnie pomija skarżący, że nadzwyczajne złagodzenie kary przewidziane w § 3 art. 60 k.k. (czyli "mały świadek koronny", "kodeksowy świadek koronny" lub "świadek koronny in sua causa") znajduje zastosowanie tylko w odniesieniu do sprawcy, który współdziałał z innymi osobami przy popełnieniu przestępstwa. Należy zatem uznać, że osób współdziałających ze sprawcą winno być co najmniej dwie (tak: Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 25 lutego 1999 r., I KZP 38/98, OSNKW 1999, nr 3-4, poz. 12; Ćwiąkalski Z., Wybrane problemy wymiaru kary za przestępczość zorganizowaną, Prok. i Pr. 2001, nr 12, s. 7 i n.; tenże (w:) A.Zoll, Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz. Tom I. Komentarz do art. 1-116 k.k., wyd. II, s. 762; Daszkiewicz K., Mały świadek koronny (art. 60 § 3-5 i art. 61 k.k.), cz. 1, Palestra 1999, nr 3-4, s. 27 i n.).

Jest najzupełniej oczywiste, że in concreto sytuacja taka w ogóle nie zachodzi, co zwalnia Sąd Apelacyjny od szerszego uzasadnienia nietrafności tego zarzutu.

Wysokość zadośćuczynienia za doznaną krzywdę dla pokrzywdzonych P. O. i M. K.-R. z pewnością nie została ustalona przez Sąd Okręgowy bezkrytycznie. Przekonuje o tym argumentacja zawarta w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku (strony 7 i 8). Sąd Apelacyjny w pełni aprobuje zarówno ocenę dokonaną w tym względzie przez Sąd Okręgowy, jak i wnioski sformułowane na tej podstawie.

Otóż orzekanie o środkach karnych rządzi się tymi samymi zasadami, co orzekanie kar (art. 56 k.k.). Górną granicę zadośćuczynienia winien zatem wyrażać stopień winy oskarżonego, a także okoliczności – uwzględnione przez Sąd Okręgowy – odnoszące się m.in. do charakteru czynu, skutków przestępstwa itd. Zadośćuczynienie, choć orzeczone jako środek karny, to w końcu rekompensata za doznaną krzywdę o charakterze osobistym, a więc ma także swój cywilnoprawny charakter (art. 445 § 1 k.p.c.). Z charakteru tego środka karnego i celu, jakiemu ma on w założeniu służyć wynika jednoznacznie, że chodzi w nim o zadośćuczynienie ofiarom przestępstwa już na etapie postępowania karnego, a więc jego pełna funkcja kompensacyjna nie może budzi zastrzeżeń.

W kategoriach nieporozumienia trzeba potraktować pogląd skarżącego o zaistnieniu w sprawie obrazy prawa materialnego, a to art. 62 k.k.

Obraza prawa materialnego może bowiem polegać albo na błędnej wykładni zastosowanego przepisu, albo zastosowaniu nieodpowiedniego przepisu lub też na niezastosowaniu określonego przepisu wówczas, gdy jego zastosowanie jest obowiązkowe, a zatem tylko wtedy zarzut obrazy prawa materialnego będzie zasadny, gdy dotyczyć będzie przepisu stanowczego, zobowiązującego sąd do jego zastosowania, a sąd tego nie uczyni. Tymczasem przepis art. 62 k.k. ma przecież charakter fakultatywny a nie obligatoryjny.

Mimo prawnych możliwości, choć nie obowiązku, zastosowania środków przewidzianych w art. 62 k.k., trzeba dojść do wniosku, że bardziej korzystne, z punktu widzenia interesu oskarżonego i ogólnie pojętego interesu wymiaru sprawiedliwości, będzie rozstrzygnięcie tej kwestii (o rodzaju i typie zakładu karnego, a także skierowaniu skazanego do określonego systemu odbywania kary) w trybie art. 75 k.k.w. i art. 76 § 1 pkt 1 i 2 k.k.w., czyli aby zadecydowała o tym komisja penitencjarna, w skład której wchodzą funkcjonariusze i pracownicy zakładu karnego.

Mając to wszystko na uwadze orzeczono jak w wyroku.

O kosztach związanych z pomocą prawną z urzędu udzieloną oskarżonemu Ł. K. przed Sądem Apelacyjny orzeczono w myśl zasady określonej w art. 29 ustawy – Prawo o adwokaturze.

Z uwagi na brak majątku i dochodów, oskarżonego - na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. w zw. z art. 634 k.p.k. - zwolniono od ponoszenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze.