Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 stycznia 2014r.

Sąd Okręgowy w Rzeszowie Wydział I Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSR del. do SO Magdalena Kocój

Protokolant: sekr. sądowy Donata Lew

po rozpoznaniu w dniu 21 stycznia 2014r. w Rzeszowie

sprawy z powództwa małoletniego M. L. (1) działającego przez H. i (...) S.A.z siedzibą w W.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego Towarzystwa (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz małoletniego powoda M. L. (1) kwotę 90.000 zł (dziewięćdziesiąt tysięcy złotych) tytułem zadośćuczynienia z ustawowymi odsetkami od dnia 22 czerwca 2011r. do dnia zapłaty,

II.  zasądza od pozwanego Towarzystwa (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powoda M. L. (1) kwotę 659,54 zł (sześćset pięćdziesiąt dziewięć złotych 54/100) tytułem odszkodowania z ustawowymi odsetkami od dnia 5 lipca 2012r. do dnia zapłaty,

III.  w pozostałym zakresie powództwo w zakresie odsetek od kwoty zadośćuczynienia oddala,

IV.  przyznaje biegłej sądowej z zakresu psychologii M. C. wynagrodzenie za sporządzenie pisemnej opinii uzupełniającej w kwocie 63, 94 zł (sześćdziesiąt trzy złote 94/100),

V.  nakazuje ściągnąć od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Rzeszowie kwotę 3.970,05 zł (trzy tysiące dziewięćset siedemdziesiąt złotych 5/100) tytułem uzupełnienia części opłaty sądowej od pozwu oraz wydatków,

VI.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 5.634 zł (pięć tysięcy sześćset trzydzieści cztery złote) tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa radcowskiego.

Sygn. akt I C 905/12

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 27 stycznia 2014r.

Powód małoletni M. L. (1) działający przez przedstawicieli ustawowych rodziców matkę H. L. i ojca P. L. w pozwie z dnia 5 lipca 2012r. wniósł o zasądzenie od pozwanego (...) S.A. w W. (dnia 28 grudnia 2012r. doszło do przejęcia spółki (...) w W. przez spółkę Towarzystwo (...) S.A. w W. w wyniku sukcesji uniwersalnej) kwoty 90 000 zł tytułem zadośćuczynienia wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 26 kwietnia 2011r. do dnia zapłaty i kwoty 659,54 zł tytułem odszkodowania wraz ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu.

Uzasadniając pozew powód podał, że w dniu 7 listopada 2010r. przechodząc przez przejście dla pieszych w miejscowości K. na drodze krajowej (...) został potrącony przez pojazd nadjeżdżający z Ł.. Pojazd marki C. (...) kierowany przez G. O., poruszając się ze znaczną prędkością, wjechał na wysepkę na której stał powód wraz z matką. Powód chcą uniknąć potrącenia wbiegł na pas ruchu z kierunku Ł. i został potrącony przez pojazd marki T. R. L.. Reakcja powoda pozostawała w związku przyczynowo – skutkowym pomiędzy zachowaniem kierowcy C., który to samochód był ubezpieczony u strony pozwanej. W wyniku wypadku powód doznał następujących obrażeń: urazu wielonarządowego, obwodowego porażenia nerwu twarzowego VI i VII, krwiaka w jamie bębenkowej prawej, perforacji błony bębenkowej, złamania kości łonowej i strzałkowej prawej, niedosłuch ucha prawego, wielomiejscowego załamania kości czaszki, krwiaka przymózgowego okolicy skroniowo-ciemieniowej po stronie prawej, stłuczenia płuca prawego i nerki prawej. Powód przebywał na oddziale intensywnej terapii Szpitala Wojewódzkiego nr (...) w R. do dnia 17 listopada 2010r. Powód w chwili wypadku miał 10 lat i po wypadku został poddany rehabilitacji. Po wyjściu ze szpitala przez okres jednego miesiąca zmuszony był nosić opatrunek gipsowy usztywniający złamaną kość strzałkową i kość łonową. Później do marca 2011 r. miał założony stabilizator. Powód od chwili wypadku nie uczęszczał do szkoły, korzystał z indywidualnej nauki w domu. Do zajęć szkolnych powrócił we wrześniu 2011 r. Obecnie powód z powodu doznanych obrażeń musi ograniczać swoją aktywność fizyczną i uważać na uszkodzone więzadła. Powód ciągle utyka na prawą nogę. Porażenie nerwu twarzowego prawej strony spowodowało, iż powód stracił czucie i mimikę prawej części twarzy. Powód prawie całkowicie utracił słuch w prawym uchu. Doznane przez powoda urazy twarzy spowodowały, iż osłabiony został zmysł smaku i powonienia. Powód przez bardzo długi okres po wypadku zmagał się z dolegliwościami bólowymi. Powód nieustannie oddaje się rehabilitacji ortopedycznej, laryngologicznej i neurologicznej.

W zakresie żądanej kwoty odszkodowania podał, iż rodzice powoda ponieśli wydatki na zakup paliwa i bilety autobusowe w celu dojazdu do szpitala i na rehabilitację oraz na zakup aparatu modułowego szyny do usztywniania kończyny dolnej w łącznej wysokości 959,54 zł.

W odpowiedzi na pozew z dnia 31 stycznia 2013r. pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od strony powodowej na rzecz strony pozwanej kosztów procesu według norm przepisanych. Powód co do zasadny uznał swoją odpowiedzialność w przedmiotowej sprawie. Pozwany w toku postępowania likwidacyjnego ustalił wartość zadośćuczynienia należnego stronie powodowej w łącznej wysokości 73 000 zł, którą to pozwany wypłacił powodowi. Pozwany ustalił i wypłacił należne stronie powodowej odszkodowanie w wysokości 300 zł. Pozwany uważał, że wypłacone zadośćuczynienie w pełni rekompensuje szkodę doznaną przez powoda i dalsze żądania uznał za wygórowane, nieodpowiadające aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej. Wypłacone zadośćuczynienie uwzględnia także uszczerbek na zdrowiu powoda, który biegli ustalili na nie więcej niż 45%.

W zakresie żądanego odszkodowania pozwany zarzucił, iż strona powodowa nie udowodniła i nie uzasadniła w pozwie w jaki sposób dokonała wyliczenia żądanej kwoty.

Pozwany zgodnie z dyspozycją art. 84 k.p.c. wniósł o zawiadomienie przypozwanego G. O. o toczącym się sporze i wzięcia w nim udziału z uwagi na regres przysługujący pozwanemu, gdyż sprawca szkody prowadził pojazd bez wymaganych uprawnień. Wniosek o przypozwanie został doręczony G. O. dnia 14 lutego 2013r. (k. 297), i pomimo przypozwania G. O. nie wstąpił do procesu.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny :

W dniu 7 listopada 2010r. małoletni powód M. L. (1) uległ wypadkowi komunikacyjnemu, którego sprawca G. O. kierował samochodem osobowym marki C. (...) o nr rej. (...), w dacie zdarzenia objętym obowiązkowym ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych na podstawie umowy zawartej z pozwanym (okoliczność niesporna).

Wyrokiem Sądu Rejonowego w Łańcucie z dnia 20 czerwca 2011r., sygn. akt II K 155/11 G. O. został skazany za to, iż w dniu 7 listopada 2010 roku w K. woj. (...) umyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym w ten sposób, że kierując samochodem marki C. (...) o nr rej. (...) przyczynił się do powstania wypadku drogowego przez to, że jechał z nadmierną prędkością około 80km/h na odcinku drogi gdzie obowiązywała prędkość do 50km/h, nie zachował szczególnych środków ostrożności w okolicy przejścia dla pieszych, nie ustąpił pierwszeństwa przechodzącym po oznakowanym przejściu dla pieszych H. L. i jej małoletniemu synowi M. L. (1), w wyniku czego potrącił pojazdem H. L. i spowodował, że małoletni pokrzywdzony M. L. (1) w sytuacji zbliżającego się zagrożenia wbiegł na przeciwległy pas ruchu, gdzie został potrącony przez jadący z naprzeciwka samochód marki T. o nr rej. (...) kierowany przez M. L. (2) skutkiem czego małoletni M. L. (1) doznał urazu wielonarządowego, wielomiejscowego złamania kości czaszki, obrzęku mózgu, krwiaka przymózgowego w okolicy skroniowo-ciemieniowej prawej, złamania gałęzi górnej kości łonowej prawej, stłuczenia płuca prawego i nerki prawej, niewydolności oddechowej, które to obrażenia spowodowały u w/w ciężki uszczerbek na zdrowiu w postaci choroby realnie zagrażającej życiu w rozumieniu art. 156§1 pkt. 2 kk tj. o przestępstwo z art. 177§2 kk.

Bezpośrednią przyczyną wypadku była błędna technika jazdy kierującego samochodem marki C. (...) nr rej. (...) G. O.. Bezpośrednim następstwem niewłaściwego zachowania na drodze G. O., była reakcja pieszego M. L. (1), który wbiegł na przeciwległy pas ruchu, nieświadomie stwarzając swoim zachowaniem zagrożenie bezpieczeństwa w ruchu drogowym.

(dowód: wyrok Sądu Rejonowego w Łańcucie z dnia 20 czerwca 2011r., k. 229-229v zalegający w aktach sygn. akt II K 155/11, opinia biegłego doktora inż. W. H. z 27 stycznia 2011r., k. 17-39)

W związku z otrzymanym zgłoszeniem szkody pozwane Towarzystwo (...) podjęło i przeprowadziło postępowanie likwidacyjne ustalając, w oparciu o analizę akt sprawy oraz przeprowadzone komisje lekarskie, uszczerbek na zdrowiu u powoda i przyznając mu tytułem zadośćuczynienia kwotę 73 000 zł i 300 zł odszkodowania.

(dowód: dokumenty zawarte w aktach szkody osobowej nr (...) strony pozwanej w tym treści notatki urzędowej policji, k. 160-161, opinii biegłego k. 137-159, raportu szkody, k. 182, zgłoszenia szkody wraz z załącznikami k. 1-179, decyzji w przedmiocie wypłat zadośćuczynienia k. 184-186, 197-198, 227-228, 253-256, opinii biegłego z zakresu ortopedii i traumatologii wstępnej i końcowej k. 210-213 oraz 236-237, opinii biegłego z zakresu neurologii k. 234, pisma sprawcy szkody z 12 czerwca 2012r. k. 261, pisma pozwanego z 13 lipca 2012r. o wyrażeniu zgody na rozłożenie zadłużenia na raty k. 262)

W wyniku wypadku powód doznał obrażeń:

- urazu wielonarządowego,

- obwodowego porażenia nerwu twarzowego VI i VII,

- krwiaka w jamie bębenkowej prawej, perforacji błony bębenkowej,

- złamania kości łonowej i strzałkowej prawej,

- niedosłuch ucha prawego,

- wielomiejscowego załamania kości czaszki,

- krwiaka przymózgowego okolicy skroniowo-ciemieniowej po stronie prawej,

- stłuczenia płuca prawego i nerki prawej.

Powód w wyniku wypadku stracił przytomność. Bezpośrednio po wypadku został przywieziony na Oddział Anestezjologii i Intensywnej Terapii (...) w R.. W oddziale przebywał w dniach 7 listopada 2010 do dnia 17 listopada 2010r. Następnie przebywał w dniach 17 listopada 2010r. do 17 grudnia 2010r. w Oddziale Pediatrii z Pododdziałem Neurologii Dziecięcej (...) w R., gdzie prowadzono dalsze leczenie i rehabilitację. Końcem stycznia 2011r. powód rozpoczął intensywną rehabilitację, która trwała 3 miesiące.

(dowód: dokumentacja medyczna leczenia szpitalnego (...) Szpitala Wojewódzkiego Nr (...) w R., k. 282)

Powód w czasie hospitalizacji cierpiał z powodu bólu. Wymagał nadzoru lekarskiego i pielęgniarskiego. Powód otrzymywał kroplówki, był karmiony, wymagał pomocy przy poruszaniu się. Ograniczało to jego samodzielność. Po wypisaniu ze szpitala zalecono powodowi stosowanie odpowiedniego oszczędnego trybu życia. Po powrocie do domu powód leżał w domu, narzekał na ból, był smutny i rozdrażniony. Unikał rozmowy o wypadku. Wymagał ciągłej opieki, pomocy przy higienie osobistej i czynnościach fizjologicznych, przygotowania i podawania posiłków.

Powód przez okres 1,5 miesiąca miał założony opatrunek gipsowy, a później miał stabilizator, który nosił do marca 2011r. Do tej pory zakłada stabilizator, gdy dokucza mu ból.

Powód w chwili wypadku miał 10 lat, był bardzo aktywnym chłopcem, chciał został mechanikiem. Interesował się samochodami, lubił grać w piłkę, jeździć na rowerze. Powód obecnie nie może szybko biegać, ćwiczyć na wf, nie słyszy na prawe ucho, nie ma zmysłu smaku, ma upośledzony zmysł węchu. Przez długi czas opadała mu powieka i kącik ust. Opadanie kącika ust utrudniało mu spożywanie posiłków, zwłaszcza płynnych. Przykurcz twarzy nie ustąpił całkowicie. Przy uśmiechu powoda dostrzegalne jest zniekształcenie twarzy powoda. W domu ćwiczy mięśnie twarzy, aby w większym zakresie usprawnić nerw twarzowy, stara się też polepszać funkcjonowanie stawu kolanowego. Kiedy dokucza mu ból nogi nadal stosuje maści przeciwbólowe. Gdy układ kostny przestanie się rozwijać czeka go zabieg artroskopii.

Od stycznia 2011r. powód był objęty indywidualnym nauczaniem w domu. We wrześniu 2011r. wrócił do zajęć szkolnych. Powód M. L. (1) jest uczniem VI klasy, jego wyniki nauczania w V klasie uległy obniżeniu, ukończył ją ze średnią 3. Powód zajmuje w szkole pierwszą ławkę, aby słyszeć nauczyciela. Ze względu na dolegliwości, w szczególności zniekształcenie twarzy, czuje się wyobcowany, ma obniżone poczucie własnej wartości. Zdarzało się, iż był w szkole wyśmiewany przez rówieśników.

Powód nie pamięta wypadku. Obecnie nie zażywa leków, nadal poddawany jest rehabilitacji. Rehabilitacja nogi prowadzona jest raz na trzy miesiące po 10 zabiegów. Do lekarzy specjalistów powód udaje się raz na trzy miesiące. Nadal kontynuowana jest rehabilitacja w zakresie mimiki twarzy w K.. Oprócz basenu szkolnego, powód uczęszcza na basen w Ł. raz w tygodniu.

Sprawca wypadku nie kontaktował się z rodzicami powoda i nie przeprosił za zdarzenie. Powód nie otrzymał od sprawcy żadnego zadośćuczynienia.

(dowód: zeznania przedstawicielki ustawowej małoletniego H. L. 00:19:38 k. 450-451, 00:06:31 k. 310-312, zeznania przedstawiciela ustawowego małoletniego P. L. 00:43:31 k. 451-451v, 00:33:23 k. 312-313)

W okresie gdy powód przebywał w szpitalu rodzice odwiedzali go codziennie. Zdarzało się, iż ojciec powoda musiał przyjeżdżać dwa razy dziennie. Droga, którą przebywali z K. do R. wynosi 10 kilometrów. Matka powoda jeździła autobusem, którego cena biletu wynosiła ok.3 zł. Z tego tytułu poniosła wydatki w wysokości 34,50 zł. Ojciec powoda jeździł samochodem V. (...), o pojemności silnika 1,8, którego spalanie wynosi około 10-11/100 km. Następnie rodzice powoda zawozili go samochodem, codziennie przez okres trzech miesięcy, na rehabilitację do Ł. (10 km). Nadto ojciec zwoził raz w tygodniu syna na basen oraz czasem wyjeżdżał do R. celem wykupienia lekarstw sporządzanych na zamówienie dla powoda. Z tego tytułu wydatki na paliwo wyniosły 805,04 zł. Pozwany wypłacił powodowi kwotę w wysokości 300 zł za koszty przejazdów z pierwszej faktury (zgodnie stanowisko stron 00:15:48 k. 450v). Rodzice powoda zakupili za kwotę 120 zł aparat modułowy szyny celem usztywnienia nogi, w pozostałym zakresie aparat ten był refundowany przez NFZ.

(dowód: faktura VAT nr (...) k.246, kopia biletów autobusowych na łączną kwotę k. 247, faktura VAT nr (...) k. 248, faktura VAT nr (...) k. 248, faktura VAT nr (...) k. 249, faktura VAT nr (...) k. 250, zeznania przedstawicielki ustawowej małoletniego H. L. 00:19:38 k. 450-451, 00:06:31 k. 310-312, zeznania przedstawiciela ustawowego małoletniego P. L. 00:43:31 k. 451-451v, 00:33:23 k. 312-313)

Jak wynika z opinii biegłego z zakresu otolaryngologii aktualny stan zdrowia poszkodowanego jest niezadowalający. U powoda stwierdzono prawostronne upośledzenie słuchu (głuchota), napadowe bóle głowy oraz zaburzenia ruchomości prawej połowy twarzy związane z niedowładem nerwu twarzowego. Rokowanie na przyszłość jest niepomyślne. U M. L. (1) procentowy uszczerbek na zdrowiu z zakresu otolaryngologii w związku z niedosłuchem wynosi 20%, oraz w związku z niedowładem nerwu twarzowego prawego wynosi 35% razem 55%. Z zakresu otolaryngologii obecnie nie ma przeszkód do prowadzenia samodzielnego trybu życia i pełnienia codziennych funkcji. Dolegliwości aktualnie nie wykluczają chorego z obowiązku nauki, a w przyszłości z pracy zarobkowej. Przeciwwskazane natomiast jest wykonywanie niektórych zawodów, np. pracy w hałasie, na wysokości i inn. Stwierdzone zaburzenia z zakresu otolaryngologii wymagają nadal ostrożności i higienicznego postępowania, natomiast jak długo nie da się przewidzieć. Przy czym może okazać się, że będą trwałe i nieodwracalne. Nie da się przewidzieć czy powstaną inne nowe choroby mające jeszcze związek z przebytym urazem.

(dowód: opinia biegłego otolaryngologa dr n. med. S. Ł. k. 348 – 349, dokumentacja medyczna i rehabilitacji powoda w Zespole (...) - Przychodnia (...) - Samodzielny Publiczny ZOZ w R., dokumentacja medycznej i rehabilitacji powoda w Poradni Otolaryngologicznej i Neurologicznej i Ortopedycznej w Szpitalu Wojewódzkim Nr (...). J. K. w R. lek. med. A. K. (specjalista otolaryngolog) i lek. med. A. D. (specjalista neurolog dziecięcy), dokumentacji medycznej i rehabilitacji powoda w Centrum Medycznym w Ł. D.. POZ. i Specjalistki ul. (...) w Ł. k. od 42 do 245)

Doznane przez powoda M. L. (1) obrażenia, a następnie ból i ograniczenia z nimi związane mają wpływ na jego funkcjonowanie intelektualno - poznawcze, emocjonalne i społeczne. Wskutek niedosłuchu obniżeniu uległa u powoda sprawność pamięci słuchowej, a więc zdolności do zapamiętywania, przechowywania i odtwarzania materiału słuchowego, tym samym upośledzona została funkcja uczenia się drogą słuchową. Znalazło to odbicie w ocenach szkolnych. Występuje u niego zmniejszona sprawność koncentracji uwagi i męczliwość w czasie lekcji, trudność w skupianiu się na zadaniach, co upośledza proces uczenia się. Z jednej strony jest to uwarunkowane przeżywanym przez powoda napięciem, niepokojem, poczuciem zagrożenia, (efekt urazowych przeżyć związanych z wypadkiem), z drugiej może być także skutkiem doznanego wstrząsu mózgu, na co wskazywałyby podawane przez matkę objawy w zachowaniu M. po wypadku, wzrost drażliwości , skłonności do irytacji i złości. Obie przyczyny mogą współwystępować. W sferze emocji, pomimo braku lęku bezpośrednio związanego z komunikacją, poruszaniem się po drodze (na skutek amnezji), występuje niepokój, napięcie, przeżywanie poczucia niesprecyzowanego zagrożenia uwarunkowane doznanymi cierpieniami i ograniczeniami powypadkowymi. Ograniczenia mimiczne twarzy, niemożność uśmiechania się jest czynnikiem blokującym jego naturalną ekspresję, komunikację emocjonalną w relacjach rówieśniczych, zmuszającym go do uważności i kontroli, aby nie zaprezentować grymasu, który będzie powodem docinków. Stres wynikający z przeżywania bólu i cierpienia wskutek doznanych obrażeń, pobyt w szpitalu, konieczność poddawania się zabiegom rehabilitacyjnym, dostosowanie się do nowego środowiska, diametralnej zmiany dotychczasowego tryby życia pozostawiły skutek w postaci podwyższonego poziomu neurotyzmu, objawiającego się przeżywaniem niepokoju, napięcia, obawą, że coś złego może go spotkać.

Obniżona sprawność pamięci słuchowej, zdolności do zapamiętywania, przechowywania i odtwarzania materiału słuchowego, a tym samym obniżenie sprawności procesu uczenia się ma charakter trwały. Natomiast niepokój, napięcie, przeżywanie poczucia niesprecyzowanego zagrożenia są stanami emocjonalnymi podlegającymi psychoterapii a także farmakoterapii a więc nie mają charakteru trwałego. Zmniejszona sprawność koncentracji uwagi, męczliwość, trudności w skupianiu się na zadaniach powinny ustąpić po ustąpieniu dolegliwości neurotycznych, jeśli natomiast są efektem pourazowych zmian w (...) będą miały charakter trwały.

(dowód: opinia biegłej psycholog mgr M. C. k. 366-370, uzupełniająca opinia psychologiczna sądowa mgr M. C. k. 431-432, dokumentacja medyczna i rehabilitacji powoda w Zespole (...) - Przychodnia (...) - Samodzielny Publiczny ZOZ w R., dokumentacja medycznej i rehabilitacji powoda w Poradni Otolaryngologicznej i Neurologicznej i Ortopedycznej w Szpitalu Wojewódzkim Nr (...). J. K. w R. lek. med. A. K. (specjalista otolaryngolog) i lek. med. A. D. (specjalista neurolog dziecięcy), dokumentacji medycznej i rehabilitacji powoda w Centrum Medycznym w Ł. D.. POZ. i Specjalistki ul. (...) w Ł. k. od 42 do 245)

Biegły z zakresu neurologii, ocenił uszczerbek na zdrowiu powoda w wysokości 65 %. Uszkodzenie układu nerwowego ma charakter trwały. Stopień uszkodzenia (...) został oceniony jako średni. Uszkodzenie w zakresie kości twarzoczaszki powoda, oczodołu, zatok na trwale pozostawi ślady w postaci skłonności do zespołów bólowych tej okolicy, zaburzonej funkcji żucia, mowy, sprawności nosa, uszu w tym zwiększonej podatności na zakażenia oraz niezwykle istotne oszpecenie wynikające z asymetrii twarzy, niedomykania powieki oka prawego i słabego po prawej marszczenia czoła. Istnieje pewna możliwość poprawy spowodowana dojrzewaniem (...) w wyższych czynności nerwowych, postęp, o ile nastąpi będzie on tylko w niewielkim stopniu. Odległym skutkiem urazu u małoletniego jest występujący zespół stresu pourazowego.

Zaburzenie funkcji widzenia okiem lewym pozbawi małoletniego M. L. (1) możliwości pracy w wielu zawodach gdzie widzenie dobre, szczególnie obuoczne jest niezbędne czym osłabi jego szansę na rynku pracy.

Nadto uszkodzenia struktur korowych mogą w każdej chwili spowodować wystąpienie zaburzeń napadowych typu napadów drgawkowych pourazowych. Uszkodzenie struktur kostnych może spowodować wystąpienie infekcji centralnego układu nerwowego. Odczuwanie bólu jest stałe, ale zmienne co do częstotliwości i stopnia nasilenia.

Rokowanie, co do funkcjonowania małoletniego zostały ocenione jako niepewne. Rokowanie w przypadku urazów głowy jest bardzo różne. Uszkodzenie nerwów czaszkowych wymienionych powyżej w tym słuchu jest nieodwracalne. Odległe następstwa dotyczące wyboru zawodu, podjęcia pracy w przyszłości nie są w chwili obecnej możliwe do przewidzenia. Nie ulega wątpliwości, że uraz okolicy czołowej spowoduje w przyszłości zaburzenia sfery zachowania, emocji, co utrudni powodowi start i utrzymanie się na rynku pracy.

(dowód: opinia biegłego pediatry, neurologa dziecięcego dr n. med. L. C. k. 385-390v, dokumentacja medyczna i rehabilitacji powoda w Zespole (...) - Przychodnia (...) - Samodzielny Publiczny ZOZ w R., dokumentacja medycznej i rehabilitacji powoda w Poradni Otolaryngologicznej i Neurologicznej i Ortopedycznej w Szpitalu Wojewódzkim Nr (...). J. K. w R. lek. med. A. K. (specjalista otolaryngolog) i lek. med. A. D. (specjalista neurolog dziecięcy), dokumentacji medycznej i rehabilitacji powoda w Centrum Medycznym w Ł. D.. POZ. i Specjalistki ul. (...) w Ł. k. od 42 do 245)

Biegły z zakresu ortopedii i traumatologii uszczerbek na zdrowiu spowodowany wypadkiem u powoda ocenił na 10% w zakresie urazu miednicy i 8% z zakresie urazu kolana prawego. Uraz w zakresie narządu ruchu obecnie powoduje okresowe dolegliwości subiektywne: niestabilność kolana prawego oraz dolegliwości bólowe kolana i biodra prawego. Powyższe ogranicza wydolność kończyn dolnych, możliwość ich przeciążania i aktywności sportowej. Nie powoduje upośledzenia codziennej aktywności poszkodowanego w zakresie samoobsługi, aktywności codziennej w domu i szkole ( poza zajęciami wychowania fizycznego). Po urazie poszkodowany odczuwał dolegliwości bólowe o nasileniu 5 punktów (...) ( w skali 10-cio stopniowej ) przez okres 6 tygodni po urazie , a następnie 3 punkty (...) do zakończenia ( w dniu 5 maja 2011 roku ) leczenia w zakresie stawu kolanowego i miednicy. Obecnie okresowo dolegliwości ocenił na 2 punkty (...). Powód nadal oczekuje na zabieg rekonstrukcji więzadeł krzyżowych po zakończeniu wzrostu kostnego ( 18 – 20 rok życia). Dolegliwości bólowe powód może odczuwać do okresu zakończenia wzrostu kostnego, tj. do 18-20 roku życia.

(dowód: opinia biegłego ortopedy traumatologa lek. med. W. P. k. 402-404, dokumentacja medyczna i rehabilitacji powoda w Zespole (...) - Przychodnia (...) - Samodzielny Publiczny ZOZ w R., dokumentacja medycznej i rehabilitacji powoda w Poradni Otolaryngologicznej i Neurologicznej i Ortopedycznej w Szpitalu Wojewódzkim Nr (...). J. K. w R. lek. med. A. K. (specjalista otolaryngolog) i lek. med. A. D. (specjalista neurolog dziecięcy), dokumentacji medycznej i rehabilitacji powoda w Centrum Medycznym w Ł. D.. POZ. i Specjalistki ul. (...) w Ł. k. od 42 do 245)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o przedłożone dokumenty prywatne i urzędowe, których autentyczność nie była kwestionowana, w związku z czym nie budziła wątpliwości Sądu co do jej wiarygodności.

Sąd Okręgowy w pełni uznał moc dowodową dokumentacji medycznej, która jako wystawiona przez osoby uprawnione i wykwalifikowane do poświadczania o stanie zdrowia powoda, nie budziła zastrzeżeń co do jej rzetelności. Na uwzględnienie zasługiwały również zeznania przedstawicieli ustawowych M. L. (1) – rodziców H. L. (00:19:38 k. 450-451, 00:06:31 k. 310-312) i P. L. (00:43:31 k. 451-451v, 00:33:23 k. 312-313), którzy w sposób jasny i logiczny wyjaśnili jak przebiegało życie syna przed i po wypadku, jakie są jego skutki oraz jak wyglądały potrzeby powoda w związku z doznanymi w wypadku obrażeniami, koniecznością rehabilitacji, korzystania z pomocy osób trzecich w pewnych czynnościach, które przed wypadkiem wykonywał samodzielnie.

Zasadniczy fundament ustaleń Sądu stanowiły opinie biegłych: biegłego otolaryngologa dr n. med. S. Ł. (k. 348–349), biegłej psycholog mgr M. C. (k. 366-370, k. 431-432), biegłego pediatry, neurologa dziecięcego dr n. med. L. C. (k. 385-390v), biegłego ortopedy traumatologa lek. med. W. P. (k. 402-404), którym Sąd w całości dał wiarę. Opinie te sporządzone zostały przez osoby dysponujące niezbędną wiedzą oraz doświadczeniem zawodowym. Sposób dochodzenia przez biegłych do wniosków końcowych, z punktu widzenia wymagań logiki i zasad doświadczenia życiowego, pozwolił Sądowi Okręgowemu ocenić opinie za wiarygodne i rzetelne. Wszystkie opinie sporządzono zgodnie ze zleceniem Sądu. Są one przejrzyste, jasne i nie zawierają sprzeczności. Zawierają też nie budzące wątpliwości wnioski, które w sposób niezaprzeczalny pozwalają odnieść się do merytorycznej zasadności żądań pozwu. W tym, miejscu należy zaznaczyć, iż strona pozwana zarzuciła opinii z zakresu psychologii wewnętrzną sprzeczność, do tych zarzutów biegła pisemnie się ustosunkowała wskazując, iż nieporozumienie dotyczy semantycznego znaczenia słów (k. 431), co pozwoliło uznać opinię biegłej za w całości wiarygodną.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo praktycznie w całości zasługuje na uwzględnienie.

W niniejszej sprawie bezsporną okolicznością był fakt, że pozwany ponosi odpowiedzialność za następstwa wypadku komunikacyjnego, jakiemu uległ M. L. (1) w dniu 7 listopada 2010r. w K. - a to z tytułu umowy ubezpieczenia OC sprawcy wypadku. Pozwane Towarzystwo nie kwestionowało swojej odpowiedzialności za skutki przedmiotowego zdarzenia. Kwestią sporną była wysokość należnego z w/w tytułu roszczenia o zadośćuczynienie i odszkodowanie.

Żądanie powoda w zakresie zadośćuczynienia znajdowało podstawę prawną w art. 445 § 1 k.c. Zgodnie z treścią art. 445 § 1 k.c. w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, utraty zdolności do pracy zarobkowej, zwiększenia potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia, sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Dyspozycja tego przepisu wskazuje, że zasądzenie stosownej sumy pieniężnej zależy od uznania sądu i okoliczności sprawy oraz jest dopuszczalne tylko w ramach odpowiedzialności deliktowej.

Dokonując oceny stanu faktycznego Sąd Okręgowy miał na względzie, że odniesione urazy oraz uszczerbek na zdrowiu przeorganizował życie sprawnego, zdrowego aktywnego 10 – letniego chłopca, który bardzo lubił grać w piłkę, jeździć na rowerze, ćwiczyć na wf-ie, interesował się samochodami, w przyszłości chciał zostać mechanikiem.

Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, w szczególności opinie biegłych lekarzy, wskazały na trwały uszczerbek na zdrowiu powoda, w aspekcie neurologicznym, otolaryngologicznym, ortopedycznym i psychologicznym. Skutki wypadki jakim uległ powód są w dużej części nieodwracalne. Biorąc pod uwagę rozległość oraz ciężar obrażeń jakim uległ powód, znacznie cierpiał on z powodu bólu. W wyniku wypadku małoletni M. L. (1) cierpi na prawostronną głuchotę, napadowe bóle głowy oraz zaburzenia ruchomości prawej połowy twarzy związane z niedowładem nerwu twarzowego, upośledzenie zmysłu smaku i węchu. Rokowania na przyszłość są niepomyślne. U powoda występują objawy stresu pourazowego – co wywołuje lub w przyszłości może wywołać szereg zmian w zakresie świadomości, koncentracji uwagi oraz zaburzenia charakterologiczne. U powoda ze względu na uszkodzenie nerwu twarzowego występuje opadanie kącika ust, co sprawia mu trudności w przyjmowaniu posiłków, brak czucia głębokiego z obszaru twarzy, utratę zdolności gwizdania, mrugania, zamykania oka, marszczenia czoła, szczerzenia zębów, upośledzenie łzawienia. Biegły neurolog ocenił uszczerbek na zdrowiu powoda w związku z uszkodzeniem o charakterze neurologicznym na 65 %. W chłopca występuje oszpecenie wynikające z asymetrii twarzy. W przyszłości może występować zaburzenie funkcji widzenia okiem lewym oraz zaburzenia napadowe typu napadów drgawkowych pourazowych.

W sferze psychicznej, na skutek wypadku, u powoda wystąpiło obniżenie sprawności pamięci, trudności w skupieniu się, koncentracji uwagi. Pomimo, że M. L. (1) nie pamięta samego wypadku, występują u niego w sferze psychicznej pośrednie jego skutki. Niedosłuch powoduje trudności edukacyjne, upośledzenie przyswajania i zapamiętywania materiału słuchowego. Nastąpiło podwyższenie poziomu neurotyzmu. Dodatkowo niemożność uśmiechania się, blokuje dodatkowo ekspresję, i komunikację emocjonalną w kontakcie z rówieśnikami. Zmusza to powoda do uważności i kontroli, aby nie zaprezentować grymasu, który stanie się powodem docinków i ośmieszania.

W zakresie urazu ortopedycznego - złamanie kości łonowej i strzałkowej prawej – biegły ocenił uszczerbek powoda na 18 %. W przyszłości czeka powoda zabieg rekonstrukcji więzadła krzyżowego po zakończeniu wzrostu kostnego.

Powyższe wskazane urazy oraz uszczerbki na zdrowiu powoda spowodowały, iż bezpośrednio po wypadku przebywał 10 dni w szpitalu w Oddziale Intensywnej Terapii oraz kolejny miesiąc w Oddziale Pediatrii, następnie przez okres trzech miesięcy został poddany intensywnej rehabilitacji. Rehabilitacja trwa nadal i odbywa się okresowo. Przez cały okres pobytu w szpitali i okres rehabilitacji powód odczuwał ból. Występują u niego przeciwwskazania do szybkiego biegania, ćwiczeń na wf-ie. Zmiany mimiczne twarzy, oraz konieczność podjęcia indywidualnego nauczania, spotęgowały u powoda poczucie wyobcowania, izolacji i wpływają na obniżenie własnej wartości. W przyszłości u powoda może wystąpić nietolerowanie własnego wyglądu, zwłaszcza gdy wejdzie w okres dojrzewania. Może to wpływać na utrzymanie kontaktów towarzyskich. Młody wiek powoda wpływa na zwiększenie rozmiaru jego krzywdy, między innymi poprzez utratę w wieku 10 lat możliwości realizowania zamierzonych celów oraz czerpania przyjemności z życia. (por.orzecz. Sądu Najwyższego z dnia 26 listopada 2009r. III CSK 62/09). Biegli w swych opiniach podkreślili, iż powód w przyszłości nie będzie mógł wykonywać szeregu zawodów ( np.: praca w hałasie, na wysokości, czy praca wymagająca dobrego obuocznego wzroku), a także obecnie jego edukacja jest utrudniona. Przeżycia te, bez wątpienia, są źródłem frustracji i cierpienia, wymagającego rekompensaty.

W toku postępowania likwidacyjnego ubezpieczyciel wypłacił powodowi tytułem zadośćuczynienia łącznie kwotę 73 000 zł, która zdaniem Sądu jest znacznie zaniżona. W ocenie Sądu adekwatną kwotą zadośćuczynienia jest kwota 163 000 zł, co biorąc pod uwagę wypłacone w toku postępowania likwidacyjnego zadośćuczynienie, powoduje, iż Sąd zasądził w pkt I wyroku na rzecz powoda kwotę 90 000 zł, która była objęta żądaniem pozwu wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 22 czerwca 2011r. do dnia zapłaty. Kwota ta jest odpowiednia, uwzględniająca całokształt okoliczności sprawy i odpowiadająca społecznemu poczuciu sprawiedliwości (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 stycznia 2010r. I CSK 244/09). Przy czym stopa życiowa poszkodowanego, na którą powołuje się pozwany, nie ma wpływy na wysokości zadośćuczynienia pieniężnego za doznana krzywdę i nie może wyznaczać wysokości należnej mu rekompensaty (wyrok z dnia 17 września 2010r., II CSK 94/10, OSNC 2011/4/44)

Rozstrzygając w zakresie żądanych odsetek Sąd miał na uwadze, iż pierwotnie zgłaszając szkodę - pismem z dnia 21 marca 2011r. – które doręczone zostało Towarzystwu (...) w dniu 24 marca 2011r. – pełnomocnik powoda domagał się zadośćuczynienia, w tym zaliczkowo bezspornej kwoty 30 000 zł. Towarzystwo (...) początkowo zwróciło się do lekarza orzecznika o wydanie orzeczenia zaocznego, które zostało wydane przez lekarza P. P. w dniu 30 kwietnia 2011r. Pełnomocnik powoda wysłał do Ubezpieczyciela ponaglenie o wydanie stosownej decyzji. W tym pismem z dnia 12 maja 2011r. zawnioskował o wyznaczenie badania lekarskiego z udziałem małoletniego. Działania Ubezpieczyciela były opieszałe i dopiero dnia 1 lipca 2011r. została wydana opinia lekarska.

Zgodnie z art. 14 ust. 2 ustawy z dnia z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U.2013.392 j.t.) w przypadku gdyby wyjaśnienie w terminie 30 dni licząc od dnia złożenia przez poszkodowanego lub uprawnionego zawiadomienia o szkodzie okoliczności niezbędnych do ustalenia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń albo wysokości odszkodowania - okazało się niemożliwe, odszkodowanie wypłaca się w terminie 14 dni od dnia, w którym przy zachowaniu należytej staranności wyjaśnienie tych okoliczności było możliwe, nie później jednak niż w terminie 90 dni od dnia złożenia zawiadomienia o szkodzie, chyba że ustalenie odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń albo wysokości odszkodowania zależy od toczącego się postępowania karnego lub cywilnego. Ubezpieczyciel informował pismem z dnia 26 kwietnia 2011r. (k. 186) pełnomocnika pokrzywdzonego, iż odnośnie dalszego roszczenia o zadośćuczynienie decyzja będzie podjęta po przeprowadzeniu komisji lekarskiej oraz po dokonaniu wglądu do akt karnych.

W niniejszej sprawie 90-ty dzień od daty zgłoszenia szkody upłynął dnia 22 czerwca 2011r., zaś wyrok w sprawie karnej II K 155/11 przeciwko sprawcy szkody zapadł dnia 20 czerwca 2011r. i wydany został w następstwie wniosku Prokuratora w trybie art. 355 § 1 kk tj. bez przeprowadzenia rozprawy, gdyż okoliczności popełniania przestępstwa nie budziły wątpliwości. Sąd zatem przyjął, iż ostatnim dniem do spełnienia świadczenia z tytułu zadośćuczynienia i odszkodowania był dzień 22 czerwca 2011r. (czyli 90 – ty dzień od daty zgłoszenia szkody). Nie było bowiem potrzeby odczekiwać na prawomocność wyroku, skoro zapadł przy zastosowaniu art. 335 § 1 k.k., a nadto uprawomocnił się dnia 28 czerwca 2011r.

W pozostałym zakresie tj. w odniesieniu do nieuwzględnionych odsetek od kwoty zadośćuczynienia tj. od dnia 26 kwietnia 2011r. do dnia 21 czerwca 2011r. Sąd powództwo oddalił jako nieuzasadnione.

Odnosząc się do żądania zasądzenia kwoty 659,54 zł z tytułu odszkodowania tj. 539,54 zł tytułem kosztów przejazdu do szpitala, na rehabilitację, na basen, do lekarzy specjalistów oraz 120 zł tytułem zakupu aparatu modułowego szyny usztywniającej. Strona powodowa przedstawiła faktury na benzynę na łączną kwotę 805,04 zł za okres grudzień 2010 do luty 2011r. oraz kopie biletów autobusowych od listopada do grudnia 2010r. na trasie K. – R., K. – R., Ł. – R. na łączną kwotę 34,50 zł (k. 247). W toku postępowania likwidacyjnego Ubezpieczyciel wypłacił jedynie kwotę 300 zł, która wynikała z rachunku z dnia 4 grudnia 2010r., opiewającego na kwotę 340,03 zł. Rodzice małoletniego powoda dojeżdżali do syna z miejsca swojego zamieszkania w K. bądź z miejsca pracy do Szpitala w R., a później do Ł. na dalszy ciąg rehabilitacji, na basen, na wizyty do lekarzy specjalistów – samochodem V. (...), który spalał 10 – 11 litrów na 100 km. Biorąc pod uwagę odległość pomiędzy K. a R. – 10 km oraz K. a Ł. – 10 km, a także długotrwałość leczenia i rehabilitację – ilość dni przejazdów w okresie listopad 2010 do luty 2011r. wynosiła 68 dni. Licząc w każdym dniu po 20 km daje to 1360 km. Nadto podczas rehabilitacji, na którą powód był zawożony do Ł. przez ojca, a następnie ojciec wracał do domu i ponownie jechał po syna, liczba przejechanych kilometrów ulegała podwojeniu. Jak zeznał ojciec powoda, gdy M. przebywał w szpitalu w R. nieraz zdarzało się, iż rodzice przyjeżdżali do niego dwa razy dziennie, co dawało 40 przejechanych dziennie kilometrów. Doliczając jeszcze wyjazdy, szczególnie do R. po leki, które były sporządzane na zamówienie, niewątpliwe łączna ilość kilometrów wynosiła (...). Ilość zakupionych, zgodnie z fakturami litrów benzyny wynosiła 165,4 litrów. Przyjmując nawet dolną normę zużycia paliwa tj. 10 l, choć był to okres zimowy, a więc zużycie paliwa mogło sięgać wskazanej liczby 11 litrów – zakupiona ilość paliwa starczała na około 1654 km.

Zatem w całości żądanie w zakresie pozostałej, nieuwzględnionej w postępowaniu likwidacyjnym kwoty 539,54 zł - tytułem zwrotu kosztów przejazdu jest uzasadnione. Uzasadnione jest także odszkodowanie związane z zakupem aparatu modułowego szyny, którego koszt po uwzględnieniu dofinansowania z NFZ wyniósł 120 zł (k. 249). W tym zakresie orzeczenie objęte pkt II wyroku wydano na podstawie art. 444 § 1 k.c.

Żądanie zasądzenia odszkodowania w wysokości 959,54 zł zostało zgłoszone ubezpieczycielowi w pierwotnym zgłoszeniu szkody, które zostało doręczone w dniu 24 marca 2011r. (k. 285 akt szkody), a zatem żądanie odsetek od pozostałej niewypłaconej kwoty 659,54 zł od dnia wniesienia pozwu tj. 5 lipca 2012r. jest w pełni uzasadnione (art. 481 § 1 i 2 k.c. i art. 455 k.c.)

Rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów procesy procesu oparto na art. 100 k.p.c., albowiem powód uległ tylko co do nieznacznej części swojego roszczenia – w zakresie odsetek. W pkt VI wyroku Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 5 634 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. W skład wskazanej kwoty wchodzi opłata od pozwu w wysokości 2000 zł, którą uiścił powód oraz wynagrodzenie radcy prawnego ustalone w oparciu o § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U.2002.163.1349) i 2 x opłata skarbowa od pełnomocnictwa (34 zł).

Na zasadzie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U.2010.90.594 j.t.), Sąd nakazał ściągnąć od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Rzeszowie kwotę 3 970,05 zł. Kwota ta stanowi uzupełnienie opłaty od pozwu w wysokości 2533 zł, koszt dokumentacji medycznej w wysokości 77,87 zł (k. 299), oraz koszty związane z wynagrodzeniem biegłych w łącznej wysokości 1295,24 zł (411,62 zł k. 359; 214,09 zł k. 381;339,20 zł k. 405, 330,33 zł k. 416).

W pkt IV wyroku Sąd przyznał biegłej sądowej z zakresu psychologii M. C. wynagrodzenie za sporządzenie pisemnej opinii uzupełniającej w kwocie 63, 94 zł. Stosownie do § 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 24 kwietnia 2013 r. w sprawie określenia stawek wynagrodzenia biegłych, taryf zryczałtowanych oraz sposobu dokumentowania wydatków niezbędnych dla wydania opinii w postępowaniu cywilnym (Dz. U. poz. 518), stawka wynagrodzenia biegłego wynosi od 1,28 % - 1,81 % kwoty bazowej dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe, której wysokość określa ustawa budżetowa, zwanej dalej "kwotą bazową". Kwotę bazową dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe określiła ustawa budżetowa w wysokości 1.766,46 zł. Przedłożony przez biegłą rachunek został poddany weryfikacji pod kątem wskazanego w nim wynagrodzenia według zasad określonych w treści przywołanych powyżej przepisów. Treść tych przepisów pozwala – w odniesieniu do czynności wskazanych w karcie pracy biegłego – na przyznanie biegłej wynagrodzenia (1,8% x 1766,46 zł = 63, 94 zł), które mieści się w stawce maksymalnej określonej według w/w rozporządzenia.