Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 czerwca 2014 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w II Wydziale Karnym w składzie:

Przewodniczący:	SSA Barbara Krameris (spr.)
Sędziowie:	SSA Cezariusz Baćkowski SSA Stanisław Rączkowski
Protokolant:	Iwona Łaptus

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej del. do Prokuratury Apelacyjnej Grażyny Nowickiej

po rozpoznaniu w dniu 25 czerwca 2014 r.

sprawy R. K.

oskarżonego z art. 286 § 1 kk w zw. z art. 294 § 1 kk w zw. z art. 12 kk, art. 190 § 1 kk, art. 286 § 1 kk w zw. z art. 294 § 1 kk;

z powodu apelacji wniesionej przez oskarżonego i pełnomocnika oskarżycieli posiłkowych

od wyroku Sądu Okręgowego we Wrocławiu

z dnia 10 lutego 2014 r. sygn. akt III K 226/13

I. zmienia zaskarżony wyrok wobec oskarżonego R. K. w ten sposób, że:

1) obniża wymierzoną oskarżonemu karę łączną do 2 (dwóch) lat pozbawienia wolności i na mocy art. 69 § 1 i art. 70 § 1 pkt 1 wykonanie orzeczonej kary łącznej warunkowo zawiesza na okres próby lat 3;

2) na podstawie art. 46 § 1 kk orzeka wobec oskarżonego R. K. obowiązek naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem przez zapłatę na rzecz S. R. kwoty 800 000 zł;

II. w pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

III. zasądza od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa 320 zł tytułem kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze.

UZASADNIENIE

R. K. został oskarżony o to, że :

I.  w okresie od lipca 2010 r. do sierpnia 2011 r. we W., działając w warunkach czynu ciągłego oraz w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, wprowadzając P. P. w błąd co do zamiaru spłaty pożyczki, wskazując na własną bardzo dobrą sytuację materialną, wynikającą z prowadzenia bardzo dochodowej firmy (...), zajmującej się handlem metalami kolorowym i złomem, twierdząc, że jest właścicielem czterech mieszań w S., nieruchomości o łącznej wartości 4.000.000 zł, działki budowlanej o wartości 10.000.000 zł, podczas, gdy mieszkania te wynajmował i faktycznie nie posiadał żadnego mienia i dochodów nadających się do egzekucji, doprowadził ją do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w ten sposób, że pobrał od niej pieniądze w łącznej kwocie 1.330.000 zł, a w tym w dniu 18 października 2010 roku w kwocie 300.000 zł oraz w dniu 20 października 2010 r. w kwocie 400.000 zł na rzekomy zakup złomu miedzianego, który miał odsprzedać z dużym zyskiem, nie mając zamiaru wywiązać się z zaciągniętego zobowiązania, czym działał na szkodę P. P. i firmy (...) Sp. z o.o. Sp.K z/s;

tj. o przestępstwo z art. 286 § 1 k.k. i art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k.

II.  w okresie od 14 kwietnia 2005 r. do czerwca 2005 r. w L. i we W., działając w warunkach czynu ciągłego oraz w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, wprowadzając S. R. w błąd co do zamiaru spłaty pożyczki, wskazując na bardzo dobrą sytuację materialną, wynikającą z prowadzenia bardzo dochodowej działalności polegającej na obrocie złomem metali kolorowych, osiągającą zyski w milionach złotych rocznie, twierdząc, że współpracuje z firmami w C., jest właścicielem domu na ekskluzywnym osiedlu w L., okazując zdjęcia i wycenę kamienicy w centrum P., którą rzekomo miał kupić, podczas gdy faktycznie nie posiadał żadnego mienia nadającego się do egzekucji doprowadził go do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w łącznej kwocie 1.100.000 zł w ten sposób, że:

- w dniu 14 kwietnia 2005 r. pobrał od S. R. pieniądze w kwocie 300.000 zł na rzekomy zakup do rozbiórki cukrowni w T., zabezpieczając przekazane kwoty wekslem in blanco, nie mając zamiaru wywiązać się z zaciągniętego zobowiązania;

- w okresie od maja do sierpnia 2005 r. pobrał od S. R. pieniądze w kwocie 800.000 zł na zakup do rozbiórki cukrowni w T., zabezpieczając przekazane kwoty wekslem in blanco, nie mając zamiaru wywiązać się z zaciągniętego zobowiązania;

tj. o przestępstwo z art. 286 § 1 k.k. i art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k.

III.  w okresie od września do listopada 2010 r. w L. groził S. R. pozbawieniem życia, które to groźby wzbudziły w zagrożonym uzasadnioną obawę ich spełnienia;

tj. o przestępstwo z art. 190 § 1 k.k.

IV.  w lipcu 2005 r. w miejscowości O., działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej wprowadzając w błąd M. G., co do własnej bardzo dobrej sytuacji majątkowej, wskazując na prowadzenie przynoszącej wysokie dochody działalności gospodarczej, polegającej na obrocie złomem, twierdząc, że ma kontakty handlowe z firmami z Niemiec i Holandii, okazując zdjęcia i wycenę kamienicy w P., którą rzekomo miał kupić oraz faktury zakupu złomu miedzi, podczas gdy faktycznie nie posiadał żadnego mienia nadającego się do egzekucji, doprowadził go do niekorzystnego rozporządzenia mieniem, w ten sposób, że pobrał od M. G. złom aluminium o wartości 258.396 zł, w zamian za odsprzedanie go z dużym zyskiem, nie mając zamiaru wywiązania się z zaciągniętego zobowiązania, czym działał na szkodę (...) Sp. z o.o. a siedzibą we W.;

tj. o przestępstwo z art. 286 § 1 k.k. i art. 294 § 1 k.k.w.

V.  w okresie od marca 2004 r. do czerwca 2004 r. w P., działając w warunkach czynu ciągłego oraz w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, wprowadzając K. C. i M. C. w błąd co do zamiaru spłaty pożyczki, wskazując na bardzo dobrą sytuację materialną, wynikającą z prowadzenia bardzo dochodowej firmy w zakresie obrotu złomem, podczas gdy faktycznie nie posiadał żadnego mienia nadającego się do egzekucji, doprowadził ich do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w ten sposób, że pobrał od w/w pieniądze w łącznej kwocie 90.000 zł na kupno złomu i towaru z C., nie mając zamiaru mimo zawartych w dniu 17 września 2004 r. oświadczeń-zobowiązań, wywiązać się z zaciągniętego zobowiązania, a w tym:

- w marcu 2004 r. pobrał od M. C. pieniądze w kwocie 40.000 zł na rzekome kupno złomu towaru z C.;

- w czerwcu 2004 r. pobrał od M. C. pieniądze w kwocie 50.000 zł na rzekome kupno złomu towaru z C.;

tj. o przestępstwo z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k.

VI.  w okresie od 2002 r. do 2004 r. w L., działając w warunkach czynu ciągłego oraz w celu osiągnięcia korzyści majątkowej wprowadzając R. A. w błąd, co do zamiaru spłaty pożyczki, wskazując na bardzo dobrą sytuację materialną, wynikającą z prowadzenia bardzo dochodowej firmy w zakresie obrotu złomem, podczas gdy faktycznie nie posiadał żadnego mienia nadającego się do egzekucji, doprowadził go do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w ten sposób, że pobrał od niego pieniądze w łącznej kwocie 90.000 zł na prowadzenie interesów w C., nie mając zamiaru, mimo zawartego w dniu 29 czerwca 2005 r. porozumienia wywiązać się z zaciągniętego zobowiązania;

tj. o przestępstwo z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu wyrokiem z dnia 10 lutego 2014 r., sygn. akt: III K 226/13:

I. uznał oskarżonego R. K. winnym tego, że w okresie od lipca 2010 r. do sierpnia 2011 r. we W., działając w warunkach czynu ciągłego oraz w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, wprowadzając P. P. w błąd co do zamiaru spłaty pożyczki, wskazując na własną bardzo dobrą sytuację materialną, wynikającą z prowadzenia dochodowej firmy (...), zajmującej się handlem metalami kolorowymi i złomem, twierdząc, że jest właścicielem czterech mieszań i atrakcyjnej działu budowlanej w S. oraz innych nieruchomości, podczas, gdy mieszkania te wynajmował i faktycznie nie posiadał żadnego mienia i dochodów nadających się do egzekucji, doprowadził ją do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w ten sposób, że przyjął od niej pieniądze i przedmioty o łącznej wartości 1.044.000 złotych, a w tym:

- w lipcu 2010 r. kwotę 15.000 zł,

- w lipcu 2010 r. kwotę 19.000 zł,

- w dniu 1 września 2010 r. kwotę 3.000 zł,

- w dniu 3 września 2010 r. kwotę 15.000 zł,

- we wrześniu 2010 r. kwotę 55.000 zł,

- w dniu 18 października 2010 r. kwotę 300.000 zł,

- w dniu 20 października 2010 r. kwotę 400.000 zł,

- w listopadzie 2010 r. kwotę 16.000 zł,

- w listopadzie 2010 r. kwotę 8.000 zł,

- w grudniu 2010 r. kwotę 15.000 zł,

- w lutym 2011 r. kwotę 54.000 zł,

- w marcu 2011 r. kwotę 65.000 zł,

- w marcu 2011 r. kwotę 43.000 zł,

- w lipcu 2011 r. 3 samochody o łącznej wartości 36.000 zł,

na rzekomy zakup złomu metali kolorowych, który miał odsprzedać z zyskiem, nie mając zamiaru wywiązać się z zaciągniętego zobowiązania, czym działał na szkodę P. P., tj. czynu z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. i za to na podstawie art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k. wymierzył mu karę 1 roku i 8 miesięcy pozbawienia wolności.

II. uznał oskarżonego R. K. winnym tego, że w okresie od 14 kwietnia 2005 r. do czerwca 2005 r. we W. i O., działając w warunkach czynu ciągłego oraz w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, wprowadzając S. R. w błąd co do zamiaru nabycia cukrowni w T. oraz zamiaru spłaty pożyczki udzielonej na ten cel, wskazując na swoją bardzo dobrą sytuację materialną, wynikająca z prowadzenia bardzo dochodowej działalności polegającej na obrocie złomem metali kolorowych twierdząc, że jest właścicielem domu na ekskluzywnym osiedlu w L., okazując zdjęcia i wycenę kamienicy w centrum P., którą rzekomo miał kupić, podczas gdy faktycznie nie posiadał żadnego mienia nadającego się do egzekucji, doprowadził go do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w łącznej kwocie 1.100.000 zł w ten sposób, że:

- w dniu 14 kwietnia 2005 r. przyjął od S. R. tytułem pożyczki pieniądze w kwocie 300.000 zł na zakup cukrowni w T. i jej rozbiórki i odzyskanie złomu miedzianego,

- w okresie od maja do sierpnia 2005 r. przyjął od S. R. tytułem pożyczki pieniądze w kwocie 800.000 zł na zakup cukrowni w T. i jej rozbiórki i odzyskanie złomu miedzianego, zabezpieczając zwrot kwoty pożyczki wekslem in blanco, nie mając zamiaru wywiązać się z zaciągniętego zobowiązania, tj. czynu z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. i za to na podstawie art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k. wymierzył mu karę 1 roku i 8 miesięcy pozbawienia wolności.

III. uznał oskarżonego R. K. winnym czynu opisanego w pkt III części wstępnej wyroku i za to na podstawie art. 190 § 1 k.k. wymierzył mu karę 3 miesięcy pozbawienia wolności.

IV. uznał oskarżonego R. K. winnym tego, że w dniu 3 sierpnia 2005 r. we W. i O., działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, wprowadzając w błąd M. G., co do zamiaru wywiązania się ze zobowiązania, własnej bardzo dobrej sytuacji majątkowej, wskazując na prowadzenie przynoszącej wysokie dochody działalności gospodarczej, polegającej na obrocie złomem metali kolorowych, powołując się na kontakty handlowe z odbiorcami z Niemiec i Holandii, doprowadził go do niekorzystnego rozporządzenia mieniem, w ten sposób, że nabył od M. G., działającego za (...) Sp. z o.o. złom aluminium o wartości nie mniejszej niż 206.716,80 zł, nie mając zamiaru wywiązania się z zaciągniętego zobowiązania, czym działała na szkodę (...) Sp. z o.o. z siedzibą we W., tj. czynu z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. i za to na podstawie art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k. wymierzył mu karę 1 roku pozbawienia wolności.

V. uniewinnił oskarżonego R. K. od zarzutu popełnienia czynów opisanych w pkt v i VI części wstępnej wyroku.

VI. na podstawie art. 85 k.k. i art. 86 § 1 k.k. wymierzył oskarżonemu R. K. karę łączną 2 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności.

VII. na podstawie art. 46 § 1 k.k. orzekł wobec oskarżonego R. K. obowiązek naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem i tak:

- orzekł od oskarżonego R. K. na rzecz pokrzywdzonej P. P. kwotę 1.044.000 (jeden milion czterdzieści cztery tysiące) złotych,

- orzekł od oskarżonego R. K. na rzecz pokrzywdzonego M. G. kwotę 206.716,80 zł.

VIII. na podstawie art. 230 § 2 k.p.k. zarządził zwrot następujących dowodów rzeczowych:

- S. R. dowodów rzeczowych wymienionych w wykazie dowodów rzeczowych (k.897-898) poz. 1, 2, 4, 5,

- M. G. dowodów rzeczowych wymienionych w wykazie dowodów rzeczowych (k.897-898) poz. 3, 6, 7, 8,

- oskarżonemu R. K. dowód rzeczowy – segregator z dokumentami księgowymi złożony do sprawy przez P. P..

IX. zasądził od oskarżonego R. K. na rzecz oskarżycieli posiłkowych P. P., S. R. i M. G. po 1080 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

X. na podstawie art. 624 k.p.k. zwolnił oskarżonego od kosztów procesu, zaś w odniesieniu do zarzutów, od których oskarżony został uniewinniony, kosztami postępowania obciążył Skarb Państwa.

Powyższy wyrok zaskarżyli imieniem oskarżonego R. K. jego obrońca, oraz imieniem oskarżyciela posiłkowego S. R. jego pełnomocnik.

Obrońca oskarżonego zaskarżył wyrok w pkt I-IV.

Na podstawie art. 427 § 2 k.p.k. i art. 438 pkt 1, 2 i 4 k.p.k. zarzucił:

I. naruszenie przepisów postępowania, mające istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia, a to:

1)  naruszenie art. 7 k.p.k. w zw. z art. 5 § 2 k.p.k. polegające na dokonaniu jednostronnej oceny materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie na niekorzyść oskarżonego R. K., oraz dokonywania ustaleń faktycznych niekorzystnych dla oskarżonego w oparciu o materiał dowodowy, który oceniony zgodnie z zasadami logiki i doświadczenia życiowego nie pozwalał na poczynienie takich ustaleń, niejednokrotnie zaś nawet w sprzeczności z treścią materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie.

2)  naruszenie art. 7 k.p.k. w zw. z art. 410 k.p.k. i art. 424 § 1 pkt 1 in fine poprzez nie odniesienie się przez Sąd I instancji w uzasadnieniu wyroku do niektórych dowodów, w tym dowodów przedłożonych przez oskarżonego, a dopuszczonych w niniejszym postępowaniu, lub też poczynieniu ustaleń sprzecznych z tymi dowodami bez jednoczesnego wskazanego dlaczego Sąd I instancji nie dał im wiary.

3)  naruszenie art. 6 k.p.k. w zw. z art. 170 § 2 k.p.k. poprzez ograniczenie prawa oskarżonego do obrony polegające w szczególności na:

- bezzasadnym oddaleniu wniosku dowodowego obrońcy oskarżonego złożonego na rozprawie w dniu 5 lutego 2014 r., a to wniosku o dopuszczenie dowodu z akt postępowania przygotowawczego w sprawie czynu z art. 233 §1 k.k. prowadzonego przez Prokuraturę Rejonową dla Wrocławia-Starego Miasta, sygn. akt: 1 Ds. 4934/13 w której oskarżony R. K. występuje w roli pokrzywdzonego, jako dowód potwierdzającego fakt, który został już ustalony w postępowaniu, podczas gdy dowód o który wnioskował oskarżony, powinien zostać potraktowany jako dowód faktowi temu przeciwny, gdyż w postępowaniu tym zakładana jest wersja, że S. R. składał prawdziwe zeznania w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym w 2006 r., natomiast obecnie zeznaje nieprawdę, a więc wersja przeciwna do tej założonej przez Sąd I instancji;

- bezzasadnym oddaleniu złożonego na rozprawie w dniu 5 lutego 2014 r. wniosku obrońcy oskarżonego o przerwanie lub odroczenie rozprawy, aby umożliwić stawiennictwo oskarżonemu, ustosunkowanie się i złożenie ewentualnie dodatkowych wyjaśnień, jako wniosku faktycznie zmierzającego do przedłużenia postępowania, gdy tymczasem na rozprawie tej podnoszono liczne nowe w sprawie okoliczności, co do których było konieczne złożenie przez oskarżonego wyjaśnień, jak również przeprowadzono dowód z zeznań świadka Z. D., a jednocześnie swoją postawa w trakcie całego postępowania oskarżony nie dał podstawy do uznania, że usiłuje on przedłużyć postępowanie, nigdy nie odmówił składania wyjaśnień, stawiał się na wezwania i szeroko odnosił się w swoich wyjaśnieniach do wszystkich poruszanych na rozprawie okoliczności, aktywnie korzystając ze swego prawa do obrony.

II. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonego wyroku, mający istotny wpływ na treść tego rozstrzygnięcia, a polegający na:

1.przyjęciu, że sytuacja majątkowa oskarżonego R. K. w chwili zawierania rzekomych umów pożyczek ze S. R. tj. w okresie od kwietnia do czerwca 2005 r., oraz w chwili zawarcia umowy pożyczki złomu aluminium z M. G. w lipcu 2005 r. była na tyle zła, że pozwalała na przyjęcie, iż oskarżony musiał mieć świadomość, iż nie wywiąże się z zawartych umów, podczas gdy Sąd I instancji ustalił bezsprzecznie, że sytuacja finansowa oskarżonego jeszcze we wrześniu 2004 r. była dobra, pozwalając mu na przewidywanie, iż wywiąże się on z umów zawartych z K. C., M. C. i R. A., a jednocześnie Sąd ten nie ustalił, żeby w okresie między wrześniem 2004 r. a lipcem 2005 r. sytuacja ta ulegała pogorszeniu;

2.przyjęciu, że oskarżony w okresie od maja do sierpnia 2005 r. pobrał od S. R. tytułem pożyczki kwotę 800.000 zł, której to okoliczności zaprzeczał sam S. R. w trakcie postępowania toczącego się w 2006 r., zeznając, że oskarżony nie miał u niego żadnych długów, podczas gdy oskarżony od początku postępowania konsekwentnie i szczerze podawał kwoty pożyczek udzielonych mu przez S. R., bez zatajenia faktu, iż do dnia dzisiejszego nie udało mu się zwrócić temu pokrzywdzonemu kwoty ok. 85.000 zł co powinno wskazywać, że jego wyjaśnienia w tej części są wiarygodne, tym bardziej, że oskarżony przedstawił dowody z dokumentów dla uwiarygodnienia spłaty części z tych zobowiązań;

3. przyjęciu, iż oskarżony R. K. pożyczył od pokrzywdzonej P. P. kwotę 16.000 zł w listopadzie 2010 r., podczas wyjazdu do A., które to ustalenia sąd I instancji poczynił w oparciu o zeznania tej pokrzywdzonej i świadków Ł. S. (1) i S. B. (1);

4. przyjęciu, za udowodnione, że pokrzywdzona P. P. pożyczyła oskarżonemu R. K., jako osoba prywatna, kwotę 300.000 zł w dniu 18 października 2010 r. i kwotę 400.000 zł w dniu 20 października 2010 r. na rzekomy zakup złomu metali kolorowych.

5. przyjęciu, że oskarżony wprowadził pokrzywdzoną P. P. w błąd co do przeznaczenia przekazywanych mu przez nią kwot, podczas gdy część ujawnionego w sprawie materiału dowodowego – w tym w szczególności zeznania świadka M. S. (1), który jako osoba obca dla stron, powinien zostać oceniony jako świadek wiarygodny – wskazywał, że pokrzywdzona P. P. brała aktywny udział w prowadzonych wraz z oskarżonym interesach polegających na handlu złomem oraz powoływania się na swoje wpływy w spółkach Skarbu Państwa, w tym w szczególności w jednej ze spółek konglomeratu (...), co powinno stawiać w wątpliwość zeznania tej pokrzywdzonej co do jej rzekomego naiwnego zaufania wobec oskarżonego i braku faktycznego rozeznania w prowadzonych przez niego interesach;

6. przyjęciu, że oskarżony w chwili zawierania umowy z pokrzywdzonym M. G. posiadał zamiar niewywiązania się z obowiązku spłaty ceny zakupu złomu aluminium, podczas gdy w trakcie procesu ujawniono okoliczność – potwierdzoną przez samego pokrzywdzonego – że oskarżony dokonał , choć po ponagleniu, zwrotu części pożyczonej sumy, któremu to faktowi Sąd I instancji zupełnie dowolnie nie dał żadnego znaczenia,

7. przyjęciu, że oskarżony R. K. w okresie od września do listopada 2010 r. w L. groził S. R. pozbawieniem życia, które to groźby wzbudziły w zagrożonym uzasadnioną obawę ich spełnienia, przy czym ustalenie to Sąd I instancji poczynił wyłącznie o zeznania S. R. i zdawkowe w tej mierze zeznania D. W. podczas gdy oskarżony konsekwentnie zaprzeczał wystąpieniu takiego zdarzenia, a dodatkowo postura, sposób bycia i osobista znajomość R. K. z pokrzywdzonym sprawiały, że – nawet gdyby do takiej groźby faktycznie doszło – wątpliwe jest, że wzbudziłaby ona uzasadnioną obawę jej spełnienia.

III. rażącą niewspółmierność kary, polegająca na wymierzeniu oskarżonemu R. K. kary pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania, podczas gdy właściwości i warunki osobiste tego oskarżonego, w tym w szczególności fakt jego uprzedniej niekaralności, powinny prowadzić do uznania, że oskarżony ten – nawet gdyby uznać ustalony w sprawie stan faktycznych za prawidłowy – zasługuje na wymierzenie mu kary z dobrodziejstwem warunkowego zawieszenia jej wykonania.

Wskazując na powołane powyżej zarzuty – na podstawie art. 427 § 1 k.p.k. oraz art. 437 § 1 i 2 k.p.k. wniósł o:

1. zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego R. K. od zarzucanych mu czynów;

ewentualnie:

2. uchylenie wyroku w części zaskarżonej i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu,

a w przypadku uznania przez Sąd Apelacyjny wyłącznie zarzutu z pkt III za uzasadniony:

3. zmianę zaskarżonego wyroku poprzez wymierzenie oskarżonemu R. K. kary w wymiarze nieprzekraczającym dwóch lat pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem wykonania tej kary na stosowny okres próby.

Pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego S. R. zaskarżył wyrok w części dotyczącej rozstrzygnięcia o środkach karnych.

Na podstawie art. 427 § 1 i 2 k.p.k. oraz art. 438 pkt1 zarzucił obrazę prawa materialnego, to jest art. 46 k.k. poprzez jego niezastosowanie i tym samym nieorzeczenie w stosunku do oskarżonego R. K. obowiązku naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem w sytuacji uznania go za winnego m.in. doprowadzenia S. R. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w wysokości 800.000 zł, podczas gdy wobec złożenia przez pokrzywdzonego wniosku o zastosowanie środka karnego w postaci obowiązku naprawienia szkody, orzeczenie tego środka wobec oskarżonego R. K. był obligatoryjne.

Podnoszą powyższy zarzut, w oparciu o przepis art. 427 § 1 k.p.k. i art. 437 § 1 i 2 k.p.k. wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w części dotyczącej orzeczenia o środkach karnych wobec oskarżonego R. K. poprzez zobowiązanie go na podstawie art. 46 k.k. do naprawienia w części szkody wyrządzonej oskarżycielowi posiłkowemu S. R. poprzez zapłatę na jego rzecz kwoty 800.000 zł.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Odnośnie do apelacji oskarżonego.

Zarzuty obrazy przepisów prawa procesowego oraz błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, nie zasługują na uwzględnienie.

Rozpoznając niniejszą sprawę, Sąd Okręgowy w niczym nie naruszył prawa do obrony oskarżonego R. K. (art. 6 k.p.k.). Nie jest tego przejawem oddalenie wniosku obrońcy oskarżonego o odroczenie lub przerwanie rozprawy w dniu 5 lutego 2014 r. w celu umożliwienia oskarżonemu złożenia dodatkowych wyjaśnień, czy też ustosunkowania się do przeprowadzonych na tej rozprawie dowodów.

Oskarżony R. K. nie stawił się na rozprawę w dniu 5 lutego 2014 r. będąc prawidłowo zawiadomionym o jej terminie i ani on, ani jego obrońca obecny na rozprawie przed jej rozpoczęciem wniosku o odroczenie rozprawy nie składali. Oskarżony skorzystał ze swojego uprawnienia i nie stawił się na rozprawę, zaś Sąd podjął stosowne postanowienie – na podstawie art. 404 § 2 k.p.k. i 376 § 2 k.p.k., – o prowadzeniu rozprawy pod nieobecność oskarżonego, który prawidłowo wezwany nie stawił się bez usprawiedliwienia (k. 1315). Słusznie w tych okolicznościach Sąd odmówił wnioskowi obrońcy o zarządzeniu przerwy lub odroczeniu rozprawy i uznał wniosek za zmierzający do przedłużenia postępowania.

Nie można też uznać decyzji Sądu o oddaleniu wniosku dowodowego za naruszenie prawa do obrony oskarżonego. Przepis art. 170 § 1 k.p.k. wymienia przesłanki oddalenia wniosku dowodowego o ile strona uznaje, że oddalenie wniosku dowodowego z danego powodu było błędne, to nie ma przeszkód do sformułowania zarzutu obrazy prawa procesowego art. 170 § 1 lub 2 k.p.k. Ostatecznie taki zarzut również w apelacji zawarto. Nie jest on jednak zasadny. Wniosek dowodowy zmierzał do wykazania różnicy między zeznaniami świadka S. R. składanymi w niniejszej sprawie a jego depozycjami składanymi w toczącej się sprawie 1 Ds.4934/13, w której występuje w roli podejrzanego.

Słusznie Sąd Okręgowy dowodu z w/w akt nie przeprowadzał. Świadek S. R. z całą dokładnością opisał przyczyny rozbieżnych depozycji. Przyznał, że w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym przez Prokuratora wyjaśnił, że oskarżony R. K. nie zalega mu z żadnymi płatnościami, bo o to prosił go oskarżony, nota bene grożąc mu, że jeżeli tak nie powie, to nie odda mu pożyczonych wcześniej pieniędzy. Tak motywując swoją postawę świadek S. R. zeznał w niniejszym procesie, że oskarżony rzeczywiście nie oddał mu pożyczonych pieniędzy ani 300 tys. zł, ani kolejnych 800 tys. zł.

Rzeczą Sądu orzekającego było ustalić na podstawie całokształtu materiału dowodowego, która z wersji przedstawionych przez świadka jest prawidłowa. Sąd tej kwestii poświęcił wiele uwagi i dał wiarę świadkowi, przyznając, że przedstawione motywy jakimi kierował się w innym postępowaniu są przekonujące.

Podjęte przez Sąd postanowienie o oddaleniu wniosku dowodowego – na podstawie art. 170 § 1 pkt 2i 3 k.p.k. (k. 1317) jest słuszne i w niczym nie narusza art. 170 § 2 k.p.k.

Sąd Okręgowy przypisał oskarżonemu popełnienie szeregu oszustw na szkodę: S. R., P. P. oraz M. G.. W toku procedowania Sąd nie naruszył zasad postępowania określonych w art. 7 k.p.k., 5 § 2 k.p.k., a podstawę wyroku stanowił całokształt dowodów ujawnionych na rozprawie, zgodnie z wymogami art. 410 k.p.k. Efektem poprawnego stosowania zasad procesowych było dokonanie ze wszech miar prawidłowych ustaleń faktycznych.

Apelacja obrońcy oskarżonego kwestionuje w istocie wszystkie te ustalenia faktyczne, które są niekorzystne dla oskarżonego począwszy od faktów zaciągania pożyczek od pokrzywdzonych, przez ocenę sytuacji materialnej oskarżonego, aż po ustalenia na temat istnienia znamion czynu określonego w art. 286 § 1 k.k.

W obszernej apelacji skarżący zaprezentował własną ocenę dowodów, negując wiarygodność zeznań świadków, zwłaszcza pokrzywdzonych i wagę dokumentów, które obrazowały relacje cywilno-prawne oskarżonego z pokrzywdzonymi. Podkreślić należy, że zarzut błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonego wyroku nie może się sprowadzać do samej tylko odmiennej oceny materiału dowodowego, lecz powinien polegać na wykazaniu jakich uchybień w świetle wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego dopuścił się Sąd w dokonanej przez siebie ocenie materiału dowodowego.

Sąd Okręgowy na kilkudziesięciu stronach uzasadnienia wyroku ustalił dokładnie wszystkie transakcje tj. umowy pożyczek i umowy kupna-sprzedaży złomu zawartych z poszczególnymi pokrzywdzonymi, wskazując na jakich w danym zakresie oparł się dowodach tak z dokumentów, jak i dowodach osobowych oceniając wiarygodność każdego z nich. Ustalił nadto jako była kondycja finansowa oskarżonego w poszczególnych okresach, jaki był jego rzeczywisty stan majątkowy w danym czasie, oraz czy realizowane były przedsięwzięcia gospodarcze oskarżonego, o których zapewniał kontrahentów.

Zachowania podjęte przez oskarżonego w 2005 r. względem S. R. i M. G. nie nasuwają żadnych wątpliwości co do ich oszukańczego charakteru. Pożyczki jakich udzielił oskarżonemu S. R. tj. 300 tys. zł, a następnie 800 tys. zł, są w świetle dokumentów i zeznań pokrzywdzonego bezsporne. W zakresie 300 tys. zł orzekł już Sąd Okręgowy w Poznaniu nakazem zapłaty w sprawie XIII Nc 1/08/1. Co do drugiej pożyczki jej fakt dokumentuje weksel. Wprawdzie oskarżony zanegował fakt udzielenia mu przez S. R. pożyczki w kwocie 800 tys. zł, to potwierdzają go powyższe dowody, zaś wyjaśnienia oskarżonego są oczywiście niewiarygodne. Także i na rozprawie odwoławczej oskarżony potwierdził własnoręczność podpisu na deklaracji wekslowej wyjaśniając jednocześnie, że coś podpisywał, a to puste kartki in blanco, lub też jakieś kartki zadrukowane, ale nie wiedział co było napisane. Gdyby te wyjaśnienia powiązać z całokształtem działań oskarżonego, to nie mogą być uznane za wiarygodne.

Oskarżony przedstawiał się poznawanym kolejno zamożnym osobom jako poważny przedsiębiorca w zakresie handlu tekstyliami, handlu złomem na skalę międzynarodową, a nadto szczycił się posiadaniem pokaźnego majątku.

S. R. pożyczył mu pieniądze na zakup cukrowni w T., z której rozbiórki miał pozyskać złom miedziany znacznej wartości. Gwarancją pożyczki miał być też majątek w postaci nieruchomości w P.. Gdy zważyć, że nic z tych zapowiedzi nie było prawdą, to znamię wprowadzenia pokrzywdzonego w błąd nie nasuwa żadnych wątpliwości. Pokrzywdzony został doprowadzony do niekorzystnego rozporządzenia mieniem, którego do tej pory nie odzyskał.

Powołując się na poważną działalność gospodarczą w postaci obrotu złomu metali kolorowych na skalę międzynarodową, oskarżony doprowadził do niekorzystnego rozporządzenia mieniem M. G., od którego nabył złom aluminium o wartości 206.716 zł, nie mając zamiaru zań zapłacić, zwłaszcza, że opisywanej działalności nie prowadził, a za otrzymany złom nigdy się nie rozliczył. Wobec braku realnego majątku, roszczenia pokrzywdzonych nie mogły być zaspokojone.

Takie same działania oszukańcze oskarżony podjął wobec P. P.. Jak duże miał wobec niej zobowiązania słusznie Sąd Okręgowy ustalił częściowo na podstawie zeznań pokrzywdzonej, dowodów z dokumentów i zeznań wymienionych w uzasadnieniu wyroku świadków, właściwie je weryfikując. Wbrew twierdzeniu skarżącego Sąd orzekający dokonał pełnej i właściwej oceny zeznań świadków m.in. S. B., Ł. S., M. S., a także D. W., który był świadkiem gróźb kierowanych przez oskarżonego do S. R..

Bardzo szczegółowe uzasadnienie wyroku czyni bezprzedmiotowym ponowne dokonywanie oceny dowodów. Rzeczą sądu odwoławczego jest dokonanie kontroli czy ocena materiału dowodowego jest bezstronna, nie narusza granic oceny swobodnej, czy jest zgodna z zasadami wiedzy i doświadczenia życiowego, zwłaszcza czy nie zawiera błędów faktycznych lub logicznych. W przedmiotowej sprawie kontrola odwoławcza uzasadnia stwierdzenie, że zaskarżony wyrok znajduje pełne oparcie w prawidłowo dokonanej ocenie całokształtu materiału dowodowego zgromadzonego i ujawnionego w toku rozprawy głównej (art. 410 k.p.k.), co sprawia, że nie ma podstaw do zdyskwalifikowania zaskarżonego rozstrzygnięcia.

Ustalenia faktyczne są ze wszech miar prawidłowe. Przesłanki, na których Sąd oparł ocenę dowodów znalazły pełne odzwierciedlenie w uzasadnieniu wyroku, w którym w sposób uporządkowany przedstawiano sposób oceny dowodów.

W żadnej mierze Sąd Okręgowy przy wyrokowaniu nie naruszył zasady in dubio pro reo określonej w art. 5 § 2 k.p.k. Wręcz przeciwnie w tym zakresie, w jakim stwierdził nie dające się usunąć wątpliwości uniewinnił oskarżonego.

Co do pozostałych zachowań oskarżonego skazał go, ale też i nie było tu żadnych wątpliwości co do sprawstwa i winy oskarżonego.

Poza sporem były zaciągane przez oskarżonego zobowiązania wobec pokrzywdzonych S. R., P. P. i M. G.. Oskarżony wprowadzał pokrzywdzonych w błąd co do swoich możliwości płatniczych, sytuacji majątkowej i możliwości wywiązania się wobec wierzycieli. Nie prowadził na taką skalę działalności gospodarczej o jakiej zapewniał kontrahentów. Nie posiadał żadnych nieruchomości w P. i S.. Nie dokonywał zakupu cukrowni w T., nie prowadził handlu metalami kolorowymi na skalę europejską. Nie był więc w stanie spłacić zobowiązań, ani nie posiadał żadnego zabezpieczenia w nieruchomościach. Słusznie Sąd orzekający stwierdził, że oskarżony zawierał znajomości z ludźmi zamożnymi, a jego ujmujący sposób bycia i umiejętność zyskiwania zaufania i sympatii (P. P. została nawet jego żoną), służyła oszukańczym przedsięwzięciom. Sposób, w jaki oskarżony doprowadzał pokrzywdzonych do niekorzystnego rozporządzenia mieniem był klasycznym wprowadzeniem w błąd, w rozumieniu art. 286 § 1 k.k.

Wszystkie wywody Sądu Okręgowego na temat oceny prawnej działania oskarżonego w świetle ujawnionych w sprawie okoliczności zawierania umów pożyczek lub transakcji z M. G. – są prawidłowe i zasługują na pełną akceptację. Oceny tej nie zmieniają argumenty przytoczone w apelacji co do prowadzenia przez oskarżonego firmy (...), skoro zakres jej działalności był znikomy. Trzeba też wskazać, że w latach 2010-2011 sytuacja materialna oskarżonego była tak zła, że obiektywnie nie był w stanie regulować jakichkolwiek zobowiązań, toteż w tym czasie zaciągał pożyczki od P. P. w sposób oszukańczy zapewniając ją o posiadanych nieruchomościach w S. i P..

Polemika podjęta w apelacji w celu zdyskwalifikowania dowodów niekorzystnych dla oskarżonego nie jest skuteczna i nie może prowadzić do zdyskwalifikowania prawidłowych ustaleń sądu, a w konsekwencji do podważenia oceny prawnej. Ma tego świadomość apelujący, stawiając ewentualny zarzut rażącej niewspółmierności kary. Ten ostatni zarzut zyskał akceptację Sądu odwoławczego.

Nie tracąc z pola widzenia stopnia społecznej szkodliwości czynów przypisanych oskarżonemu, nie sposób abstrahować od tych celów kary, które mają związek z pokrzywdzonymi. Chodzi mianowicie o możliwość naprawienia szkód wyrządzonych pokrzywdzonym. Tylko wymierzenie oskarżonemu kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania otwiera możliwość realizacji obowiązku naprawienia szkody, zwłaszcza, że oskarżony przedstawił nowe plany działalności gospodarczej.

Z tych względów Sąd odwoławczy zmienił orzeczenie o karze w dwóch aspektach. Po pierwsze Sąd uznał, że wymierzona kara łączna 2 lat i 6 miesięcy jest rażąco niewspółmierna. Z uwagi na tożsamość działania oskarżonego (poza występkiem z art. 190 § 1 k.k.), ścisły związek między czynami należało przyjąć, że kara łączna winna być wymierzona na zasadzie asperacji, ale bliższej zasadzie absorpcji. Ukształtowanie kary łącznej na poziomie dwóch lat pozbawienia wolności, jest przejawem respektowania zasad wymiaru tej kary i karę w tej wysokości orzeczono.

Jednocześnie Sąd uznał, że dla osiągnięcia celów kary wobec sprawcy wystarczające jest warunkowe zawieszenie orzeczonej kary pozbawienia wolności na okres próby trzech lat.

Odnośnie do apelacji oskarżyciela posiłkowego S. R..

Apelacja jest zasadna.

Konsekwencją skazania oskarżonego R. K. za całość zachowań przestępczych stanowiących przestępstwo z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k., skutkujących wyrządzeniem szkody S. R. w wysokości 1.100.000 zł, było orzeczenie o naprawieniu szkody w trybie art. 46 § 1 k.k., skoro pokrzywdzony stosowny wniosek złożył.

Miał tego świadomość Sąd orzekający, jednak popełnił błąd polegający na mylnej interpretacji orzeczenia Sądu cywilnego o zasądzeniu na rzecz pokrzywdzonego kwoty 1.104.657 zł. Nie ulega wątpliwości, że zakaz zapłaty wydany przez Sąd Okręgowy w Poznaniu w dniu 15 stycznia 2008 r. w sprawie XIIINc 1/08/1 dotyczył szkody w wysokości 300 tys. zł tj. z tytułu pierwszej pożyczki. Zasądzenie kwoty 1.104.657,53 zł obejmowało pochodne tego roszczenia. Okoliczności te potwierdził na rozprawie odwoławczej oskarżony R. K..

Słusznie zatem domagał się oskarżyciel posiłkowy we wniosku, a następnie w apelacji zasądzenia dalszej kwoty tj. 800 tys. zł wynikającej z udzielenia oskarżonemu drugiej pożyczki, która okazała się czynem oszukańczym, za co oskarżony został skazany. W zakresie 800 tys. zł szkoda wyrządzona pokrzywdzonemu nie została naprawiona przez sprawcę, ani tez w tym przedmiocie nie orzekł Sąd cywilny.

Wobec niekwestionowanych faktów, Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że na podstawie art. 46 § 1 k.k. orzekł wobec oskarżonego R. K. obowiązek naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem przez zapłacenie na rzecz pokrzywdzonego S. R. 800.000 zł.

Z podniesionych wyżej względów orzeczono jak w części dyspozytywnej wyroku.

Obciążenie oskarżonego kosztami sądowymi za postępowanie odwoławcze wynika z treści przepisów art. 627 k.p.k. w zw. z art. 634 k.p.k. w zw. z art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych (tekst jednolity Dz.U. z 1983 r., Nr 49, poz. 223 z późn. zm.).