Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 26 marca 2015 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie IX Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 26 marca 2015 r. w Olsztynie

na rozprawie

sprawy z wniosku K. B.

z udziałem R. B. (1)

o podział majątku wspólnego

na skutek apelacji wnioskodawczyni

od postanowienia wstępnego Sądu Rejonowego w Olsztynie XI Zamiejscowego Wydziału Cywilnego z siedzibą w Nidzicy z dnia 17 czerwca 2014 r.,

sygn. akt XI Ns 264/13,

p o s t a n a w i a :

zmienić zaskarżone postanowienie w ten sposób, że ustalić, że odprawa mieszkaniowa w kwocie 196.526,74 zł (sto dziewięćdziesiąt sześć tysięcy pięćset dwadzieścia sześć złotych siedemdziesiąt cztery grosze) wypłacona uczestnikowi przez Wojskową Agencję Mieszkaniową Oddział (...) w O. wchodzi w skład majątku wspólnego wnioskodawczyni i uczestnika.

Sygn. akt IX Ca 51/15

UZASADNIENIE

Wnioskodawczyni K. B. złożyła wniosek o podział majątku wspólnego jej i byłego męża R. B. (1) domagając się ustalenia, iż w skład tego majątku wchodzą środki pieniężne w wysokości 196.000 zł, które uczestnik R. B. (1) otrzymał w trakcie małżeństwa tytułem odprawy mieszkaniowej od Wojskowej Agencji Mieszkaniowej, a także samochód osobowy marki V. (...) i urządzenia gospodarstwa domowego. Wnioskodawczyni wniosła o ustalenie równych udziałów obojga małżonków w majątku wspólnym oraz o zasądzenie na jej rzecz spłaty w wysokości 98.000 zł, stanowiącej połowę odprawy mieszkaniowej oraz przyznania jej na własność samochodu osobowego i wskazanych szczegółowo we wniosku przedmiotów ruchomych.

K. B. wniosła następnie o wydanie postanowienia wstępnego dotyczącego środków z odprawy mieszkaniowej, jaką otrzymał uczestnik od Wojskowej Agencji Mieszkaniowej, poprzez ustalenie, iż odprawa ta wchodzi w skład majątku wspólnego uczestników.

Uczestnik R. B. (1) wniósł o orzeczenie postanowieniem wstępnym, że środki pieniężne w kwocie 196.000 zł otrzymane tytułem odprawy mieszkaniowej w zamian za kwaterę nie wchodzą w skład majątku wspólnego jego i byłej żony K. B. lecz stanowią jego majątek osobisty. Wyjaśnił, że środki te otrzymał już po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej, domagał się również ustalenia postanowieniem wstępnym o braku równości udziałów w majątku wspólnym oraz ustalenia, iż w skład majątku wspólnego jego i byłej żony wchodzą środki pieniężne w kwocie 31.000 zł, zgromadzone na wspólnym rachunku bankowym, a pobrane i nierozliczone przez wnioskodawczynię oraz inne przedmioty ruchome, wskazane szczegółowo w treści wniosku. Uczestnik domagał się z tego tytułu spłaty na swoją rzecz w kwocie 15.500 zł. Na rozprawie w dniu 16 kwietnia 2014 r. R. B. (1) cofnął wniosek o ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym.

Sąd Rejonowy w Olsztynie XI Zamiejscowy Wydział Cywilny z siedzibą w Nidzicy wydał w dniu 17 czerwca 2014 roku, sygn. akt XI Ns 264/13 postanowienie wstępne ustalając, iż odprawa mieszkaniowa w kwocie 196.526,74 zł wypłacona uczestnikowi R. B. (1)przez Wojskową Agencje Mieszkaniową w O.nie wchodzi w skład majątku wspólnego.

Sąd Rejonowy ustalił, że wnioskodawczyni K. B.i uczestnik R. B. (1)zawarli w dniu 31 sierpnia 1996 r. związek małżeński. W tej dacie pomiędzy wymienionymi powstała ustawowa wspólność majątkowa. Ze związku małżeńskiego wnioskodawczyni i uczestnik posiadają dwoje dzieci: R. B. (2)i D. B.. Uczestnik R. B. (1)był zawodowym żołnierzem i pełnił służbę stałą w wojskach lądowych. Na mocy decyzji z dnia 15 grudnia 2006 r. nr (...) R. B. (1)przyznane zostało prawo do zamieszkania w lokalu mieszkalnym w L.przy ul. (...), który to lokal stanowił kwaterę przeznaczoną na wyłączne zakwaterowanie żołnierzy zawodowych służby stałej, w myśl przepisów ustawy o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej. Następnie na mocy decyzji z dnia 18 kwietnia 2011 r. (...) R. B. (1)otrzymał ponownie prawo do zakwaterowania w kwaterze wojskowej w miejscowości L., przy ul. (...), albowiem uprzednia decyzja przyznająca prawo zamieszkiwania w przedmiotowym lokalu wygasła z mocy prawa z chwilą upływu kadencji na zajmowanym stanowisku.

Sąd Rejonowy ustalił ponadto, że w dniu 29 listopada 2012 r. R. B. (3)złożył do Dyrektora Wojskowej Agencji Mieszkaniowej w O.wniosek o wypłatę odprawy mieszkaniowej, w oparciu o przepisy ustawy z dnia 22 czerwca 1995 r. o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej. Następnie w dniu 30 listopada 2012 r. wymieniony zwolniony został z czynnej służby wojskowej w trybie zwykłym, na podstawie rozkazu personalnego Nr (...)Dowódcy Wojsk Lądowych z dnia 1 sierpnia 2012 r., uzyskując jednocześnie uprawnienia do emerytury wojskowej.

W toku postępowania I instancyjnego ustalono także, że w międzyczasie R. B. (1)złożył w Sądzie Rejonowym w Bartoszycach wniosek o ustanowienie rozdzielności majątkowej małżeńskiej z K. B.. Sąd Rejonowy w Bartoszycach VIII Zamiejscowy Wydział Rodzinny i Nieletnich z siedzibą w Lidzbarku Warmińskim wyrokiem z dnia 19 marca 2013 r., VII RC 50/13 ustanowił z dniem 15 października 2012 r. rozdzielność majątkową między R. B. (1)i K. B..

Ustalono także, że od dnia 11 lutego 2013 r. R. B. (1), K. B.oraz ich dzieci: R. B. (2)i D. B.zameldowali się na pobyt stały w wynajmowanym lokalu mieszkalnym, położonym w N.przy ul. (...), a dzieci zaczęły uczęszczać do tutejszych szkół. W dniu 22 lutego 2013 r. uczestnik zwolnił zajmowaną kwaterę wojskową w miejscowości L.przy ul. (...).

Sąd Rejonowy ustalił także, że decyzją Nr (...) z dnia 27 lutego 2013 r. Dyrektor Oddziału (...) Wojskowej Agencji Mieszkaniowej w O. orzekł o wypłaceniu R. B. (1) odprawy mieszkaniowej w wysokości 196.526,74 zł. Ustalono, iż wyrokiem z dnia 7 maja 2013 r. w sprawie VI RC 99/13 Sąd Okręgowy w Olsztynie orzekł o rozwiązaniu małżeństwa K. B. i R. B. (1) przez rozwód. Powyższy wyrok uprawomocnił się w dniu 29 maja 2013 r.

Sąd Rejonowy uznał, że zebrany w sprawie materiał dowodowy oraz szczegółowa analiza przepisów ustawy z dnia 22 czerwca 1995 r. o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej pozwala na stwierdzenie, iż sporna odprawa mieszkaniowa, którą na mocy decyzji Dyrektora Oddziału (...) Wojskowej Agencji Mieszkaniowej z dnia 27 lutego 2013 r. otrzymał R. B. (1), w związku ze zwolnieniem z zawodowej służby wojskowej i uzyskaniem prawa do emerytury, zgodnie ze stanowiskiem uczestnika, nie wchodzi w skład majątku wspólnego lecz stanowi jego majątek odrębny.

W ocenie Sądu Rejonowego w niniejszej sprawie wątpliwości nie budzi bowiem fakt, iż przed rozwiązaniem małżeństwa wnioskodawczyni i uczestnika przez rozwód, na mocy orzeczenia Sądu Rejonowego w Bartoszycach w sprawie VIII RC 50/13 w dniu 15 października 2012 r. ustała pomiędzy nimi wspólność majątkowa małżeńska. Uczestnik nabył prawo do odprawy mieszkaniowej na mocy decyzji z dnia 27 lutego 2013 r., tj. już po ustaniu owej wspólności majątkowej. Sąd Rejonowy, powołując się na orzeczenia sądów administracyjnych, podzielił wyrażone w nich stanowisko, iż uprawnienie do odprawy mieszkaniowej powstaje w dacie zwalniania żołnierza ze służby, co w przypadku R. B. (1) miało miejsce w dniu 30 listopada 2012 r. i odbyło się na podstawie rozkazu personalnego z dnia 1 sierpnia 2012 r., a więc niewątpliwie także po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej. W ocenie Sądu Rejonowego jeżeli data nabycia prawa nie przypada na czas, w którym nabywca pozostaje we wspólności ustawowej, nabyte prawo nie może stać się składnikiem majątku objętego tą wspólnością.

Sąd Rejonowy podkreślił również, że wszelkie roszczenia związane z prawem do kwatery mają ścisły i wyłączny związek z pełnieniem służby wojskowej, a tym samym z osobą żołnierza, nie zaś członkami jego rodziny, a przez to stanowią prawo osobiste, ściśle związane z osobą tylko jednego z małżonków. Prawo małżonka żołnierza i innych członków rodziny do zamieszkiwania z nim w kwaterze jest natomiast prawem pochodnym w stosunku do prawa do kwatery przysługującego samemu żołnierzowi.

Sąd Rejonowy stwierdził również, iż uczestnik R. B. (1) nabywając w dniu 9 sierpnia 2013 r. mieszkanie w O. przeznaczył pieniądze z otrzymanej odprawy mieszkaniowej na zaspokojenie swoich potrzeb mieszkaniowych realizując tym samym główny i podstawowy cel tej odprawy mieszkaniowej jakim jest zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych żołnierza i byłego żołnierza. W mieszkaniu tym na chwilę obecną razem z uczestnikiem zamieszkuje jego córka D. B..

Apelację od wskazanego postanowienia złożyła wnioskodawczyni zaskarżając zapadłe orzeczenie w całości i zarzucając mu:

1)  naruszenie prawa materialnego tj. art. 31 k.r.o. poprzez błędną wykładnię i w konsekwencji ustalenie, że odprawa mieszkaniowa wypłacona uczestnikowi przez Wojskową Agencję Mieszkaniową nie wchodzi w skład majątku wspólnego pomimo, że uprawnienia do tej odprawy nabył on w czasie małżeństwa, a celem jej ustalenia i wypłacenia było zabezpieczenie potrzeb mieszkaniowych całej rodziny tj. uczestnika, wnioskodawczyni i ich małoletnich dzieci,

2)  naruszenie przepisów ustawy o Zakwaterowaniu Sił Zbrojnych RP, przez ich niewłaściwą interpretację zwłaszcza z uwagi na dokonanie interpretacji poszczególnych jej przepisów bez uwzględnienia „ducha” tej ustawy jako całości,

3)  sprzeczność orzeczenia z zasadami współżycia społecznego poprzez zaaprobowanie podstępnego i sprzecznego z normami moralnymi postępowania uczestnika powodującego ewidentne pokrzywdzenie rodziny.

Podnosząc powyższe zarzuty wnioskodawczyni wniosła o zmianę zaskarżonego postanowienia przez ustalenie, że odprawa mieszkaniowa w kwocie 196.526,74 zł, wypłacona uczestnikowi R. B. (1) przez Wojskową Agencję Mieszkaniową w O., wchodzi w skład majątku wspólnego stron.

Uczestnik postępowania wniósł odpowiedź na apelację, w której wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie od wnioskodawczyni na swoją rzecz kosztów postępowania apelacyjnego wraz z kosztami zastępstwa prawnego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest zasadna i zasługiwała na uwzględnienie w zakresie w jakim wnosiła o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez ustalenie, że odprawa mieszkaniowa w kwocie 196.526,74 zł wypłacona uczestnikowi R. B. (1) przez Wojskową Agencję Mieszkaniową Oddział Terenowy w O. wchodzi w skład majątku wspólnego stron.

Podkreślenia wymaga także to, iż w orzecznictwie Sądu Najwyższego, które Sąd Okręgowy w pełni podziela, przyjmuje się, iż dopuszczalne jest w sprawach działowych, dotyczących zarówno działu spadku, jak i podziału majątku wspólnego, na podstawie art. 685 k.p.c. oraz 567 § 3 k.p.c. wydanie postanowienia wstępnego rozstrzygającego ostatecznie i w całości zaistniały pomiędzy stronami spór o to, czy pewne przedmioty należą do majątku wspólnego. Jeżeli postanowienie takie zostało wydane dlatego, że istniał spór, czy dany przedmiot należy do majątku wspólnego, czy też do majątku osobistego któregoś z małżonków, sąd - uznając, że należy on do majątku wspólnego – może umieścić o tym rozstrzygnięcie pozytywne w postanowieniu wstępnym, zaliczając sporny przedmiot do majątku wspólnego. Jeżeli natomiast uznaje, że sporny przedmiot wchodzi w skład majątku osobistego jednego ze współmałżonków, wobec czego nie wchodzi w skład majątku wspólnego, może, choć nie musi zamieścić rozstrzygnięcie negatywne w sentencji postanowienia. Konieczne jest jednak, by sąd dał temu wyraz w uzasadnieniu postanowienia, o ile jest ono sporządzane (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 maja 2013 r., V CZ 162/12). Uznać zatem należało, iż zawarcie przez Sąd Rejonowy w sentencji postanowienia wstępnego rozstrzygnięcia negatywnego było dopuszczalne.

Na wstępie niniejszych rozważań wskazać należy, że z uwagi na datę ustania wspólności majątkowej między uczestnikami (15 października 2012r.) w niniejszej sprawie zastosowanie mają przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (dalej: k.r.o.) w brzmieniu po nowelizacji z dnia 17 czerwca 2004 r. (Dz. U. Nr 162, poz. 1691). Powyższe skutkuje w szczególności stosowaniem przez Sąd Okręgowy odmiennej od Sądu Rejonowego nomenklatury (majątek osobisty a nie odrębny, majątek wspólny w miejsce dorobku małżonków).

Przechodząc do merytorycznych zagadnień niniejszej sprawy wskazać należy, że Sąd Okręgowy podziela w całości dokonane przez Sąd Rejonowy ustalenia faktyczne, które znajdują oparcie w całokształcie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego. Nie podziela natomiast ustaleń prawnych dokonanych przez Sąd Rejonowy.

Sąd Okręgowy nie zgadza się bowiem ze stanowiskiem Sądu Rejonowego, że prawo do odprawy mieszkaniowej, jak i prawo do kwatery, jest prawem, które należy do majątku osobistego uczestnika. Po pierwsze wskazać należało, iż skoro przepisy ustawy z dnia 22 czerwca 1995 r. o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych RP (t.j. Dz. U. z 2010. Nr 206, poz. 1367 ze zm.) nie przesądzają tej kwestii, to powinna ona zostać rozstrzygnięta w oparciu o ogólne zasady określające przynależność poszczególnych przedmiotów i praw do majątku wspólnego lub osobistego, przewidziane w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym. Regulacja ta określa zamknięty katalog składników majątku osobistego, a zatem wszystkie prawa, które do niego nie należą, wchodzą w skład majątku wspólnego.

W judykaturze przyjmuje się konsekwentnie, że prawo do korzystania z osobnej kwatery stałej, przyznanej decyzją Dyrektora Oddziału Terenowego Wojskowej Agencji Mieszkaniowej, nie stanowi prawa niezbywalnego w rozumieniu art. 33 pkt 5 k.r.o. Jeżeli zostało ono nabyte w czasie trwania wspólności ustawowej, to - zgodnie z ogólną zasadą przewidzianą w art. 31 § 1 i 2 k.r.o. - stanowi majątek wspólny małżonków (zob. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 26 listopada 2009 r., III CZP 96/09, nie publ.; z dnia 21 czerwca 2013 r., I CSK 597/12, nie publ. oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 kwietnia 2012 r., nie publ.). Wskazać także należało, że charakter prawa do korzystania z kwatery stałej determinuje ocenę charakteru odprawy mieszkaniowej za rezygnację z tego prawa. Zasada ta przemawia za uznaniem, że odprawa przyznana uczestnikowi nie stanowi jego majątku osobistego. Sąd Rejonowy, prezentując odmienny pogląd, nie wskazał nawet, z którym ze składników majątku osobistego, wymienionych w art. 33 k.r.o., identyfikuje tę odprawę.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, że prawo do korzystania z kwatery stałej stanowi składnik majątku wspólnego małżonków (zob. wyrok z 4 kwietnia 2012 r., I CSK 8/12 nie. publ. oraz postanowienie z dnia 7 lutego 2014 r., III CZP 120/13, nie publ.). U podstaw tego zapatrywania legło spostrzeżenie, że w kolejno obowiązujących ustawach określających zasady zakwaterowania sił zbrojnych ustawodawca przewidział unormowania pozwalające osiągnąć, po rozwiązaniu małżeństwa zawartego przez żołnierza, który uzyskał przydział kwatery stałej, taki stan, że będzie on realizował swoje uprawnienia w lokalu o powierzchni należnej mu z uwagi na jego aktualny status osobisty. Trudno bowiem wskazać racje społeczne, które przemawiałyby za zachowaniem przez samego żołnierza uprawnień do lokalu uzyskanego z zasobów publicznych o powierzchni przekraczającej normy przysługujące mu po zmianie statusu osobistego w związku z rozwiązaniem jego małżeństwa przez rozwód, w warunkach, gdy Państwo obowiązane jest angażować środki publiczne w działania na rzecz zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych innych osób, które potrzeb tych nie są w stanie samodzielnie zaspokoić.

Skoro prawo do kwatery stałej uczestnik nabył w czasie trwania ustroju wspólności ustawowej i na zaspokojenie potrzeb rodziny, a następnie w czasie trwania tego ustroju nabył prawo do odprawy mieszkaniowej w zamian za rezygnację z prawa do kwatery, to prawa te stanowią dorobek stron. Podstawą nabycia przez uczestnika odprawy była decyzja Dyrektora Oddziału (...) Wojskowej Agencji Mieszkaniowej z 27 lutego 2013 r., wydana na podstawie - obowiązujących wówczas - przepisów ustawy z 22 czerwca 1995 r. o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych RP. Przy ustalaniu wysokości odprawy mieszkaniowej, zgodnie z art. 47 ust. 1 pkt 3 w zw. z art. 36 ust. 1 i 3 wskazanej ustawy, uwzględniono uczestnika, wnioskodawczynię oraz dwoje ich dzieci. W świetle powyższego, nie ulega wątpliwości, że przyznana uczestnikowi odprawa mieszkaniowa za rezygnację z kwatery stałej miała stanowić ekwiwalent prawa, którego zasadniczym celem było zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych jego rodziny. Prowadzi to do wniosku, że odprawa ta, podobnie jak przydział kwatery stałej, jest prawem podmiotowym żołnierza zawodowego oraz że podmiotem tego prawa jest również jego małżonek. W konsekwencji, prawo do odprawy mieszkaniowej, tak, jak prawo do korzystania z takiej kwatery - stanowi składnik majątku wspólnego małżonków (zob. uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 21 grudnia 2006 r., III CZP 131/06, OSNC 2007, Nr 10, poz. 152 oraz postanowienie Sadu Najwyższego z 26 listopada 2009 r. III CZP 96/09, nie publ.).

Tym samym Sąd Okręgowy zajął odmienne od Sądu Rejonowego stanowisko co do przynależności tego prawa. Do rozstrzygnięcia niniejszej sprawy pozostało jedynie rozważyć, kiedy prawo do odprawy mieszkaniowej zostało w niniejszej sprawie nabyte, a mianowicie czy zostało nabyte w trakcie trwania ustroju wspólności ustawowej, czy też już po jej ustaniu.

Sad Okręgowy nie podzielił stanowiska Sądu Rejonowego co do tego, że prawo do odprawy mieszkaniowej w okolicznościach niniejszej sprawy powstało po ustaniu wspólności ustawowej istniejącej pomiędzy uczestnikami niniejszego postępowania.

W niniejszej sprawie kluczową sprawą do rozstrzygnięcia wskazanego zagadnienia było prześledzenie wskazanych w rozkazie personalnym nr (...)Dowódcy Wojsk Lądowych z dnia 1 sierpnia 2012 r. przyczyn rozwiązania służby wojskowej z uczestnikiem R. B. (1), a tym samym przyczyn ustania tego stosunku służbowego. W podstawie prawnej wyżej wymienionej decyzji powołano m.in. art. 114 ust. 5 ustawy z dnia 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (Dz. U. z 2010 r. Nr 90, poz. 593) zgodnie z którym, zwolnienie z zawodowej służby wojskowej żołnierza zawodowego wskutek dokonanego wypowiedzenia stosunku służbowego zawodowej służby wojskowej następuje po upływie sześciu miesięcy od dnia złożenia wypowiedzenia przez żołnierza lub doręczenia wypowiedzenia dokonanego przez organ wojskowy, w ostatnim dniu miesiąca. Nadto powołano art. 115 ust. 4 ustawy, w brzmieniu po dokonanej ustawą z dnia 27 maja 2010 r. nowelizacji, w myśl którego zwolnienie z zawodowej służby wojskowej następuje z dniem określonym w decyzji organu, o którym mowa w ust. 1. Analiza wskazanych w tej decyzji konkretnych przepisów ustawy z dnia 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (t.j. Dz. U. z 2010 r., nr 90, poz. 593 z. zm.), obecnie już nieobowiązującej, ale obowiązującej w dacie zwalniania uczestnika ze służby, w powiązaniu z przepisami powoływanej już ustawy z dnia 22 czerwca 1995 r. o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych RP, doprowadziła Sąd Okręgowy do przekonania, że w okolicznościach niniejszej sprawy prawo do odprawy mieszkaniowej, jako prawo powstałe w dacie trwania ustroju wspólności ustawowej, weszło w skład majątku wspólnego stron.

Zgodnie z przepisem art. 23 ustawy z dnia 22 czerwca 1995 r. o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 206, poz. 1367 z późn. zm.) odprawa mieszkaniowa przysługuje żołnierzowi służby stałej zwalnianemu z zawodowej służby wojskowej, zamieszkałemu w kwaterze, o ile nabył on prawo do emerytury wojskowej lub wojskowej renty inwalidzkiej lub został zwolniony z zawodowej służby wojskowej przed upływem okresu wymaganego do nabycia uprawnień do emerytury wojskowej, w przypadku wypowiedzenia mu stosunku służbowego zawodowej służby wojskowej przez właściwy organ wojskowy. Odprawa ta przysługuje również żołnierzowi służby stałej, który do dnia zwolnienia ze służby nie otrzymał decyzji o prawie zamieszkiwania w lokalu mieszkalnym, z wyłączeniem przypadków, o których mowa w art. 24 ust. 5 pkt 3 ustawy, o ile nabył prawo do emerytury wojskowej lub wojskowej renty inwalidzkiej lub został zwolniony z zawodowej służby wojskowej przed upływem okresu wymaganego do nabycia uprawnień do emerytury wojskowej, w przypadku wypowiedzenia mu stosunku służbowego zawodowej służby wojskowej przez właściwy organ wojskowy. Ponadto odprawa mieszkaniowa przysługuje żołnierzowi zawodowemu pełniącemu zawodową służbę wojskową na podstawie kontraktu na pełnienie służby terminowej, zwalnianemu z zawodowej służby wojskowej, o ile nabył prawo do emerytury wojskowej lub wojskowej renty inwalidzkiej, jeżeli inwalidztwo powstało wskutek wypadku pozostającego w związku ze służbą wojskową lub wskutek choroby powstałej w związku ze szczególnymi właściwościami bądź warunkami tej służby, z tytułu których przysługują świadczenia odszkodowawcze.

Podkreślić należy, iż we wszystkich powołanych przez Sąd Rejonowy w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia orzeczenia wydanych na tle spraw administracyjnych, które niemniej jednak, Sąd Okręgowy w pełni podziela, podkreślono, iż powołany przepis posługuje się bądź formą czasownika niedokonanego "zwalniany", bądź też używa zwrotu "do dnia zwolnienia". Taki zabieg ma, w ocenie Sądu Okręgowego, swoje konsekwencje w postaci wyraźnego wskazania, iż uprawnienie do odprawy mieszkaniowej powstaje w dacie zwalniania żołnierza ze służby.

Trzeba jednocześnie zwrócić uwagę na charakter przedmiotowego świadczenia jako samoistnego prawa podmiotowego przysługującego uprawnionemu w przypadku zaistnienia przesłanek określonych w omawianym przepisie. Prawo podmiotowe rozumiane jest natomiast jako przyznaną przez przepisy prawne i wynikającą ze stosunku prawnego możliwość postępowania osoby fizycznej lub prawnej w określony sposób, umożliwiający ochronę interesów uprawnionego tylko w granicach określonych przez przepis prawa, którego realizacji służy roszczenie. Z powyższego wynika zatem, iż samo wystąpienie z wnioskiem o wypłatę odprawy mieszkaniowej ma charakter wtórny w stosunku do nabycia do niej prawa i służy jedynie do jego realizacji. W takiej sytuacji zaś, to nie data złożenia wniosku o wypłatę świadczenia, lecz data nabycia prawa do odprawy, odpowiadająca dacie zwolnienia z zawodowej służby wojskowej, jest miarodajna do ustalenia, które przepisy prawa winny być zastosowane w sprawie (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 21 października 2011 r., II SA/Wa 1038/11, wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 21 listopada 2011 r., II SA/Wa 1352/11).

Okolicznością bezsporną jest w niniejszej sprawie, iż rozkaz personalny dotyczący zwolnienia R. B. (1) z zawodowej służby wojskowej został wydany w dniu 1 sierpnia 2012 r. (k.33), a zatem w trakcie trwania wspólności ustawowej, która ustała dopiero z dniem 15 października 2012 r. na mocy wyroku Sądu Rejonowego w Bartoszycach z dnia 19 marca 2013 r. W związku z tym, iż w dacie ustania wspólności majątkowej pomiędzy uczestnikami biegł już termin wypowiedzenia rozstrzygnąć należało, która data jest ostatecznie miarodajna do powstania prawa do odprawy, czy data zwalniania żołnierza zawodowego ze służby wojskowej, czy data upłynięcia terminu wypowiedzenia, wskazanego w powołanym powyżej rozkazie.

Powołane orzeczenia sądów administracyjnych dość jednoznacznie wskazują, że uprawnienie do odprawy mieszkaniowej powstaje w dacie zwalniania żołnierza ze służby. Gdyby miało być inaczej ustawodawca użyłby w cytowanym przepisie zwrotu żołnierzowi zwolnionemu (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 21 listopada 2011 roku, II SA/Wa 1352/11). Zgodnie ze wskazanym powyżej przepisem art. 23 ustawy z dnia 22 czerwca 1995 r. o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej odprawa mieszkaniowa przysługuje żołnierzowi zwalnianemu, tj. takiemu, co do którego decyzja o zwolnieniu została wydana, lecz stosunek służby nie został jeszcze rozwiązany. Z tak pojętym nabyciem prawa koreluje art. 47 ust. 5 powoływanej ustawy o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej przewidujący możliwość wcześniejszej wypłaty odprawy mieszkaniowej, tj. zanim nastąpi faktyczne zakończenie służby (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 5 stycznia 2012 roku, II SA/Wa 2284/11). Wskazany przepis dotyczy tylko i wyłącznie sytuacji, gdy żołnierz jest zwalniany na swój wniosek wraz z nabyciem uprawnień emerytalnych, a tak było w niniejszej sprawie, i jest to jedyny przypadek, w którym odprawa mieszkaniowa może być wypłacona przed upływem terminu wypowiedzenia. W niniejszej sprawie złożony do akt rozkaz o zwolnieniu ze służby uczestnika z dnia 1 sierpnia 2012 r., na datę ustania wspólności ustawowej, był decyzją ostateczną, gdyż nie zostało od niego złożone odwołanie, które służyło uczestnikowi w terminie 14 dni. W związku z tym mając do czynienia z ostateczną decyzją zwalniającą uczestnika ze służby wojskowej, opatrzoną datą 1 sierpnia 2012 r., uznać należało, iż od dnia, w którym decyzja ta stała się ostateczna, były podstawy do wypłacenia odprawy mieszkaniowej na podstawie art. 47 ust. 5 ustawy o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych RP. Jest to jedyny przypadek w przepisach powoływanych ustaw pozwalający, a nawet nakazujący wypłacenie odprawy mieszkaniowej niezwłocznie, czyli nawet w okresie biegu terminu wypowiedzenia. Co więcej ustawa stanowi, co byłoby gdyby nie doszło do faktycznego zwolnienia ze służby, tj. gdyby decyzja o zwolnieniu ze służby została uchylona a zwalniany żołnierz do służby wrócił.

Powyższe rozważania doprowadziły Sąd Okręgowy do przekonania, że w niniejszej sprawie dla określenia, kiedy powstało prawo do odprawy mieszkaniowej, nie jest istotna ani data złożenia wniosku o wypłatę odprawy mieszkaniowej, ani złożenie wszystkich wymaganych do jej wypłacenia dokumentów. Prawo do odprawy powstaje, jak wynika z art. 23 ust. 1 pkt 1 powoływanej wyżej ustawy o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, z dniem zwalniania żołnierza zawodowego ze służby wojskowej, a element zwalniania, jak samo określenie wskazuje, rozpoczął się w przypadku uczestnika z dniem 1 sierpnia 2012 r.

Skoro Sąd Okręgowy doszedł do odmiennego niż Sąd I instancji ustalenia odnośnie przynależności prawa do odprawy mieszkaniowej konieczna stała się zmiana zaskarżonego postanowienia na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. i orzeczenia jak w sentencji.

Brak orzeczenia o kosztach w postanowieniu Sądu Okręgowego wynika z treści art. 108 k.p.c. i przyjęcia, że postanowienie wydane na skutek rozpoznania apelacji od postanowienia wstępnego Sądu Rejonowego nie jest orzeczeniem kończącym postępowanie w sprawie.