Pełny tekst orzeczenia

WYROK

UZASADNIENIE

W pozwie, który wpłynął do Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieścia w dniu 1 października 2012 r. powódka A. N. wniosła o zasądzenie od pozwanego – Gminy M. Ł. – Zarządu (...) w Ł. :

- kwoty 10.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty tytułem zadośćuczynienia ;

- kwoty 1274 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów leczenia;

- kosztów postępowania sądowego w tym kosztów zastępstwa procesowego w wysokości 4800 zł wraz z opłatą skarbową od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł , ewentualnie zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powódki kosztów postępowania sądowego według spisu kosztów , który zostanie przedłożony na rozprawie.

Uzasadniając podstawy faktyczne pozwu, A. N. podniosła, że w dniu 18 marca 2010 r. na ul. (...) w Ł. potknęła się o uszkodzoną nawierzchnię chodnika, w wyniku czego upadła i doznała obrażeń ciała w postaci odnowienia się kontuzji kręgosłupa. Świadkiem zdarzenia był Pan K. G., który udzielił jej pierwszej pomocy. W złożonym dnia 12 sierpnia 2011 r. oświadczeniu potwierdził ona zarówno okoliczności zdarzenia, jak i stan nawierzchni chodnika .

W wyniku przedmiotowego zdarzenia , u powódki doszło do odnowienia się kontuzji kręgosłupa ,wystąpiły u niej silne dolegliwości bólowe i ograniczenie ruchomości. Nasilenie objawów urazu kręgosłupa wywołało konieczność poddania się przez powódkę trzem zabiegom operacyjnym. Leczenie nie zostało zakończone, powódkę czekała kolejna operacja (pozew k. 2-7).

W odpowiedzi na pozew z dnia 4 marca 2013 r. strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego w wysokości 4.800 zł .

Strona pozwana zakwestionowała wskazane w pozwie okoliczności powstania szkody i związek przyczynowy miedzy uszkodzeniami nawierzchni chodnika a szkodą w postaci urazu kręgosłupa . W ocenie strony pozwanej, brak jest podstaw, aby przyjąć, że działanie pozwanej miało charakter zawiniony. Dołączone do pozwu zdjęcia obrazują stan chodnika z 2012 roku czyli po dwóch latach od zdarzenia, który to stan był spowodowany przez parkujące samochody i nadmierne jego obciążenie z tego tytułu. Powódka nie dysponuje dokumentacją chodnika z okresu zdarzenia , który dwa lata temu nie wykazywał takich śladów zużycia. Ponadto, sam fakt występowania nierówności chodnika nie skutkuje bezpośrednio odpowiedzialnością zarządcy drogi z tego tytułu. To na stronie powodowej ciąży obowiązek wykazania winy podmiotu odpowiedzialnego. Nadto, w ocenie pozwanego, nie ma żadnych podstaw, by przyjąć, że pomiędzy zgłaszanym obecnie przez powódkę naruszeniem czynności narządów ciała w postaci stanu po złamaniu kręgu lędźwiowego kręgosłupa – trzonu L1 , a domniemaną winą strony pozwanej co do braku utrzymania chodnika w należytym stanie, zachodzi adekwatny związek przyczynowy (odpowiedź na pozew k. 19-21).

W piśmie procesowym z dnia 4 czerwca 2014 r. A. N. rozszerzyła powództwo w zakresie zadośćuczynienia, wnosząc o zasądzenie o od strony pozwanej z tego tytułu kwoty 112.500 zł z ustawowymi odsetkami:

- od kwoty 10.000 zł od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty .

- od kwoty 111.500 od dnia wniesienia pisma do dnia zapłaty .

(pismo powódki z 9.06.2014 r. k. 209)

Odpis pisma zawierającego modyfikację powództwa został wysłany stronie pozwanej w dniu 4 czerwca 2014 r. (dowód nadania k. 209)

Na rozprawie w dniu 21 października 2014 r; strona pozwana podniosła zarzut przedawnienia roszczenia w części rozszerzonej (protokół k. 233).

Postanowieniem z dnia 21 października 2014 r. Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi przekazał sprawę do Sądu Okręgowego w Łodzi (postanowienie k. 236).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

A. N. w dniu 9 sierpnia 2009 roku uczestniczyła w wypadku komunikacyjnym, w którym doznała urazu kręgosłupa ze złamaniem trzonu L1 i urazu klatki piersiowej. Powódka do 12 sierpnia 2009 r. była hospitalizowana w Wojewódzkim Szpitalu (...) w Ł. na Oddziale (...). Po wypadku powódka nosiła gorset Jevetta. Od 27 października 2009 r. i od 3 marca 2010 r. była poddawana rehabilitacji w (...) Ośrodku (...) (karta informacyjna k. 33-34, historia choroby k. 67, k. 72).

W dniu 25 grudnia 2009 r. powódka doznała upadku na okolice grzbietu, co wywołało nasilenie się dolegliwości bólowych kręgosłupa L/S i prawej nogi. Występowały u niej drętwienia i niedowłady nogi prawej (historia choroby z (...) k. 70).

W 25 grudnia 2009 r. w (...) Szpitalu nr (...) im. (...)w Ł. na Oddziale (...) powódka została poddana w trybie planowym zabiegowi operacyjnemu laminektomii L1-L2, stabilizacji przynasadowej Th11-L1-L2 oraz usunięcia dysku Th12-L1 ze spondylodezą międzytrzonową na tym poziomie.

Od 12 stycznia 2010 r. powódka pozostawała pod opieką poradni neurochirurgicznej przy szpitalu im. (...)w Ł., skarżyła się na bóle prawej kończyny dolnej. W dniu 29 stycznia 2010 r. otrzymała skierowanie na rehabilitację.

(zeznania powódki k. 108-109 w zw. z 00:03:10 protokołu rozprawy z 31.03.2015 r. historia choroby k. 36-44)

Na początku marca 2010 r. powódka skarżyła się na ból kręgosłupa z promieniowaniem do lewej nogi, drętwienie tej kończyny (historia choroby z (...) k. 72).

W dniu 18 marca 2010 r. około godziny 12.00 A. N. wyszła ze sklepu sieci (...) i szła ulicą (...) w kierunku swojego bloku mieszkalnego, trzymała w rękach torby z zakupami Był lekki mróz, trochę śniegu , chodnik nie był oblodzony czy śliski. Kobieta miała na sobie buty na niskim obcasie. W pewnej chwili powódka potknęła się o coś wystającego z ziemi. Potem okazało się, że są to połamane , wystające płyty chodnikowe. Chodnik był w tym miejscu bardzo zniszczony a płyty bardzo nierówne, przez długi czas nie był naprawiany. Powódka przewróciła się i upadła do przodu, zakupy wypadły jej z rąk. Podnieść pomógł jej przypadkowy przechodzień – K. G. . A. N. po podniesieniu się poczuła silny ból w okolicy lędźwiowej . K. G. pozbierał zakupy i zapytał powódkę, czy ma ją odprowadzić albo wezwać pogotowie . Powódka podziękowała mężczyźnie wzięła od niego zakupy i bardzo powoli poszła do domu, skąd wykonała telefon do szpitala im. B. w Ł., gdzie była operowana, ale nie zastała dr K. T..

Powódce udało się z nim skontaktować następnego dnia i usłyszała , że należy wykonać badania, sprawdzić co się stało i obserwować bolesność kręgosłupa. Podczas wizyty opisano nasilenie dolegliwości bólowych z bólem w miejscu zabiegu i promieniującym do lewej kończyny dolnej. W badaniu rtg nie stwierdzono zmiany położenia śrub stabilizujących. Powódce zalecono noszenie gorsetu, oszczędny tryb życia i zażywanie leków przeciwbólowych. Badanie powtórzono w kwietniu 2010 r. z powodu utrzymującego się bólu. Lekarz nie odnotował zmian położenia implantów.

(zeznania K. G. k. 129, zeznania powódki k. 108 w zw. z 00:03:10 protokołu rozprawy z 31.03.2015 r., historia choroby z poradni neurochirurgicznej k. 39-40)

Ulica (...) w Ł. pozostaje w zarządzie Zarządu (...) w Ł. (okoliczność bezsporna).

W maju , sierpniu, październiku 2010 r. oraz w styczniu, sierpniu 2011 r. , styczniu 2012 r. powódka uczestniczyła w kolejnych turnusach rehabilitacyjnych w (...) w Ł. (historia choroby k. 75,76, 78, 79, 81-82, 84-85)

W dniu 2 lipca 2010 r. wykonano u powódki badanie rezonansem magnetycznym kręgosłupa lędźwiowo – krzyżowego , które wykazało możliwość przemieszczenia się śruby stabilizatora poza trzon L1 i zwężenie otworów miedzykręgowych (wynik badania RM k. 86). .

Pomimo zastosowanego postępowania dolegliwości bólowe nie ustępowały i doszło do konieczności usunięcia materiału stabilizacyjnego podczas operacji w dniu 12 października 2010 r. przeprowadzonej w Szpitalu (...) im.(...)w Ł. (karta informacyjna k. 87-88).

W dalszym przebiegu schorzenia zaobserwowano pogłębiającą się kyfotyzację uszkodzonej części kręgosłupa, co przyniosło narastanie dolegliwości bólowych i doprowadziło do kolejnego zabiegu operacyjnego. W dniu 17 maja 2011 roku A. N. przeszła zabieg ponownego usztywnienia wewnętrznego , polegającego na wertebrektomii L1 z dojścia bocznego, implantacji protezy. Podczas tego zabiegu lekarze musieli wyciąć powódce dwa żebra aby dostać się do kręgosłupa (zeznania powódki – protokół rozprawy z 17.03.2015 r. –00:05:18, karta informacyjna k. 89-90).

Wdrożone postępowanie nie przyniosło oczekiwanych rezultatów. Pomimo stabilizacji, niekorzystne ustawienie kręgosłupa pogłębiało się, a dodatkowo stwierdzono objawy neuralgii międzyżebrowej w okolicy operowanej. Nerwiak w dalszym ciągu bardzo dokucza powódce. Przyjmuje w tym miejscu sterydy, ale bolesność występuje przy zdenerwowaniu albo złej pogodzie (zeznania powódki – protokół rozprawy z 17.03.2015 r. –00:05:18).

Niekorzystny przebieg dotychczasowego leczenia był powodem decyzji o przeprowadzeniu w dniu 21 sierpnia 2012 r. zabiegu operacyjnego polegającego na stabilizacji przeznasadowej na poziomach Th 10,11,12, L1 2,3,4. To postępowanie zahamowało postępującą destabilizację operowanego uprzednio trzykrotnie kręgosłupa ( karta informacyjna k. 93)

Po każdej operacji powódka przez trzy dni korzystała z pompy morfinowej.

A. N. kontynuuje leczenie w poradni neurochirurgicznej oraz poradni leczenia bólu i regularnie zażywa leki przeciwbólowe, nie powróciła do dawnej sprawności. Śruba stabilizująca kręgosłup od pewnego czasu odkręca się i wystaje , wobec czego powódkę czeka kolejna operacja polegająca na rozcięciu tkanek i dokręceniu śruby. W ciągu każdego roku powódka korzysta z 4-5 turnusów rehabilitacyjnych , podczas których poddawana jest bolesnym zabiegom. Fizjoterapia przynosi efekty , ale kiedy powódka nie ćwiczy, ból pojawia się ponownie.

Wypadek z 2010 r. zmienił życie A. N.. Uraz z 2009 roku powodował dolegliwości bólowe ale nie w takim natężeniu jak po kolejnych zabiegach. Powódka nie może pozostawać dłużej w pozycji siedzącej i stojącej , nie jest w stanie przychylić się ani przykucnąć . Od niedawna kobieta próbuje prowadzić samochód , ale jest to utrudnione i wówczas zmuszona jest korzystać z usług taksówkarskich.

Blizny pooperacyjne przeszkadzają powódce. Kobieta ma obniżony nastrój. Lekarz z poradni leczenia bólu przepisuje jej środki na uspokojenie i nasenne.

A. N. uzyskała status osoby niepełnosprawnej w stopniu umiarkowanym do 2016 roku . Pobiera z tego tytułu rentę chorobową .

(zeznania powódki – protokół rozprawy z 17.03.2015 r. – 00:03:13, 00:05;18, 00:07:10, 00:10:07, k. 109 w zw. z 00:03:10 protokołu z 17.03.2015 r. , decyzja ZUS k. 94, orzeczenie o stopniu niepełnosprawności k. 92 ).

Z punktu widzenia neurochirurgicznego, powódka w wyniku zdarzenia z dnia 18.03.2010 r. doznała urazu pogranicza piersiowo – lędźwiowego kręgosłupa, które doprowadziło do destabilizacji uprzednio implantowanego systemu usztywnienia wewnętrznego na poziomie Th 11,12-L1,L2. Spowodowało to konieczność wykonania kolejno trzech zabiegów operacyjnych zmierzających do opanowania i korekcji pogłębiającego się ustawienia kątowego uszkodzonych elementów kręgosłupa. Było to związane z dużym stresem towarzyszącym silnym dolegliwościom bólowym i obawami przed kolejnymi operacjami, a także brakiem pewności co do wyników kolejnych, rozległych zabiegów.

W omawianym aspekcie, uszczerbek na zdrowiu powódki w związku z doznanym urazem wynosi 50 % (według punktu 90 c łącznie z punktem 92 tabeli uszczerbkowej).

Powyższe zestawienie powinno być zweryfikowane poprzez uwzględnienie następstw wypadku drogowego z 2009 r. , kiedy to powódka doznała urazu kręgosłupa ze złamaniem trzonu L1, w wyniku czego musiała być operowana. Sprawa była likwidowana w (...) pod sygn.(...) i została zakończona orzeczeniem uszczerbku w wysokości 22 % według tabeli uszczerbkowej (...). Następstwa zdarzenia z 18.03.2010 r. powinny być różnicą pomiędzy uszczerbkiem stwierdzanym obecnie i określonym w postępowaniu przeprowadzonym w (...) w związku z poprzednim wypadkiem , czyli 28 %.

Stopień cierpień fizycznych i psychicznych w związku ze zdarzeniem z 18.03.2010 r. należy określić jako znaczny. Związany było on z koniecznością usztywnienia początkowo zewnętrznego w gorsecie Jevetta, a następnie kilku zabiegów operacyjnych usztywnienia wewnętrznego. Rokowanie w rozpatrywanym przypadku jest niepewne w związku z możliwością wystąpienia powikłań po implantacji stabilizatorów i nasilenia zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa.

Koszty leczenia , z związku z brakiem faktur dokumentujących zakup leków i opłat za zabiegi usprawniające , wzorując się na podobnych przypadkach, należy określić na kwotę około 80-100 zł. Obejmuje ona zakup wymienionych przez powódkę specyfików (Tramal, Clonazepam, Apap, Gabapentin) i dojazd na rehabilitację przysługującą w ramach ubezpieczenia gwarantującego bezpłatne świadczenia oparte na kontrakcie z Narodowym Funduszem Zdrowia środkami transportu publicznego.

Zakres niezbędnej pomocy i opieki osób trzecich w przypadku powódki wynosił 1 godzinę dziennie (30 godzin miesięcznie) i związany jest z ograniczeniami dotyczącymi dźwigania i utrudnieniem schylania.

(pisemna opinia biegłego z zakresu neurochirurgii K. B. k. 200-203, ustna opinia uzupełniająca k. 234)

Z punktu widzenia chirurgii plastycznej, u A. N. stwierdzono obecność dwóch blizn pooperacyjnych w okolicy pleców i brzucha, które pozostają w związku przyczynowo – skutkowym z doznanym przez nią w dniu 18 marca 2010 r. urazem.

Na plecach w części środkowej widoczna jest linijna, falista blizna pooperacyjna, przebiegająca pionowo w kształcie wydłużonej litery „S” od odcinka piersiowego poprzez odcinek lędźwiowy do odcinka krzyżowego, sino-różowo-brunatna, zgrubiała (wypukła), dł. 240 mm, szer. od 6 do 13 mm, „drabinkowata” (z licznymi, prostopadłymi do jej przebiegu bliznami po szwach chirurgicznych dł. 11 mm, biało odbarwionymi).

W okolicy lędźwiowej lewej widoczna jest linijna blizna pooperacyjna przebiegająca skośnie i okrężnie od góry – od dolnego odcinka kręgosłupa piersiowego ku dołowi – poprzez okolicę lędźwiową lewą do dołu przechodząc na podbrzusze lewe, sino-różowa, dł. 290 mm, szer. 9 mm „drabinkowata” (z licznymi, prostopadłymi do jej przebiegu bliznami po szwach chirurgicznych dł. 17 mm).

Przed zdarzeniem z dnia 18 marca 2010 r. powódka była w stanie po zabiegu operacyjnym neurochirurgicznym stabilizacji złamania kręgosłupa w odcinku lędźwiowym, zabieg ten pozostawił po sobie bliznę pooperacyjną. Standardowo blizna taka znajduje się w linii środkowej kręgosłupa w jego odcinku piersiowo – lędźwiowym, ma długość od 15 do 20 cm i powierzchnię od 300 mm ² do 400 mm ².

W wyniku zdarzenia z dnia 18 marca 2010 r., w którym powódka doznała urazu gojącego się kręgosłupa przed pełnym wygojeniem się złamania kręgu lędźwiowego, zaszła konieczność reoperacji kręgosłupa w celu uzyskania stabilności tego zespolenia (uzyskania skuteczności funkcjonowania unieruchomienia złamania jako warunku sine qua non wygojenia się wcześniejszego złamania kręgu lędźwiowego) . Reoperacja kręgosłupa u powódki po zdarzeniu z dnia 18.03.2010 r . przebiegała etapowo – dotychczas wykonane były trzy zabiegi operacyjne, które doprowadziły zarówno do znacznego powiększenia blizny pooperacyjnej pleców w okolicy kręgosłupa , jak i do powstania nowej, rozległej blizny pooperacyjnej w okolicy lędźwiowej lewej i w okolicy podbrzusza lewego.

Obecnie blizna pooperacyjne pleców w okolicy kręgosłupa u powódki ma powierzchnię około 2400 mm ² , a wiec jest sześciokrotnością powierzchni standardowej blizny pooperacyjnej, a zatem w wyniku zdarzenia z dnia 18.03.2010 r. doszło u powódki do pięciokrotnego powiększenia się blizny pleców.

Z punktu widzenia chirurgii plastycznej , każda blizna stanowi jednocześnie oszpecenie wyglądu (bowiem jej istnienie w żadnej mierze nie jest stanem prawidłowym\) którego jedynie obiektywna ocena odniesiona być musi do stanu prawidłowego sprzed wypadku, jakim jest brak blizny.

Oszpecenie wyglądu z punktu widzenia chirurgii plastycznej skutkuje uszczerbkiem na zdrowiu. Ponieważ blizny maja charakter trwały, to uszczerbek na zdrowiu nimi powodowany jest również uszczerbkiem trwałym.

Blizny pooperacyjne tułowia w okolicy pleców i brzucha u powódki w ich obecnej postaci, stanowią trwałe i nieodwracalne uszkodzenie skóry jako wielofunkcyjnego narządu pokrywowego ciała i trwale znoszą w tych okolicach podstawową funkcję ochronną skóry, co oprócz znacznego oszpecenia wyglądu powoduje trwały uszczerbek na zdrowiu powódki w wysokości 20 % , kwalifikowany z § 192 załącznika do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 18.12.2002 r. (Dz.U. Nr 234, poz. 1974) – choroby skóry w zależności od lokalizacji , rozległości i natężenia zmian – jako wartość poniżej – średnią , przewidzianą dla tego przepisu Załącznika.

Przyjmując, że u powódki przed zdarzeniem z 18.03.2010 r. istniała blizna pooperacyjna pleców w okolicy kręgosłupa , stanowiąca trwały uszczerbek na zdrowiu powódki z tego tytułu w wysokości maksymalnie 3 % , a zatem zdarzenie z 18.03.2010 r. spowodowało zwiększenie trwałego uszczerbku na zdrowiu powódki o 17 % .

(pisemna opinia biegłego z zakresu chirurgii plastycznej C. D. k. 123-126, ustna opinia uzupełniająca k. 235)

W zakresie neurologicznym, w wyniku upadku z 18.03.2010 r. powódka doznała urazu kręgosłupa piersiowo – lędźwiowego. Skutkiem urazu było naruszenie stabilizacji kręgosłupa na poziomach Th12/L1/L2 po uprzednio przebytym złamaniu trzonu kręgu L1.

Po przebytym urazie opisywano przelotne objawy powikłań korzeniowych ze strony kręgosłupa l-s, brak jest danych, że objawy powikłań korzeniowych były leczone w okresie ponad 6 miesięcy po urazie. Z punktu widzenia neurologicznego, brak jest podstaw do orzekania uszczerbku na zdrowiu powódki , będącego skutkiem zdarzenia z 18.03.2010 r. Dolegliwości ze strony układu nerwowego nie maja istotnego wpływu na codzienne funkcjonowanie powódki Rokowanie u powódki jest trudne do przewidzenia ze względu na możliwość wytworzenia się wtórnych zmian zwyrodnieniowych w miejscu operowanym i pojawienia się powikłań neurologicznych.

(pisemna opinia biegłego z zakresu neurologii J. Z. k. 145-146)

Powódka pismem z dnia 10 maja 2012 r. zwróciła się do Zarządu (...) w Ł. o zapłatę 40.000 zł tytułem zadośćuczynienia oraz 1274 zł tytułem zawrotu kosztów leczenia. (pismo z 10.05.2012 r. k. 8)

W odpowiedzi , Zarząd (...) w Ł. poinformował o niemożności zaspokojenia roszczeń powódki (okoliczność bezsporna) .

Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie powołanych dowodów z opinii , dokumentacji medycznej, zeznań powódki i świadka K. G.. Sąd pominął opinie sporządzoną przez biegłego M. S. , ponieważ powódka nie leczyła się w poradni ortopedycznej , wobec czego nie ma potrzeby ani możliwości dokonywania oceny stanu zdrowia powódki z puntu widzenia ortopedii.

Ustalając aktualny stopień trwałego uszczerbku powódki , Sąd wziął pod uwagę opinie biegłych z zakresu neurochirurgii i chirurgii plastycznej, którzy uwzględnili w swoich wypowiedziach fakt przebycia przez powódkę wypadku komunikacyjnego i zabiegu operacyjnego w 2009 roku, obniżając w odpowiednim stopniu istniejący u powódki stopień trwałego uszczerbku na zdrowiu , związany zdarzeniem z 18 marca 2010 r.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo okazało się częściowo uzasadnione.

W pierwszej kolejności należy zaznaczyć, że podniesiony przez stronę pozwaną zarzut przedawniania roszczenia w części rozszerzonej , nie zasługiwał na uwzględnienie. Wytoczenie 1 października 2012 powództwa przerwało bieg terminu przedawnienia o całość świadczeń odszkodowawczych wynikających z podstawy faktycznej w postaci zdarzenia z dnia 18 marca 2010 r. Skutki zdarzenia , z których powódka wywodziła swoje roszczenia, były utrwalone w dacie złożenia pozwu. Rozszerzenie powództwa nie wiązało się z nowymi okolicznościami i w tej części roszczenia nie uległy przedawnieniu.

Podstawą odpowiedzialności pozwanej Gminy M. Ł. Zarządu (...) jest art. 415 k.c. zgodnie, z którym kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia.

Do odpowiedzialności na podstawie tego przepisu konieczne jest powstanie łącznie: winy, szkody i normalnego (adekwatnego) związku przyczynowego pomiędzy winą a powstałą szkodą.

Oznacza to, że za szkodę odpowiada osoba, której zawinione zachowanie jest źródłem powstania szkody. Zdarzeniem sprawczym może być przy tym zarówno działanie, jak i zaniechanie.

Wina w rozumieniu art. 415 k.c. ujmowana bywa szeroko, jako kategoria obejmująca dwa elementy – obiektywny i subiektywny. Pierwszy z nich oznacza bezprawność działania lub zaniechania osoby odpowiedzialnej za szkodę, drugi zaś wiąże się z nastawieniem psychicznym sprawcy czynu. Bezprawność – jako przedmiotowa cecha czynu sprawcy – ujmowana jest jako sprzeczność z obowiązującym zasadami porządku prawnego. Kwalifikacja podmiotowa odnosi się natomiast do oceny działania lub zaniechania z punktu widzenia nastawienia psychicznego sprawcy szkody. Opiera się on na dwóch momentach – przewidywania i woli.

W niniejszej sprawie z zebranego materiału dowodowego w sposób nie budzący wątpliwości wynika, że w dniu 18 marca 2010 r.. powódka uległa wypadkowi podczas spaceru chodnikiem przy ulicy (...) w Ł. , na skutek potknięcia o wystającą płytę chodnikową. Okoliczności zdarzenia zostały potwierdzone przez świadka K. G.. Zeznaniom świadka nie sposób odmówić wiarygodności, zwłaszcza ze nie zostały ujawnione żadne okoliczności stwarzające podstawę do uznania, że jego relacje nie odpowiadają rzeczywistości.

Stosownie do treści art. 20 pkt 4 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (t.j. Dz.U. z 2013 roku, poz. 260 ze zm. ) obowiązek utrzymania nawierzchni chodników, drogowych obiektów inżynierskich, urządzeń zabezpieczających ruch i innych urządzeń związanych z drogą, należą do zarządcy drogi .

Zarządcą drogi jest organ administracji rządowej lub jednostki samorządu terytorialnego do którego właściwości nalezą sprawy zakresu planowania , budowy, przebudowy, remontu, utrzymania i ochrony dróg. (art. 19 ust. 1 cytowanej ustawy).

W granicach miast na prawach powiatu zarządcą wszystkich dróg publicznych, z wyjątkiem autostrad i dróg ekspresowych, jest prezydent miasta (art. 19 ust. 4 cytowanej ustawy).

W sprawie bezspornym jest, że ulica (...) , przy której miał miejsce przedmiotowy wypadek, pozostaje w zarządzie pozwanego.

Analiza powołanych wyżej przepisów i dowodów prowadzi do wniosku, że do tego właśnie podmiotu należała dbałość o należyty stan jezdni i co za tym idzie – utrzymanie chodnika w stanie pozwalającym na jego bezpieczne użytkowanie .

Brak podjęcia stosownych działań naprawczych przez pozwane Miasto Ł., stało się przyczyną upadku, która idąc po chodniku zawadziła nogą o wystającą płytę i upadła. Świadek K. G. potwierdził, że w 2010 roku chodnik wymagał naprawy z uwagi na znaczny stopień zniszczenia i nierówności.

W świetle powyższych rozważań Sąd doszedł do przekonania, iż pozwane Miasto Ł. dopuściło się zawinionego zaniechania, skutkującego wyrządzeniem szkody na osobie powódki .

Na skutek upadku spowodowanego potknięciem się o wystającą płytę chodnikową powódka doznała uszkodzenia ciała w postaci urazu kręgosłupa , który pogorszył stan jej zdrowia, nadszarpniętego zabiegiem operacyjnym z grudnia 2009 roku .

W niniejszej sprawie, w świetle opinii biegłych : neurochirurga i chirurga plastycznego , nie budzi wątpliwości istnienie adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy upadkiem A. N. i doznanym uszkodzeniem ciała, a niedopełnieniem obowiązków przez pozwane Miasto Ł. w zakresie naprawy nawierzchni chodnika . Gdyby bowiem chodnik był utrzymywany w należytym stanie, tego rodzaju wypadku dałoby się uniknąć. Powódka w żadnej mierze nie przyczyniła się do zdarzenia, podczas którego miała na sobie buty na niskim obcasie i nie szła szybko – kobieta wszak trzy miesiące wcześniej przeszła operację i niosła w obu rękach torby z zakupami.

Zarówno biegły neurochirurg, jak i chirurg plastyczny, w sposób stanowczy wypowiedzieli się , że w wyniku upadku u powódki doszło do destabilizacji kręgosłupa, będącej przyczyną konieczności przeprowadzenia u powódki kolejnych zabiegów operacyjnych i bolesnej rehabilitacji i w rezultacie - ograniczenia jej sprawności.

Ustalenie zatem, że wypadek, któremu uległ powód, był następstwem zaniedbań i nie dopełnienia wskazanego wyżej obowiązku stanowiło podstawę uwzględnienia żądań zawartych w pozwie w stosunku do Gminy M. Ł. – Zarządu (...) w Ł., w oparciu o art. 415 k.c.

Podstawą prawną żądania pozwu w zakresie zadośćuczynienia stanowi przepis art. 445 k.c., który nadaje Sądowi możliwość przyznania poszkodowanemu odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia.

Na gruncie powyższej regulacji podkreśla się, że należy ona do tak zwanego uznania sędziowskiego, zaś samo przyznanie zadośćuczynienia tytułem naprawienia krzywdy jest fakultatywne. Przepisy prawa cywilnego nie precyzują żadnych kryteriów ustalania wysokości zadośćuczynienia. W doktrynie i w orzecznictwie przyjęte zostały jednak pewne zasady, które powinny być brane pod uwagę przez Sąd orzekający o żądaniu opartym na art. 445 k.c.

W myśl przepisów art.444 i 445 k.c. zadośćuczynienie pieniężne może być przyznane poszkodowanemu w trzech wypadkach :

-

uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia,

-

pozbawienia wolności,

-

skłonienia za pomocą podstępu, gwałtu lub nadużycia stosunku zależności do poddania się czynowi nierządnemu.

Bezspornym jest, iż powódka A. N. , doznała na skutek upadku na chodniku , uszkodzenia ciała i rozstroju zdrowia w postaci urazu kręgosłupa.

W przypadku uszkodzenia ciała podstawą żądania zadośćuczynienia jest krzywda rozumiana jako cierpienia fizyczne i psychiczne.

Przepisy prawa cywilnego nie precyzują żadnych kryteriów ustalania wysokości zadośćuczynienia. W doktrynie i w orzecznictwie przyjęte zostały jednak pewne zasady, które powinny być brane pod uwagę przez Sąd orzekający o żądaniu opartym na art. 445 k.c.

I tak przyjmuje się, że zadośćuczynienie ma przede wszystkim charakter kompensacyjny, wobec czego jego wysokość nie może stanowić zapłaty sumy symbolicznej, czy też określonej sztywnymi regułami, tak jak na przykład w ustawie wypadkowej, lecz musi przedstawiać ekonomicznie odczuwalną wartość dla konkretnego poszkodowanego. Zadośćuczynienie winno uwzględniać doznaną krzywdę poszkodowanego, na którą składają się cierpienia fizyczne w postaci bólu i innych dolegliwości oraz cierpienia psychiczne polegające na ujemnych uczuciach przeżywanych bądź w związku z cierpieniami fizycznymi, bądź w związku z następstwami uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia. (wyrok Sądu Najwyższego z dnia z dnia 18 kwietnia 1978 r. sygn. akt IV CR 99/78 Monitor Prawniczy - Zestawienie Tez 2001/8 str. 469)

Określenie odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę powinno być dokonane z uwzględnieniem wszystkich okoliczności mających wpływ na rozmiar doznanej krzywdy, między innymi wieku poszkodowanego, jego stanu fizycznego i psychicznego jak również jego sytuacji rodzinnej. Z drugiej jednak strony przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia obowiązuje zasada umiarkowania (utrzymania zadośćuczynienia w rozsądnych granicach), która oznacza, że zadośćuczynienie nie powinno być nadmierne w stosunku do doznanej krzywdy i winno uwzględniać aktualne stosunki majątkowe społeczeństwa.

W rozpoznawanej sprawie odniesionym przez A. N. obrażeniom towarzyszyły silne dolegliwości bólowe oraz inne przykre doznania natury fizycznej i psychicznej, jak konieczność poddania się długotrwałej rehabilitacji, poczucie uzależnienia od pomocy osób trzecich związana ze znacznymi ograniczeniami w codziennym funkcjonowaniu, a zatem w myśl art. 445 § 1 k.c. w zw. z art. 444 § 1 k.c. żądanie zadośćuczynienia jest co do zasady usprawiedliwione.

W ocenie Sądu, rozmiar dolegliwości fizycznych i psychicznych, jakie, na skutek przedmiotowego zdarzenia stały się udziałem powódki, był znaczny. Były one związane z koniecznością poddania się trzem poważnym zabiegom neurochirurgicznym , długotrwałym unieruchomieniem oraz permanentnym doświadczeniem bólu .

Powódka w dalszym ciągu odczuwa bóle kręgosłupa i bóle związane z nerwiakiem powstałym po wycięciu żeber, nie jest w stanie wykonywać szeregu czynności życia codziennego, z którym wcześniej nie miała problemu, jak kierowanie samochodem, podnoszenie przedmiotów, wieszanie firanek, robienie zakupów, długotrwałe pozostawanie w pozycji siedzącej lub stojącej . Nadto, powierzchnia blizn pooperacyjnych u powódki uległa zwiększeniu.

Obrażenia, których doznała powódka w wyniku przedmiotowego wypadku, spowodowały u niej łącznie 45 % trwały uszczerbek na zdrowiu . Powódka nie odzyskała pełnej sprawności , a rokowania na przyszłość są niepewne.

Mając powyższe na względzie, jak również biorąc pod uwagę wiek pokrzywdzonej w dacie wypadku, tj. 49 lat nasilenie oraz czas trwania jej dolegliwości fizycznych i psychicznych oraz utrwalone następstwa wypadku, Sąd doszedł do przekonania, że stosowną sumą zadośćuczynienia jest kwota 90.000 zł.

W ocenie Sądu zadośćuczynienie w tej wysokości uwzględnia istotę zadośćuczynienia , która polega na zapewnieniu pokrzywdzonemu satysfakcji przez dostarczenie określonej kwoty pieniężnej z przeznaczeniem na konsumpcję dóbr materialnych i duchowych.

Natomiast roszczenie powódki o odszkodowanie zasługuje na uwzględnienie w całości .

Jego prawą podstawę stanowi przepis art. 444 § 1 k.c. , zgodnie z którym – w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty .

Odszkodowanie uregulowane w tym przepisie zawiera w sobie wszelkie wydatki pozostające w związku z uszkodzeniem ciała lub rozstrojem zdrowia, jeżeli są konieczne i celowe. W ramach odszkodowania winno się zrekompensować jednostkowe wydatki różnego rodzaju, związane z likwidacją skutków zdarzenia.

A. N. dochodzi zwrotu kosztów prywatnych odpłatnych zabiegów rehabilitacyjnych, które miały być stwierdzone czterema fakturami z 2011 roku , załączonymi do akt likwidacji szkody , o których załączenie wnosił powód w pozwie. Zarządzenie z dnia 11.02.2013 r. Sąd zobowiązał stronę pozwaną do ich złożenia (k. 15). Strona pozwana nie wykonała nałożonego obowiązku , a jednocześnie w odpowiedzi na pozew nie zaprzeczyła faktom przytoczonym przez powódkę. Wobec powyższego, na podstawie art. 230 k.p.c. , Sąd uznał wysokość kosztów poniesionych przez powódkę na zabiegi fizjoterapeutyczne w 2011 roku , za przyznaną i zasądził na jej rzecz od strony pozwanej kwotę 1.274 zł tytułem odszkodowania.

Na marginesie rozważań, nawet jednak w przypadku uznania, że powódka nie wykazała faktu poniesienia ww. kosztów, to i tak w świetle opinii biegłych , roszczenie o zwrot kwoty 1.274 zł jest uzasadnione. Już bowiem koszty pomocy osób trzecich w wymiarze 30 godzin miesięcznie z uwzględnieniem stawek (...) Komitetu Pomocy (...) znanych sądowi z urzędu, wyczerpują roszczenie odszkodowawcze A. N..

O odsetkach ustawowych od zasądzonych roszczeń orzeczono na podstawie art. 481 k.c.

W rozpoznawanej sprawie – z uwagi na różne terminy wysuwania przez powódkę poszczególnych roszczeń, terminy ich wymagalności przedstawiają się następująco.

Jeśli chodzi o zadośćuczynienie w zakresie kwoty 10.000 zł , datą wezwania pozwanego , była data zgłoszenia szkody, co nastąpiło pismem z 10 maja 2012 r. W tej sytuacji, żądanie naliczania odsetek ustawowych od daty wniesienia pozwu , tj. od dnia 1 października 2012 r. , jest w pełni zasadne.

Pismem z dnia 4 czerwca 2014 r. powództwo w zakresie zadośćuczynienia zostało rozszerzone o kwotę 111.500 zł (k. 209). Jego odpis został stronie pozwanej wysłany w dniu 4 czerwca 2014 r. Co do zapłaty kwoty 80.000 zł tytułem zadośćuczynienia pozwany pozostaje zatem w zwłoce od dnia 4 czerwca 2014 r.

Jeśli chodzi natomiast odsetki ustawowe od zasądzonego odszkodowania , termin początkowy jego naliczania związany z momentem zgłoszenia szkody, a zatem sformułowane w pozwie żądanie zasądzenia odsetek od dnia wniesienia powództwa, Sąd uznał za uzasadnione.

W pozostałym zakresie powództwo zostało oddalone.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 100 zd. 1 k.p.c., dokonując ich stosunkowego rozliczenia.