Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 1 kwietnia 2015 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Magdalena Marczyńska w

Protokolant stażysta Bożena Sobczyk

po rozpoznaniu w dniu 26 marca 2015 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku G. R.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o emeryturę

na skutek odwołania G. R.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 25 czerwca 2014 r. sygn. (...)

oddala odwołanie.

Sygn. akt VU 6060/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 25 czerwca 2014 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił G. R. prawa do emerytury.

Od decyzji powyższej wnioskodawczyni G. R. odwołała się w dniu 24 lipca 2014 roku. Wniosła o przyznanie żądanego prawa z uwagi na to, że przepracowała więcej, niż 15 lat w warunkach szczególnych. Wskazała, że pracowała w takich warunkach także w okresie od 1 grudnia 1985 roku do 30 listopada 1997 roku w Hucie (...) Spółce z o.o. w P. na stanowisku telefonistki.

ZUS wnosił o oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy ustalił co następuje:

G. R., urodzona w dniu (...), złożyła w dniu 13 czerwca 2014 roku wniosek o przyznanie emerytury.

(dowód: wniosek o emeryturę k. 1-4 w aktach ZUS)

Udowodniony przez wnioskodawczynię na dzień 1 stycznia 1999 roku okres składkowy i nieskładkowy wynosi łącznie ponad 20 lat. Organ rentowy uznał, że wnioskodawczyni wykazała 7 lat i 25 dni pracy w warunkach szczególnych. Są to okresy zatrudnienia: od 6 czerwca 1977 roku do 8 sierpnia 1981 roku, od 10 sierpnia 1983 roku do 30 listopada 1985 roku oraz od 1 grudnia 1997 roku do 30 czerwca 1998 roku w Hucie (...) Spółce z o.o. w P.. na stanowisku brakarza wyrobów szklanych.

Wnioskodawczyni nie przystąpiła do otwartego funduszu emerytalnego.

(okoliczności niesporne)

W okresie od 6 czerwca 1977 roku do 30 czerwca 1998 roku wnioskodawczyni była zatrudniona w Hucie (...) w P. W świadectwie pracy wystawionym wnioskodawczyni pracodawca podał, że pracowała ona na stanowiskach brakarza wyrobów szklanych i starszej maszynistki. W okresie od 9 sierpnia 1981 roku do 9 sierpnia 1983 roku wnioskodawczyni przebywała na urlopie wychowawczym.

(dowód: świadectwo pracy k. 7 w aktach ZUS)

Zgodnie z umową o pracę z dnia 3 czerwca 1977 roku G. R. została zatrudniona w Hucie (...) w P. na stanowisku stażysty sortowaczki. Od 1 lutego 1978 roku wnioskodawczyni otrzymała angaż na stanowisko brakarza (wyrobów szklanych) i na tym stanowisku pracowała (z wyłączeniem okresu urlopu wychowawczego) do dnia 30 listopada 1985 roku. Od 1 grudnia 1985 roku wnioskodawczyni została przeniesiona na stanowisko maszynistki. Na stanowisku maszynistki wnioskodawczyni pracowała do dnia 30 listopada 1997 roku, a od 1 grudnia 1997 roku została zatrudniona ponownie na stanowisku brakarza wyrobów szklanych i na tym stanowisku pracowała do 30 czerwca 1998 roku.

(dowód: umowa o pracę z dnia 3 czerwca 1977 roku, angaże z dnia 7 lutego 1978 roku, 18 czerwca 1979 roku, 31 marca 1981 roku, 4 sierpnia 1983 roku, 25 stycznia 1985 roku, 27 listopada 1985 roku, 2 września 1986 roku, 5 stycznia 1987 roku, 31 grudnia 1987 roku, 27 stycznia 1988 roku, 19 maja 1988 roku, 1 sierpnia 1988 roku, 1 lutego 1989 roku, 31 marca 1989 roku, 19 sierpnia 1989 roku, 29 września 1989 roku, 22 grudnia 1989 roku, 24 stycznia 1990 roku, 30 czerwca 1990 roku, 1 lipca 1991 roku, 20 stycznia 1992 roku, 1 marca 1993 roku, 1 września 1994 roku, 1 maja 1995 roku, 2 stycznia 1997 roku, 1 października 1997 roku, 29 listopada 1997 roku w aktach osobowych wnioskodawczyni)

Huta (...) Spółce z o.o. w P.. wystawiła wnioskodawczyni świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych, w którym wskazała, że pracowała ona w takich warunkach w okresach: od 6 czerwca 1977 roku do 8 sierpnia 1981 roku, od 10 sierpnia 1983 roku do 30 listopada 1985 roku oraz od 1 grudnia 1997 roku do 30 czerwca 1998 roku na stanowisku brakarza wyrobów szklanych (wykaz A, dział XIV, poz. 20, pkt 32 wykazu stanowiącego załącznik nr 1 do zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego Nr 7 z dnia 7 lipca 1987 roku w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakresie pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego.

(dowód: świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych k. 23 w aktach ZUS)

Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zważył i ocenił co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2013r., poz. 1440 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku, będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 ust. 2 i 3. Ustęp 4 art. 32 stanowi zaś, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych.

Stosownie do art. 184 ust. 1 wskazanej wyżej ustawy ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 roku) osiągnęli:

1)  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2)  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (ust. 2).

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawczyni należało rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem. Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1)  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2)  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

Okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy. Brak takiego świadectwa nie wyklucza dokonania ustalenia pracy w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego. Stanowisko takie wielokrotnie zajmował również Sąd Najwyższy, który między innymi w wyroku z dnia 2 lutego 1996 roku (II URN 3/95, OSNAP 1996/16/239) stwierdził, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. Z cytowanego wyżej § 2 rozporządzenia nie wynika, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie jest bowiem dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 § 1 i 2 k.p.c., a tylko dokumenty wystawione przez te organy stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone. Natomiast omawiane świadectwo traktuje się w postępowaniu sądowym jako dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c., który stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Dokument taki podlega kontroli zarówno co do prawdziwości wskazanych w nim faktów, jak i co do prawidłowości wskazanej podstawy prawnej. Sąd, a także organ rentowy, są zatem uprawnione do weryfikacji danych zawartych w świadectwie wykonywania prac w warunkach szczególnych, wystawionym przez pracodawcę. Jeżeli świadectwo to zawiera dane, które nie są zgodne z prawdą, nie mogą na jego podstawie dokonać ustaleń, od których uzależnione jest prawo do świadczeń emerytalnych. To samo dotyczy ujawnienia okoliczności, że wskazane w zaświadczeniu pracodawcy stanowisko pracy wykonywanej w szczególnych warunkach nie figuruje w wykazie powołanym w tym zaświadczeniu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 listopada 2004 roku, I UK 15/04, OSNP 2005/11/161).

Spór pomiędzy stronami, w związku z zarzutami podniesionymi przez wnioskodawczynię w odwołaniu, ograniczał się do tego, czy ma ona wymagany okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Organ rentowy uznał, że wnioskodawczyni nie spełnia przesłanki zatrudnienia w warunkach szczególnych co najmniej przez 15 lat. Wnioskodawczyni twierdziła zaś, że legitymuje się wymaganym okresem pracy w warunkach szczególnych, albowiem – jak podniosła w odwołaniu – pracowała w takich warunkach jako telefonistka w okresie od 1 grudnia 1985 roku do 30 listopada 1997 roku w Hucie (...) Spółce z o.o. w P.

W ocenie Sąd wnioskodawczyni nie udowodniła, że posiada co najmniej 15-letni staż pracy w warunkach szczególnych.

Jakkolwiek bowiem przewidziane w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach ograniczenia co do środków dowodowych nie obowiązują w postępowaniu sądowym, to dowody na te okoliczności mają być dowodami nie budzącymi wątpliwości, spójnymi i precyzyjnymi. Dowody te należy więc oceniać rygorystycznie i można dokonać na ich podstawie ustaleń faktycznych tylko wówczas, gdy spełniają one wyżej wymienione kryteria (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 stycznia 1998 roku, II UKN 440/97, OSNP 1998/22/667).

Wbrew twierdzeniom wnioskodawczyni nie było podstaw do zaliczenia do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu od 1 grudnia 1985 roku do 30 listopada 1997 roku.

Poza sporem pozostaje, że stanowisko maszynistki nie jest wskazane w Wykazie A stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Sąd uznał za niewiarygodne zeznania świadków K. K., B. M., E. R., A. Ś. i T. T. oraz zeznania wnioskodawczyni w zakresie, w jakim wynika z nich, że wnioskodawczyni wykonywała w będącym przedmiotem sporu okresie prace na stanowisku telefonistki w centrali zakładowej.

Zeznania powyższe stoją bowiem w oczywistej sprzeczności z angażami zawartymi w aktach osobowych wnioskodawczyni. Z dokumentów tych wynika, że w spornym okresie w Hucie (...) Spółce z o.o. w P.. wnioskodawczyni pracowała na stanowisku maszynistki, a nie telefonistki.

Zdaniem Sądu nie było przy tym podstaw do przyjęcia, że angaże wystawione wnioskodawczyni nie odzwierciedlały faktycznie wykonywanej przez nią pracy. Wskazana wyżej dokumentacja osobowa ubezpieczonej, nie nasuwa wątpliwości, co do jej wiarygodności. Odzwierciedla bowiem w sposób precyzyjny i szczegółowy przebieg zatrudnienia wnioskodawczyni oraz powierzonych jej obowiązków. Zawarte w niej informacje pozostają przy tym konsekwentne i tworzą logiczny ciąg wydarzeń, które są też spójne z nabywanymi przez ubezpieczoną kwalifikacjami, wykształceniem oraz stażem pracy. W dokumentacji tej jak chodzi o okres od 1 grudnia 1985 roku do 30 listopada 1997 roku nie ma żadnych adnotacji, które wskazywałyby, że wnioskodawczyni wykonywała wówczas prace telefonistki. Jedynym dokumentem, który mógłby potwierdzać zatrudnienie wnioskodawczyni na stanowisku telefonistki jest podanie o przeniesienie ze stanowiska brakarza wyrobów szklanych do obsługi centrali telefonicznej, które złożyła ona w dniu 18 listopada 1985 roku. Dokument ten jest jednakże niewystarczający w sytuacji, gdy treść angaży jest jasna i jest ich kilkanaście, a treści angaży wnioskodawczyni nie kwestionowała. Ponadto wnioskodawczyni nie kwestionowała wystawionego jej w dniu 30 czerwca 1998 roku świadectwa pracy. Nie ma także w aktach sądowych żadnego dokumentu, z którego wynikałoby, że wnioskodawczyni składała zastrzeżenia do wystawionego jej w dniu 30 czerwca 1998 roku świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych, w których pracodawca także nie podał, by pracowała ona jako telefonistka.

W ocenie Sądu nawet jednak przy hipotetycznym założeniu, że w spornym okresie wnioskodawczyni wykonywała obowiązki telefonistki i tak nie byłoby podstaw do zaliczenia tego okresu do stażu pracy w warunkach szczególnych.

W wykazie A, Dziale VIII (W transporcie i łączności) stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach pod pozycją 19 wymieniono bowiem prace telefonistek central międzymiastowych i miejscowych w urzędach pocztowo-telekomunikacyjnych i telekomunikacyjnych. Wnioskodawczyni w toku postępowania twierdziła zaś jedynie, że pracowała w centrali zakładowej, co nie jest równoznaczne z wykonywaniem pracy określonej w wykazie A, Dział VIII, poz. 19.

Podkreślić przy tym należy w świetle przepisów wykazu A wyodrębnienie prac ma charakter stanowiskowo-branżowy. Pod pozycjami zamieszczonymi w kolejnych działach wykazu wymieniono bowiem konkretne stanowiska przypisane danym branżom, uznając je za prace w szczególnych warunkach uprawniające do obniżonego wieku emerytalnego Taki sposób kwalifikacji prawnej prac nie jest przypadkowy, albowiem specyfika poszczególnych gałęzi przemysłu i branż determinuje charakter świadczonych w nich prac oraz warunki w jakich są wykonywane, ich uciążliwość i szkodliwość dla zdrowia. Nie jest zatem możliwe dowolne i swobodne wiązanie konkretnych stanowisk pracy z branżami, do których nie zostały one przypisane w rozporządzeniu Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 czerwca 2010 roku, II UK 21/10, LEX Nr 619638 oraz wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 17 stycznia 2013 roku, III AUa 849/12, LEX Nr 1271881). Wnioskodawczyni w spornym okresie pracowała zaś w branży hutniczej, a nie w transporcie i łączności, w której to branży wymieniono prace telefonistek.

Biorąc pod uwagę powyższe stwierdzić należy, iż w toku procesu wnioskodawczyni nie wykazała, by spełniła przesłankę wykonywania pracy w warunkach szczególnych w ilości co najmniej 15 lat. Fakt ten skutkował koniecznością przyjęcia, że nie spełnia ona wymaganych prawem warunków do uzyskania prawa do emerytury zgodnie z art. 32 ust. 1 ustawy i art. 184 o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji.