Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 lutego 2015 r.

Sąd Rejonowy w Legnicy I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 5 lutego 2015 r. w Legnicy na rozprawie

sprawy z powództwa strony powodowej Stowarzyszenia Centrum (...) w L.

przeciwko stronie pozwanej Gminie L.

o zapłatę

I.  zasądza od strony pozwanej Gminy L. na rzecz strony powodowej Stowarzyszenia Centrum (...) w L. kwotę 53 193,16 złotych (pięćdziesiąt trzy tysiące sto dziewięćdziesiąt trzy złote szesnaście groszy) wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 18 grudnia 2013r. do dnia zapłaty;

II.  oddala dalej idące powództwo;

III.  zasądza od strony pozwanej na rzecz strony powodowej kwotę 2 677,00 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt: I C 1778/14

UZASADNIENIE

Strona powodowa Stowarzyszenie Centrum (...) w L. w pozwie skierowanym przeciwko stronie pozwanej Gminie L. domagała się zasądzenia kwoty 53 193,16 złotych wraz z odsetkami ustawowymi i kosztami procesu.

Podała, iż prowadzi działalność oświatową w formie stowarzyszenia wpisanego do Krajowego Rejestru Sądowego, będąc organem prowadzącym m.in. Policealne Studium Zawodowe dla Dorosłych. W dniu 26 października 2009 r. Rada Miasta L., działając na podstawie art. 18 ust. 2 pkt. 15 ustawy z dnia 08 marca 1990r o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2001, nr 142, poz. 1591), podjęła uchwałę nr XL VI/383/09 w sprawie trybu udzielania i rozliczania dotacji niepublicznym oraz publicznym szkołom i placówkom prowadzonym przez osoby prawne i fizyczne a także trybu i zakresu kontroli prawidłowości ich wykorzystania. Uchwała ta była wielokrotnie zmieniana. Pozwana Gmina w ramach podjętej uchwały obowiązana była w latach 2010 - 2012 do zapłaty na rzecz strony powodowej dotacji oświatowych, z tym że w przedmiotowym okresie dokonała bezprawnego potrącenia kwoty 53 193,16 zł, bez przewidzianej prawem formy w postaci decyzji. Tymczasem obowiązek taki wynikał z art. 252 ustawy o finansach publicznych, która w ogóle nie przewiduje instytucji potrącenia wypłaconych dotacji. W dniu 10 grudnia 2013 r. strona powodowa bezskutecznie wezwała pozwaną do zapłaty kwoty dochodzonej pozwem.

Strona powodowa argumentowała, iż regulacje dotyczące dotacji dla szkół unormowane są w art. 90 ustawy z dnia 07 września 1991r o systemie oświadczeń. Zgodnie z nim przedszkolom i szkołom niepublicznym przysługują dotacje z budżetu gminy na terenie których działają. Przysługuje ona na każdego ucznia w określonej wysokości pod warunkiem zgłoszenia do dnia 30 września każdego roku poprzedzającego rok udzielenia dotacji, planowanej liczby uczniów. Dotacje te są przekazywane w 12 częściach do ostatniego dnia każdego miesiąca. Przekazywane przez pozwaną gminę części mają mieć charakter zaliczkowy, co w przekonaniu strony powodowej, jest niezgodne z zapisami ustawy o systemie oświaty. Gdy okaże się bowiem po upływie danego roku kalendarzowego, iż świadczenia zostały przekazane w nadmiernej wysokości wówczas strona pozwana, niezgodnie z zapisami ustawy o finansach publicznych ( art. 127, art. art. 130-131 oraz art. 152), dokonuje potrącenia wypłaconej w poprzednim roku nadwyżki z bieżącymi płatnościami. Winna natomiast wydać decyzję, która jako prawomocna, stanowiła by podstawę do wyegzekwowania należności. Z tego też tytułu działania strony pozwanej są niejasne i nieprzejrzyste. Szkoła nie może planować budżetu na dany rok, gdyż nie jest w stanie przewidzieć działań UM w L..

Strona powodowa podkreślała też, iż niniejszy spór podlega kognicji sądów powszechnych, gdyż roszczenia dotyczące wypłaty świadczeń z zakresu dotacji należnych jednostkom dydaktycznym, podlegają orzecznictwu tych sądów z uwagi na swój charakter zobowiązaniowy, wynikający z art. 353 § 1 k.c.

Strona pozwana Gmina L. w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa w całości. Podniosła, iż w niniejszej sprawie należy oprzeć się na postanowieniach podjętej w dniu 26 października 2009r uchwały Rady Miasta L. nr XL VI/383/09 w sprawie trybu udzielania i rozliczania dotacji niepublicznym oraz publicznym szkołom i placówkom prowadzonym przez osoby prawne i fizyczne a także trybu i zakresu kontroli prawidłowości ich wykorzystania. Zgodnie z jej regulacjami szkołom niepublicznym na prawach szkół publicznych przysługują dotacje w wysokości 50% ustalonych w budżecie miasta wydatków bieżących ponoszonych w szkołach publicznych tego samego typu i rodzaju, w przeliczeniu na jednego ucznia. Podstawą przyznania świadczenia jest wniosek osoby prowadzącej jednostkę oświatową nie później niż do dnia 30 września poprzedzającego rok udzielenia dotacji, zawierający określne dane. Dotacja jest obliczana w każdym miesiącu w oparciu o informację miesięczną o liczbie podopiecznych ( dzieci, uczniów) wg stanu na pierwszy dzień danego miesiąca oraz stawkę dotacji na jedno dziecko. Stawka miesięczna natomiast jest wyliczana w oparciu o wydatki bieżące ustalane w budżecie, wg stanu na początek roku budżetowego oraz statystyczną liczbę uczniów wyliczaną w oparciu o dane systemu informacji oświatowej wg stanu na dzień 30 września roku poprzedzającego rok udzielenia dotacji. Jak podkreślała pozwana gmina świadczenie wypłacane co miesiąc mają charakter zaliczkowy, gdyż ostateczną wartość wylicza się w oparciu o liczbę dzieci i stawkę dotacji wyliczoną na jedno dziecko w oparciu o przyznaną miastu L. kwotę części subwencji ogólnej na jedno dziecko lub kwotę wydatków bieżących przewidzianych lub poniesionych na jednego ucznia. Każda jednostka, która otrzymuje taką dotacje z budżetu miasta ma obowiązek sporządzać roczne rozliczenia z wykorzystania dotacji do dnia 20 stycznia za rok poprzedni. Strona pozwana podniosła, iż omawiana uchwała jest wiążąca, a Regionalna Izba Obrachunkowa we W. nie stwierdziła jej nieważności.

Strona powodowa prowadzi jako jednostka niepubliczna Policealne Studium Zawodowe dla Dorosłych. Otrzymuje więc dotacje w wysokości 50% ustalanych w budżecie miasta wydatków bieżących ponoszonych w szkołach publicznych tego samego typu i rodzaju w przeliczeniu na jednego ucznia. Dotacje za lata 2010-2012 zostały obliczone w oparciu o planowane wydatki oraz ilość uczniów w Policealnej Szkole dla Dorosłych w Centrum (...) w L. oraz Policealnej Szkole dla Dorosłych w Zespole Szkół (...) w L.. W wyniku znacznego obniżenia środków na wydatki bieżące dla tych szkół oraz spadku ilości uczniów ostateczne stawki dotacji na ucznia uległy zmniejszeniu w analizowanych latach w stosunku do wysokości wydatków planowanych. Spowodowało to ostatecznie konieczność potrącenia w ten sposób powstałych nadpłat z dotacjami należnymi w latach następnych. Pozwana gmina w swoich wyliczenia, jak twierdziła, kierowała się wyłącznie obowiązującymi przepisami, a zmiana sposobu wyliczenia dotacji może nastąpić wyłącznie na podstawie zmiany uregulowań omawianej uchwały. Na sam koniec strona pozwana wskazała też, iż inne miasta również posiadają podobne unormowania.

W toku procesu obie strony podtrzymały swoje stanowiska procesowe w sprawie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Stowarzyszenie Centrum (...) w L. jest stowarzyszeniem, którego przedmiotem jest prowadzenie m.in. działalności oświatowej. W ramach tej działalności od dnia 1 września 2005 r. prowadzi Policealne Studium Zawodowe dla Dorosłych w L.. Szkoła ma status szkoły niepublicznej z uprawnieniami szkoły publicznej.

/dowód:/

-

wypis z KRS nr (...), k.11-16;

-

zaświadczenie z dnia 05.01.2009 r., OS.VII/4320/1/2009, k. 69,

-

decyzja z dnia 05.01.2009r, k.68.

W latach 2010 - 2012 dotacje oświatowe były wypłacane stronie powodowej przez pozwaną gminę na podstawie Uchwały nr XLVI/383/09 Rady Miejskiej L. z dnia 26 października 2009r w sprawie trybu udzielania i rozliczania dotacji niepublicznym oraz publicznym szkołom i placówkom prowadzącym przez osoby prawne i fizyczne, a także trybu i zakresu kontroli prawidłowości ich wykorzystania ( D..2009.192. (...) ze zm.) Uchwała ta podlegała zmianom.

/dowód:/

-

uchwała nr XLVI/383/09 z dnia 26 października 2010 r., k. 17-22;

-

uchwały Rady Miasta w przedmiocie zmiany uchwały nr XLVI/383/09, k. 23-28.

Strona pozwana za podstawę wyliczenia należnych stronie powodowej dotacji za lata 2010 – 2012 przyjęła jako podobną jednostkę oświatową: Policealną Szkołę dla Dorosłych w Centrum (...) w L. oraz Policealną Szkołę dla Dorosłych w Zespole Szkół (...) w L..

/dowód:/

-

pismo z dnia 01 lutego 2013r, k- 152;

-

pismo z dnia 08 marca 2011r, k- 156;

-

pismo z dnia 28 lutego 2011r, k- 159;

-

pismo z dnia 01 lutego 2013r, k- 160;

-

pismo z dnia 09 lutego 2010r, k- 161;

-

pismo z dnia 02 marca 2010r, k- 162;

-

metryka subwencji oświatowych, kk- 165-168;

-

pismo z dnia 14 listopada 2013r, k- 194;

-

pismo z dnia 25 listopada 2013r, k- 195;

-

pismo z dnia 08 lutego 2013r, ;k- 224-225;

Zaliczkowa stawka dotacji w 2010 r. dla Policealnej Szkoły dla Dorosłych w Centrum (...) w L. oraz Policealnej Szkoły dla Dorosłych w Zespole Szkół (...) w L. w przeliczeniu na 1 ucznia wynosiła 162,70 złotych. Rzeczywisty koszt utrzymania jednego ucznia w tych szkołach w 2010 r. ostatecznie wyniósł 149,24 złotych. Stronie powodowej zaliczkowo w 2010 r. wypłacono tytułem dotacji kwotę 335 162,00 złotych. W dniu 3 lutego 2011 r. strona pozwana poinformowała powodowe stowarzyszenie, iż z uwagi na wystąpienie nadpłaty dotacji w 2010 r. w wysokości 27 728 zł, kwota ta zostanie potrącona z dotacji udzielonej w 2011 r. w miesiącach styczeń, luty i marzec 2011 r. Ostatecznie w 2010 r. suma dotacji wyniosła kwotę 307 434,00 złotych.

dowód:/

-

pismo strony powodowej z dnia 28.09.2009 r., k.67;

-

pismo strony pozwanej z dnia 03.02.2011 r., k. 70 i 26.01.2011 r., k. 31-32,

-

zestawienie wskaźników do naliczenia dotacji podmiotowych na rok 2010 r., k. 71;

-

pismo z dnia 12.01. 2010 r., k.72;

-

plan wydatków na rok 2010 według typów szkół, k. 73,

-

rozliczenie dotacji za rok 2010 r., k. 74-75;

-

pismo z dnia 04.01.2011 r., k. 76,

-

pismo z dnia 18.01.2011 r., k.77;

-

informacja i naliczenia dotacji za 2010r oraz pisma w przedmiocie wypłaty środków pieniężnych za 2010r, k. 78-104;

- pismo strony pozwanej z dnia 09.03.2011 r., k. 105;

- zeznania świadka G. C., k.210.

Zaliczkowa stawka dotacji w 2011 r. dla Policealnej Szkoły dla Dorosłych w Centrum (...) w L. oraz Policealnej Szkoły dla Dorosłych w Zespole Szkół (...) w L. w przeliczeniu na 1 ucznia wynosiła 130,11 złotych. Rzeczywisty koszt utrzymania jednego ucznia w tych szkołach w 2011 r. ostatecznie wyniósł 123,99 złotych. Stronie powodowej zaliczkowo w 2011 r. wypłacono tytułem dotacji kwotę 247 729,00 złotych. Następnie w styczniu 2012 r. obciążono stronę powodową obowiązkiem zwrotu kwoty 11 652,04 zł powstałej tytułem nadpłaty dotacji za rok 2011 r. Kwota ta została potrącona z dotacji udzielonej w 2012 r. w miesiącach styczeń 2012 r. w wysokości 11 652 zł i lutym 2013 r. w wysokości 0,04 zł. Ostatecznie w 2011 r. suma dotacji wyniosła kwotę 236 076,96 złotych.

/dowód:/

-

pismo strony powodowej z dnia 24.09.2010 r., k.106;

-

pismo strony pozwanej z dnia 27.01.2012 r. i 21.02.2012 r., k. 150,

-

zestawienie wskaźników do naliczenia dotacji podmiotowych na rok 2011 r., k. 133-134;

-

pismo z dnia 03.01. 2011 r., k.135;

-

plan wydatków na rok 2011 według typów szkół, k.136,

-

rozliczenie dotacji za rok 2011 r., k. 137-139;

-

pismo z dnia 10.01.2012 r., k. 140,

-

wykonanie wydatków na dzień 31,.12.2011 r., k. 141;

-

informacja i naliczenia dotacji za 2011r oraz pisma w przedmiocie wypłaty środków pieniężnych za 2011r, k. 110-132;

- pismo strony pozwanej z dnia 30.01.2012 r., k.33;

- zeznania świadka G. C., k.210.

Zaliczkowa stawka dotacji w 2012 r. dla Policealnej Szkoły dla Dorosłych w Centrum (...) w L. oraz Policealnej Szkoły dla Dorosłych w Zespole Szkół (...) w L. w przeliczeniu na 1 ucznia wynosiła 119,87 złotych. Rzeczywisty koszt utrzymania jednego ucznia w tych szkołach w 2010 r. ostatecznie wyniósł 112,23 złotych. Stronie powodowej zaliczkowo w 2012 r. wypłacono tytułem dotacji kwotę 216 724,96 złotych. W dniu 1 lutego 2013 r. strona pozwana poinformowała powodowe stowarzyszenie, iż z uwagi na wystąpienie nadpłaty dotacji w 2012 r. w wysokości 13 813,12 zł, kwota ta zostanie potrącona z dotacji udzielonej w 2013 r. w miesiącu styczniu 2013 r. Ostatecznie w 2012 r. suma dotacji wyniosła kwotę 202 911,84 złotych.

/dowód:/

-

pismo strony powodowej z dnia 29.09.2011 r., k.142;

-

rozliczenie dotacji za rok 2012 r., k. 145;

-

zestawienie wskaźników do rozliczenia dotacji podmiotowych na rok 2012 r., k. 146;

- wykonanie wydatków na dzień 31.12.2012 r., k. 147;

-

zestawienie wskaźników do naliczenia dotacji za rok 2012 r., k. 148,

-

plan wydatków na rok 2012 według typów szkół, k.149,

-

informacja i naliczenia dotacji za 2012 r. oraz pisma w przedmiocie wypłaty środków pieniężnych za 2012 r., k. 150-175;

- pismo strony pozwanej z dnia 01.02.2013 r., k. 35 i 14.01.2013 r., k. 36-37,

- zeznania świadka G. C., k.210.

W dniu 10 grudnia 2013 r. strona powodowa wezwała stronę pozwaną do zapłaty kwoty 53 193,16 złotych, a ta odmówiła pismem z dnia 17 grudnia 2013 r.

/dowód:/

-

pismo z dnia 10.12.2013r, k. 42;

-

pismo z dnia 17.12.2013r. k.41.

W latach 2008, 2009 i 2013 w wyniku rozliczenia ponoszonych rzeczywiście kosztów utrzymania uczniów w szkole prowadzonej przez stronę powodową powstały niedopłaty, które zostały jej wypłacone.

- bezsporne

Sąd zważył co następuje:

Powództwo podlegało uwzględnieniu co do zasady jak i wysokości.

Na wstępie należy zauważyć, że w ocenie Sądu, dopuszczalność drogi sądowej nie budzi zastrzeżeń. Spory o ustalenie wysokości dotacji na prowadzenie jednostek dydaktycznych, jak i wypłaty już ustalonej dotacji, były przedmiotem licznych orzeczeń Sądu Najwyższego, m.in. wyroku z dnia 20 czerwca 2013r ( sprawa o sygn. akt IV CKS 696/12). Podkreślano w nich zgodnie, że z art. 90 ustawy o systemie oświaty wynika norma kreująca pomiędzy Skarbem Państwa lub jednostką samorządu terytorialnego, właściwą do wypłaty dotacji, a osobami prowadzącymi szkoły lub placówki niepubliczne, uprawnionymi do żądania ich otrzymania, stosunek prawny odpowiadający cechom zobowiązania w rozumieniu art. 353 § 1 k.c. Skoro zaś w przepisach ustawy nie przewidziano szczególnego trybu dochodzenia tego rodzaju roszczeń na drodze postępowania administracyjnego, uprawniony może poszukiwać ochrony tylko przed sądem powszechnym w postępowaniu cywilnym. Uchylenie się od jej udzielenia, mimo oczywistego faktu naruszenia prawa, nosi znamiona odmowy wymiaru sprawiedliwości ( por. wyrok z 3 stycznia 2007 r., (...) 312/06, wyrok z 20 czerwca 2013 r., (...) 696/12 oraz postanowienie z dnia 23 października 2007 r., IIICZP 88/07).

Okoliczności faktyczne sprawy nie były sporne między stronami. Natomiast istotę procesu stanowiła kwestia dopuszczalności i prawidłowości potrąceń, jakich dokonała strona pozwana względem strony powodowej, odpowiednio w 2011 r., 2012 r. i 2013 r., w wyniku ostatecznego rozliczenia dotacji należnych stronie powodowej za lata 2010-2012.

Z niekwestionowanego stanu faktycznego sprawy wynika, że strona powodowa jest stowarzyszeniem, prowadzącym w ramach swojej działalności Policealne Studium dla Dorosłych w L.. Szkoła ta ma status szkoły niepublicznej o uprawnieniach szkoły publicznej i jako taka otrzymuje dotacje oświatowe z budżetu gminy na realizację działalności oświatowej, co wynika z art. 90 ust. 3 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz.U.04.256.2572 ze zm. ).

Bezspornym było że w latach 2010-2012 r. dotacje te były wypłacane jej przez stronę pozwaną, jako dysponenta środków publicznych przeznczonych na dotowanie działalności oświatowej szkół, na podstawie Uchwały nr XLVI/383/09 Rady Miejskiej L. z dnia 26 października 2009 r. w sprawie trybu udzielania i rozliczania dotacji niepublicznym oraz publicznym szkołom i placówkom prowadzącym przez osoby prawne i fizyczne, a także trybu i zakresu kontroli prawidłowości ich wykorzystania ( D..2009.192. (...) ze zm.).

Za podstawę wyliczenia należnej stronie powodowej dotacji za lata 2010 – 2012 strona pozwana przyjmowała liczbę uczniów i planowane wydatki na finasowanie bieżącej działalności w Policealnej Szkole dla Dorosłych w Centrum (...) w L. oraz Policealnej Szkole dla Dorosłych w Zespole Szkół (...) w L.. Strona powodowa nie kwestionowała zaprezentowanego w odpowiedzi na pozew matematycznego wyliczenia dotacji przyznanych i wypłaconych w latach 2010-2012, stąd ustalenia w omawianym zakresie Sąd poczynił w oparciu o twierdzenia strony pozwanej. Negatywnie powód odniósł się jedynie do dopuszczalność potrącenia nadpłat ustalonych w wyniku końcowego rozliczenia dotacji z dotacjami należnymi w kolejnych latach jako sprzecznych z istotą dotacji w rozumieniu ustawy o systemie oświaty oraz nieznanych ustawie o finansach publicznych.

Zdaniem Sądu stanowisko strony powodowej jest słuszne.

Przepis art. 90 ustawy o systemie oświaty określa podstawy i zasady wypłaty dotacji między innymi szkołom niepublicznym działającym na prawach szkół publicznych. Według autora Komentarza do art. 90 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz.U. z 2004 r., Nr 256, poz. 2572 z póź. zm.), M. P. (Lex (...)), dotacja jest świadczeniem jednostronnym, opartym na przepisach prawa publicznego, spełnianym przez dysponenta publicznych środków finansowych. Ma charakter bezzwrotny, nieekwiwalentny, związany z finansowaniem zadań lub działalności leżącej w interesie publicznym. Należy do kategorii świadczeń mieszanych - podmiotowo-celowych, udzielanych w celu ogólnego dofinasowania bieżącej działalności statutowej podmiotów, o których mowa w art. 90 ustawy o systemie oświaty. Cechą charakterystyczną jest tutaj nierówna pozycja podmiotów, udzielający dotacji ma kompetencję do władczego kształtowania treści stosunku prawnego łączącego strony.

Przyznawanie dotacji odbywa się na podstawie art. 90 ustawy o systemie oświaty oraz w L. na podstawie uchwały Rady Miejskiej L. nr XLVI/383/09 z dnia 26 października 2009r w sprawie trybu udzielania i rozliczania dotacji niepublicznym oraz publicznym szkołom i placówkom prowadzonym przez osoby prawne i fizyczne, a także trybu i zakresu kontroli prawidłowości ich wykorzystania.

Z samej ustawy nie wynika dokładnie wysokość dotacji. Ustawa określa jedynie przesłanki (podstawy) ustalenia wysokości dotacji. Dotacja, o której mowa w art. 90 ust. 3 ustawy o systemie oświaty jest iloczynem liczby uczniów i kwoty nie niższej niż 50% ustalonych w budżecie odpowiednio danej gminy lub powiatu wydatków bieżących ponoszonych w szkołach publicznych tego samego typu i rodzaju w przeliczeniu na jednego ucznia. Ponadto w przypadku braku na terenie gminy lub powiatu szkoły publicznej danego typu i rodzaju podstawą do ustalenia wysokości dotacji są wydatki bieżące ponoszone przez najbliższą gminę lub powiat na prowadzenie szkoły publicznej danego typu lub rodzaju.

Zatem dotacja ulega pewnej konkretyzacji. Czynność obliczenia i przyznania dotacji może więc być postrzegana jedynie jako quasi akt stosowania prawa. Istotne jest przede wszystkim to, że w przepisach prawa nie przewidziano podstawy prawnej do wydawania decyzji w przedmiocie obliczenia i przekazania dotacji w przeciwieństwie do instytucji zwrotu dotacji, gdzie w art. 252 ustawy o finansach publicznych wprost przewidziano formę decyzji dla rozstrzygnięcia w przedmiocie zwrotu dotacji. W orzecznictwie sądów administracyjnych ugruntowany jest pogląd, iż „ czynności organów powiatu, podejmowane na podstawie art. 90 ust. 3 u.s.o., mające na celu ustalenie wysokości dotacji dla placówki niepublicznej oraz przekazanie ustalonej kwoty dotacji, uznaje się za czynności, o których mowa w art. 3 § 2 pkt 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, tj. czynności z zakresu administracji publicznej, niebędące decyzjami, dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa. Na podstawie powołanego przepisu zgodność z prawem takich czynności podlega kontroli sądów administracyjnych” (wyrok WSA w Gdańsku z dnia 05 czerwca 2013 r., I SA/gd 330/13, LEX 1368479, por. też postanowienie NSA W-wa z dnia 27 marca 2013, (...) 322/13, LEX nr 1321419 i (...) 321/13, LEX nr 1314145).

Mając powyższe na uwadze, przy ocenie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, Sąd doszedł do przekonania, iż działanie strony pozwanej doprowadziło do nieuzasadnionego, bo pozbawionego podstaw prawnych, potrącenia należnych powódce świadczeń z tytułu dotacji za lata 2010-2012. Uchwała Rady Miasta L. z dnia 26 października 2009 r. określa jedynie sposób rozliczania powstania ewentualnej nadwyżki lub różnicy pomiędzy wypłaconymi zaliczkowo sumami dotacji przyznanych jednostkom oświatowym a wyliczonych w wysokości rzeczywiście poniesionej, po upływie danego roku kalendarzowego.

Omawiana uchwała mówi też o potrąceniu z kolejnych miesięcznych zaliczek za następny rok sumy powstałej nadwyżki za rok poprzedni. Nie stanowi jednak o formie ustalenia tej nadwyżki. W tym sensie można mówić o swoistym niedouregulowaniu tej materii w badanym akcie prawa miejscowego. L. tą więc wypełnia bezwzględnie obowiązujący art. 252 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, Dz.U.09.157.1362 ze zm. (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 stycznia 2014r w sprawie o sygn. akt III CSK 55/13, Lex 1455727), stanowiąc, że: „Dotacje udzielone z budżetu jednostki samorządu terytorialnego: pobrane nienależnie lub w nadmiernej wysokości – podlegają zwrotowi do budżetu wraz z odsetkami w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych, w ciągu 15 dni od dnia stwierdzenia okoliczności, o których mowa w pkt. 1 lub pkt. 2” ( ust. 1 pkt. 2). Przepis art. 252 ust. 3 w/w ustawy stanowi, iż: „Dotacjami pobranymi w nadmiernej wysokości są dotacje otrzymane z budżetu jednostki samorządu terytorialnego w wysokości wyższej aniżeli określona w odrębnych przepisach, umowie lub wyższej niż niezbędna na dofinansowanie lub finansowanie dotowanego zadania”.

Jak słusznie stwierdził Wojewódzki Sąd Administracyjny w K. w wyroku z dnia 07 marca 2012r w sprawie o sygn. akt II SA/Ke 45/12 ( Lex 1138508) zwrot dotacji następuje w drodze decyzji administracyjnej, po stwierdzeniu, że dotacja została wykorzystana niezgodnie z przeznaczeniem lub nienależycie lub wypłacona w nadmiernej wysokości.

Odnosząc te kwestie do stanu sprawy podnieść należy, iż pozwana gmina ustalając, iż w 2010 r., 2011 r. i 2012 r. wypłaciła stronie powodowej dotacje w nadmiernej wysokości, dokonała faktycznego ich potrącenia bez wydania w tym przedmiocie, w trybie i na podstawie art. 252 ustawy o finansach publicznych, po bezskutecznym upływie terminu do dobrowolnego ich zwrotu, właściwej decyzji administracyjnej.

Dodać przy tym należy, iż taka prawomocna decyzja, w świetle ustawy o finansach publicznych, stanowiłaby podstawę do przymusowego ściągnięcia tychże należności w drodze egzekucji administracyjnej. Tymczasem strona pozwana, nie wydając decyzji i pozbawiając tym samym powoda środka obrony swych praw, dokonała potrącenia, czym w istocie uniemożliwiła powodowemu stowarzyszeniu zweryfikowanie takiego stanowiska na drodze postepowania administracyjnego.

W tym sensie, w ocenie Sądu, strona pozwana dokonała naruszenia prawa, konkretnie art. 252 ustawy o finansach publicznych. W efekcie bezprawnie, tj. bez formalnej podstawy prawnej, jaką byłaby w tych okolicznościach decyzja nakazująca zwrot nadpłaconej dotacji, dokonała potrącenia nadpłaconych środków z miesięcznych kwot dotacji należnych stronie powodowej za kolejne okresy.

Skutek takiego działania jest podwójny, bo nie dość, że strona powodowa została pozbawiona środków pieniężnych jej należnych z tytułu prowadzonej działalności dydaktycznej to jeszcze nie mogła przed organami administracyjnymi oprotestować zarówno wysokości, formy i sposobu naliczenia dotacji przez stronę pozwaną za poszczególne lata.

W ocenie Sądu orzekającego, dokonanie potrącenia, a więc instytucji prawa cywilnego (art. 498 k.c.), w okolicznościach tej sprawy byłoby możliwe tylko w sytuacji poprzedzającego je wydania prawomocnej decyzji administracyjnej, stwierdzającej powstanie nadmiaru. Zaznaczyć przy tym należy, że decyzja taka jest zaskarżalna, a to oznacza, że w odwołaniu od niej jednostka oświatowa ( szkoła, przedszkole) mogłaby podnosić zarzuty jakie zgłasza w niniejszym procesie, mianowicie dotyczące legalności uchwały Rady Miejskiej L. z dnia 26 października 2009 r. Sąd powszechny bowiem nie jest władny do oceny legalności zapisów obowiązującej uchwały Rady Miejskiej, jako prawa miejscowego. Zaznaczył to wprost Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 24 czerwca 1993 r. w sprawie o sygn. akt III KRN 100/93, podnosząc, iż zarówno sądy powszechne jak i Sąd Najwyższy zasadniczo nie mogą podważać legalności uchwał organu samorządowego, poza tymi kreującymi odpowiedzialność karną za określone działania i zaniechania.

Wydanie decyzji nakazującej zwrot nadmiernie pobranej dotacji daje przeto szansę powódce na zakwestionowanie systemu zaliczkowego przyznawania dotacji, w tym sposobu podwójnego rozliczania szkoły, raz poprzez przyjęcie jednostkowej kwoty wyliczonej u progu danego roku i ponownego jej wyliczenia jako tzw. rzeczywistego kosztu poniesionego w danym roku, po jego upływie. Wątpliwości w omawianym zakresie jest rzeczywiście wiele. Negatywnie na temat dopuszczalności zaliczkowego charakteru rozliczania szkoły z tytułu dotacji wypowiedział się bowiem Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 29 listopada 2012r w sprawie o sygn. akt II GSK 1609/11.

W ocenie Sądu, faktycznie, przyjęty przez Gminę L. sposób rozliczenia dotacji nie sprzyja stabilizacji prowadzenia działalności oświatowej przez jednostki niepubliczne mające status szkół publicznych.

W tym okolicznościach należało uznać roszczenie strony powodowej za zasadne. Brak podstawy prawnej (w postaci decyzji administracyjnej) do dokonania potrącenia oznacza nieistnienie podstawowego warunku potrącenia z art. 498 k.c., mianowicie wymagalności roszczenia zgłoszonego do potrącenia, co w rezultacie niweczy skuteczność potrącenia i przesądza o jego niedopuszczalności. W rezultacie, skoro faktycznie do potrącenia doszło w latach 2011 – 2013 r., to kwoty niewypłacone powodowi z tytułu dotacji oświatowych w tym okresie stanowią świadczenia nienależne, bowiem uzyskane zostały przez stronę pozwaną bez podstawy prawnej. Zatem do ich zwrotu obliguje stronę pozwaną art. 410 k.c. w zw. z art. 405 k.c.

Z tych względów orzeczono jak w sentencji na podstawie art. 410 k.c. w zw. z art. 405 k.c.

Powództwo podlegało oddaleniu jedynie w niewielkim zakresie co do roszczenia odsetkowego. Powód domagał się zasądzenia odsetek od dnia potrącenia poszczególnych należności. W ocenie Sądu jednak roszczenie z tytułu zwrotu bezpodstawnego wzbogacenia staje się wymagalne na zasadzie art. 455 k.c., a więc niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania świadczenia. Ponieważ powód wezwał stronę pozwaną do zwrotu bezpodstawnego wzbogacenia pismem z dnia 10 grudnia 2013 r., oznaczając przy tym, siedmiodniowy termin na zapłatę, należało przyjąć, że omawiane roszczenie stało się wymagalne z upływem 17 grudnia 2013 r. W efekcie, odsetki za opóźnienie należą się od dnia 18 grudnia 2013 r., o czym Sąd orzekł w pkt I wyroku na podstawie art. 481 k.c. Dalej idące powództwo podlegało oddaleniu, o czym orzeczono jak w pkt II wyroku.

Orzeczenie o kosztach zapadło na podstawie art. 100 zd. 2 k.p.c. Strona powodowa wygrała żądanie pozwu w całości co do roszczenia głównego i tylko w nieznacznej części przegrała w zakresie odsetek, zatem przeciwnik winien zwrócić jej koszty procesu, w tym przypadku koszty opłaty od pozwu.