Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 kwietnia 2015 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Magdalena Marczyńska

Protokolant stażysta Bożena Sobczyk

po rozpoznaniu w dniu 9 kwietnia 2015 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku S. J. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o emeryturę

na skutek odwołania S. J. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 23 czerwca 2014 r. sygn. (...)

oddala odwołanie.

Sygn. akt VU 5337/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 23 czerwca 2014 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił wnioskodawcy S. J. (2) prawa do emerytury.

Od decyzji powyższej wnioskodawca odwołał się w dniu 8 lipca 2014 roku. Wniósł o przyznanie żądanego prawa z uwagi na to, że przepracował wymagane 15 lat w warunkach szczególnych.

Na rozprawie w dniu 29 stycznia 2015 roku wnioskodawca sprecyzował odwołanie wnosząc o zaliczenie do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia od 1 sierpnia 1972 roku do 25 października 1972 roku w Kółku Rolniczym w B. oraz okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej od 26 października 1972 roku do 18 października 1974 roku.

ZUS wnosił o oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy ustalił co następuje:

S. J. (1), urodzony w dniu (...), złożył w dniu 17 czerwca 2014 roku wniosek o przyznanie emerytury.

(dowód: wniosek o emeryturę k. 1-4 w aktach ZUS)

Na dzień 1 stycznia 1999 roku skarżący udowodnił staż pracy wynoszący ponad 25 lat. ZUS nie zaliczył wnioskodawcy do okresów składkowych okresu spornego okresu zatrudnienia w Kółku Rolniczym w B.. Niekwestionowany przez ZUS okres zatrudnienia wnioskodawcy w warunkach szczególnych wynosi ostatecznie (po jego skorygowaniu decyzją z dnia 17 lipca 2014 roku) – 13 lat, 1 miesiąc i 21 dni. Są to okresy zatrudnienia:

- od 5 listopada 1974 roku do 31 sierpnia 1977 roku w Spółdzielni Kółek Rolniczych w B. na stanowisku kierowcy ciągnika;

- od 15 października 1981 roku do 30 kwietnia 1990 roku w Miejskim Przedsiębiorstwie (...) w B. na stanowisku kierowcy ciągnika;

- od 4 maja 1994 roku do 18 lutego 1996 roku w (...) Spółce z o.o. w B. na stanowisku ostrzarza obić zgrzeblnych.

Wnioskodawca nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego.

(okoliczności niesporne)

W okresie od 6 marca 1972 roku do 28 lipca 1972 roku wnioskodawca był zatrudniony w Państwowym Ośrodku (...) w B..

(dowód: zaświadczenie k. 7 w aktach ZUS)

Prawo jazdy uprawniające do kierowania traktorami wnioskodawca uzyskał w dniu (...) października 1972 roku.

(dowód: kserokopia prawa jazdy k. 21 w aktach sprawy)

W okresie od 26 października 1972 roku do 18 października 1974 roku wnioskodawca odbywał zasadniczą służbę wojskową.

(dowód: kserokopie wpisów w książeczce wojskowej wnioskodawcy k. 5 w aktach ZUS)

W okresie od 5 listopada 1974 roku do 31 grudnia 1974 roku wnioskodawca pracował w Kółku Rolniczym w B., a w okresie od 1 stycznia 1975 roku do 31 sierpnia 1977 roku był zatrudniony w Spółdzielni Kółek Rolniczych w B. na stanowisku traktorzysty.

(dowód: świadectwo pracy k. 9 w aktach ZUS)

Kółko Rolnicze w D., uprawnione do wystawiania dokumentów w imieniu (...) w B., wystawiło wnioskodawcy w dniu 30 grudnia 2010 roku świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych, w którym wskazało, że pracował on na w takich warunkach w okresie od 5 listopada 1974 roku do 31 sierpnia 1977 roku na stanowisku kierowcy ciągnika (wykaz A, Dział VIII, poz. 3 pkt 1 uchwały nr (...) Zarządu Krajowego Związku (...), K. i Organizacji Rolniczych z dnia 14 czerwca 1983 roku w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w jednostkach organizacyjnych kółek rolniczych.

(dowód: świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych k. 10 w aktach ZUS)

W kwestionariuszu dotyczącym okresów składkowych i nieskładkowych załączonym do wniosku o ustalenie kapitału początkowego z dnia 26 marca 2004 roku wnioskodawca nie wskazał, że pracował w Kółku Rolniczym w B. w okresie od 1 sierpnia 1972 roku do 25 października 1972 roku w Kółku Rolniczym.

(dowód: kwestionariusz k. 3, wniosek o ustalenie kapitału początkowego k. 1 aktach ZUS)

M. M. (2) w kwestionariuszach dotyczących okresów składkowych i nieskładkowych załączonych do wniosku o emeryturę i wniosku o rentę wskazał, że był zatrudniony w Spółdzielni Kółek Rolniczych w B. w okresie od 6 sierpnia 1973 roku do 31 marca 1980 roku. Również w świadectwie pracy z dnia 31 marca 1980 roku oraz świadectwie wykonywania pracy w warunkach szczególnych z dnia 30 kwietnia 2013 roku wskazano, że M. M. (2) pracował w (...) w B. w okresie od 6 sierpnia 1973 roku do 31 marca 1980 roku. W świadectwie pracy wskazano ponadto, że M. M. (2) pracował w Kółku Rolniczym w B. od 6 sierpnia 1973 roku do 30 czerwca 1975 roku, a okresie od 1 lipca 1975 roku do 31 marca 1980 roku w Spółdzielni Kółek Rolniczych w B..

(dowód: kwestionariusze dotyczące okresów składkowych i nieskładkowych k. 5-6, k. 7, świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych k. 7 w aktach emerytalnych M. M. (2))

J. M. pracował w (...) w B. w okresie od 1 czerwca 1970 roku do 31 maja 1970 roku. W kwestionariuszu dotyczącym okresów składkowych i nieskładkowych J. M. wskazał, że w okresie od 22 kwietnia 1967 roku do 30 maja 1970 roku pracował w gospodarstwie rolnym rodziców w Z..

(dowód: kwestionariusz dotyczący okresów składkowych i nieskładkowych k. 5, świadectwo pracy k. 33 w aktach emerytalnych J. M.)

Sąd Okręgowy zważył i ocenił co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2013r., poz. 1440 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku, będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1 (tj. poniżej 65 lat dla mężczyzn). Ustęp 4 art. 32 stanowi zaś, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych.

Stosownie do art. 184 ust. 1 wskazanej wyżej ustawy ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 roku) osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało zatem rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem. Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1.  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2.  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia). Należy dodać, że warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale wykonuje prace o jakich mowa w rozporządzeniu (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 listopada 2000 roku, II UKN 39/00, OSNAP 2002/11/272).

Okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy. Brak takiego świadectwa nie wyklucza jednak dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego. Stanowisko takie wielokrotnie zajmował również Sąd Najwyższy, który między innymi w wyroku z dnia 2 lutego 1996 roku, II URN 3/95, OSNAP 1996/16/239 stwierdził, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. Ograniczenia dowodowe zawarte w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz. 49 ze zm.), obecnie rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. Nr 237, poz. 1412), dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami.

Spór pomiędzy stronami, w związku z zarzutami podniesionymi przez wnioskodawcę w odwołaniu, ograniczał się do faktu, czy ma on wymagany 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu, a jednocześnie nie budzi żadnych wątpliwości – wnioskodawca ma wymagany okres zatrudnienia, to jest 25 lat, w dniu (...) 1953 roku ukończył 60 lat i nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego.

Organ rentowy uznał bowiem, że wnioskodawca nie spełnia przesłanki zatrudnienia w warunkach szczególnych co najmniej przez 15 lat. Wnioskodawca twierdził zaś, że legitymuje się wymaganym okresem pracy w warunkach szczególnych, albowiem do jego stażu pracy ogólnego, jak i stażu pracy w warunkach szczególnych powinien być zaliczony okres zatrudnienia od 1 sierpnia 1972 roku do 25 października 1972 roku w Kółku Rolniczym w B., a co za tym idzie, także okres odbywania zasadniczej służby wojskowej od 26 października 1972 roku do 18 października 1974 roku, albowiem po odbyciu służby powrócił on do pracy w tym kółku na stanowisko kierowcy ciągnika.

W ocenie Sąd wnioskodawca nie udowodnił, że posiada co najmniej 15-letni staż pracy w warunkach szczególnych.

Jakkolwiek bowiem przewidziane w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach ograniczenia co do środków dowodowych nie obowiązują w postępowaniu sądowym, to dowody na te okoliczności mają być dowodami nie budzącymi wątpliwości, spójnymi i precyzyjnymi. Dowody te należy więc oceniać rygorystycznie i można dokonać na ich podstawie ustaleń faktycznych tylko wówczas, gdy spełniają one wyżej wymienione kryteria (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 stycznia 1998 roku, II UKN 440/97, OSNP 1998/22/667).

Wbrew twierdzeniom wnioskodawcy nie było podstaw do zaliczenia do jego stażu pracy ogólnego, jak i stażu w warunkach szczególnych okresu od 1 sierpnia 1972 roku do 25 października 1972 roku w Kółku Rolniczym w B. i że praca w tym zakładzie przerwana została powołaniem do odbywania zasadniczej służby wojskowej.

Twierdzenie wnioskodawcy, że pracował w KR w ww. okresie na stanowisku kierowcy ciągnika stoi bowiem w oczywistej sprzeczności z zachowanymi dokumentami pracowniczymi, a w szczególności świadectwem pracy wystawionym przez Spółdzielnię Kółek Rolniczych w B., w którym jednoznacznie wskazano, że wnioskodawca został zatrudniony w Kółku Rolniczych w B. dopiero od dnia 5 listopada 1974 roku. Nie ma także w aktach sprawy żadnego dokumentu, z którego wynikałoby, że wnioskodawca składał zastrzeżenia do treści wskazanych wyżej dokumentów. Wnioskodawca nie przedstawił przy tym żadnych dokumentów potwierdzających jego zatrudnienie w Kółku Rolniczym w B. w spornym okresie.

Sąd uznał za niewiarygodne zeznania wnioskodawcy i świadków M. M. (2) i J. M., że skarżący pracował w Kółku Rolniczym w B. w okresie od 1 sierpnia 1972 roku do 25 października 1972 roku.

Po pierwsze wskazać należy kwestionariuszu dotyczącym okresów składkowych i nieskładkowych załączonym do wniosku o ustalenia kapitału początkowego z dnia 26 marca 2004 roku, wnioskodawca wskazał, że pracował w Spółdzielni Kółek Rolniczych w B. w okresie od 1 stycznia 1975 roku do 31 sierpnia 1977 roku, nie wskazał, że pracował przed odbyciem służby wojskowej w Kółku Rolniczym w B..

Ponadto wskazać należy, iż na rozprawie w dniu 29 stycznia 2015 roku wnioskodawca zeznał, że w okresie od 1 sierpnia 1972 roku do 25 października 1972 roku miał już prawo jazdy. Z przedstawionej przez wnioskodawcę kserokopii prawa jazdy wynika zaś, że prawo jazdy uprawniające do kierowania traktorami wnioskodawca uzyskał dopiero w dniu 24 października 1972 roku, a więc w spornym okresie nie mógł on pracować na stanowisku kierowcy ciągnika.

Co prawda wnioskodawca w piśmie procesowym z dnia 18 marca 2015 roku wskazał, że w ww. okresie mimo braku uprawnień wykonywał on prace na stanowisku kierowcy ciągnika, z tym że poruszał się ciągnikiem na drogach gruntowych i polach. W ocenie Sądu wyjaśnienia wnioskodawcy w tym zakresie należało uznać jednakże za zmierzające jedynie do uzyskania korzystnego dla niego rozstrzygnięcia sądowego. Trudno bowiem zakładać, że pracodawca dopuścił do pracy pracownika mimo braku stosownych uprawnień.

Przy tym trzeba podnieść, że wnioskodawca na ww. rozprawie zeznał, że na stanowisku kierowcy ciągnika wykonywał nie tylko prace polowe, ale i prace transportowe, co stoi w sprzeczności jego wyjaśnieniami, które złożył w piśmie procesowym z dnia 18 marca 2015 roku, że w okresie od 1 sierpnia 1972 roku do 25 października 1972 roku z uwagi na brak prawa jazdy kategorii T wykonywał on wyłącznie prace polowe, a traktorem jeździł jedynie drogami gruntowymi.

Jak chodzi o zeznania świadków Sąd uznał je za niewiarygodne z uwagi na występujące w nich sprzeczności. I tak świadek M. M. (2) na rozprawie w dniu 29 stycznia 2015 roku zeznał, że rozpoczął pracę w Kółku Rolniczym w B. już w 1969 roku. Tymczasem z dokumentów zawartych w jego aktach emerytalnych w postaci kwestionariuszy dotyczących okresów składkowych i nieskładkowych załączonych do wniosku o emeryturę i wniosku o rentę, świadectwa pracy z dnia 31 marca 1980 roku oraz świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych z dnia 30 kwietnia 2013 roku, wynika jednoznacznie, że pracował on w Kółku Rolniczym w B. w okresie od 6 sierpnia 1973 roku do 30 czerwca 1975 roku, a następnie w okresie od 1 lipca 1975 roku do 31 marca 1980 roku w Spółdzielni Kółek Rolniczych w B.. Świadek nie pracował zatem razem wraz z wnioskodawcą w będącym przedmiotem sporu okresie i jego zeznania należało uznać za nieprzydatne dla rozstrzygnięcia. Przy tym trzeba podnieść, że świadek zeznał, że wnioskodawca na stanowisku kierowcy ciągnika wykonywał także prace transportowe.

Z kolei świadek J. M. zeznał na rozprawie w dniu 29 stycznia 2015 roku, że pracował w Kółku Rolniczym w B. już od 1968 roku. W kwestionariuszu dotyczącym okresów składkowych i nieskładkowych załączonym do wniosku o emeryturę J. M. podał natomiast, że w okresie od 22 kwietnia 1967 roku do 30 maja 1970 roku pracował on w gospodarstwie rolnym rodziców w Z.. W kwestionariuszu tym nie jest wskazany okres zatrudnienia w Kółku Rolniczym w B.. Okresu tego nie wymieniono także w świadectwie pracy wystawionym J. M. przez (...) w B. dotyczącego okresu zatrudnienia od 1 czerwca 1970 roku do 31 maja 1986 roku. J. M. zeznał przy tym podobnie, jak i M. M. (2), że wnioskodawca wykonywał również prace transportowe.

W świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie było podstaw do zaliczenia okresu od 1 sierpnia 1972 roku do 25 października 1972 roku do stażu pracy wnioskodawcy (a tym samym również do stażu pracy w warunkach szczególnych). Skoro zaś wnioskodawca nie udowodnił, że w spornym okresie pracował w Kółku Rolniczym w B. na stanowisku kierowcy ciągnika, to nie było także podstaw do zaliczenia do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu odbywania przez niego zasadniczej służby wojskowej od 26 października 1972 roku do 18 października 1974 roku.

Biorąc pod uwagę powyższe uznać należało, iż w toku procesu wnioskodawca nie wykazał, by spełnił przesłankę wykonywania pracy w warunkach szczególnych w ilości co najmniej 15 lat. Fakt ten skutkował koniecznością przyjęcia, że skarżący nie spełnia wymaganych prawem warunków do uzyskania prawa do emerytury zgodnie z art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, uznał odwołanie za nieuzasadnione i na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., orzekł jak w sentencji.