Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 10 kwietnia 2015 roku

Sąd Okręgowy w Suwałkach I Wydział Cywilny w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 01 kwietnia 2015 roku w Suwałkach

na rozprawie

sprawy z wniosku P. K.

z udziałem G. W., H. W., B. P., G. J. (1), J. F. (1), J. F. (2), M. F., B. F.

o ustanowienie drogi koniecznej

na skutek apelacji uczestnika B. P. od postanowienia Sądu Rejonowego w Olecku z dnia 26 czerwca 2014 I Ns 248/13

I.  p o s t a n a w i a: Zmienić zaskarżone postanowienie w pkt II o tyle, że zasądzone w podpunktach 1 i 2 kwoty podwyższyć do kwot po 6 376,50 zł (sześć tysięcy trzysta siedemdziesiąt sześć złotych i 50/100 ).

II.  Oddalić apelację w pozostałym zakresie.

III.  Pobrać na rzecz Skarbu Państwa (kasy Sądu Okręgowego w Suwałkach tytułem brakujących wydatków tymczasowo skredytowanych przez Skarb Państwa od wnioskodawcy P. K. kwotę 1 698,56 zł, od uczestniczki postępowania B. P. kwotę 667,29 zł i od uczestników postępowania G. W. i H. W. solidarnie kwotę 667,29 zł.

IV.  Stwierdzić, iż zainteresowani ponoszą koszty postępowania apelacyjnego związane ze swoim udziałem w sprawie.

Sygn. akt I Ca 363/14

UZASADNIENIE

Wnioskodawca P. K. domagał się ustanowienia drogi koniecznej dla swojej nieruchomości w postaci działki numer (...) w B. gmina Ś. obciążającej sąsiednie działki (...) należące do uczestników postępowania G. W., H. W., B. P. i G. J. (1). W uzasadnieniu wskazywał, że jego działka wbrew zapewnieniom poprzedniego właściciela nie ma uregulowanego dostępu do drogi publicznej, faktyczny dojazd jest wykonywany poprzez działki uczestników postępowania urządzoną tam drogą.

Uczestnicy postępowania G. W. i H. W. wniosku nie uznali i domagali się jego oddalenia. W uzasadnieniu podali, że przedmiotową drogę (...) nabyli w 1990r., a w 2001 r. odsprzedali zaprzyjaźnionej sąsiadce B. P. udział w wysokości (...). W uzasadnieniu podnosili, że informowali tak poprzedniego właściciela jak i samego wnioskodawcę o braku drogi dojazdowej, uskarżali się na trudny charakter sąsiedztwa z wnioskodawcą i podnosili, że pierwotnie droga dojazdowa do działki wnioskodawcy miała być poprowadzona z drugiej strony - inną działką wydzieloną z pierwotnej działki nr (...).

Uczestniczka postępowania B. P. również wniosku nie uznała i domagał się jego oddalenia. W uzasadnieniu podnosiła, że w latach dziewięćdziesiątych była właścicielką działki (...) i wówczas dojazd do tej działki przewidywany był przez działkę (...). Ponadto wskazywano, że możliwe jest też urządzenie dojazdu działką (...).

Uczestnik postępowania G. J. (1) przede wszystkim proponował urządzenie przez wnioskodawcę drogi jego działką (...) po jej odsprzedaży.

Uczestnicy postępowania J. F. (1), J. F. (2), M. F. i B. F. wniosku nie uznali i domagali się jego oddalenia. W uzasadnieniu podali, że w 1992 r. kupili działkę (...) oraz uzyskali prawo przejazdu działką (...), w tym czasie właściciel działki (...) od strony działki (...) wybudował ogrodzenie, a bramę wjazdową usytuował od strony działki (...). W 1994 r. nabyli oni działkę (...) i od tego czasu żaden z właścicieli działki (...) nie przejeżdżał nią ani nie zwracał się o zgodę na przejazd. Ponadto podnosili, że obecnie na działce (...) pod ziemią i blisko granicy z działką (...) znajduje się zbiornik na nieczystości co uniemożliwia przejazd tamtędy samochodów.

Postanowieniem z dnia 21.11.2013 r. umorzono postępowanie wobec J. H. i D. H..

Sąd Rejonowy w Olecku postanowieniem z dnia 26 czerwca 2014 r. wydanym w sprawie sygn. akt I Ns 248/13 ustanowił na nieruchomościach w postaci działek oznaczonych numerami geodezyjnym: 2/4 w obrębie B. gmina Ś., dla której Sąd Rejonowy w Olecku - Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą KW nr (...); (...) w obrębie B. gmina Ś., dla której Sąd Rejonowy w Olecku - Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą KW nr (...); służebność drogi koniecznej na rzecz każdoczesnego właściciela nieruchomości w postaci działki oznaczonej numerem geodezyjnym (...) w obrębie B. gmina Ś., dla której Sąd Rejonowy w Olecku Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą KW nr (...) o powierzchni 421 m ² (49 m ² w działce (...) m ² w działce (...)) począwszy od drogi powiatowej oznaczonej kolorem czerwonym (wariant nr 2) na mapie sporządzonej przez biegłego z zakresu geodezji R. N. (k. 281), który to dokument stanowi integralną część niniejszego orzeczenia; tytułem wynagrodzenia za ustanowienie służebności drogi koniecznej zasądził od wnioskodawcy P. K. na rzecz uczestniczki postępowania B. P. kwotę 5.000,00 zł, solidarnie uczestników postępowania G. W. i H. W. kwotę 5.000,00 zł , uczestnika postępowania G. J. (1) kwotę 1.350,00 zł- w terminie tygodnia od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia wraz z ustawowymi odsetkami w razie zwłoki; ustalił, iż strony ponoszą koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie; nakazał pobrać na rzecz Skarbu Państwa z tytułu brakujących kosztów sądowych w postaci wydatków na opinie biegłych od wnioskodawcy P. K. kwotę 2.724,52 zł.

Sąd Rejonowy ustalił, że w 1994 r. uczestnicy postępowania J. F. (1), J. F. (2), M. F. i B. F. nabyli od I. W. działki (...). Aktualnie wnioskodawca jest właścicielem działki nr (...) o powierzchni 0,41 ha dla której Sąd Rejonowy w Olecku prowadzi księgę wieczystą (...). Uczestnicy postępowania G. W. i H. W. (na zasadach wspólności ustawowej małżeńskiej) oraz B. P. współwłaścicielami w udziale po (...) działki nr (...) o powierzchni 0,05 ha, dla której tutejszy sąd prowadzi księgę wieczystą (...), a uczestnik postępowania G. J. (2) właścicielem nieruchomości o powierzchni 1,5523 ha (w skład której wchodzi między innymi działka (...)) zapisanej w księdze wieczystej (...). Uczestnicy postępowania J. F. (1), J. F. (2), M. F. i B. F. są współwłaścicielami działek (...) o łącznej powierzchni 0,235 ha dla których tutejszy sąd prowadzi księgę wieczystą (...), a uczestnicy postępowania J. H. i D. H. współwłaścicielami działki (...) o powierzchni 1,355 ha, dla której prowadzona jest księga wieczysta (...).

Sąd wskazał, że zaobserwował na oględzinach i ilustrują to liczne mapy składane przez strony i pozyskane przez Sąd, że pomiędzy J. Ł., a drogą powiatową w postaci działki nr (...) na odległości kilkuset metrów teren początkowo jest dosyć równy, a następnie wznosi się dosyć wyraźnie w kierunku drogi, która przebieg zboczem wzniesienia. Centralnie przy jeziorze położona jest działka wnioskodawcy, która z jednej strony sąsiaduje z działką uczestniczki postępowania B. P. (za nią jest działka małżonków W.), a po drugiej stronie są działki państwa F.. Droga (...) biegnie od drogi powiatowej przy siedlisku uczestnika postępowania G. J. (2) (w kształcie zbliżonym do odwróconej litery (...)) do działki państwa W.. Tuż przy działce (...) jest działka (...), która na odcinku od drogi powiatowej do działki wnioskodawcy biegnie równolegle doń na szerokości kilkunastu metrów. Prawie równolegle do działek (...) biegnie droga (...) stanowiąca dojazd państwa F.. Jak Sąd wskazał działki (...) stanowiły kiedyś jedną dużą działkę, a działki wnioskodawcy (...) i państwa F. ((...)) drugą. Działka (...) stanowiąca drogę gruntową jest, zdaniem Sądu I instancji, przyzwoicie utrzymaną oraz częściowo utwardzoną płytami betonowymi, a także wzmocnioną podsypaniem żwiru. Działką (...) to częściowo pole uprawne, a częściowo zakrzaczony i lekko podmokły nieużytek. Działka (...) to droga gruntowa. Wnioskodawca od strony działki (...) ma względnie trwałe ogrodzenie i jak sąd miał możliwość zaobserwować sposób zagospodarowania wnętrza działki, co prawda nie uniemożliwia urządzenia dojazdu z tej strony, ale też nie czyni tego przedsięwzięcia łatwym i tanim.

Z uwagi na podnoszony przez uczestników postępowania G. W., H. W. i B. P. zarzut możliwości dogodniejszego urządzenia drogi dojazdowej do nieruchomości wnioskodawcy jako najistotniejszy w sprawie dowód Sąd ocenił opinię biegłego z zakresu budownictwa M. Z.. Tenże biegły ustalił zakres niezbędnych prac do urządzenia drogi na działce uczestnika postępowania G. J. (1) (130 metrów długości) i oszacował ich wartość na około 32,5 tys. zł, przy czym z kosztorysu wynika, że po około 40% tej kwoty to materiały i sprzęt, a 20% robocizna. Biegły określił też koszt urządzenia drogi gruntowej w granicach działki (...) na 11.357,70 zł, a z kosztorysu wynika, że ponad 40% to sprzęt, 1/3 - materiały, a reszta robocizna. Według biegłego droga (...) zasadniczo nie wymaga remontu za wyjątkiem pierwszych 15 m od drogi powiatowej, której doprowadzenie do odpowiedniego stanu to koszt rzędu około 1 tys. zł. Sąd uznał, że niezbędnym dowodem w sprawie była również opinia biegłego geodety R. N., który miał przygotować co najmniej dwa warianty drogi koniecznej. Biegły podkreślał, że z uwagi na brak dostępu do drogi publicznej stanowisko wnioskodawcy, co do zasady należałoby uwzględnić. Biegły przygotował dwa warianty ustanowienia służebności drogi koniecznej. Za pierwszą propozycją (drogą w postaci działki (...)) wskazywaną również przez uczestników postępowania G. W., H. W. i B. P. zdaniem biegłego przemawia obciążenie służebnością drogi koniecznej mniejszej nieruchomości drogowej, za drugą propozycją (w postaci działki (...)) wskazywaną przez wnioskodawcę przemawia znacznie mniejszy zakres niezbędnych prac z uwagi na ustanowienie służebności zgodnie z istniejącym sposobem użytkowania. Opinie sporządzone na potrzeby niniejszej sprawy Sąd uznał za pełnowartościowy materiał dowodowy.

Dla porządku Sąd wskazał na treść art. 145 kc. Jednocześnie podniósł, że najistotniejszym argumentem właścicieli nieruchomości, przez którą przebiegać miała wnioskowana droga konieczna było to, że dawniej działka wnioskodawcy i droga (...) stanowiły jedną nieruchomość. Istotnie z dawniejszego orzecznictwa (orzeczenie SN z 11.03.1970r., sygn. akt III CRN, 36/70, OSNCP 11/70) wynikało, że w razie podziału nieruchomości powodującego, że powstałe wskutek podziału jej części utraciły odpowiedni dostęp do drogi publicznej przeprowadzenie drogi koniecznej powinno nastąpić w miarę możliwości przez grunty, które były przedmiotem podziału - drogę konieczną należało przeprowadzać przez wspomniany grunt, choćby przeprowadzenie drogi przez inny grunt powodowało dla tego gruntu mniejszy uszczerbek niż dla gruntu, który był przedmiotem czynności prawnej. Jednak omawiany wyjątek nie może naruszać interesu społeczno - gospodarczego, a więc jeżeli przeprowadzenie drogi koniecznej przez grunt, który był przedmiotem czynności prawnej powodowało dla tego gruntu znacznie większy uszczerbek, niż dla innego gruntu, to z punktu widzenia interesu społeczno gospodarczego nie byłoby dopuszczalne przeprowadzenie drogi koniecznej przez grunt, który był przedmiotem czynności prawnej i droga musiałaby przebiegać przez inny grunt. Należy jednak zwrócić uwagę na dwie okoliczności formalną - wnioskodawca nie był stroną żadnych czynności prawnych, które dotyczyły innych działek powstałych z pierwotnej działki numer (...), a więc trudno odnosić do niego taką interpretację powołanego przepisu, a ponadto merytorycznie omawiane orzeczenie odwołuje się do kryterium uszczerbku, a w sprawie niniejszej o żadnym uszczerbku uczestników postępowania nie ma mowy albowiem działkę mająca być obciążoną służebnością drogową oni sami wykorzystują jako drogę.

W tym kontekście powołując się na wskazywane również przez wnioskodawcę nowsze orzecznictwo (postanowienie SN z 2.12.2009r. sygn. akt I CSK 144/09, LEX nr 1421939) Sąd uznał, że w warunkach gospodarki rynkowej interes społeczno - gospodarczy zazwyczaj przemawiać będzie za ustanowieniem służebności drogi koniecznej w pasie gruntu od lat wykorzystywanym jako droga. Oczywiście niecelowe i nieuzasadnione w świetle powyższej wypowiedzi orzecznictwa byłoby ustanowienie drogi koniecznej na działce (...). Jeżeli chodzi o przebieg działką (...) to za tym drugim rozwiązaniem przemawia lepszy stan drogi (...) oraz faktyczne zorganizowanie działki wnioskodawcy w sposób podporządkowany dotychczasowemu wjazdowi. Ewentualne przeorganizowanie działki wnioskodawcy związane z urządzeniem wjazdu od strony drogi (...) niewątpliwie wiązałoby się z pewnymi dodatkowymi kosztami. Wobec czego ostatecznie należało orzec o ustanowieniu służebności zgodnie z wariantem nr 2. Dla porządku odnosząc się do argumentacji biegłego Sąd wskazał, że co prawda w tej wersji droga jest nieco dłuższa ale technicznie dostosowana do zwykłego wykorzystywania przez typowego właściciela działki letniskowej (czyli przejazdu samochodem), a droga (...) choć nieco krótsza to jednak na ten moment wymagająca pewnych nakładów w celu doprowadzenia jej do stanu takiego jak drogi (...) czyli umożliwiającemu w miarę swobodny przejazd samochodem osobowym.

Sąd odnosząc się do argumentów uczestników postępowania G. W., H. W. i B. P., wskazał, że trafnie powołali oni treść dawniejszego orzecznictwa ( orzeczenie SN z 11.10.1974r. sygn. akt III CRN 22/74, OSNCP 1975/7-8/116 ), w myśl którego zachowanie wnioskodawcy nie zgodne z zasadami współżycia społecznego nie może zostać nieuwzględnione przy orzekaniu o drodze koniecznej. Przy czym jak już wskazuje się w nowszym orzecznictwie na co trafnie powoływał się wnioskodawca - osobisty konflikt (taki jaki niewątpliwie istnieje w sprawie niniejszej ) pomiędzy właścicielami nieruchomości sąsiednich nie stanowi przeszkody w ustanowieniu służebności drogi koniecznej, jeżeli przemawiają za tym względy społeczno gospodarcze. Wobec powyższego w sprawie niniejszej przyjąć należało, że nieeleganckie zachowania wnioskodawcy wobec niektórych uczestników postępowania nie mogą uzasadniać oddalenia wniosku.

Spór pomiędzy stronami o zasadę sprawiał, że zasadniczo poza sporem w sprawie niniejszej była kwestia wynagrodzenia. W doktrynie przyjmuje się, że wynagrodzenie powinno stanowić świadczenie ekwiwalentne i pełnić funkcję ceny, a sąd ustanawiając służebność drogi koniecznej powinien orzec o nim niezależnie od wniosku właściciela obciążonej nieruchomości, chyba że ten wyraźnie zrzekł się omawianego wynagrodzenia. Wobec powyższego w sprawie niniejszej Sąd nie mógł nie orzec o wynagrodzeniu za ustanowienie drogi koniecznej. Przy czym jak również wskazuje się w doktrynie wynagrodzenie zasadniczo powinno być określone jako świadczenie jednorazowe. Ponadto przyjmuje się, że wysokość jednorazowego wynagrodzenia powinna odpowiadać cenom rynkowym, gdzie jako kryterium pomocnicze przyjmuje się zwiększenie wartości nieruchomości władnącej, obniżenie wartości nieruchomości służebnej lub straty poniesione przez właściciela nieruchomości obciążonej. Podobnym kryterium będzie przyjęcie w sprawie niniejszej wartości służebności jako równowartości oszczędności poczynionej przez wnioskodawcę w skutek takiego, a niej innego poprowadzenia drogi koniecznej.

W tej sytuacji Sąd uznał, że wnioskodawcę powinien obciążać obowiązek zapłaty wynagrodzenia w wysokości odpowiadającej kosztom urządzenia drogi na działce (...) określonej przez biegłego na 11.357,70 zł. Jak wynika z opinii geodezyjnej cała droga konieczna będzie miała 421 m ^{( 2)}, z czego 49 m ^{( 2)} w działce G. J. (1) i 372 m ^{( 2)} w działce G. i H. małż. W. oraz B. P.. Wobec czego uczestnikowi postępowania powinna przypaść kwota - 1.350 zł (/ (...)), a pozostałym po 5.000 zł (...)). Dla porządku Sąd odnotował, że wynagrodzenie wypłacane za czteroarową działkę to w przeliczeniu na hektar 237 tys. zł, co żadną miarą nie może zostać zakwalifikowane jako wynagrodzenie niegodziwe lub też nawet ocenione jako niezadowalające.

O kosztach orzeczono na mocy art. 520 § 1 kpc albowiem tak wnioskodawca jak i uczestnicy postępowania przegrali w istotnej części.

O brakujących kosztach sądowych orzeczono na mocy art. 113 ustawy z 28.07.2005r. o kosztach sądowych w sprawach.

Apelację od powyższego orzeczenia wywiodła uczestniczka postępowania B. P., zaskarżając je w pkt I i II.

Postanowieniu temu zarzuciła:

1.  sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego materiału dowodowego, w szczególności w szczególności z dwiema opiniami biegłych;

2.  inne uchybienia procesowe, a mianowicie naruszenie art. 233 § 1 kpc przez dowolność oceny całokształtu materiału dowodowego, skutkującą rozstrzygnięciem co do przebiegu drogi koniecznej i ustaleniem samodzielnie wynagrodzenia przez Sąd w określonej wysokości bez posiłkowania się w tym zakresie opinią biegłego z zakresu wyceny nieruchomości.

W oparciu o powyższe wniosła o zmianę zaskarżonego orzeczenia i ustanowienie służebności drogi koniecznej według wariantu pierwszego wskazanego w obu opiniach biegłych i zasądzenie od wnioskodawcy na rzecz uczestniczki B. P. kosztów postępowania za II instancję według norm przepisanych, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania SR w Olecku z pozostawieniem temu Sądowi rozstrzygnięcia o kosztach.

Uczestnicy postępowania H. W. i G. W. przychylili się do apelacji.

Wnioskodawca P. K. w odpowiedzi na apelację wnosił o jej oddalenie i zasądzenie kosztów postępowania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja zasługiwała na uwzględnienie, ale jedynie w części.

Na początku odnieść się należy do przebiegu drogi koniecznej. Wariant przyjęty przez Sąd I instancji uznać należy za właściwy, biorąc pod uwagę interes społeczno-gospodarczy.

Przesłanką roszczenia o ustanowienie służebności drogi koniecznej jest brak odpowiedniego dostępu do drogi publicznej lub zabudowań gospodarskich. Chodzi tu zarówno o całkowity brak takiego dostępu, jak i gdy dostęp wprawdzie istnieje, ale jest nieodpowiedni, gdyż nie zapewnia niezbędnej łączności umożliwiającej normalne, gospodarcze korzystanie z nieruchomości (np. z uwagi na uzasadnione potrzeby związane z przeznaczeniem nieruchomości, ukształtowaniem terenu). Odpowiedni dostęp do drogi publicznej powinien stwarzać rzeczywistą, bezpieczną możliwość przedostania się z nieruchomości do takiej drogi; możliwość ta musi dotyczyć drogi prawidłowo funkcjonującej w systemie dróg publicznych i istnieć trwale, a nie tylko w pewnych okresach roku. Między zainteresowanymi w tej sprawie sporu nie budzi, że nieruchomość wnioskodawcy nie miała odpowiedniego dostępu do drogi publicznej. Spór sprowadzał się jedynie do ustalenia, którędy ta droga ma przebiegać.

Regułą jest, że w przypadku, gdy zachodzi potrzeba ustanowienia służebności drogi koniecznej w następstwie sprzedaży gruntu lub innej czynności prawnej, sąd powinien zarządzić, gdy jest to możliwe, przeprowadzenie drogi przez grunty, które były przedmiotem tej czynności (art. 145 § 2 kc). Należy jednak pamiętać, że jeżeli przeprowadzenie drogi koniecznej przez grunt, który był przedmiotem czynności prawnej, powodowałoby dla tego gruntu znacznie większy uszczerbek niż dla innego gruntu, to mając na uwadze interes społeczno-gospodarczy nie byłoby dopuszczalne przeprowadzenie drogi koniecznej przez grunt, który był przedmiotem czynności prawnej i droga powinna być przeprowadzona przez inny grunt (tak SN w postanowieniu z dnia 11 marca 1970 r., III CRN 36/70, OSNCP 1970, nr 11, poz. 207).

Najnowsza linia orzecznicza Sądu Najwyższego wskazuje na możliwość uwzględnienia interesu społeczno-gospodarczego. Tak też Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 2 kwietnia 2014 r. w sprawie IV CSK 450/13 - postulat ustawodawcy, iż w sytuacji gdy brak dostępu do drogi publicznej jest następstwem czynności prawnej, ustanowienie służebności drogi koniecznej winno nastąpić po gruntach, które były przedmiotem tej czynności, nie ma charakteru bezwzględnego. Przepis art. 145 § 2 zd. 2 kc wprost stanowi, że ustanowienie na tych gruntach następuje, "o ile jest to możliwe". Ustawodawca tym samym jednoznacznie wskazał na potrzebę rozważenia również i w takiej sytuacji wszelkich okoliczności zarówno faktycznych jak i prawnych mających wpływ na dobór wariantu przebiegu drogi koniecznej. Ponadto w każdym wypadku, a więc i w wypadku o jakim stanowi art. 145 § 2 zd. 2 kc, rozważanie wariantu drogi wymaga oceny jego przebiegu w płaszczyźnie interesu społeczno - gospodarczego (por. postanowienie SN z dnia 11 marca 1970 r. III CRN 36/70 (OSNC z 1970 r. Nr 11, poz. 207). Jeżeli by zatem przeprowadzenie drogi koniecznej przez grunt, który był przedmiotem czynności prawnej, powodowało dla tego gruntu znacznie większy uszczerbek niż dla innego gruntu, to z punktu widzenia interesu społeczno-gospodarczego nie byłoby dopuszczalne przeprowadzenie drogi koniecznej przez grunt, który był przedmiotem czynności prawnej, i droga musiałaby być przeprowadzona przez inny grunt (por. też postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 11 sierpnia 1998 r., II CKN 649/97 i z dnia 26 października 2000 r., IV CKN 1197/00, niepubl.).

Dlatego należy rozważyć, czy uwzględniając okoliczności faktyczne sprawy stwierdzić należy, że interes społeczno - gospodarczy sprzeciwiałby się ustanowieniu drogi koniecznej na gruncie, którego przygotowanie wymagałoby znacznie większych nakładów pieniężnych niż poprowadzenie drogi koniecznej przez inny grunt. Niewątpliwy obowiązek właściciela nieruchomości władnącej poniesienia kosztów urządzenia drogi nie idzie bowiem tak daleko, aby był on zmuszony ponieść koszty osuszenia terenu lub poniesienia znacznych nakładów na polepszenie jakości drogi, aby można było nią przejechać o każdej porze roku. Jak wskazał SN w cytowanym wyżej orzeczeniu również zatem i zakres tych czynności i ich koszty powinny być przedmiotem zainteresowania sądu orzekającego. Sąd Najwyższy wskazywał już w swoich orzeczeniach, że szczególnie wysokie koszty przystosowania wyznaczonego szlaku do przejazdu mogą być traktowane, jako okoliczność przemawiającą za wyborem innego wariantu drogi (por. postanowienie z dnia 6 kwietnia 2004 r. I CK 552/03, OSNC z 2005 r. Nr 4, poz. 70 i z dnia 24 czerwca 1997 r. II CKN 244/97, niepubl.).

Przenosząc to na grunt niniejszej sprawy, stwierdzić należy, że ustalenie przebiegu drogi według wariantu I, czyli po działce (...), byłoby fizycznie możliwe, ponadto ta działka podobnie jak i działka wnioskodawcy 1/7 powstały w wyniku podziału jednej nieruchomości, tym niemniej przygotowanie tej drogi do stanu, jaki obecnie ma droga położona na nieruchomości małżonków W., B. P. i G. J. (1) (według wariantu II ), wymagałaby znacznych nakładów finansowych.

W sposób szczegółowy określił to biegły M. Z., który wskazał, że ogólny koszt urządzenia drogi w granicach działki (...) wyniósłby ok. 11.357 zł, zaś wysokość nakładów na remont drogi działki (...) to wydatek rzędu 1.050,30 zł. Koszt więc urządzenia drogi na działkach (...) jest dziesięciokrotnie niższy niż przygotowania działki (...). W tym przejawia się ten interes społeczno- gospodarczy. Nie bez znaczenia jest również okoliczność, że do tej pory wnioskodawca korzystał z działek (...) jako drogi dojazdowej do swojej nieruchomości, ale z uwagi na konflikt, zabroniono mu z tej drogi korzystać. Dlatego też argumentacja Sądu Rejonowego jest prawidłowa i zasługuje na uwzględnienie. Nawet gdyby przyjąć za biegłą K. T., że naprawy wymagałaby droga (...) jedynie w połowie części (reszta jest w miarę przejezdna) to koszt przygotowania takiej drogi wyniósłby 5.679 zł.

Mając na uwadze powyższe uczestnicy postępowania nie dowiedli, aby orzeczenie Sądu I instancji obarczone było błędem, a związku z tym na mocy art. 385 kpc ich apelacja w zakresie przebiegu drogi koniecznej jako nieuzasadniona, podlegała oddaleniu.

Jednakże Sąd uznał za zasadną apelację w zakresie przyznanego uczestnikom postępowania odszkodowania. Sąd I instancji błędnie przyjął, że odszkodowanie za ustanowienie drogi koniecznej powinno być równe kosztom przygotowania takiej drogi, utwardzenia jej. Powołana przez Sąd Okręgowy biegła K. T. wskazała, że na to odszkodowanie składać się powinno wynagrodzenie z tytułu obniżenia wartości nieruchomości obciążonej i wynagrodzenie z tytułu korzystania z nieruchomości obciążonej, co dało sumę wynagrodzenia jednorazowego. I tak w przypadku działki (...) uczestnikom postępowania należy się łącznie wynagrodzenie w wysokości 12.753 zł. Udziały uczestników postępowania B. P. i małżonków G. W. i H. W. wynoszą po (...) i dlatego tę kwotę należało podzielić na(...). Stąd też Sąd uznał, że właścicielom działki (...) należy się wynagrodzenie w wysokości po 6.376,50 zł, a nie po 5.000 zł, jak przyjął to Sąd I instancji. Dlatego też zaskarżone orzeczenie w tym zakresie podlegało zmianie. Z uwagi na fakt, że orzeczenie Sądu Rejonowego zaskarżyła jedynie B. P., a uczestnicy postępowania małżonkowie W. są współuczestnikami materialnymi to na zasadzie art. 378 § 2 kpc uwzględniono także ich interesy, pomimo że orzeczenia nie zaskarżyli. Odmienna sytuacja miała miejsce odnośnie uczestnika postępowania G. J. (1)- jest on jedynym właścicielem działki (...) i nie wnosił on apelacji, ponadto biegła wyliczyła, że przysługiwałoby mu niższe wynagrodzenie, niż to, które zostało mu przyznane przez Sąd I instancji.

O brakujących kosztach sądowych orzeczono na zasadzie art. 113 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 520 § 2 kpc i obciążono wnioskodawcę i uczestników postępowania stosunkowo do stopnia ich zainteresowania rozstrzygnięciem.

Zaś o pozostałych kosztach postępowania orzeczono na zasadzie art. 520 § 1 kpc.