Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 kwietnia 2015r.

Sąd Okręgowy w Suwałkach I Wydział Cywilny w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 1 kwietnia 2015 roku w Suwałkach

na rozprawie

sprawy z powództwa Stowarzyszenia (...) z siedzibą w B.

przeciwko Z. M.

z udziałem Prokuratora Okręgowego w Suwałkach

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego Z. M.

od wyroku Sądu Rejonowego w Augustowie V Zamiejscowego Wydziału Cywilnego z siedzibą w S. z dnia 27 listopada 2014 V C 37/14

I.  Oddala apelację.

II.  Zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1200 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego przed Sądem II Instancji.

Sygn. akt I Ca 87/15

UZASADNIENIE

Powód – Stowarzyszenie (...) z siedzibą w B. w pozwie skierowanym przeciwko pozwanemu Z. M. domagał się zapłaty kwoty 33.142,64zł wraz z ustawowymi odsetkami od kwoty 30.000 zł od dnia 10 sierpnia 2013 r. do dnia zapłaty oraz od kwoty 3.142,64 zł od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. Żądał także zasądzenia od pozwanego na swoją rzecz kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego. W uzasadnieniu wskazał, iż na podstawie ustnej umowy pozwany zobowiązał się do świadczenia usług turystycznych na rzecz powoda, w tym zapewnienia zakwaterowania, wyżywienia, oraz dodatkowych świadczeń w okresie od 05 sierpnia 2013 r. do dnia 19 sierpnia 2013 r. w Ośrodku (...) dla grupy około 80 osób w większości niepełnosprawnych ruchowo i intelektualnie dzieci, na poczet czego powód uiścił zaliczkę w kwocie 30.000zł. Przed rozpoczęciem turnusu, na skutek nienależytego wykonania zobowiązania przez pozwanego, w szczególności nieprzygotowania do użytkowania nowo wybudowanej sali konferencyjnej, niezbędnej do przeprowadzania zajęć artystycznych, powód odstąpił od umowy i zażądał zwrotu zaliczki. Zmuszony był również znaleźć inne miejsce na zaplanowany wypoczynek. Ponieważ pozwany nie zwrócił pobranej zaliczki, powód zaciągnął kredyt bankowy w kwocie 30.000 zł na cele związane ze zorganizowaniem wypoczynku w innym ośrodku. Całkowity koszt kredytu włączając jego koszty i prowizję to kwota 33.142,64 zł.

Nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu upominawczym w dniu 06 lutego 2014 r. w sprawie V Nc 43/14 Sąd w całości uwzględnił roszenie powoda.

Od powyższego nakazu zapłaty pozwany wniósł sprzeciw, domagając się oddalenia powództwa w całości. Wskazał, iż ustna umowa stron dotyczyła zapewnienia zakwaterowania i wyżywienia grupie około 80 osób w terminie od 5-19 sierpnia 2013 r. Zawierając ją wiadomo było powodowi, iż jedna z sal konferencyjnych jest w budowie i prawdopodobnie będzie gotowa na przyjazd grupy, jednak winien liczyć się, że budowa i ewentualnie formalności związane z jej oddaniem do użytku mogą się przedłużyć. W ocenie pozwanego wykończenie sali nie było warunkiem koniecznym do wykonania umowy, zwłaszcza że powód dysponował innymi salami celem zapewnienia jakości usług, a jedynie postanowieniem dodatkowym. Podał nadto, iż wskutek niewykonania umowy przez powoda poniósł stratę w wysokości 37.275 zł, dlatego też wpłaconą zaliczkę 30.000 zł potraktował jako potrącenie z tytułu odszkodowania za niewykonanie umowy przez powoda.

(...)który zgłosił swój udział do sprawy, nie zajął stanowiska.

Sąd Rejonowy w Augustowie V Zamiejscowy Wydział Cywilny z siedzibą w S. wyrokiem z dnia 27 listopada 2014 r. wydanym w sprawie sygn. akt V C 37/14 zasądził od pozwanego Z. M. na rzecz powoda Stowarzyszenia (...) z siedzibą w B. kwotę 33.142,64 zł wraz z ustawowymi odsetkami od kwoty 30.000 zł od dnia 10.08.2013 roku do dnia zapłaty i od kwoty 3.142,64 zł od dnia 13.02.2014 roku do dnia zapłaty; oddalił powództwo w pozostałym zakresie; zasądził od pozwanego Z. M. na rzecz powoda Stowarzyszenia (...) z siedzibą w B. kwotę 2.417,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu; nakazał pobrać od pozwanego Z. M. na rzecz Skarbu Państwa – Sąd Rejonowy w (...) kwotę 2.119,36 zł tytułem brakujących kosztów sądowych w sprawie.

Sąd Rejonowy ustalił, że bezspornie pozwany prowadził i prowadzi Ośrodek (...). Strony zawarły ustną umowę, na mocy której pozwany zobowiązał się do świadczenia usług turystycznych na rzecz powoda w tym zapewnienia zakwaterowania w budowanych domkach, wyżywienia, oddania sal konferencyjnych niezbędnych do realizacji zajęć ruchowych, plastycznych, ceramicznych oraz zapewnienia dodatkowych świadczeń tj. udostępnienia sprzętu sportowego, organizacji rejsów statkiem i katamaranem , usług przewodnickich i innych usług w okresie od 05 sierpnia 2013 r. do dnia 19 sierpnia 2013 r. w Ośrodku (...) dla grupy około 80 osób w większości niepełnosprawnych ruchowo i intelektualnie dzieci, ze stawką 75 zł brutto za osobo/dzień. W ramach ustalonej ceny przelewem bankowym powód dokonał w dniu 28 czerwca 2013 r. wpłaty zaliczki w wysokości 30.000 zł. W momencie dokonywania ustaleń pomiędzy stronami, w ośrodku pozwanego trwały prace budowlane, w tym budowa glinianych domków oraz nowej sali konferencyjnej, które to inwestycje według zapewnień powoda miały zostać ukończone do czasu rozpoczęcia imprezy turystycznej.

Spór pomiędzy stronami sprowadzał się do tego, czy zawarta umowa dotyczyła (obejmowała również oddanie do dyspozycji powoda na okres świadczenia usługi) budowanej sali konferencyjnej. Pozwany podnosił, iż wykończenie przedmiotowej sali konferencyjnej nie było warunkiem koniecznym do wykonania umowy, zwłaszcza, że dysponował innymi salami.

W dniu 02 sierpnia 2013 roku do (...)w S. wpłynęły zawiadomienia o zakończeniu budowy obiektów: 15 nowych czteroosobowych domków letniskowych, 3 nowych czteroosobowych domków letniskowych, 1 nowego czteroosobowego domku letniskowego oraz 1 nowego domku letniskowego stanowiącego recepcję. Wskazane domki nazywane były przez strony tzw. „glinianymi domkami”. W dniu 11.09.2013 roku została wydana decyzja o pozwoleniu na użytkowanie budynku konferencyjno – szkoleniowego tj. w/w sali konferencyjnej.

Bezspornym i wynikającym z dokumentów było w ocenie Sądu, iż „gliniane domki” w których mieli być zakwaterowani podopieczni powoda stanowią obiekty, które nie wymagały uzyskania decyzji o pozwoleniu na użytkowanie.

W myśl zaś art. 54 ustawy z dnia 7 lipca 1994 roku prawo budowlane do użytkowania obiektu budowlanego, na którego wzniesienie jest wymagane pozwolenie na budowę, można przystąpić, z zastrzeżeniem art. 55 i 57, po zawiadomieniu właściwego organu o zakończeniu budowy, jeżeli organ ten, w terminie 21 dni od dnia doręczenia zawiadomienia, nie zgłosi sprzeciwu w drodze decyzji. Do zgłoszonego zawiadomienia z dnia 02 sierpnia 2013 roku w ustawowym terminie nie wniesiono sprzeciwu. Termin ten upływał z dniem 23 sierpnia 2013 roku. Z brzmienia przytoczonego art. 54 cytowanej ustawy jednoznacznie wynika, iż na gruncie niniejszej sprawy do użytkowania domków w których mieli być zakwaterowani podopieczni powoda można było przystąpić dopiero po 23 sierpnia 2013 roku, a więc po dacie w której miało się zakończyć świadczenie usługi przez pozwanego. Innymi słowy nie jest wykonaniem zobowiązania ciążącego na pozwanym postawienie do dyspozycji powoda budynków – „glinianych domków” w dacie 05 sierpnia 2013 roku (w których mieli być zakwaterowani jego podopieczni), czyli w dacie, w której w świetle prawa budowlanego nie mogły być one użytkowane. W tym stanie rzeczy Sąd stwierdził, iż pozwany nie wywiązał się z zawartej umowy.

Niezależnie od powyższego w ocenie Sądu pozwany był zobligowany mocą łączącej strony umowy do udostępnienia w dacie rozpoczęcia turnusu tj. 05.08.2013 roku powodowi również (budowanej) nowej sali konferencyjnej. Sąd obdarzył wiarą zeznania przedstawicieli powoda w tym zakresie w całości. W świetle powyższego Sąd nie znalazł podstaw do odmowy wiary twierdzeniom powoda, iż na podstawie zawartej umowy miał on korzystać również z budowanej nowej sali konferencyjnej. Potwierdzili powyższe także przesłuchani w sprawie świadkowie, jak również wynika to z korespondencji mailowej między stronami.

Mając powyższe na uwadze Sąd stwierdził, iż pozwany nie wywiązał się z zawartej umowy, a więc roszczenie powoda podlegało co do zasady uwzględnieniu. Na pozwanym spoczywa więc obowiązek zwrotu otrzymanej kwoty zaliczki w wysokości 30.000 zł na poczet usługi, którą miał wykonać i nie wykonał (art. 410 § 2 kc) oraz także zapłaty kwoty 3142,64 zł z tytułu szkody, którą powód poniósł na skutek niewykonania przez pozwanego zobowiązania (art. 471 kc) będącą równowartością poniesionych przed powoda kosztów (prowizja i odsetki) uzyskania kredytu bankowego przeznaczonego na zapewnienie jego podopiecznym turnusu w innym ośrodku w terminie od 05.08.2013 do 19.08.2013 roku– tj. w R..

O odsetkach Sąd orzekł w oparciu o art. 481 § 1 i 2 kc. Wezwanie do zwrotu kwoty 30.000 zł w terminie 7 dni pozwany otrzymał w dniu 02.08.2013 roku, a więc żądanie zgłoszone w pozwie żądanie odsetek od kwoty 30.000 zł od dnia 0.08.2013 roku do dnia zapłaty podlegało w całości uwzględnieniu. Odsetki zaś od kwoty 3142,64 zł Sąd zasądził od dnia 13.02.2014 roku do dnia zapłaty. W pozostałym zakresie Sąd powództwo oddalił, bowiem powód nie udowodnił, aby wezwanie w tym przedmiocie pozwany otrzymał w dacie wniesienia pozwu tj. 31 stycznia 2014 roku.

Krańcowo Sąd wskazał, że oddalając wniosek o przeprowadzenie oględzin ośrodka uznał przeprowadzenie tego dowodu za zbędne w świetle powyższej wykładni prawa budowlanego oraz oceny materiału dowodowego, jak również dlatego, iż obecny stan ośrodka nie mógłby wnieść nic do sprawy.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 100 kpc.

Apelację od powyższego orzeczenia wywiódł pozwany Z. M. punktu I, III i IV rozstrzygnięcia, zarzucając mu:

I.  naruszenie przepisów postępowania, a mianowicie:

1)  art. 321 kpc polegające na oparciu przez Sąd wyroku na podstawie faktycznej nie powoływanej przez powoda, mianowicie kwestii nienależących do meritum sprawy i nie mających znaczenia dla jej rozstrzygnięcia, a dotyczących oddania do użytku pomieszczeń służących zakwaterowaniu wczasowiczów, tzw. „glinianych domków”, w sytuacji, gdy nie były one sporne i nie były podstawą złożonego przez powoda oświadczenia o odstąpieniu o umowy;

2)  art. 233 kpc poprzez błędną ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego, a mianowicie:

a)  pisma z dnia 31 lipca 2013 r. - odstąpienie od umowy,

b)  wiadomości mailowych, zawierających ustalenia dotyczące warunków umowy,

c)  dowodu z zeznań świadków: B. B., oraz E. K.,

polegającą na przyjęciu, iż powód skutecznie odstąpił od umowy zawartej z pozwanym, jako przyczynę odstąpienia wskazując niewykończenie w terminie najnowszej S. konferencyjnej, podczas gdy z materiału dowodowego wynika, iż strony nie ustaliły, że będzie ona przekazana Stowarzyszeniu na wyłączność, a ponadto iż pozwany był w stanie wywiązać się z umowy zawartej z powodem, udostępniając inną salę konferencyjną o podobnym standardzie, jako że do dyspozycji miał jeszcze trzy inne pomieszczenia tego typu;

II. naruszenie przepisów prawa materialnego, a mianowicie:

1)  art. 410 § 2 kc poprzez jego niewłaściwe zastosowanie oraz uznanie 30.000 zł zaliczki wpłaconej na rzecz Z. M. za świadczenie mu nienależne, w sytuacji, gdy cel świadczenia nie odpadł i zostałby osiągnięty, gdyby nie fakt bezzasadnego odstąpienia od umowy Stowarzyszenia (...),

2)  art. 471 kc, poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie jako podstawę rozstrzygnięcia wyżej wymienionego przepisu, wówczas gdy w związku koniecznością odstąpienia od umowy po stronie powodowej:

a)  nie powstała szkoda wynikająca z niewykonania, bądź niewłaściwego wykonania zobowiązania przez pozwanego;

b)  nawet przyjmując powstanie szkody, jej wartość przyjęta w rozstrzygnięciu nie może się ostać, jako że kwotę tą Stowarzyszenie może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu, tym samym minimalizując straty powstałe w wyniku uzyskania kredytu bankowego.

3)  art. 498 § 1 kc poprzez jego niezastosowanie, w sytuacji gdy istniały przesłanki do potrącenia wierzytelności powoda z wierzytelnością pozwanego, wynikającej ze szkody związanej z niewykonaniem umowy przez powoda, w sytuacji gdy zarzut potrącenia został przez pozwanego podniesiony, a wierzytelności nadawały się do potrącenia i pozwane Stowarzyszenie nie zakwestionowało wysokości i skuteczności potrącenia;

Biorąc pod uwagę powyższe, wniósł o zmianę wyroku w zaskarżonej części i oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych, za obie instancje.

Powód Stowarzyszenie (...) z siedzibą w B. w odpowiedzi na apelację wniósł o jej oddalenie i zasądzenie kosztów postępowania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelację pozwanego należy uznać za bezzasadną.

Sąd Rejonowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych w sprawie i na podstawie tych ustaleń wywiódł słuszne wnioski, które legły u podstaw zaskarżonego orzeczenia, ustalenia te Sąd Odwoławczy uznaje za własne. Także wywód prawny dokonany przez Sąd Rejonowy co do zasady jest trafny.

Zarzuty apelacyjne zarówno dotyczące naruszenia prawa procesowego i w części materialnego Sąd uznał za niezasadne. Sąd i instancji w oparciu o cały materiał dowodowy ustalił, jaki był zakres umowy łączącej strony, przyjął też trafnie, że istniały podstawy do odstąpienia od umowy.

Wstępnie należy podkreślić, że ustalenia stron dotyczyły wykorzystania jednej sali na wyłączność przez stronę powodową oraz korzystanie z dwóch pozostałych sal. Wykorzystane miały być więc trzy sale konferencyjne, które powodowi były niezbędne. Spełnienie świadczenia poprzez oddanie do użytku tylko dwóch sal, nie prowadziłoby do wykonania zobowiązania przez pozwanego w ramach zawartej przez strony umowy. Materiał dowodowy wskazuje jednoznacznie, że budowana sala konferencyjna miała był oddana powódce na wyłączność. Wskazują na to zeznania świadka B. B., a także E. K., które to zeznania były brane pod uwagę przez Sąd I instancji i zostały omówione. Ponadto, korespondują z nimi wyjaśnienia informacyjne przedstawicielek powódki wraz z korespondencją mailową, a także z pozostałymi zeznaniami świadków tworzą jednolity, spójny stan faktyczny.

Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według swego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. W orzecznictwie trafnie przyjmuje się iż, jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena taka nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów wymaganej normą art. 233 § 1 kpc. Ocena taka musi się ostać nawet, gdyby z materiału tego w równym stopniu dały się wysnuć wnioski odmienne. Tylko w przypadku braku logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie przeprowadzono wbrew zasadom doświadczenia życiowego, ocena dowodów przeprowadzona przez sąd może być skutecznie podważona (wyrok SN z 27.09.2001, II CKN 817/00, LEX nr 56906). Apelujący wskazał jedynie na swoje przekonanie, iż stan faktyczny w istocie był odmienny niż ustalony przez Sąd, nie wskazał przy tym przyczyn dyskwalifikujących postępowanie Sądu w tym zakresie. Nie podał więc, jakie kryteria oceny naruszył Sąd przy ocenie konkretnych dowodów, uznając ich wiarygodność i moc dowodową (por. orzecz. SN z 23.01.2001r. (...) LEX 52753, z 10.01.2002, II CKN 572/99, LEX 53136).

Odnosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy, stwierdzić należy, iż pozwany ograniczył się do polemiki z twierdzeniami Sądu Rejonowego i przedstawił własną ocenę wiarygodności dowodów. Przy czym polemika ta obejmuje jedynie kwestię uzgodnień, do jakich miało dojść między stronami, co nie znajduje uzasadnienia w treści korespondencji i zeznań przesłuchanych w sprawie świadków, a więc skarżący w żaden sposób nie podważył poczynionych przez Sąd ustaleń. Na marginesie należy dodać, że podnoszenie przez stronę pozwaną w apelacji, że mogła ona wykonać swoje zobowiązanie poprzez udostępnienie innych sal. Wskazać należy, że strona powodowa od początku miała obiecaną na wyłączność salę konferencyjną i tej sali potrzebowała ze względu na specyfikę prowadzonych przez siebie zajęć z dziećmi. Do chwili odstąpienia przez stronę powodową od umowy pozwany miał wiedzę, że stowarzyszenie potrzebuje sali konferencyjnej na wyłączność - co wyraźnie wynika z korespondencji stron, a twierdzenia pozwanego, że powód stanowczo domagał się gotowości do użytku sali konferencyjnej pojawiły się dopiero na etapie postępowania sądowego.

Niewątpliwie Sąd I instancji błędnie wskazał podstawę prawną roszczenia. Skoro bowiem powód od umowy odstąpił a odstąpienie było skuteczne, to zwrotu zaliczki może żądać na zasadzie art. 494 kc, a nie na zasadzie art. 410 kc. Z art. 494 § 1 kc wynika, że strona, która odstępuje od umowy wzajemnej, obowiązana jest zwrócić drugiej stronie wszystko, co otrzymała od niej na mocy umowy, a druga strona obowiązana jest to przyjąć. Strona, która odstępuje od umowy, może żądać nie tylko zwrotu tego, co świadczyła, lecz również na zasadach ogólnych naprawienia szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania. Taka sytuacja miała miejsce w niniejszym stanie faktycznym: powód zawierając umowę wpłacił zaliczkę, a gdy doszło do odstąpienia od umowy ma prawo domagania się jej zwrotu, co też uczynił. Ponadto może domagać się także naprawienia szkody na zasadach ogólnych i taka sytuacja także miała miejsce, ponieważ powód zmuszony był zaciągnąć kredyt i poniósł w związku z tym wymierne koszty, które także pozwany powinien zwrócić. Ja wskazują komentatorzy art. 494 § 1 kc uprawnia także odstępującego od umowy do żądania naprawienia szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania. Znajdzie tu zastosowanie art. 471 kc (por. wyrok SN z dnia 12 maja 2005 r., III CK 586/04, LEX nr 407133). Należne odstępującemu od umowy odszkodowanie powinno kompensować całą szkodę ( damnum emergens i lucrum cessans), do jakiej doprowadziło niewykonanie zobowiązania, nie tylko uszczerbek wywołany zwłoką, lecz także koszty poniesione po odstąpieniu od umowy. W wyroku SN z dnia 26 maja 2006 r. (V CSK 85/06, LEX nr 195428) sąd uznał, że nawet ewentualna niemożność wykazania utraconych korzyści nie wyłącza uprawnienia do żądania naprawienia szkody polegającej na pomniejszeniu majątku poszkodowanego.

Przenosząc to na grunt niniejszej sprawy, powstawała konieczność zwrotu kosztów poniesionych przez powoda na pożyczenie kwoty niezbędnej do wynajęcia ośrodka w innym miejscu dlatego apelacja także i w tej części (dotyczącej odszkodowania) również nie była trafna. Strona powodowa poniosła szkodę na skutek braku zwrotu świadczenia przekazanego pozwanemu, aby zawrzeć nowa umowę z innym podmiotem. Strona powodowa musiała zaciągnąć kredyt, a odszkodowanie obejmuje koszty tego kredytu, istnieje więc adekwatny związek przyczynowy między zaistniałą szkoda, a działaniem pozwanego.

Strona pozwana niesłusznie podnosi zarzut potrącenia, albowiem w przedmiotowym stanie faktycznym nie zachodzą przesłanki do potrącenia wzajemnych wierzytelności - powód nie jest dłużnikiem pozwanego. Przywołując argumentację wskazaną powyżej, powód skutecznie odstąpił od umowy w skutek niewykonania zobowiązania przez pozwanego. Wobec skutecznego odstąpienia, nie jest on dłużnikiem pozwanego. Ponadto, wyliczenie pozwanego a także kwota, którą chce on potrącić nie została w żadnej mierze udowodniona.

Mając na uwadze powyższe pozwany nie dowiódł, aby orzeczenie Sądu I instancji obarczone było błędem, a związku z tym na mocy art. 385 kpc jego apelacja jako nieuzasadniona, podlegała oddaleniu.

W przedmiocie kosztów zastępstwa procesowego Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 kpc w zw. z § 6 ust. 5 w zw. z § 13 ust 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenie przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (t.j. Dz. U. z 2013 r. poz. 461).