Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 1 kwietnia 2015 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 1 kwietnia 2015 r. w Gliwicach

sprawy (...) Spółki Akcyjnej Oddział KWK (...) w R.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C.

przy udziale zainteresowanego S. S.

o zwrot nienależnie wypłaconego świadczenia

na skutek odwołania (...) Spółki Akcyjnej Oddział KWK (...) w R.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C.

z dnia 17 listopada 2014 r. nr (...) (...)- (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję stwierdzając, iż odwołująca (...) Spółka Akcyjna Oddział KWK (...) w R. nie jest zobowiązana do zwrotu świadczeń za okres od 1 sierpnia 2014r. do 31 października 2014r. z odsetkami wypłaconych zainteresowanemu S. S.;

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. na rzecz odwołującej kwotę 60 zł (sześćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

(-) SSO Joanna Smycz

Sygn. akt VIII U 72/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 17 listopada 2014r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C., powołując się na art. 84 ust. 6 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity Dz.U. z 2009r., Nr 205, poz. 1585 ze zm.), zobowiązał (...) S.A. Oddział KWK (...) w R., do zwrotu nienależnie wypłaconej emerytury S. S., za okres od 1 sierpnia 2014r. do 31 października 2014r. w kwocie 3.988,46 zł i odsetek za okres od 10 września 2014r. do 17 listopada 2014r. tj. do dnia wydania decyzji w kwocie 97,77 zł. Łącznie do zwrotu przypada kwota 4.086,23 zł. W uzasadnieniu podano, że świadczenia zostały wypłacone bezpodstawnie na podstawie wydanego przez zakład pracy błędnego świadectwa pracy z 31 marca 1988r.

W odwołaniu od powyższej decyzji (...) S.A. Oddział KWK (...) w R. domagała się jej uchylenia. W uzasadnieniu podniósł, iż zakwestionowane przez ZUS świadectwo pracy31 marca 1988r. zostało wystawione zgodnie z ówcześnie obowiązującym prawem, wobec czego zakład pracy nie przekazał organowi rentowemu nieprawdziwych danych.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy, wniósł o jego oddalenie, podtrzymując swe dotychczasowe stanowisko.

Zainteresowany S. S. nie zajął stanowiska w sprawie.

Sąd Okręgowy – Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w G. ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 10 czerwca 2014r. (...) S.A. KWK (...) w K. złożył wniosek ubezpieczonego S. S., urodzonego (...), o przyznanie prawa do emerytury górniczej w oparciu o przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. j. Dz.U. z 2013r., poz. 1240 z późn. zm.).

Decyzją z dnia 31 lipca 2014r. organ rentowy przyznał zainteresowanemu prawo do wnioskowanego świadczenia.

Wypłata emerytury został zawieszona wobec kontynuowania zatrudnienia zgodnie z art. 103a ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z FUS.

W dniu 26 sierpnia 2014r. S. S. przedłożył świadectwo pracy z dnia 22 sierpnia 2014r. potwierdzające rozwiązanie stosunku pracy z (...) S.A. KWK (...) w K..

Decyzją z dnia 2 września 2014r. ZUS podjął wypłatę świadczenia od dnia 1 sierpnia 2014r, tj. zgodnie z art. 129 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z FUS.

W dniu 2 października 2014r. zainteresowany złożył wniosek o przeliczenie emerytury przedkładając zaświadczenie pracodawcy z dnia 8 września 2014r. z (...) S.A. Oddział KWK (...) w R., które zawiera informację o okresach nieobecności nieusprawiedliwionej w roku 1987 w liczbie 21 dni, a w roku 1988 w ilości 16 dni, łącznie 37 dni.

W oparciu o powyżej zaświadczenie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. dokonał korekty stażu pracy S. S., co spowodowało zmianę daty nabycia prawa do emerytury górniczej zainteresowanego.

Organ rentowy uchylił dotychczasowe decyzje i przyznał prawo do emerytury górnicze jod dnia 23 sierpnia 2014r., tj. od udokumentowania wymaganego okresu uprawniającego do przyznania prawa do emerytury górniczej bez względu na wiek obniżając jednocześnie jej wysokość.

W związku z powyższym organ rentowy zaskarżoną decyzją z dn.17 listopada 2014r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C., powołując się na art. 84 ust. 6 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity Dz.U. z 2009r., Nr 205, poz. 1585 ze zm.), zobowiązał (...) S.A. Oddział KWK (...) w R., do zwrotu nienależnie wypłaconej emerytury S. S., za okres od 1 sierpnia 2014r. do 31 października 2014r. w kwocie 3.988,46 zł i odsetek za okres od 10 września 2014r. do 17 listopada 2014r. tj. do dnia wydania decyzji w kwocie 97,77 zł. Łącznie do zwrotu przypada kwota 4.086,23 zł. W uzasadnieniu podano, że świadczenia zostały wypłacone bezpodstawnie na podstawie wydanego przez zakład pracy błędnego świadectwa pracy z 31 marca 1988r.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie akt organu rentowego, w tym akt odnośnie ustalenia kapitału początkowego.

Sąd uznał zgromadzony materiał dowodowy za kompletny i wiarygodny, a przez to pozwalający na poczynienie ustaleń faktycznych w sprawie.

Sąd zważył, co następuje:

(...) S.A. Oddział KWK (...) w R. zasługuje na uwzględnienie.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie było ustalenie, czy (...) S.A. Oddział KWK (...) w R. jest zobowiązana do zwrotu emerytury wypłaconej S. S., za okres od 1 sierpnia 2014r. do 31 października 2014r. w kwocie 3.988,46 zł i odsetek za okres od 10 września 2014r. do 17 listopada 2014r. tj. do dnia wydania decyzji w kwocie 97,77 zł., łącznie kwoty 4.086,23 zł., jako nienależnego świadczenia w związku z przekazaniem przez płatnika składek nieprawdziwych danych.

Stosownie do treści art. 84 ust. 1-3 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity Dz.U. z 2015r., poz. 121 ze zm.) osoba, która pobrała nienależne świadczenie z ubezpieczeń społecznych, jest obowiązana do jego zwrotu, wraz z odsetkami, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego, z uwzględnieniem ust. 11.

Za kwoty nienależnie pobranych świadczeń uważa się:

1)świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenie była pouczona o braku prawa do ich pobierania;

2)świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzania w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia.

Nie można żądać zwrotu kwot nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczeń społecznych za okres dłuższy niż ostatnie 12 miesięcy, jeżeli osoba pobierająca świadczenia zawiadomiła organ wypłacający świadczenia o zajściu okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty, a mimo to świadczenia były nadal wypłacane, a w pozostałych przypadkach - za okres dłuższy niż ostatnie 3 lata.

Zgodnie z ust. 6, jeżeli pobranie nienależnych świadczeń zostało spowodowane przekazaniem przez płatnika składek lub inny podmiot nieprawdziwych danych mających wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość, obowiązek zwrotu tych świadczeń wraz z odsetkami, o których mowa w ust. 1, obciąża odpowiednio płatnika składek lub inny podmiot

Podstawę prawną do żądania od zakładu pracy zwrotu bezpodstawnie wypłaconych świadczeniobiorcy świadczeń z ubezpieczeń społecznych stanowić może na gruncie prawa ubezpieczeń społecznych wyłącznie art. 84 ust. 6 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, a przewidziany w przepisie tym obowiązek zwrotu dotyczy wyłącznie świadczeń nienależnych.

Pod pojęciem "kwot nienależnie pobranych świadczeń" - ust. 2 art. 84 ustawy – należy rozumieć: 1) świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenie była pouczona o braku prawa do ich pobierania, bądź 2) świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd organu wypłacającego świadczenie przez osobę pobierającą świadczenie.

Choć zakład pracy nie jest świadczeniobiorcą, to jednak wykładni art. 84 ust. 6, a w szczególności użytego w przepisie tym sformułowania "przekazanie nieprawdziwych danych mających wpływ na prawo do świadczeń" nie można dokonywać w oderwaniu od definicji nienależnego świadczenia. Oznacza to, że nie każde przekazanie nieprawdziwych danych skutkować musi automatycznie obowiązek zwrotu bezpodstawnie wypłaconego świadczenia, lecz jedynie przekazanie takich danych, które musiały doprowadzić do niesłusznej wypłaty świadczenia, bądź zawyżenia jego wysokości.

Zgodnie z przeważającym stanowiskiem doktryny uregulowanie przepisu art. 84 ust. 6 ww. ustawy odnosi się do przypadków, w których płatnicy składek lub inne podmioty wystawili nieprawdziwe dokumenty, stanowiące przyczynę wydania wadliwego rozstrzygnięcia przez organ rentowy lub sąd. Podstawą odpowiedzialności płatników składek lub innych podmiotów jest ustalenie, że wystawienie dokumentów zawierających nieprawdziwe dane nastąpiło na skutek ich świadomego działania lub rażącego niedbalstwa.

Należy podkreślić, iż świadectwo pracy z dnia 31 marca 1988r. zostało wystawione przez zakład pracy zgodnie z obowiązującym prawem, art. 97 k.p. oraz przepisami rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 20 listopada 1974r. w sprawie świadectw pracy i opinii (Dz.U. Nr 45, poz. 269).

W 1998 roku przepisy nie dawały podstawy do zamieszczania w treści świadectwa pracy informacji o dniach nieobecności nieusprawiedliwionej, a zatem przedmiotowe świadectwo pracy nie zawierało nieprawdziwych danych.

W każdym przypadku, czyli nawet w przypadku ewentualnego podania przez odwołującego nieprawdziwych danych, organ rentowy - jako organ administracji publicznej odpowiedzialny za wypłatę świadczeń z ubezpieczeń społecznych - nie jest zwolniony z dokładnego, merytorycznego zbadania kierowanej do niego dokumentacji (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 23 lipca 2009r., sygn. akt III AUa 448/09, lex nr 628256).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych jako organ uprawniony do przyznania świadczeń z ubezpieczeń społecznych i ustalania wysokości tych świadczeń miał zatem obowiązek dokonania kontroli przedłożonego świadectwa pracy stanowiącego nie dokument urzędowy, a prywatny i w razie ewentualnych wątpliwości zwrócić się do zakładu pracy o poświadczenie okresu zatrudnienia na odpowiednim zaświadczeniu - § 22 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe, czego nie uczynił.

Organ rentowy nie może obciążać odpowiedzialnością za własne zaniechanie strony, która działała w granicach określonych przepisami prawa i nie można jej postawić zarzutu, że w wystawionych dokumentach przedstawiła nieprawidłowe dane, mające istotne znaczenie dla uprawnień z ubezpieczenia społecznego (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 15 grudnia 2010r., sygn. akt III AUa 874/10, Apel.-W-wa 2011/2/9, lex nr 1094416).

W tej sytuacji Sąd uznał, że do bezpodstawnej wypłaty emerytury górniczej S. S. doszło nie z winy jego zakładu pracy, lecz organu rentowego, na którym spoczywał obowiązek ustalenia prawa do świadczenia w sposób określony przepisami prawa.

Mając na względzie powyższe rozważania, w niniejszej sprawie nie można uznać, że zostały spełnione przesłanki, wskazane w treści art. 84 ust. 6 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity Dz.U. z 2015r., poz. 121 ze zm.), pozwalające na obciążenie (...) S.A. Oddział KWK (...) w R. obowiązkiem zwrotu nienależnego świadczenia.

W tej sytuacji Sąd – na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. – orzekł, jak w punkcie pierwszym wyroku i zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdził, że (...) S.A. Oddział KWK (...) w R. nie jest zobowiązana do zwrotu świadczeń za okres od 1 sierpnia 2014r. do 31 października 2014r. z odsetkami wypłaconych zainteresowanemu S. S..

O kosztach orzeczono po myśli art. 98 k.p.c. w związku z § 11 ust 2 i § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.) w punkcie drugim orzeczenia.

SSO Joanna Smycz