Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 kwietnia 2015 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Agnieszka Leżańska

Protokolant Emilia Łopatowska

po rozpoznaniu w dniu 23 kwietnia 2015 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku K. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o emeryturę

na skutek odwołania K. W.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 22 lipca 2014r. sygn. (...)

oddala odwołanie.

Sygn. akt VU 6140/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 22 lipca 2014 roku, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił wnioskodawcy K. W. prawa do emerytury, z uwagi na brak 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

W odwołaniu od powyższej decyzji, złożonym w dniu 27 sierpnia 2014 roku, K. W. wniósł o przyznanie żądanego prawa wnosząc o zaliczenie do stażu pracy okresu zatrudnienia od 15 grudnia 1984 roku do 9 czerwca 1986 roku w Przedsiębiorstwie (...) w B. na stanowisku mechanik silników samochodowych .

Organ rentowy wnosił o oddalenie odwołania podnosząc, iż do okresu pracy w warunkach szczególnych nie zaliczył okresu od 15 grudnia 1984 roku do 9 czerwca 1986 roku, bowiem w tym okresie wnioskodawca przebywał na urlopie bezpłatnym w związku z wyjazdem na budowę eksportową i pracodawca kierujący go do pracy za granicą za ten okres, nie wystawił mu świadectwa pracy w warunkach szczególnych. Organ rentowy podniósł również, że nawet zaliczenie tego okresu do stażu pracy w warunkach szczególnych uznanego przez ZUS, nie daje 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

W piśmie procesowym z dnia 5 listopada 2014 roku wnioskodawca wniósł o zaliczenie do okresu pracy w warunkach szczególnych również okresu zatrudnienia w Zakładach (...) w W. oraz okresu służby wojskowej.

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych ustalił, co następuje:

K. W., urodzony w dniu (...), złożył w dniu 10 lipca 2014 roku wniosek o przyznanie prawa do emerytury. Wnioskodawca nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego (dowód: wniosek o emeryturę - k. 1-3 akt emerytalnych).

Na dzień 1 stycznia 1999 r. skarżący udowodnił staż pracy wynoszący 28 lat, 11 miesięcy i 10 dni (dowód: decyzja z dnia 22 lipca 2014 roku k. 31 akt emerytalnych).

Do stażu pracy w warunkach szczególnych organ rentowy zaliczył wnioskodawcy okres 13 lat 5 miesięcy i 22 dni, w tym okres zatrudnienia:

- od 6 maja 1976 roku do 14 grudnia 1984 roku i od 20 lipca 1987 roku do 31 maja 1992 roku na stanowisku mechanika w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych w Przedsiębiorstwie (...) w B. (dowód: decyzja z dnia 22 lipca 2014 roku k. 31 akt emerytalnych, odpowiedź na odwołanie k. 4-5).

Wnioskodawca w okresie od 13 lipca 1972 roku do 30 kwietnia 1976 roku był zatrudniony na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy w W. Zakładach (...) w W. na stanowisku mechanik samochodowy (dowód: świadectwo pracy z dnia 30 kwietnia 1976 roku k.10 akt emerytalnych).

Zakłady te, z uwagi na specyfikę produkcji, posiadały własny tabor samochodowy w ilości kilkunastu samochodów ciężarowych do przewozu środków chemicznych.. Zakład zatrudniał od 5 do 6 mechaników i posiadał dwa kanały remontowe. Wnioskodawca, jako mechanik samochodowy, zajmował się naprawą samochodów. Pracował zarówno w kanale remontowym, jak i poza nim. W kanale wykonywał naprawy w postaci: wymiany wałów, resorów, osi. Wykonywał także naprawy poza kanałem, także malował pojazdy i je czyścił. Z uwagi na specyfikę pracy zdarzało się, iż wnioskodawca nawet cały tydzień pracował w kanale, jednakże bywały takie tygodnie, kiedy dwa dni w tygodniu pracował poza kanałem (dowód: zeznania świadka S. W. protokół rozprawy z dnia 28 stycznia 2015 roku nagranie od minuty 22.36 do minuty 26.55, częściowo zeznania wnioskodawcy k. 29-29verte) .

Wnioskodawca w okresie od 6 maja 1976 roku do 31 sierpnia 1993 roku był zatrudniony na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy w Przedsiębiorstwie (...) w B. na stanowisku: mechanik samochodowy, mechanik napraw pojazdów samochodowych i brygadzista, wydawca magazynowy-mechanik napraw pojazdów samochodowych, mechanik napraw pojazdów samochodowych – p.o. Mistrza Stacji Obsługi oraz Mistrza Stacji Obsługi (dowód: świadectwo pracy z dnia 31 sierpnia 1993 roku k. 21 akt kapitałowych).

Przedsiębiorstwo (...) udzieliło wnioskodawcy urlopu bezpłatnego, celem zatrudnienia w firmie (...) i wyjazdu na budowę eksportową do Iraku. K. W. na budowie eksportowej przebywał w okresie od 15 grudnia 1984 roku do 9 czerwca 1986 roku. Przedsiębiorstwo to w Iraku zajmowało się budową dróg i autostrad, posiadało w bazie około 200 samochodów. Wnioskodawca, jako mechanik zajmował się ich naprawą. Pracował w warsztacie, zarówno w kanale, jak i poza nim. Większość napraw dokonywał w kanale i polegały one na spuszczaniu oleju, zdejmowaniu misek, wyciąganiu tłoków i ich ponownym montażu, naprawie hamulców, siłowników. Wnioskodawca wykonywał także naprawy poza kanałem, w szczególności wówczas, gdy samochód uległ awarii w terenie. Nie zawsze bowiem samochód był holowany do warsztatu, zdarzało się ,że naprawa musiała być dokonana w terenie. Wnioskodawca jechał wówczas w teren i naprawy dokonywał na miejscu. W zależności od rodzaju awarii mogła trwać ona nawet pół dnia (dowód: zeznania świadka Z. K. protokół rozprawy z dnia 28 stycznia 2015 roku nagranie od minuty 11.55 do minuty 16.08 oraz od minuty 21.04. do minuty 22.34, zeznania świadka M. K. protokół rozprawy z dnia 28 stycznia 2015 roku nagranie od minuty 16.30 do minuty 20.30, częściowo zeznania wnioskodawcy k. 29-29verte) .

Przedsiębiorstwo (...) w B. wystawiło wnioskodawcy w dniu 29 września 1994 roku świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych , w którym wskazano, że K. W. był zatrudniony w tym przedsiębiorstwie od dnia 6 maja 1976 roku do dnia 31 sierpnia 1993 roku i w tym okresie tj. od dnia 6 maja 1976 roku do dnia 17 września 1986 roku i od dnia 20 lipca 1987 roku do dnia 31 maja 1992 roku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace mechanika w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych na stanowisku mechanika napraw pojazdów samochodowych wymienionym w wykazie A dziale XIV poz. 16 pkt 1 stanowiącym załącznik nr 1 do Zarządzenia nr 9 (...) z dnia 1 sierpnia 1983 roku w sprawie wykazu stanowisk w zakładach pracy nadzorowanych przez Ministra Budownictwa i (...), na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach , uprawniające do wcześniejszego przejścia na emeryturę oraz do wzrostu emerytury lub renty (dowód; świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 29 września 1994 roku k. 11 akt emerytalnych).

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczę Społecznych ocenił i zważył, co następuje:

odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009r. Nr 153, poz. 1227) ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r., będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1 (tj. poniżej 65 lat dla mężczyzn). Ustęp 4 art. 32 stanowi zaś, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych.

Stosownie do art. 184 ust. 1 wskazanej wyżej ustawy ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 r.) osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy – w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem (ust. 2).

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało zatem rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem. Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1.  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2.  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

Spór pomiędzy stronami, w związku z zarzutami podniesionymi przez wnioskodawcę w odwołaniu, ograniczał się do faktu, czy posiada on wymagany 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu - nie budzi żadnych wątpliwości, iż wnioskodawca ma wymagany okres zatrudnienia, to jest 25 lat oraz ukończył 60 lat. Organ rentowy uznał, że wnioskodawca nie spełnia przesłanki zatrudnienia w warunkach szczególnych co najmniej przez 15 lat. Wnioskodawca twierdził zaś, że legitymuje się wymaganym okresem pracy w warunkach szczególnych, albowiem pracował w takich warunkach podczas budowy eksportowej w Iraku podczas jego zatrudnienia w przedsiębiorstwie (...) w okresie od 15 grudnia 1984 roku do 9 czerwca 1986 roku, jako mechanik w kanałach oraz podczas jego zatrudnienia w W. Zakładach (...) w W. w okresie od 13 lipca 1972 roku do dnia 30 kwietnia 1976 roku (w tym również okres odbywania zasadniczej służby wojskowej), również jako mechanik w kanałach.

W ocenie Sądu Okręgowego, zebrany w sprawie materiał dowodowy nie daje podstaw do uwzględnienia odwołania wnioskodawcy i przyznania mu prawa do emerytury ze względu na wykonywanie pracy w warunkach szczególnych.

Odnośnie oceny dowodów zgromadzonych w postępowaniu zważyć należy, iż okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy.

Należy jednak wskazać, że z cytowanego wyżej § 2 rozporządzenia nie wynika, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach szczególnych miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Brak zatem takiego świadectwa lub jego zakwestionowanie przez organ rentowy, nie wyklucza dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego.

Podnoszona zatem przez organ rentowy okoliczność nie dysponowania przez skarżącego świadectwem pracy w szczególnych warunkach za okres pracy w W. Zakładach (...) w W., nie przesądza jeszcze, że wnioskodawca takiej pracy nie wykonywał.

Stanowisko takie wielokrotnie zajmował również Sąd Najwyższy, który między innymi w wyroku z dnia 2 lutego 1996 roku, II URN 3/95, OSNAP 1996/16/239 stwierdził, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. Ograniczenia dowodowe zawarte w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz. 49 ze zm.) dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami. Na etapie postępowania odwoławczego sprawa staje się sprawą cywilną, a więc do jej rozpoznania stosuje się kodeks postępowania cywilnego. Według art. 473 k.p.c. w postępowaniu przed sądem nie stosuje się żadnych ograniczeń dowodowych, a więc każdy fakt może być dowodzony wszelkimi środkami, które są uzna za pożądane, a ich dopuszczenie za celowe. Sąd w toku niniejszego postępowania przeprowadził wszystkie dowody zawnioskowane przez profesjonalnego pełnomocnika wnioskodawcy.

Natomiast świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych wystawione przez Przedsiębiorstwo (...) w B., w którym wskazano, że K. W. okresie od dnia 6 maja 1976 roku do dnia 17 września 1986 roku i od dnia 20 lipca 1987 roku do dnia 31 maja 1992 roku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace mechanika w kanałach remontowych, zostało zakwestionowane przez organ rentowy. Wobec powyższego na wnioskodawcy, zgodnie z treścią art. 6 k.c, spoczywał ciężar wykazania pracy w szczególnych warunkach.

Charakter pracy wnioskodawcy w W. Zakładach (...) w W. w okresie od 13 lipca 1972 roku do dnia 30 kwietnia 1976 roku, Sąd ustalił na podstawie zeznań świadka S. W., a częściowo także wnioskodawcy. Z zeznań świadka wynika, że wnioskodawca był mechanikiem samochodowym, który swoją pracę wykonywał zarówno w kanale, jak i poza nim. Jak wskazał świadek, z uwagi na specyfikę pracy wnioskodawcy bywało tak, że czasem nawet cały tydzień wszystkie prace wykonywał w kanale, ale bywało też i tak, że dwa dni w tygodniu pracował poza kanałem. Ponadto, poza kanałem wykonywał nawet takie czynności jak malowanie pojazdów i ich czyszczenie. W ocenie Sądu, zeznania świadka zasługują w tym zakresie na wiarę. Podkreślenia wymaga bowiem fakt, iż w tych zakładach (...) pracował od 13 stycznia 1958 roku do 31 grudnia 1978 roku, początkowo jako ślusarz, a następnie jako mechanik samochodowy, co wynika z jego świadectwa pracy z dnia19 października 1995 roku (k. 11 akt emerytalnych świadka S. W.). Świadek pracował więc w tych zakładach w tożsamym okresie z wnioskodawcą i na takim samym jak on stanowisku pracy. Tym samym należy uznać, że dysponuje on bezpośrednią, szczegółową, a co za tym idzie, wiarygodną wiedzą, co do zakresu obowiązków wnioskodawcy oraz warunków, w jakich jego praca była świadczona.

Z uwagi na powyższe, Sąd nie uznał za wiarygodne zeznania wnioskodawcy
w zakresie w jakim twierdził on, że podczas zatrudnienia w W. Zakładach (...) w W. pracował jako mechanik tylko i wyłącznie w kanałach. Pozostają one bowiem w sprzeczności z wiarygodnymi, w ocenie Sądu, zeznaniami świadka S. W.. Podkreślenia wymaga również fakt, iż wnioskodawca na okoliczność warunków szczególnych wykonywanej pracy w W. Zakładach (...) w W., nie przedstawił żadnych innych dowodów.

Przeprowadzone postępowanie dowodowe nie dało również podstaw do uznania, aby wnioskodawca w pełnym wymiarze czasu pracy naprawiał pojazdy samochodowe w kanałach remontowych w okresie swojego zatrudnienia podczas budowy eksportowej w Iraku w okresie od 15 grudnia 1984 roku do 9 czerwca 1986 roku. Jak wynika z zeznań świadka M. K., prace w kanałach remontowych nie były jedynymi pracami wykonywanymi przez wnioskodawcę w ramach dobowego czasu pracy. Zdarzało się bowiem, że wykonywał prace mechanika samochodowego również poza kanałem, gdy samochód uległ awarii w terenie i nie można było go sprowadzić do warsztatu. Wówczas to wnioskodawca jechał na pustynię i tam naprawiał samochód, co zajmowało niekiedy nawet pół dnia. W ocenie Sądu, zeznania świadka M. K., pracującego razem z wnioskodawcą na budowie eksportowej na stanowisku kierowcy samochodowego, są wiarygodne. Świadek ten, jako kierowca posiada wiedzę, co do sposobu wykonywania napraw samochodów, nie tylko z własnego doświadczenia, ale również z opowieści innych kierowców, którzy niejednokrotnie mu opowiadali o awariach w terenie. Stanowczość zeznań tego świadka odnosząca się do wykonywania pracy mechanika przez wnioskodawcę również w terenie, na pustynie czyni, w ocenie Sądu, niewiarygodnymi zeznania wnioskodawcy w zakresie, w jakim twierdził on, że prace mechanika wykonywał tylko i wyłącznie w kanale. Tym samym, w ocenie Sądu, niewiarygodnymi są również zeznania świadka Z. K., w zakresie w jakim twierdził on, że wnioskodawca wykonywał prace tylko i wyłącznie w kanałach. Podkreślenia wymaga fakt, iż świadek na budowie eksportowej pracował jako spawacz, a więc nie pracował na stanowisku tożsamym z wnioskodawcą, ani z nim związanym.

Skoro zatem wnioskodawca w spornych okresach oprócz prac w warunkach szczególnych (prace w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych ) wykonywał jeszcze inne prace, które takiego charakteru nie miały (prace mechaniczne poza kanałami remontowymi) oznacza to, że nie pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w szczególnych warunkach. W ramach bowiem obowiązującej go dziennej normy czasu pracy wykonywał oprócz prac, które szkodliwie oddziaływały na jego organizm, także prace które takiego charakteru nie miały. Stałe wykonywanie prac w szczególnych warunkach, w pełnym wymiarze czasu pracy stanowi niezbędny warunek do zaliczenia danego okresu pracy do pracy w warunkach szczególnych. Z zestawienia § 1 i 2 tegoż rozporządzenia wynika, że pracą w szczególnych warunkach jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tego aktu. Warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale, tj. ciągle wykonuje prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 listopada 2000 roku, II UKN 39/00, OSNAP 2002/11/272).

W okolicznościach przedmiotowej sprawy nie sposób jednocześnie uznać, aby prace mechanika poza kanałami podczas zatrudnienia K. W., zarówno w W. Zakładach (...) w W. w okresie od 13 lipca 1972 roku do dnia 30 kwietnia 1976 roku, jak i na budowie eksportowej w Iraku od 15 grudnia 1984 roku do 9 czerwca 1986 roku, miały charakter sporadyczny, czy incydentalny. W ocenie Sądu, prace poza kanałami były immanentnie związane z wykonywana przez wnioskodawcę pracy mechanika.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy uznał, iż wnioskodawca nie udowodnił że pracował w warunkach szczególnych w okresach od 13 lipca 1972 roku do dnia 30 kwietnia 1976 roku jak i od 15 grudnia 1984 roku do 9 czerwca 1986 roku. A skoro nie pracował w warunkach szczególnych w okresie zatrudnienia W. Zakładach (...) w W., to również okres odbywania zasadniczej służby wojskowej podczas tego zatrudnienia nie może zostać wnioskodawcy zaliczony do okresu pracy w warunkach szczególnych.

Do prac w warunkach szczególnych jest bowiem zaliczona tylko i wyłącznie praca mechanika wykonującego swoje obowiązki w pełnym wymiarze czasu w kanałach remontowych. Tylko bowiem prace mechanika wykonywane w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych wymienione są w wykazie A, Dział XIV, poz. 16, załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r..

Biorąc pod uwagę powyższe rozważania uznać należało, iż w toku procesu u ubezpieczony nie wykazał, by spełnił przesłankę wykonywania pracy w warunkach szczególnych w ilości co najmniej 15 lat.

Fakt ten skutkował koniecznością przyjęcia, iż K. W. nie spełnia on wymaganych prawem warunków do uzyskania prawa do emerytury zgodnie z art. 32 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., orzekł jak w sentencji.