Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 lutego 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku – Wydział V Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 23 stycznia 2015 r. w Gdańsku na rozprawie

sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w O.

przeciwko Gminie Ł.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w T.

z dnia 30 stycznia 2013 r., sygn. akt I C 1159/12

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od powoda na rzecz pozwanej kwotę 15.404 zł (piętnaście tysięcy czterysta cztery złote) tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego i kasacyjnego;

III.  zasądza od powoda na rzecz pozwanej kwotę 155.984,94 zł (sto pięćdziesiąt pięć tysięcy dziewięćset osiemdziesiąt cztery złote 94/100) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 30 sierpnia 2013 r. do dnia zapłaty tytułem zwrotu spełnionego świadczenia.

Na oryginale właściwe podpisy

Sygn .akt V ACa 795/14

UZASADNIENIE

Powód - (...) spółka z o.o. w O. wniósł o zasądzenie na swoją rzecz od pozwanej Gminy Ł. kwoty 92.080 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 14 czerwca 2009 r. do dnia zapłaty tytułem odszkodowania za szkodę - obejmującą równowartość zapłaconego pozwanej podatku od nieruchomości za okres od stycznia do maja 2009 r. - spowodowaną nie przyznaniem powodowi pomocy publicznej.

Sąd Okręgowy w T., wyrokiem z dnia 30 stycznia 2013 r., oddalił powództwo. Ustalił, że w dniu (...)zostało zawarte porozumienie, którego stronami byli: (...), (...) spółka z o.o. w S., Województwo (...), pozwana (...) spółka z o.o. w Ł.. W punkcie 3.1.2. porozumienia wskazano, że strony (...) tj. wszystkie strony porozumienia oprócz (...) spółki z o.o., zobowiązują się podjąć starania, aby zapewnić S. i jego kooperantom w granicach obowiązujących przepisów prawa, pomoc, współpracę oraz wsparcie odpowiednich organów władz administracyjnych, państwowych i lokalnych tak długo, jak długo S. i jego kooperanci będą prowadzić działalność gospodarcza w strefie. W punkcie (...). porozumienia Gmina Ł. zobowiązała się zwolnić spółkę (...) z podatku od nieruchomości od dnia nabycia nieruchomości do dnia 31 grudnia 2013 r. W punkcie(...) porozumienia ustalono, że wskaźnik intensywności pomocy publicznej dla kooperantów spółki (...) na terenie, na którym zostanie utworzona strefa ekonomiczna, będzie wynosił 50% dla dużych przedsiębiorstw oraz 65% dla kooperantów będących małymi i średnimi przedsiębiorstwami, zgodnie z ustawą o swobodzie działalności gospodarczej oraz prawem Wspólnoty Europejskiej. Zgodnie z punktem (...) porozumienia, strony (...), każda w ramach posiadanych przez siebie zdolności prawnych, zobowiązały się przyznać kooperantom, wskazanym przez S., pomoc publiczną zgodnie z obowiązującym prawem, w tym pozwana Gmina zobowiązała się zwolnić kooperantów z podatku od nieruchomości, na podstawie uchwały Rady Gminy.

W dniu 8 września 2006 r. Rada Gminy Ł. podjęła uchwałę nr(...)w sprawie udzielania przez Gminę Ł. pomocy regionalnej na

wsparcie nowych inwestycji lub tworzenie nowych miejsc pracy, związanych z nową inwestycją oraz uchwałę (...)w sprawie upoważnienia wójta Gminy Ł. do podpisania porozumienia, o którym była mowa powyżej. Warunkiem skorzystania ze zwolnienia od podatku od nieruchomości na podstawie uchwały (...) było m.in. rozpoczęcie przez przedsiębiorcę w terminie do dnia 31 grudnia 2006 r. inwestycji, której zadeklarowane przez przedsiębiorcę koszty przekraczają 1.000.000 euro lub polegającej na utworzeniu co najmniej 50 nowych miejsc pracy w rozumieniu tej uchwały oraz dokonanie zgłoszenia organowi podatkowemu. Stosownie do treści (...) powołanej uchwały, zwolnienie od podatku od nieruchomości przysługuje uprawnionym podmiotom co do zasady w okresie od dnia powstania obowiązku podatkowego do dnia 31 grudnia 2013 r. Okres ten może zostać przedłużony na warunkach określonych w (...) uchwały do dnia 31 grudnia 2017 r.

W dniu 28 grudnia 2006 r. powód złożył u pozwanej wniosek o udzielenie pomocy publicznej w formie zwolnienia od podatku od nieruchomości na podstawie uchwały (...) wskazując zakres rzeczowy i czasowy inwestycji, przewidywaną wysokość kosztów kwalifikujących ją do objęcia pomocą, zobowiązanie do pokrycia co najmniej 25% kosztów inwestycji z własnych środków, oświadczenie, że zakończenie inwestycji lub utworzenie nowych miejsc pracy nastąpi do 31 grudnia 2011 r. oraz zobowiązanie się do utrzymania inwestycji w podregionie i utrzymania nowo utworzonych miejsc pracy przez co najmniej 5 lat. Pismem z dnia 20 kwietnia 2007 r., pozwana odmówiła powodowi udzielenia pomocy publicznej w postaci zwolnienia z podatku od nieruchomości za rok 2007 wskazując, że powód nie kwalifikuje się do zwolnienia, określonego uchwałą (...) gdyż nie rozpoczął inwestycji do dnia 31 grudnia 2006 r. Nadto pozwana wskazywała, że za datę początkową rozpoczęcia inwestycji należy uważać datę nabycia przez powoda gruntu, co miało miejsce w 2007 r.

W dniu 13 grudnia 2007 r. Rada Gminy Ł. podjęła uchwałę (...) w sprawie udzielenia przez Gminę Ł. zwolnień od podatku od nieruchomości, stanowiących regionalną pomoc inwestycyjną. Zgodnie z (...) tej uchwały, pomoc publiczna w formie zwolnienia od podatku od nieruchomości przysługiwała na okres 1 roku. Na podstawie wskazanej wyżej uchwały powód skorzystał ze zwolnienia od podatku od nieruchomości za rok 2008.

Sąd pierwszej instancji uznał powództwo za niezasadne. Powodowi przysługuje status kooperanta firmy (...) spółki z o.o., do którego odnosi się porozumienie z dnia 8 września 2006 r., bowiem profil działalności gospodarczej powoda, tj. budowa obudów tv, mieści się w zakresie działalności firmy wiodącej - firmy (...). Powód jednak nie wykazał przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanej Gminy, w szczególności, że pozwana wyrządziła jej szkodę na skutek niewywiązania się z przyjętego na siebie zobowiązania wynikającego z porozumienia z dnia 8 września 2006 r. Wbrew bowiem stanowisku powoda, pozwana Gmina wywiązała się ze swoich zobowiązań wynikających z powołanego porozumienia. Według postanowienia punktu (...)porozumienia, pozwana zobowiązała się do podjęcia uchwały dotyczącej zwolnienia od podatku od nieruchomości kooperantów wskazanych przez S.. Treść uchwały wprowadzającej zwolnienie przedmiotowe od podatku od nieruchomości nie została w porozumieniu zastrzeżona, co oznaczało, że pozwana miała w tej sferze swobodę działania. Sąd pierwszej instancji nie podzielił stanowiska powoda, jakoby z treści porozumienia wynikało, że kooperantom spółki (...) miały przysługiwać takie same uprawnienia w zakresie zwolnienia od podatku od nieruchomości, jak spółce (...). Ze względu na konstrukcję prawną uchwały w przedmiocie zwolnienia od podatku od nieruchomości - zawartą w art. 5 oraz art. 7 ust. 3 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych jedn. tekst: Dz.U. z 2006 r. Nr 121, poz. 844 ze zm., dalej: „u.o.p.o.l.") - musiała to być uchwała generalna, a nie indywidualna, a więc nie mogła dotyczyć konkretnych kooperantów ani powoda. Pozwana w dniu 8 września 2006 r. podjęła uchwałę i zwolniła od podatku od nieruchomości podmioty, które spełniły warunki przewidziane w uchwale. Powód nie spełnił tych warunków i nie miał możliwości skorzystania ze zwolnienia od podatku. Poza tym w porozumieniu z dnia 8 września 2006 r. nie zostało zastrzeżone, że powódka winna otrzymać bezwarunkowe zwolnienie od podatku w konkretnej wysokości i w danym okresie.

Powód w wywiedzionej apelacji zaskarżył powyższy wyrok w całości i zarzucił:

1.  Mający wpływ na treść zaskarżonego wyroku błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych na podstawę orzeczenia polegający na uznaniu, że:

a)  zobowiązanie pozwanej Gminy Ł. do udzielenia pomocy regionalnej dla kooperantów S. zostało wykonane poprzez wydanie jednorazowo Uchwały Rady Ł. z dnia 8 września 2006 r., podczas

gdy porozumienie nie przewiduje żadnych ograniczeń czasowych ani ilościowych dla wydania uchwał w tym przedmiocie. Literalne brzmienie punktu (...) porozumienia nie wskazuje na to, by gmina zobowiązała się do wydania uchwały w określonym terminie,

b)  postanowienia porozumienia, które dotyczą pomocy publicznej dla S. nie są tożsame z postanowieniami dotyczącymi kooperantów. Porozumienie jest sprecyzowane jasno i przejrzyście i zawiera odrębne postanowienia dla S. (punkt(...)) i dla kooperantów (punkt (...)).

2.  Mające wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia naruszenie przepisów prawa procesowego, mianowicie art. 233 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia zebranego materiału i przedstawionych dowodów poprzez ich pominięcie i nieuwzględnienie dowodów przedłożonych przez powoda oraz informacji o zgłoszeniu zamiaru rozpoczęcia inwestycji 29 grudnia 2009 r. złożonego przez pozwaną oraz treści dwóch uchwał.

3.  Mające wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia naruszenie przepisów prawa materialnego, poprzez przyjęcie błędnej podstawy prawnej zobowiązania, a mianowicie przyjęcie, że pozwana odpowiada na mocy art. 415 k.c., podczas gdy kwalifikację prawną dla wykonania zobowiązań pozwanej nałożonych porozumieniem stanowi art. 393 k.c. w zw. z art. 471 k.c. oraz mające wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia naruszenie przepisów prawa materialnego art. 65 k.c., poprzez przyjęcie błędnej wykładni swobody podjęcia uchwały przez pozwaną gminę, braku obowiązku podjęcia uchwały.

4.  Jednocześnie powód zaskarżył postanowienie Sądu zasądzające na rzecz pozwanego koszty procesu przekraczające koszty procesu wynikające z norm przepisanych.

5.  W związku z uzasadnieniem Sądu I instancji powstała konieczność przedstawienia dowodu w postacie oświadczenia (...) Sp. z o.o. w O. o ilości kooperantów działających w O. oraz informacji, że żaden z wymienionych podmiotów nie otrzymał pomocy publicznej na podstawie uchwały rady gminy Ł. z dnia 8 września 2006 r. (art. 368 § 1 pkt 1 k.p.c.).

Na podstawie tak sformułowanych zarzutów skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 92.080 zł

wraz z odsetkami od dnia 14 czerwca 2009 r. do dnia zapłaty oraz zasądzenia kosztów sądowych, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych za obie instancje; w przypadku braku podstaw do zmiany wyroku, wniósł o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania, tym bardziej, że wydanie wyroku wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości, czego Sąd pierwszej instancji nie zrobił.

W odpowiedzi na apelację pozwana wniosła o jej oddalenie i zasądzenie kosztów sądowych, w tym kosztów zastępstwa procesowego za drugą instancję zgodnie z normami przepisanymi.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku, wyrokiem z dnia 21 maja 2013 r., uwzględniając apelację powódki wniesioną od wyroku Sądu Okręgowego, zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 92.080 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 14 czerwca 2009 r. do dnia zapłaty.

W ocenie Sądu drugiej instancji, w punkcie (...) porozumienia z dnia 8 września 2006 r. jego strony zawarły postanowienia odnoszące się do osób trzecich - kooperantów (...) spółki z o.o. w O., do których zastosowanie mają przepisy art. 393 § 1-3 k.c. Pozwana, jako dłużnik, zobowiązała się w punkcie (...) (ii) wobec kooperantów firmy (...) - w tym także wobec powódki - do zwolnienia ich z podatku od nieruchomości na podstawie uchwały Rady Gminy, przy uwzględnieniu wskaźnika intensywności pomocy publicznej, określonego w punkcie (...) Zobowiązanie pozwanej wobec kooperantów polega, według treści punktu(...)na zwolnieniu ich z podatku, a nie na podjęciu uchwały jako takiej w tym przedmiocie. Pozwana przyjęła na siebie obowiązek zwolnienia kooperantów S. z podatku od nieruchomości, bez żadnych obwarowań i tworzenia w stosownej uchwale zastrzeżeń i warunków. Swojego obowiązku wobec kooperantów w zakresie udzielenia im pomocy publicznej pozwana nie wykonała przez podjęcie generalnej uchwały w dniu 8 września 2006 r., zastrzegającej zwolnienie od podatku od nieruchomości tylko dla tych kooperantów, którzy rozpoczną inwestycję do dnia 31 grudnia 2006 r., czyli faktycznie nabędą do tego dnia własność nieruchomości położonej w utworzonej strefie ekonomicznej. Dla kooperantów, którzy nabyli nieruchomości w strefie ekonomicznej po dniu 31 grudnia 2006 r., zwolnienie od podatku od nieruchomości

powinno nastąpić na podstawie innej, generalnej uchwały Rady Gminy, z uwzględnieniem wskaźnika intensywności pomocy publicznej określonego w punkcie(...)porozumienia i na takich samych warunkach, jakie zostały ustalone w uchwale z dnia 8 września 2006 r. Z tych względów zachodziły podstawy do przyjęcia odpowiedzialności pozwanej wobec powoda na podstawie art. 393 § 1 w zw. z art. 471 k.c. Powód poniósł szkodę określoną co do wysokości, gdyż na skutek nienależytego wykonania przez pozwaną obowiązku określonego w punkcie 7.4.2. (ii) porozumienia, uiścił na rzecz pozwanej podatek za pięć miesięcy 2009 r., od którego powinna zostać zwolniona, gdyby pozwana należycie wykonała swoje zobowiązanie, wydając uchwałę generalną zwalniającą kooperantów firmy (...) z podatku od nieruchomości, na podstawie której powód mógłby uzyskać zwolnienie z tego podatku. W sytuacji, gdy spełnienie świadczenia zastrzeżono na rzecz osoby trzeciej, określonej rodzajowo, której identyfikacja nie nastręcza trudności, osoba ta może żądać bezpośrednio od dłużnika spełnienia świadczenia, jak również domagać się od niego odszkodowania za niewykonanie bądź nienależyte wykonanie zobowiązania.

Wyrokiem z dnia 5 czerwca 2014 r. Sąd Najwyższy po rozpoznaniu skargi kasacyjnej strony pozwanej uchylił zaskarżony wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 21 maja 2013 r. i przekazał sprawę Sądowi Apelacyjnemu w Gdańsku do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania kasacyjnego.

Sąd Najwyższy zaważył, że Sąd Apelacyjny w ogóle nie odniósł się do zagadnienia kwestii przekroczenia granicy swobody kontraktowania w odniesieniu do postanowień porozumienia, z których powód wywodził swoje roszczenie (art. 58 § 1 i 3 k.c. w zw. z art. 353 ¹ k.c.).

W chwili zawarcia porozumienia z dnia 8 września 2006 r. najogólniejsze regulacje prawa wspólnotowego dotyczące pomocy publicznej, poza przepisami Traktatu WE (art. 87-89), zawarte były m.in. w rozporządzeniu Rady (WE) nr 659/1999 z dnia 22 marca 1999 r. ustanawiającym szczegółowe zasady stosowania art. 93 Traktatu WE (Dz.Urz. WE L 83 z 27.03.1999), rozporządzeniu Komisji (WE) nr 69/2001 z dnia 12 stycznia 2001 r. w sprawie zastosowania art. 87 i 88 Traktatu WE w odniesieniu do pomocy w ramach zasady de minimis (Dz. Urz. WE L 10 z 13.01.2001 r.) oraz rozporządzeniu Komisji (WE) nr 70/2001 z dnia 12 stycznia 2001 r. w sprawie zastosowania art. 87 i 88 Traktatu WE w odniesieniu do pomocy państwa dla małych i średnich przedsiębiorstw (Dz.Urz. WE L 10 z 13.01.2001).

Natomiast w prawie krajowym podstawowe kwestie dotyczące pomocy publicznej regulowała ustawa z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej (Dz.U. Nr 123, poz. 1291 ze zm.).Sąd Najwyższy zwrócił uwagę, że z powyższych aktów prawnych wynikało, iż pomoc publiczna mogła mieć postać pomocy indywidualnej oraz programu pomocowego. Ta pierwsza była kierowana do określonego adresata. Jej udzielenie następowało poprzez wydanie decyzji administracyjnej albo zawarcie umowy pomiędzy podmiotem udzielającym pomocy publicznej a beneficjentem tej pomocy publicznej. Program pomocowy miał natomiast postać jednego bądź kilku aktów normatywnych (ustaw, rozporządzeń, aktów prawa miejscowego), w których określano m.in. katalog środków pomocy publicznej (subwencje, dotacje, zwolnienia podatkowe, gwarancje, poręczenia itp.), podmioty udzielające pomocy publicznej, jej beneficjentów, wielkość wsparcia, czas trwania pomocy publicznej. Akt normatywny dotyczący pomocy publicznej nie był kierowany do konkretnego adresata, lecz adresatów określonych w sposób generalny i abstrakcyjny. W konsekwencji, tak określeni adresaci pomocy publicznej uzyskiwali do niej prawo z chwilą spełnienia przesłanek określonych w tym akcie bez potrzeby wydawania w tym przedmiocie odpowiedniej decyzji lub bez potrzeby wcześniejszego zawarcia umowy. Powołane wyżej przepisy nie wyłączały takiej możliwości, aby pomoc indywidualna mogła stanowić wsparcie dla programu pomocowego. Powołane przepisy zawierają ogólne zasady dotyczące pomocy publicznej, w szczególności dotyczące procedury oceny dopuszczalności udzielenia danej pomocy publicznej, właściwości organów dokonującej takiej oceny, monitorowania udzielonej pomocy publicznej, warunków jej wykorzystania oraz zwrotu niedozwolonej pomocy publicznej. Przepisy te nie określają jednak bliżej środków pomocy publicznej (dotacji, subwencji, preferencyjnie oprocentowanych kredytów i pożyczek, zwolnień podatkowych, odroczeń płatności podatków, umorzeń podatków, gwarancji, poręczeń itp.) i metod jej udzielania (aktem normatywnym, na podstawie umowy albo decyzji). Oznacza to, że kwestię tę należy ocenić przy uwzględnieniu przepisów prawa krajowego odnoszących się do poszczególnych rodzajów pomocy publicznej oraz konkretnych środków pomocy publicznej.

Spółka (...) miała prowadzić działalność gospodarczą w (...) powstałej na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 14 września 2004 r. (Dz.U. Nr 224, poz. 2270 ze zm.). Zasady funkcjonowania specjalnych stref ekonomicznych określała ustawa z dnia 20 października 1994 r. o specjalnych strefach ekonomicznych (Dz.U. Nr 123, poz. 600 ze zm.). Zgodnie z jej art. 3, specjalna strefa ekonomiczna służy przyspieszeniu rozwoju gospodarczego części terytorium kraju. Ustanawia ją Rada Ministrów (art. 4 ust. 1). Jest elementem pomocy publicznej, co wynika wprost z art. 4 ust. 4 pkt 5, według którego rozporządzenie określa wielkość pomocy publicznej udzielanej przedsiębiorcom prowadzącym działalność gospodarczą na terenie strefy na podstawie zezwolenia, o którym mowa w art. 16 ust. 1. W art. 4 ust. 5 zawarto kryteria, które powinny zostać uwzględnione w akcie wykonawczym określającym wielkość pomocy publicznej. Ustawa wprost reguluje środki pomocy publicznej w specjalnej strefie ekonomicznej w postaci zwolnień podatkowych (rozdział 3), tj. w formie zwolnienia od podatku dochodowego od osób prawnych lub fizycznych (art. 12). W powołanym na wstępie rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 14 września 2004 r. w sprawie pomorskiej specjalnej strefy ekonomicznej stwierdzano (w § 3 ust. 1), że jest ona formą pomocy regionalnej udzielanej przedsiębiorcy w formie zwolnień podatkowych na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 34 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 ze zm.) albo na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 63a ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm ).

W specjalnych strefach ekonomicznych obowiązywał także szczególny reżim prawny dotyczący podatku od nieruchomości. Na podstawie art. 23 ustawy z dnia 20 października 1994 r. o specjalnych strefach ekonomicznych dodano bowiem wart. 7 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych pkt 12, według którego zwalnia się z podatku od nieruchomości grunty, budowle i budynki na terenie specjalnej strefy ekonomicznej, których właścicielem lub użytkownikiem wieczystym jest zarządzający strefą lub które służą do prowadzenia, na podstawie zezwolenia, działalności gospodarczej na terenie strefy. Przepis ten obowiązywał do dnia 1 stycznia 2001 r., kiedy został skreślony na podstawie art. 4 pkt 1 lit. c) ustawy z dnia 13 października 2000 r. o zmianie ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego w latach 1999 i 2000 oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 95, poz. 1041). Kwestia ta stała się przedmiotem kolejnej regulacji zawartej w ustawie z dnia 2 października 2003 r. o zmianie ustawy o specjalnych strefa ekonomicznych i niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 188, poz. 1840 ze zm. W szczególności na podstawie art. 2 tej ustawy dodano art. 1b ust. 2 do usta z dnia 12 stycznia 1991 r. o

podatkach i opłatach lokalnych, według którego zwolnienia z podatku od nieruchomości przyznane z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej na terenie specjalnych stref ekonomicznych regulują przepisy ustawy z dnia 2 października 2003 r. o zmianie ustawy o specjalny strefach ekonomicznych. Artykuł 10 ust. 1 ustawy z dnia 2 października 2003 r. zwalniał z podatku od nieruchomości grunty, budowle i budynki zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej na terenie strefy na podstawie zezwolenia zmienionego stosownie do przepisów art. 6 (dotyczącego przedsiębiorcy, który uzyskał zezwolenie przed dniem 1 stycznia 2001 r.), przez przedsiębiorcę do którego stosuje się art. 5 ust. 2, w okresie ważności tego zezwolenia. Według a 10 ust. 2 tej ustawy, zwolnienia, o których mowa w ust. 1, stanowią regionalną pomoc publiczną na wspieranie nowych inwestycji. Natomiast art. 11 tej ustawy stanowił, że umorzenie przez organ gminy zaległości z tytułu podatku nieruchomości należnego od dnia 1 stycznia 2001 r. od gruntów, budowli i budynków zajętych przez przedsiębiorcę prowadzącego działalność gospodarczą na terenie strefy na podstawie zezwolenia, który zawarł przed dniem 1 stycznia 2001 r. umowę, porozumienie lub list intencyjny, którego stroną jest gmina, na terenie której położone są grunty, budowle lub budynki, w których gmina zobowiązała się zwolnić tego przedsiębiorcę z podatku od nieruchomości, zaniechać poboru tego podatku lub umorzyć zaległości z tytułu tego podatkową dokonane po dniu, w którym nastąpiło poniesienie kosztów inwestycyjny kwalifikujących się do objęcia pomocą publiczną w rozumieniu przepisów o pomocy publicznej, stanowi regionalną pomoc publiczną na wspieranie nowych inwestycji w rozumieniu ustawy o pomocy publicznej. Treść przepisów zawartych w art. 10 i art. 11 ustawy z dnia 2 października 2003 r. o zmianie ustawy o specjalnych strefach ekonomicznych w zw. z art. 1b ust. 2 u.o.p.o.l. uzasadnia wniosek, że określały one zwolnienia z podatku od nieruchomości jako środka pomocy publicznej w odniesieniu do tych przedsiębiorców, którzy prowadzili już działalność w strefie do chwili wejścia w życie tych przepisów.

Kwestia zwolnień z podatku od nieruchomości w specjalnych strefach ekonomicznych stała się przedmiotem kolejnej regulacji obowiązującej od dnia 31 maja 2004 r., kiedy to na podstawie art. 47 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej (Dz.U. Nr 123, poz. 1291) zmieniono treść art. 7 ust. 3 u.o.p.o.l., zgodnie z którym rada gminy, w drodze uchwały, może wprowadzić inne zwolnienia przedmiotowe niż określone w ust. 1 oraz w art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 2 października 2003 r. o zmianie ustawy o specjalnych strefach ekonomicznych.

Udzielania pomocy publicznej dotyczyły także przepisy zawarte w art. 10 i 70 ust. 3 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej. Pierwszy z nich (art. 10 ust. 1) dotyczył pomocy regionalnej, o której mowa w art. 87 ust. 3 lit. a oraz lit. c Traktatu WE, stanowiąc, że może być udzielana w zakresie wynikającym z mapy pomocy regionalnej. Na podstawie art. 10 ust. 2 tej ustawy zostało wydane przez Radę Ministrów rozporządzenie z dnia 1 września 2004 r. w sprawie ustalenia mapy pomocy regionalnej (Dz.U. Nr 200, poz. 2050) określające m.in. obszary kraju, na których jest dopuszczalne udzielanie pomocy regionalnej, maksymalne wielkości pomocy dla tych obszarów i poszczególnych rodzajów działalności gospodarczej. Natomiast art. 70 ust. 3 ustawy przewidywał, że do dnia 1 maja 2007 r. Rada Ministrów może, w drodze rozporządzeń, ustanawiać programy pomocowe w zakresie pomocy publicznej udzielanej na podstawie ustaw odrębnych, uwzględniając w szczególności potrzeby rozwoju gospodarki oraz konieczność zapewnienia zgodności tej pomocy ze wspólnym rynkiem. Na podstawie tej delegacji zostało wydane w dniu 4 sierpnia 2006 r., obowiązujące od dnia 24 sierpnia 2006 r. - a więc w chwili zawarcia porozumienia z dnia 8 września 2006 r. - rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie udzielania przez gminy pomocy regionalnej na wspieranie nowych inwestycji lub tworzenie nowych miejsc pracy związanych z nową inwestycją (Dz.U. Nr 142, poz. 1017) określające szczegółowe warunki udzielania pomocy regionalnej na wspieranie nowych inwestycji lub tworzenie nowych miejsc pracy związanych z nową inwestycją, w formie zwolnienia z podatku od nieruchomości, udzielanej w drodze uchwały rady gminy na podstawie art. 7 ust. 3 u.o.p.o.l. (§ 1 ust. 1 rozporządzenia). W § 6 tego rozporządzenia określono warunki udzielenia pomocy publicznej. Zgodnie z § 6 ust. 1 pkt 1, warunkiem jej udzielenia było dokonanie zgłoszenia właściwemu organowi podatkowemu przed rozpoczęciem realizacji inwestycji o zamiarze korzystania z pomocy, w trybie i formie określonymi uchwałą rady gminy, o której mowa w § 1 ust. 1. Według § 7 tego rozporządzenia, przedsiębiorca nabywał prawo do pomocy z dniem dokonania zgłoszenia.

Ubocznie Sąd Najwyższy dodał, że już po zawarciu porozumienia z dnia 8 września 2006 r., z dniem 12 stycznia 2007 r., na mocy art. 3 ustawy z dnia 7 grudnia

2006 r. o zmianie ustawy o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej i niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 245, poz. 1775) zmieniono przepisy ustawy o podatkach i opłatach lokalnych dotyczące zwolnień z podatku od nieruchomości jako środka pomocy publicznej, dodając ust. 6b do art. 7 oraz art. 20b-20d. Na podstawie delegacji zawartej w dodanym art. 20 lit. d. wydane zostało rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 23 lipca 2007 r. w sprawie udzielania przez gminy zwolnień od podatku od nieruchomości, stanowiących regionalną pomoc inwestycyjną (Dz.U. Nr 138, poz. 969) zastąpione następnie rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 5 sierpnia 2008 r. w sprawie warunków udzielania zwolnień od podatku od nieruchomości oraz podatku od środków transportowych, stanowiących regionalną pomoc inwestycyjną (Dz.U. Nr 146, poz. 927 ze zm.). Ze względu jednak na datę wejścia w życie tych rozporządzeń nie obowiązywały one w chwili zawarcia porozumienia z dnia 8 września 2006 r., więc nie są przydatne do dokonania interpretacji oraz oceny ważności tego porozumienia, co nie wyklucza konieczności uwzględnienia tych przepisów do oceny zasadności roszczenia dochodzonego w pozwie, gdyż z uzasadnienia pozwu wynika, że powódka powołując się także na ostatnio wymienione rozporządzenie, wywodziła odpowiedzialność odszkodowawczą pozwanej Gminy.

Zagadnienia pomocy publicznej dotyczyły także inne przepisy. W szczególności art. 22 § 1 Ordynacji podatkowej, w chwili zawarcia porozumienia z dnia 8 września 2006 r. stanowił, że Minister właściwy do spraw finansów publicznych może, w drodze rozporządzenia, w przypadkach uzasadnionych interesem publicznym lub ważnym interesem podatników: 1) zaniechać w całości lub w części pobory podatków, określając rodzaj podatku, okres, w którym następuje zaniechanie, i grupy podatników, których dotyczy zaniechanie; 2) zwolnić niektóre grupy płatników z podatki z obowiązku pobierania podatków lub zaliczek na podatki oraz określić termin wpłacenia podatku i wynikającego z tego zwolnienia obowiązki informacyjne podatników (...).Oprócz tego materii tej dotyczyły przepisy art. 67a i art. 67b zamieszczone w rozdział 7a zatytułowanym: „Ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych". Na podstawie art. 67b § 5 zostało wydane m.in. rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 31 maja 2006 r. - obowiązujące w chwili zawarcia porozumienia - w sprawie udzielania ulg w spłacie zobowiązań podatkowych stanowiących pomoc

regionalną na wspieranie nowych inwestycji lub tworzenie nowych miejsc pracy związanych z nową inwestycją (Dz.U. Nr 108, poz. 738).

Należy mieć także na względzie art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz.U. Nr 203, poz. 1966 ze zm.), według którego do udzielania ulg podatkowych, umarzania, rozkładania na raty i odraczania terminów płatności należności z tytułów podatków i opłat stanowiących dochody jednostek samorządu terytorialnego, a także zwolnienia z obowiązku pobrania bądź ograniczenia poboru tych należności mają zastosowanie przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz.U. Nr 137, poz. 926 ze zm.).

Wreszcie, elementem pomocy publicznej była ustawa z dnia 20 marca 2002 r.

ofinansowym wspieraniu inwestycji (Dz.U. Nr 41, poz. 363 ze zm.), która przewidywała bezpośrednie wsparcie finansowe dla przedsiębiorców, jako element pomocy publicznej.

Sąd Najwyższy zaznaczył, iż z przedstawionych regulacji prawnych dotyczących pomocy publicznej wynika, że sposób jej udzielenia (na podstawie aktów normatywnych, umowy albo decyzji administracyjnej) wynikał z rodzaju udzielanej pomocy publicznej oraz środka tej pomocy. Sąd Apelacyjny nie sklasyfikował bliżej rodzaju pomocy publicznej, która była przedmiotem porozumienia z dnia 8 września 2006 r. - w tym dotyczących kooperantów spółki (...) - i nie wskazał także reżimu prawnego, który należało uwzględnić przy ocenie, czy porozumienie, w którym pozwana Gmina zobowiązała się zwolnić od podatku od nieruchomości kooperantów spółki (...), nie przekraczało granicy swobody umów. W konsekwencji nie dokonał oceny, czy w tym zakresie postanowienia porozumienia nie przekraczały granicy swobody umów.

W szczególności Sąd Apelacyjny nie odniósł się do zagadnienia, czy mimo treści art. 7 ust. 3 u.o.p.o.l. - przekazującego radzie gminy kompetencje władcze do zwolnienia z podatku od nieruchomości na podstawie uchwały (aktu prawa miejscowego) określającej krąg adresatów w sposób przedmiotowy - oraz innych regulacji przewidujących z mocy prawa zwolnienie z podatku od nieruchomości jako środka pomocy publicznej (por. art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 2 października 2003 r. o zmianie ustawy o specjalnych strefach ekonomicznych i niektórych innych ustaw oraz art. 7 ust. 2 pkt 5a u.o.p.o.l.) możliwe było zobowiązanie się przez organ wykonawczy

gminy do zwolnienia z podatku od nieruchomości określonego podmiotu na podstawie czynności prawnej. Dokonując tej oceny, należało sprecyzować za pomocą jakich środków skutkujących faktycznym zwolnieniem podatnika od obowiązku uiszczenia podatku od nieruchomości, przewidzianych w systemie prawnym odnoszącym się do pomocy publicznej, mógł takie zobowiązanie wykonać organ wykonawczy gminy. Należy mieć przy tym na uwadze, że co do zasady narusza zasadę swobody umów porozumienie przewidujące zobowiązanie się do świadczenia dotyczącego sfery władztwa publicznego. Potwierdza to stanowisko zajęte w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 28 czerwca 2011 r., II CSK 627/10 (nie publ.), w którym stwierdzono nieważność postanowień umownych, w którym gmina zobowiązywała się do uchwalenia planu zagospodarowania przestrzennego. Podstawą tej oceny było stanowisko, które podzielił Sąd Najwyższy rozpoznający skargę kasacyjną w niniejszej sprawie, iż kompetencje przypisane w sferze prawa publicznego radzie gminy nie mogą być przedmiotem cywilnych zobowiązań zaciąganych przez organ wykonawczy gminy, ani zresztą także przez samą radę gminy, chyba że znajduje to oparcie w istniejącej podstawie prawnej.

W dalszej części uzasadnienia Sąd Najwyższy wskazał, że Sąd Apelacyjny nie odniósł się także do kwestii, czy przedmiotem świadczenia zastrzeżonego na rzecz osoby trzeciej mogło być zobowiązanie do zwolnienia tej osoby z podatku od nieruchomości.

Jak wyjaśnił Sąd najwyższy, stanowcze rozstrzygnięcie kwestii ewentualnej nieważności postanowień porozumienia zawierających zobowiązanie się pozwanej Gminy do zwolnienia kooperantów spółki (...) z podatku od nieruchomości musi być poprzedzone dokonaniem ich prawidłowej wykładni, gdyż może to rzutować na ocenę dopuszczalności analizowanych postanowień umowy. Dokonując interpretacji postanowień umowy, według zasad przewidzianych w art. 65 k.c., należy uwzględnić obowiązujące w chwili zawarcia umowy przepisy prawa, w tym przypadku dotyczące zasad udzielania pomocy publicznej. W procesie wykładni umowy zawartej z jednej strony przez spółkę (...), jako profesjonalistę, oraz z drugiej strony przez podmioty publiczne, należy zakładać nie tylko znajomość mających zastosowanie do określonej umowy przepisów prawa, ale również to, że strony zamierzały ukształtować zgodnie z nimi treść zobowiązania, co zresztą wprost zostało zadeklarowane przez wszystkie strony w treści porozumienia z dnia 8 września 2006

r. Z tego względu należało ustalić, w jakich granicach obowiązujące przepisy odnoszące się do pomocy publicznej, która miała zostać udzielona przez pozwaną kooperantom spółki (...), pozwalały kształtować stronom, tj. beneficjentowi pomocy publicznej oraz podmiotowi udzielającemu pomocy publicznej, wzajemne obowiązki z tym związane. Na tej podstawie należało następnie ocenić, jaki charakter miało porozumienie z dnia 8 września 2006 r., tj. czy była to umowa określająca jedynie ramowo zamiary stron, do którego chciały dążyć, w szczególności realizacji przedsięwzięcia gospodarczego o określonej skali przy wsparciu środkami pomocy publicznej uruchamianymi za pomocą mechanizmów przewidzianych w aktach normatywnych czy też umowy, będącej źródłem sprecyzowanych co do treści świadczeń stron, które ją zawarły.

Sąd Najwyższy zwrócił uwagę na to, że zastrzeżenie umowne, o którym mowa w art. 393 k.c., jest jedynie częścią umowy łączącej dwa podmioty - wierzyciela i dłużnika, w ramach którego przez spełnienie świadczenia przez dłużnika na rzecz osoby trzeciej dochodzi do wykonania trzech zobowiązań: dłużnika wobec wierzyciela na podstawie umowy podstawowej (w ramach stosunku pokrycia), dłużnika wobec osoby trzeciej na podstawie umowy o świadczenie na jej rzecz (w ramach stosunku zapłaty) oraz wierzyciela wobec osoby trzeciej w ramach stosunku waluty (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2003 r., IV CKN 101/01). W ten sposób wykonanie zobowiązania przez dłużnika wynikającego z konstrukcji przewidzianej w art. 393 § 1-3 k.c. powoduje umorzenie dwóch zobowiązań w ramach jednego świadczenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 czerwca 2012 r., I CSK 606/11). Sąd Apelacyjny, dokonując wykładni porozumienia z dnia 8 września 2006 r., nie zbadał istnienia wymienionych wyżej relacji prawnych, w tym zachodzących pomiędzy spółką (...) i jej kooperantami, jak również nie ocenił, czy porozumienie to przewidywało świadczenie na rzecz spółki (...), które zostało jedynie przeadresowane na rzecz osób trzecich - jej kooperantów, czy też odrębne świadczenie przewidziane tylko na rzecz osoby trzeciej.

W orzecznictwie (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 października 1984 r., II CR 329/84, nie publ.) przyjmuje się, że zastrzeżenie spełnienia świadczenia na rzecz osoby trzeciej nie jest typową konsekwencją zawarcia umowy pomiędzy dłużnikiem i wierzycielem, dlatego też istnienia takiego zastrzeżenia nie można domniemywać, gdyż musi ono wyraźnie wynikać z treści umowy. Uwzględniając

powyższe należy mieć na względzie, że w ramach zasady swobody umów nie jest wyłączone zawarcie tego rodzaju porozumienia, w którym przewiduje się możliwość spełnienia na rzecz osoby trzeciej określonego świadczenia, bądź innego zachowania niemającego postaci świadczenia, nie czyniąc jednak z osoby trzeciej podmiotu uprawnionego do jego dochodzenia (zastrzeżenie o słabszym skutku). Dla oceny, czy taki właśnie charakter mają postanowienia porozumienia odnoszące się do kooperantów spółki (...) istotne jest ustalenie, jakiemu celowi miało służyć zobowiązanie pozwanej Gminy do zwolnienia kooperantów spółki (...) z podatku od nieruchomości; umorzeniu za pomocą jednego świadczenia różnych zobowiązań pomiędzy wierzycielem, dłużnikiem i osobami trzecimi, czy też ułatwieniu, z jednej strony - zastrzegającemu wierzycielowi - odpowiednich warunków do podejmowania z nim współpracy gospodarczej przez inne podmioty gospodarcze, z drugiej strony - podmiotowi publicznemu - pozyskiwaniu kolejnych podmiotów gotowych do zainwestowania środków finansowych w przedsięwzięcie objęte pomocą publiczną, jak również uproszczeniu i przyspieszeniu procedury uruchamiania środków pomocy publicznej. Oceniając postanowienia odnoszące się do kooperantów spółki (...), Sąd Apelacyjny pominął ocenę znaczenia postanowienia zawartego w pkt 15. 1 porozumienia - dotyczącego zasad odpowiedzialności - według którego „strona polska, która złożyła oświadczenia i zapewnienia bądź zaciągnął zobowiązania zrekompensuje wszelkie szkody poniesione przez S. w wyniku nieprawdziwych, niekompletnych lub wprowadzających w błąd złożonych oświadczeń i zapewnień lub w wyniku niewykonania lub niewłaściwego wykonania przez ten podmiot jakichkolwiek jego porozumienia". Zarówno w tym postanowieniu porozumienia, jak również w pozostałej jego części, nie ma postanowienia o odpowiedzialności stron polskich wobec osób trzecich.

Sąd Najwyższy zaznaczył, że w żadnym wypadku omawiana konstrukcja prawna nie umożliwia - tak, jak to przyjął Sąd Apelacyjny, według którego pozwana Gmina zobowiązała się jako dłużnik wobec kooperantów spółki (...) - powstania bezpośredniego zobowiązania dłużnika wobec osoby trzeciej. Taka konstrukcja musiałaby wyraźnie mieć podstawę prawną w przepisach prawa, której nie stanowi art. 393 k.c. Osoba trzecia, w ramach konstrukcji przewidzianej w art. 393 k.c., nie jest stroną stosunku prawnego wynikającego z umowy zawartej pomiędzy wierzycielem (zastrzegającym) a dłużnikiem (przyrzekającym). Z przepisów

zawartych w art. 393 k.c. wynikają jedynie określone uprawnienia osoby trzeciej, pozostającej poza stosunkiem prawnym wynikającym z umowy zawartej pomiędzy dłużnikiem i wierzycielem, tj. do bezpośredniego żądania od dłużnika spełnienia zastrzeżonego świadczenia (art. 393 § 1 k.c.).

Zdaniem Sądu Najwyższego trafnie podniesiono w skardze kasacyjnej, że warunkiem powstania ważnego zobowiązania, którego treścią jest obowiązek spełnienia świadczenia przez dłużnika na rzecz wierzyciela jest dokładne określenie treści tego świadczenia albo przesłanek pozwalających na jego dokładne określenie. Jeśli świadczenie jest nieoznaczone, to roszczenie o jego wykonanie, względnie roszczenie odszkodowawcze z tytułu jego niewykonania, nie powstaje (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 kwietnia 2011 r., III CSK 206/10, OSNC-ZD 2012, nr 2, poz. 125). Taką samą zasadę należy przyjąć w odniesieniu do świadczenia, które ma być spełnione przez dłużnika na rzecz osoby trzeciej. Sąd Apelacyjny nie ocenił, czy z porozumienia z dnia 8 września 2006 r. wynikał dokładnie zakres czasowy zwolnienia kooperantów spółki (...) z podatku od nieruchomości, czy też jedynie zobowiązanie się pozwanej do przyznania w bliżej nieokreślonych granicach czasowych pomocy publicznej w formie zwolnienia z podatku od nieruchomości. Trafnie bowiem podniesiono w skardze kasacyjnej, w ramach zarzutu naruszenia art. 65 k.c., że Sąd Apelacyjny nie skonfrontował ze sobą wyprowadzonych wniosków odnoszących się oddzielnie do spółki (...) i jej kooperantów w zakresie okresu zwolnienia z podatku od nieruchomości, gdyż wykładnia dokonana przez Sąd drugiej instancji prowadzi do wniosku, że zakres czasowy zwolnienia z podatku od (...) spółki (...) był ściśle określony, natomiast w odniesieniu do kooperantów firmy (...) zwolnienie z podatku od nieruchomości nie zostało ograniczone żadnym terminem i było ograniczone wyłącznie wskaźnikiem intensywności pomocy publicznej. Sąd Apelacyjny nie odniósł się także do znaczenia odmiennej treści postanowień I w tym zakresie odnoszących się do spółki (...) i jej kooperantów. Wobec tej pierwszej, zawartej w pkt (...)porozumienia, określono, że Gmina zwolni S. z podatku od nieruchomości od dnia nabycia nieruchomości do dnia 31 grudnia 2013 r., natomiast w odniesieniu do kooperantów spółki (...) w pkt (...) przewidziano, że strony (...) zobowiązują się przyznać pomoc publiczną zgodnie zobowiązującym prawem, w tym m.in.: Gmina - zwolnienie z podatku od nieruchomości na podstawie uchwały Rady Gminy.

Z tych względów Sąd Najwyższy uchylił zaskarżonych wyrok i przekazał sprawę Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania kasacyjnego.

W toku ponownego postępowania apelacyjnego powód złożył pismo procesowe z dnia 25 listopada 2014 r., w którym przedstawił własną analizę przepisów prawnych regulujących zasady udzielania pomocy publicznej, w szczególności w kontekście spełnienia Efektu Zachęty. Zaznaczył, że kwestię zgodności porozumienia prawem i istnienia ważnej podstawy do udzielenia pomocy publicznej analizował również Minister Spraw Zagranicznych Rzeczpospolitej Polskiej w swoim wystąpieniu do Komisji Europejskiej, jak i sama Komisja w trakcie notyfikacji pomocy publicznej dla spółki (...). Notyfikacja odnosi się nie tylko do kwestii udzielenia pomocy publicznej spółce (...), ale także pozostałym przedsiębiorstwom działającym w ramach C. P.. Powód zaznaczył także, że bezpodstawne są wątpliwości Sądu Najwyższego co do tego, czy mimo treści art. 7 ust. 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych - przekazującego radzie gminy kompetencje władcze do zwolnienia z podatku od nieruchomości na podstawie uchwały - możliwe było zobowiązanie się przez organ wykonawczy gminy do zwolnienia z podatku od nieruchomości na podstawie czynności prawnej. Zdaniem powoda stanowisko Sądu Najwyższego co do braku skonkretyzowania i oznaczenia formy pomocy publicznej, którą przewidywało porozumienie nie znajduje odzwierciedlenia w treści samego porozumienia i stosownych do niego rozporządzeniach krajowych i Komisji Europejskiej. Wreszcie skarżący powołując się na stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w orzeczeniu z dnia 7 maja 2003 r., sygn. akt IV CKN 101/01 zauważył, że błędna jest wykładania art. 393 k.c. dokonana w niniejszej sprawie przez Sąd Najwyższy.

Na rozprawie apelacyjnej strony podtrzymały swoje stanowiska. Pozwana wniosła nadto o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego w podwójnej wysokości.

Sąd Apelacyjny ponownie rozpoznając sprawę zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie rozważań wypada przypomnieć, że zgodnie z art. 398 ²⁰ k.p.c. sąd, któremu sprawa została przekazana po rozpoznaniu skargi kasacyjnej, związany jest wykładnią prawa dokonaną w tej sprawie przez Sąd Najwyższy. Związanie wykładnią

Sądu Najwyższego oznacza, że sąd drugiej instancji, któremu sprawa została przekazana, nie może przepisów prawa (materialnego i procesowego) interpretować odmiennie, niż to wynika z uzasadnienia orzeczenia zapadłego przed Sądem Najwyższym. Z tych względów bezprzedmiotowa jest polemika skarżącego z wykładnią przepisów dokonaną przez Sąd Najwyższy rozpoznający skargę kasacyjną w niniejszej sprawie.

Sąd Apelacyjny podziela dokonane przez Sąd Okręgowy ustalenia faktyczne i rozważania w zakresie oceny materiału dowodowego oraz podstawy prawnej rozstrzygnięcia, przyjmując je za podstawę także własnego rozstrzygnięcia i odwołuje się do nich bez potrzeby ich powtarzania.

Chybiony jest podniesiony w apelacji zarzut błędu w ustaleniach faktycznych. Z ustaleń Sądu pierwszej instancji wynika, że w dniu 8 września 2006 r. Rada Gminy Ł. podjęła uchwałę (...)w sprawie udzielenia przez Gminę Ł. pomocy regionalnej na wsparcie nowych inwestycji lub tworzenia nowych miejsc pracy związanych z nową inwestycją. W rozważaniach prawnych Sąd Okręgowy stwierdził zaś, że powyższe stanowiło wywiązanie się przez Gminę z zobowiązania przyjętego w porozumieniu. Literalne brzmienia punktu (...) - jak wywodzi skarżący - nie wskazuje na to, że Gmina zobowiązała się do wydania uchwały w określonym terminie. Jednocześnie jednak pomija skarżący, że porozumienie to nie nakłada wszakże na Gminę obowiązku corocznego wydawania stosownej uchwały w tym przedmiocie. Brak określonych w porozumieniu ram czasowych pomocy publicznej pozwala na przyjęcie - za Sądem pierwszej instancji - że już podjęcie jednorazowej uchwały w tym przedmiocie stanowiło wywiązanie się przez Gminę z obowiązku udzielenia pomocy publicznej kooperantom spółki (...). Wbrew wywodom skarżącego przyjąć także trzeba, że postanowienia porozumienia odrębnie regulują pomoc publiczną dla spółki (...), a odrębnie dla jej kooperantów. Gdyby postanowienia te były tożsame, nie zachodziłaby konieczność ujmowania ich od odrębnych punktach, wystarczyłoby w przypadku kooperantów odesłanie do regulacji dotyczące pomocy publicznej dla spółki (...).

Nie sposób odnieść się do zarzutu naruszenia art. 233 k.p.c. albowiem skarżący nie wyjaśnił, których dowodów ten zarzut dotyczy oraz nie przedstawił argumentów natury jurydycznej podważających ocenę dowodów dokonaną przez Sąd pierwszej instancji. Treść uzasadnienia apelacji wskazuje natomiast, że skarżący zasadność swojego stanowiska wywodzi z błędnej - w jego przekonaniu –

oceny postanowień porozumienia oraz przyjęcia przez Sąd Okręgowy niewłaściwej podstawy prawnej dochodzonego roszczenia.

Sąd Okręgowy zasądzając koszty procesu w stawce stanowiącej ponad dwukrotność wynagrodzenia nie naruszył art. 98 k.p.c. Przepis ten w § 3 odsyła do opłat określonych przepisami rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu, zaś § 2 ust. 2 tego rozporządzenia pozwala na zasądzenie opłaty nie wyższej niż sześciokrotna stawka minimalna. Wprawdzie słusznie skarżący podnosi, że Sąd Okręgowy nie wyjaśnił jakimi przesłankami kierowała się określając wysokość kosztów procesu, nie mniej jednak okoliczności niniejszej sprawy pozwalają przyjąć Sądowi drugiej instancji, że było to podyktowane charakterem sprawy i wynikającym stąd nakładem pracy pełnomocnika. Nie sposób bowiem pominąć tego, że niniejsza sprawa odbiega swoim charakterem od typowych spraw, w których występują powtarzające się problemy prawne. W ocenie Sądu Apelacyjnego zasądzone koszty procesu mieszczą się zatem w pojęciu kosztów niezbędnych w rozumieniu art. 98 § 1 k.p.c.

Przechodząc do oceny zarzutów naruszenia prawa materialnego stwierdzić należy, że także w tym zakresie są one bezzasadne.

W pierwszej kolejności wymaga wyjaśnienia charakter pomocy publicznej określonej porozumieniem z dnia 8 września 2006 r. Należy zaznaczyć, że w niniejszej sprawie istotne znaczenie ma ustalenie, jaki został przyjęty przez strony porozumienia rodzaj pomocy publicznej, która miała zostać udzielona kooperantom spółki (...). Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie nie jest bowiem kwestia wywiązania się z przyjętego obowiązku udzielenia pomocy publicznej spółce (...), lecz z obowiązku udzielenia pomocy publicznej kooperantom tej Spółki. Powód dochodzący roszczenia w niniejszej sprawie należy do kręgu tych kooperantów, a więc zasadności swojego roszczenia może poszukiwać jedynie w tych postanowieniach porozumienia z dnia 8 września 2006 r., które dotyczą kooperantów głównego beneficjenta tego porozumienia. Nadto przedmiotem rozpoznania w niniejszej sprawie są jedynie te obowiązki udzielania pomocy publicznej, które przyjęła na siebie pozwana Gmina. Regulacja dotycząca obowiązków Gminy Ł. wobec kooperantów ujęta jest w punkcie(...)porozumienia. Dokonując wykładni porozumienia w świetle art. 65 k.c. należy mieć na względzie profesjonalny charakter zarówno stron tego porozumienia, jak i jego adresatów. Z treści tego postanowienia wynika, że Gmina Ł. zobowiązała się przyznać kooperantom spółki (...) pomoc publiczną zgodnie z obowiązującym prawem, polegającą na zwolnieniu z podatku od nieruchomości na podstawie uchwały Rady Gminy. Powyższe wskazuje jednoznacznie, że pomoc publiczna w postaci zwolnienia z podatku od nieruchomości musi być zgodna z obowiązującymi przepisami prawa. Zważywszy na to, że przepisy prawa wspólnotowego zawierają jedynie ogólne zasady pomocy publicznej, natomiast nie regulują środków pomocy publicznej i metod jej udzielania, powyższą kwestię należy ocenić w oparciu o normy prawa krajowego. Powołany przez skarżącego w piśmie procesowym z dnia 25 listopada 2014 r. art. 7 Rozporządzenia Komisji (WE) Nr 70/2001 także nie określa środków pomocy publicznej, a odsyła w tym zakresie do przepisów przyjętych przez Państwa Członkowskie.

Zasady zwolnień z podatku od nieruchomości regulowane są przez art. 10 ust.

1  ustawy z dnia 2 października 2003 r. o zmianie ustawy o specjalnych strefach ekonomicznych i zmianie niektórych ustaw. Przepisy tej ustawy dotyczą jednak tych przedsiębiorców, którzy prowadzili już działalność w specjalnej strefie ekonomicznej co chwili wejścia życie ustawy. Wobec powyższego nie mogą mieć zastosowania w stosunku do beneficjentów porozumienia z dnia 8 września 2006 r. W chwili zawarcia tego porozumienia obowiązywał natomiast art. 7 ust. 3 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. 2014 r. 849 tj.), który stanowi, że rada gminy, w drodze uchwały, może wprowadzić inne zwolnienia przedmiotowe niż określone w ust. 1 oraz w art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 2 października 2003 r. o zmianie ustawy o specjalnych strefach ekonomicznych i niektórych ustaw. Powyższe uzasadnia wniosek, że pomoc publiczna, do udzielenia której mogła się ważnie zobowiązać Gmina Ł., mogła dotyczyć wyłącznie zwolnień przedmiotowych, wprowadzonych na podstawie uchwały rady gminy w oparciu o treść art. 7 ust. 3

u.p.u.l. Zwolnienie z podatku od nieruchomości ma zatem charakter programu pomocowego, co oznacza, że tego rodzaju pomoc publiczna nie jest kierowana do określonego adresata, lecz adresatów określonych w sposób generalny i abstrakcyjny. Na gruncie porozumienia z dnia 8 września 2006 r. beneficjentami byli zatem kooperanci spółki (...), jednakże warunkiem uzyskania pomocy było spełnienie przesłanek określonych w uchwale Rady Gminy Ł..

W dniu zawarcia porozumienia z dnia 8 września 2006 r. obowiązywały przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 4 sierpnia 2006 r. w sprawie udzielania przez gminy pomocy regionalnej na wspieranie nowych inwestycji lub tworzenie nowych miejsc pracy związanych z nową inwestycją (Dz. U. Nr 142, poz. 1017), wydane na podstawie delegacji zawartej w art. 70 ust. 3 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej (Dz. U. Nr 123m poz. 1291). Przepisy tego Rozporządzenia określają szczegółowe warunki udzielania pomocy regionalnej na wspieranie nowych inwestycji lub tworzenie nowych miejsc pracy związanych z nową inwestycją, w formie zwolnienia z podatku od nieruchomości, udzielanej w drodze uchwały rady gminy na podstawie art. 7 ust. 3 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych. Jednakże ani przepisy powołanej ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r., ani wydanego na jej podstawie rozporządzenia z dnia 4 sierpnia 2006 r. nie określają środków pomocy publicznej, jak również nie zmieniają wynikającej z art. 7 ust. 3 u.p.o.l. zasady, że pomoc publiczna ma w tym przypadku charakter programu pomocowego, a nie pomocy indywidualnej. Warunkiem zatem zastosowania przepisów powołanego Rozporządzenia jest ustalenie, że beneficjent spełniał warunki określone uchwałą Rady Gminy z dnia 8 września 2006 r. uprawniające do uzyskania pomocy publicznej.

W niniejszej sprawie nie mają natomiast zastosowania przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 5 sierpnia 2008 r. w sprawie warunków udzielania zwolnień od podatku od nieruchomości oraz podatku od środków transportowych, stanowiących pomoc inwestycyjną (Dz. U. Nr 146, poz. 927 ze zm.). gdyż przepisy te nie obowiązywały w chwili zawarcia porozumienia z dnia 8 września 2006 r.

W niniejszej sprawie nie mają także zastosowania przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 31 maja 2006 r. sprawie udzielania ulg w spłacie zobowiązań podatkowych stanowiących pomoc regionalną na wspieranie nowych inwestycji lub tworzenie nowych miejsc pracy związanych z nową inwestycją (Dz. U. 2006 Nr 108, poz. 738). Pomoc regionalna na warunkach określonych tym Rozporządzeniem mogła być bowiem udzielana do dnia 31 grudnia 2006 r. (§ 12 Rozporządzenia). Powód występując z wnioskiem z dnia 28 grudnia 2006 r. o udzielenie pomocy publicznej nie wywodził swojego roszczenia z treści tego Rozporządzenia, nie powoływał się też na to, że zostały spełnione przewidziane przepisami ustawy z dnia

29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa przesłanki do udzielenia pomocy indywidualnej.

Udzielenie pomocy publicznej przewidzianej w ustawie z dnia 20 marca 2002 r. o finansowym wspieraniu inwestycji (Dz. U. Nr 41, poz. 363 ze zm.) wymagało zawarcia umowy przez ministra właściwego do spraw gospodarki z przedsiębiorcą ubiegającym się o udzielenie wsparcia finansowego. Powód nie ubiegał się o udzielenie takiego wsparcia finansowego, zaś treść porozumienia z dnia 8 września 2006 r. nie miało charakteru umowy zawartej na podstawie art. 12 ust. 1 tej ustawy. Należy też zaznaczyć, że wnioski o udzielenie wsparcia finansowego zgodnie z art.

11  ustawy z dnia 20 marca 2002 r. o finansowym wspieraniu inwestycji składa się do ministra właściwego do spraw gospodarki. Powód z wnioskiem takim nie występował, a więc przepisy tej ustawy nie mogą mieć zastosowania w niniejszej sprawie.

Oceniając charakter pomocy publicznej określony w porozumieniu z dnia 8 września 2006 r. Sąd Apelacyjny przyjął zatem, że dotyczyło ono programu pomocowego, o którym mowa w art. 7 ust. 3 u.p.o.l. Porozumienie to nie stanowi więc podstawy do formułowania roszczeń o udzielenie pomocy indywidualnej.

Powyższe rozważania prowadzą do wniosku, że organ wykonawczy Gminy Ł. nie mógł w treści przedmiotowego porozumienia w sposób ważny zobowiązać się do udzielenia powodowi indywidualnej pomocy publicznej. Obowiązujące regulacje prawa krajowego dotyczące zasad przyznawania pomocy publicznej nie dawały bowiem organowi wykonawczemu gminy środków umożliwiających zwolnienie podatnika z podatku od nieruchomości na podstawie czynności prawnej. Stwierdzić więc należy, że przewidziana w porozumieniu z dnia 8 września 2006 r. pomoc publiczna dla kooperantów spółki (...) w postaci programu pomocowego, nie stanowi podstawy do formułowania roszczeń przez poszczególnych kooperantów o spełnienie przez Gminę świadczenia w postaci przyznania indywidualnej pomocy publicznej. Kompetencje przypisane radzie gminy nie mogą być bowiem przedmiotem cywilnych zobowiązań zaciąganych przez organ wykonawczy gminy. Przyjęcie zatem za skarżącym, że treść punktu (...)porozumienia stanowi źródło zobowiązania cywilnoprawnego Gminy oznacza nieważność porozumienia w tej części na podstawie art. 58 § 1 i 3 k.c. w zw. z art. 353 ¹ k.c.

Prawidłowa wykładnia postanowień porozumienia z dnia 8 września 2006 r. dokonana przez zgodnie z dyrektywami art. 65 k.c. pozwala natomiast na przyjęcie, że określało ono jedynie ramowo zamiary stron, do którego chciały dążyć, nie stanowiło wszakże źródła sprecyzowanych co do treści świadczeń stron, które je zawarły. Przyjąć bowiem należy, iż wszystkie strony porozumienia, jako profesjonaliści znają i rozumieją treść regulacji prawnych dotyczących pomocy publicznej. Użyte więc w punkcie (...) sformułowanie odnoszące się do (...)

obowiązku Gminy zwolnienia z podatku od nieruchomości na podstawie uchwały Rady Gminy należy tłumaczyć w ten sposób, że chodzi jedynie o dążenie Gminy do wprowadzenia w życie programu pomocowego, z którego będą mogli skorzystać, na warunkach w nim określonych, kooperanci spółki (...). Treść tego porozumienia nie stanowi natomiast źródła cywilnoprawnego obowiązku Gminy Ł., który mógłby stanowić podstawę dla kooperantów do występowania z roszczeniami o zapłatę w przypadku odmowy udzielenia kooperantowi pomocy publicznej.

Do odmiennych wniosków nie prowadzi treść art. 393 k.c., gdyż przepis ten nie umożliwia powstania bezpośredniego zobowiązania dłużnika wobec osoby trzeciej. Osoba trzecia nie jest stroną stosunku prawnego wynikającego z umowy zawartej pomiędzy wierzycielem a dłużnikiem. Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy rozpoznając skargę kasacyjną, z przepisów zawartych w art. 393 k.c. wynikają jedynie określone uprawnienia osoby trzeciej, pozostającej poza stosunkiem prawnych wynikającym z umowy zwartej pomiędzy dłużnikiem i wierzycielem, tj. do bezpośredniego żądania od dłużnika spełnienia zastrzeżonego świadczenia (art. 393 § 1 k.c.).

Badając relacje pomiędzy spółką (...) a jej kooperantami, nie sposób dopatrzyć się w treści porozumienia świadczenia na rzecz tej Spółki, które jedynie zostało przeadresowane na rzecz jej kooperantów. W przypadku spółki (...) w punkcie (...)Gmina w sposób stanowczy zobowiązała się do zwolnienia tej Spółki z podatki od nieruchomości od dnia nabycia nieruchomości przez S. do dnia 31 grudnia 2013 r. W odniesieniu do kooperantów brak takiego wyraźnego zobowiązania - punkt (...)odsyła w tym zakresie do uchwały Rady Gminy, nie określa też ram czasowych pomocy publicznej dla kooperantów. Nadto w treści porozumienia przewidziano wyraźnie odpowiedzialność strony polskiej za wszelkie szkody poniesione przez S. (pkt 15.1), czego nie powtórzono w odniesieniu do kooperantów tej Spółki. Ta odmienna treść postanowień porozumienia przemawia za przyjęciem, że nie służyło ono umorzeniu za pomocą jednego świadczenia różnych zobowiązań pomiędzy wierzycielem, dłużnikiem i osobami trzecimi, lecz miało na celu ułatwieniu spółce (...) pozyskiwa nia do współpracy kolejnych inwestorów zachęconych możliwością inwestowania środków finansowych w przedsięwzięcia objęte pomocą publiczną. O ile jednak spółka (...) objęta była objęta była indywidualną pomocą publiczną, o tyle jej kooperanci mogli skorzystać jedynie z programu pomocowego. Nie można zatem przyjąć, aby poprzez umożliwienie kooperantom spółki (...) skorzystania z programu pomocowego dochodziło w ten sposób do umorzenia jakiegokolwiek świadczenia pomiędzy spółką (...) a jej kooperantami.

W tym stanie rzeczy nie podzielając wskazanych wyżej zarzutów apelacji ani argumentacji zgłoszonej na jej poparcie, na podstawie art. 385 k.p.c. oddalono apelację.

O kosztach postępowania apelacyjnego i kasacyjnego orzeczono na podstawie art. 108 § 1 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c., art. 98 § 1 k.p.c. oraz w zw. z § 6 pkt 7 w zw. zw. z § 12 ust. 1 pkt 2 i ust. 4 pkt 1 w zw. z § 2 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu. Na wysokość tych kosztów złożyła się opłata od skargi kasacyjnej w kwocie 4.604 zł, oraz wynagrodzenie pełnomocnika za postępowanie apelacyjne w kwocie 2.700 zł X 2 = 5.400 zł i kasacyjne 2.700 zł X 2 = 5.400 zł, tj. w podwójnej stawce. Za przyjęciem podwójnej stawki przemawia charakter sprawy i nakład pracy pełnomocników pozwanej. Rozstrzygnięcie niniejszej sprawy wymagało analizy szeregu aktów prawnych, zarówno prawa krajowego jak i wspólnotowego. Należy mieć na uwadze, że nie była to sprawa typowa, w której powielane są problemy prawne. Wprawdzie w świetle art. 98 § 3 k.p.c. za podstawę wynagrodzenia przyjmuje się wynagrodzenie jednego adwokata (radcy prawnego), nie można wszakże pomijać, że złożoność niniejszej sprawy w pełni uzasadniała występowanie po stronie pozwanej dwóch pełnomocników.

Nadto na podstawie art. 398 ¹⁵§ 1 k.p.c. w zw. z art. 415 k.p.c. Sąd Apelacyjny orzekł o zwrocie przez powoda świadczenia spełnionego przez pozwanego, a wynikającego z prawomocnego wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 21 maja 2013 r. (...) Pozwana przedstawiła dowód spełnienia świadczenia określonego tym wyrokiem (k. 313), wobec czego jej żądanie w tym zakresie uznać należało za uzasadnione.