Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 kwietnia 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSA Anna Miastkowska (spr.)

Sędziowie: SSA Alicja Myszkowska

SSA Tomasz Szabelski

Protokolant: st. sekr. sąd. Julita Postolska

po rozpoznaniu w dniu 22 kwietnia 2015 r. w Łodzi na rozprawie

sprawy z powództwa R. S.

przeciwko Skarbowi Państwa - (...) Zarządowi (...) w B. reprezentowanemu przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa

o zapłatę

na skutek apelacji strony pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Sieradzu

z dnia 21 sierpnia 2014 r. sygn. akt I C 34/12

I.  oddala apelację;

II.  zasądza na rzecz powoda R. S. od Skarbu Państwa - (...) Zarządu (...) w B. kwotę 1.800 (jeden tysiąc osiemset) złotych z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej.

Sygn. akt I ACa 1549/14

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 21 sierpnia 2014 r. Sąd Okręgowy w Sieradzu, w sprawie z powództwa R. S. przeciwko Skarbowi Państwa – (...) Zarządowi (...) w B. o odszkodowanie, zasądził od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę 27.257,00 złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 12 kwietnia 2012 r. do dnia zapłaty, oddalił powództwo w pozostałej części, zniósł koszty procesu między stronami, nakazał pobrać od strony pozwanej na rzecz Sądu Okręgowego w Sieradzu kwotę 2.823,00 złotych z tytułu zwrotu wydatków oraz nakazał ściągnąć z zasądzonego w pkt 1 świadczenia na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Sieradzu 5.019,03 złotych z tytułu zwrotu wydatków.

Orzeczenie pozostało oparte na ustaleniach które Sąd Apelacyjny podzielił i przyjąła za własne

Sąd I instancji stwierdził między innymi, iż R. S. jest właścicielem nieruchomości o powierzchni 0,4900 ha. Oznaczonej jako działka nr (...).

W dniu 9 lutego 2010 r. Sejmik Województwa (...) podjął uchwałę Nr LI/1469/10 w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania lotniska Ł. (Dz. U. Woj. (...) Nr 2010.88.689 z 29 marca 2010 roku). Uchwała weszła w życie 13 kwietnia 2010 r. Na jej podstawie obszar ograniczonego użytkowania został podzielony na dwa podobszary oznaczone symbolami: A (jego granicę wewnętrzną wyznacza granica terenu lotniska a granicę zewnętrzną wyznacza izolinia równoważnego poziomu dźwięku A dla pory nocy - przydział czasu od godz. 22:00 do 6:00 - wyrażonego wskaźnikiem hałasu L AeqN = 50 dB) i B (jego granicę wewnętrzną wyznacza izolinia równoważnego poziomu dźwięku A dla pory nocy, wyrażonego wskaźnikiem hałasu L AeqN = 50 dB, a granicę zewnętrzną wyznacza izolinia równoważnego poziomu dźwięku A dla pory nocy, wyrażonego wskaźnikiem hałasu L AeqN = 45 dB). Uchwała Sejmiku Województwa (...) Nr (...) ogranicza właścicieli działek położonych w obszarze ograniczonego użytkowania w ten sposób, że nie mogą oni skutecznie dochodzić zaniechania emisji hałasu przez lotnisko. Ponadto w obszarze B wymieniona uchwała wprowadziła zakaz (§ 8, § 9):

⚫

tworzenia stref ochronnych A uzdrowisk,

⚫

przeznaczenia terenu pod budowę: szpitali, domów opieki społecznej, obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, działających w porze nocy,

⚫

zmiany sposobu użytkowania obiektów budowlanych w całości lub części na szpitale, domy opieki społecznej oraz obiekty związane ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, działające w porze nocy.

W § 11 uchwały wprowadzono także następujące wymagania techniczne dotyczące budynków:

⚫

w budynkach nowo projektowanych należy zapewnić izolacyjność ścian zewnętrznych, okien, drzwi w ścianach zewnętrznych, dachów i stropodachów, zgodnie z Polskimi Normami dotyczącymi izolacyjności przegród w budynkach oraz izolacyjności akustycznej elementów budowlanych,

⚫

w budynkach istniejących należy zastosować zabezpieczenia zapewniające izolacyjność ścian zewnętrznych, okien, drzwi ścianach zewnętrznych, dachów i stropodachów, zgodnie z Polskimi Normami dotyczącymi izolacyjności przegród w budynkach oraz izolacyjności akustycznej elementów budowlanych.

Nieruchomość powoda jest usytuowana w obrębie ewidencyjnym B. (gmina B., powiat (...), województwo (...)). Składa się z gruntów ornych kl. R VI (0,15 ha), lasów Ls V (0,10 ha), lasów Ls VI (0,13 ha) oraz nieużytków N (0,10 ha). Nieruchomość w całości znajduje się w obszarze ograniczonego użytkowania w podobszarze B.

Gmina B. nie posiada aktualnego planu zagospodarowania przestrzennego, co wynika z art. 87 ust. 3 ustawy z 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (tekst jedn. Dz. IJ. z 2012r. poz. 647 ze. zm.), na podstawie którego obowiązujące w dniu wejścia w życie ustawy miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego uchwalone przed dniem 1 stycznia 1995 r. wygasły w dniu 31 grudnia 2003 r. Aktualnie obowiązuje studium uwarunkowań i kierunków za dnia 15 lutego 2007 r. Zgodnie z tym dokumentem nieruchomość powoda usytuowana jest na różnych obszarach - w pasie przy drodze, na głębokość 75 m od drogi przeznaczona jest pod zabudowę mieszkaniową plombową w zabudowie zagrodowej (M./RM), natomiast pozostała część działki to grunty rolne. W podobszarze B nie występują ograniczenia zabudowy dla gruntów przeznaczonych pod zabudowę. Brak jest również ograniczeń w odniesieniu do gruntów określonych w studium jako grunty rolne oznaczone symbolami R, niezależnie od usytuowania w poszczególnych podobszarach.

Istniejący na działce nr (...) dom mieszkalny o powierzchni użytkowej 75,5 m. kw. został zbudowany w latach 60 – tych, w 2007 r. poddano go generalnemu remontowi.

Budynek znajduje się w odległości 1100 m od pasów startowych samolotów i podejść do lądowania.

Obecnie nie jest możliwe ustalenie parametrów hałasu lotniczego, występującego na nieruchomości w latach 1966 - 1967, w których budynek został wzniesiony. Decydujący wpływ na izolacyjność akustyczną ma stolarka okien i drzwi zewnętrznych. W latach 2004-2007 w budynku wymieniono okna ze skrzynkowych na jednoramowe z szybami zespolonymi oraz drzwi zewnętrzne i wewnętrzne. Nie ma możliwości dokonania ilościowej oceny izolacyjności akustycznej zastosowanych oryginalnych okien skrzynkowych i drzwi, a tym samym nie jest możliwa ocena wcześniejszej izolacyjności akustycznej budynku. Nie można też określić, jakie wymagania ilościowe w zakresie izolacyjności akustycznej powinien spełniać budynek przy jego projektowaniu i wznoszeniu. W odniesieniu do izolacyjności akustycznej budynku i jej zgodności z ówczesnymi wymaganiami można było stwierdzić jedynie, że zastosowane przegrody i elementy budowlane odpowiadały ówczesnej praktyce budowlanej.

Aktualnie izolacyjność akustyczna obydwu pokojów jest zbyt mała, szczególnie dla hałasu lotniczego o charakterze niskoczęstotliwościowym. Deficyt izolacyjności wynosi do 4 dB w pokoju nr (...), do 7 dB w pokoju nr (...) i do 3 dB w kuchni. Dla zapewnienia odpowiedniego klimatu akustycznego w domu powoda należałoby wykonać stosowne prace przystosowujące, jak również zamontować klimatyzatory. Wartość robót niezbędnych dla zapewnienia odpowiedniego klimatu akustycznego budynku mieszkalnego wynosi 14.657,00 zł. brutto. Wartość rynkowa wydzielonej części nieruchomości powoda – zabudowanej działki gruntu wynosi 172.700 zł. Wskaźnik utraty wartości zabudowanych nieruchomości dla podobszaru B strefy ograniczonego użytkowania kształtuje się na poziomie 7,3%.

Dokonując ustaleń w sprawie Sąd oparł się między innymi na opiniach biegłych z Politechniki (...) oraz na opinii biegłego K. N. które uznał za w pełni przekonywujące.

W ocenie Sądu Okręgowego powództwo zasługiwało na częściowe uwzględnienie.

Na działce powoda została zrealizowana zabudowa mieszkaniowa i w związku z jej usytuowaniem w podobszarze B strefy nie dotyczą jej ograniczenia związane z przeznaczeniem nieruchomości. Niezależnie od powyższego, mówiąc o obszarze ograniczonego użytkowania trzeba, jak zaznaczył Sąd Okręgowy, dostrzegać z jednej strony związane z jego utworzeniem generalne ograniczenia w zakresie sposobu korzystania z nieruchomości, z drugiej natomiast przyczyny, które legły u podstaw utworzenia tego obszaru. Obszar ograniczonego użytkowania ingeruje w prawo własności i w sferę wolności właściciela, wobec czego wyszczególnienie sytuacji, w których dojdzie do utworzenia tego obszaru, jest wyczerpujące i wymaga stwierdzenia, że zastosowanie najlepszych dostępnych metod i środków nie doprowadziło do utrzymania dopuszczalnych warunków środowiska. Samo już zatem utworzenie obszaru ograniczonego użytkowania wskazuje na negatywne oddziaływanie lotniska na środowisko w stopniu wymagającym wprowadzenia ograniczeń w wykonywaniu prawa własności. W związku z tego rodzaju decyzją pozostaje nie tylko obniżenie wartości nieruchomości, będące następstwem ograniczeń przewidzianych bezpośrednio w treści uchwały o utworzeniu obszaru (zwłaszcza dotyczących ograniczeń zabudowy), lecz także obniżenie wartości nieruchomości wynikające z zawężenia granic własności (art. 140 k.c. w zw. z art. 144 k.c.), a tym samym ścieśnienia wyłącznego władztwa właściciela względem nieruchomości położonej na obszarze ograniczonego użytkowania. Sąd powołał się tu na brak możliwości dochodzenia zaniechania immisji w postaci generowania przez lotnisko nadmiernego hałasu, czyli realizowania uprawnień związanych z podejmowaniem działań ochronnych wobec swojej własności.

Mając na uwadze opinię biegłego rzeczoznawcy, Sąd Okręgowy ustalił wartość szkody z powyższego tytułu na kwotę 12.600 zł (wartość nieruchomości – 172.700,00 zł x 7,3 %).

Uchwała Sejmiku Województwa (...) nr (...) wprowadziła wymóg zastosowania w istniejących budynkach zabezpieczeń zapewniających izolacyjność ścian zewnętrznych, okien, drzwi w ścianach zewnętrznych, dachów i stropodachów, zgodnie z Polskimi Normami dotyczącymi izolacyjności przegród w budynkach oraz izolacyjności akustycznej elementów budowlanych. Obowiązek naprawienia szkody po stronie pozwanej polega zatem na uiszczeniu odpowiedniej sumy pieniężnej, odpowiadającej wartości prac koniecznych do wykonania wskazanych nakładów rewitalizacyjnych. Poniesienie tych nakładów pozwoli na uniknięcie hałasu przekraczającego poziomy normatywne, a tym samym na korzystanie z budynku zgodnie z jego przeznaczeniem. Ewentualne podwyższenie komfortu jako „skutek uboczny” rewitalizacji nie mogło, w ocenie Sądu I instancji, uzasadniać obniżenia należnego odszkodowania, bowiem właściciel budynku mieszkalnego winien otrzymać pełną rekompensatę kosztów utworzenia w nim warunków zapewniających ochronę przed szkodliwymi dla zdrowia skutkami hałasu. Potencjalne podwyższenie standardu budynku jest również niejako kompensowane przez obniżenie atrakcyjności rynkowej nieruchomości wynikające z położenia w strefie, w której występują określone niedogodności.

Sąd Okręgowy podkreślił przy tym, że przepisy prawa budowlanego nie przewidują wobec inwestorów żadnych obowiązków i sankcji w razie nie zapewnienia właściwego klimatu akustycznego budynku mieszkalnego. Źródłem powstania obowiązku odszkodowawczego jest wprowadzenie konieczności sprostania określonym wymogom przekraczającym obowiązujące zasady w budynkach istniejących poza strefą ograniczonego użytkowania. Z tego względu koszty związane z zapewnieniem w budynku powoda właściwego klimatu akustycznego są bezpośrednim uszczerbkiem związanym z ustanowieniem strefy ograniczonego użytkowania.

Zakres koniecznych do wykonania w tej mierze prac wynikał z opinii Politechniki (...), natomiast biegły K. N. określił wartość nakładów na kwotę 14.657 zł.

Ostatecznie Sąd Okręgowy uznał, powołując się na treść art. 129 ust. 2 ustawy Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 ze zm.), że powodowi przysługuje odszkodowanie w łącznej wysokości 27.257,00 złotych. Powództwo w pozostałym zakresie podlegało oddaleniu jako nie udowodnione. O odsetkach od zasądzonego roszczenia Sąd I instancji orzekł na podstawie art. 481 § 1 k.c., zasądzając je od dnia 12 kwietnia 2012 r. - tj. od dnia doręczenia pozwu stronie pozwanej.

O kosztach procesu Sąd ten rozstrzygnął na podstawie art. 100 k.p.c., znosząc je wzajemnie między stronami, a o zwrocie wydatków poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa na podstawie art. 113 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn. z 2010 roku, Dz. U. Nr 90, poz. 594 ze zm.), nakazując je pobrać stosownie do wyniku sprawy odpowiednio w kwocie 5.019,03 zł od powoda z zasądzonego roszczenia i w kwocie 2.823,00 zł od strony pozwanej.

Powyższy wyrok w części zasądzającej odszkodowanie oraz dotyczącej kosztów procesu został zaskarżony apelacją strony pozwanej. Strona skarżąca zarzuciła orzeczeniu naruszenie:

I.  przepisów postępowania, tj.:

⚫

art. 210 § 3 k.p.c. oraz art. 235 zd. 1 k.p.c. poprzez przeprowadzenie czynności postępowania dowodowego poza rozprawą i jednocześnie nie przed sądem orzekającym w niniejszej sprawie;

⚫

art. 232 k.p.c. zd. 1 w zw. z art. 6 k.c. poprzez zastąpienie opinią biegłego obowiązku powodów do wskazywania dowodów dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne;

⚫

art. 278 § 1 k.p.c. poprzez potraktowanie opinii biegłego jako źródła materiału faktycznego sprawy stanowiącego podstawę ustalenia okoliczności będących przedmiotem oceny biegłych;

⚫

art. 233 § 1 k.p.c. poprzez sprzeczną z zasadą swobodnej oceny dowodów ocenę dowodu z dwóch opinii: Politechniki (...) oraz opinii biegłego N.;

⚫

art. 217 § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. poprzez oddalenie wniosku dowodowego strony pozwanej o przeprowadzenie dowodu z opinii innego biegłego niż biegły N.;

⚫

art. 100 k.p.c.

II.  przepisów prawa materialnego, tj.:

⚫

niewłaściwe zastosowanie art. 129 ust. 2 ustawy - Prawo ochrony środowiska w zw. z art. 361 § 1 k.c. poprzez skompensowanie uszczerbków nie pozostających w adekwatnym związku przyczynowym z treścią aktu prawa miejscowego ustanawiającego obszar ograniczonego użytkowania;

⚫

niewłaściwe zastosowanie art. 136 ust. 3 Prawa ochrony środowiska w zw. z nieprawidłową wykładnią § 11 pkt 2 uchwały Nr LI/1469/10 Sejmiku Województwa (...) z dnia 9 lutego 2010 r. w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska wojskowego Ł., zwanej dalej „uchwałą”, poprzez przyjęcie, że zalecane w opinii Politechniki (...) klimatyzatory są szkodą, o której mowa w art. 129 ust. 2 u.p.o.ś.;

⚫

niewłaściwe zastosowanie art. 156 ust. 3 i 4 w zw. z art. 149 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2014 r. poz. 518, z późn. zm.) polegające na niezastosowaniu tych przepisów;

⚫

niewłaściwe zastosowanie art. 481 § 1 k.c. w zw. z. art. 363 § 2 k.c. w zw. z art. 129 ust. 2 u.p.o.ś., wykładanych w świetle art. 316 § 1 k.p.c., poprzez błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że odsetki od pieniężnego świadczenia odszkodowawczego, przewidzianego w art. 129 ust. 2 u.p.o.ś. należą się od daty wcześniejszej niż data wyrokowania.

W konkluzji strona skarżąca wniosła o zmianę wyroku w zaskarżonej części przez oddalenie powództwa i rozstrzygnięcie o kosztach postępowania przed Sądem pierwszej instancji oraz zasądzenie od powoda na rzecz strony pozwanej kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych prawem, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja nie była uzasadniona.

Na wstępie należało odnieść się do zarzutów o charakterze procesowym, a zwłaszcza do zarzutu obrazy art. 233 § 1 k. p. c. ponieważ wnioski w tym zakresie determinują rozważania co do pozostałych zarzutów podniesionych w apelacji, jako, że jedynie nieobarczone błędem ustalenia faktyczne, będące wynikiem należycie przeprowadzonego postępowania, mogą być podstawą oceny prawidłowości zastosowania przepisów prawa materialnego.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, zastrzeżenia skarżącego dotyczące postępowania dowodowego przeprowadzonego przed Sądem I instancji i dokonanej przez ten Sąd analizy opinii biegłych nie były przekonywujące.

W myśl art. 233 § 1 k. p. c. Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Ocena dowodów polega na ich zbadaniu i podjęciu decyzji, czy została wykazana prawdziwość faktów, z których strony wywodzą skutki prawne. Celem Sądu jest dokonanie określonych ustaleń faktycznych, pozytywnych bądź negatywnych i ostateczne ustalenie stanu faktycznego stanowiącego podstawę rozstrzygnięcia.

Ocena wiarygodności i mocy dowodów przeprowadzonych w danej sprawie wyraża istotę sądzenia w części obejmującej ustalenie faktów, ponieważ obejmuje rozstrzygnięcie o przeciwnych twierdzeniach stron na podstawie własnego przekonania sędziego powziętego w wyniku bezpośredniego zetknięcia się ze świadkami, stronami, dokumentami i innymi środkami dowodowymi. Powinna odpowiadać regułom logicznego rozumowania wyrażającym formalne schematy powiązań między podstawami wnioskowania i wnioskami oraz uwzględniać zasady doświadczenia życiowego wyznaczające granice dopuszczalnych wniosków i stopień ich występowania w danej sytuacji.

Jeżeli z określonego materiału dowodowego Sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena Sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać choćby w równym stopniu, na podstawie tego samego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami, lub gdy wnioskowanie Sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo – skutkowych to przeprowadzona przez Sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona.

Wobec tego dla skuteczności zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k. p. c. nie jest wystarczające przekonanie strony o innej niż przyjął Sąd wadze poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie, niż ocena Sądu. Skarżący winien przy tym wykazać, jakie kryteria oceny zostały naruszone przez Sąd przy analizie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłusznie im taką moc przyznając (między innymi postanowienie SN z dnia 23 stycznia 2001 r. IV CKN 970/00, LEX nr 52753, wyrok SN z dnia 6 lipca 2005 r. III CK 3/05, LEX nr 180925).

W kontekście powyższych uwag należy stwierdzić, iż wbrew twierdzeniom skarżącego, Sąd I instancji nie naruszył przy ocenie materiału dowodowego dyspozycji art. 233 1 1 k. p. c.

Podniesione w apelacji zarzuty naruszenia prawa procesowego sprowadzały się głównie do zakwestionowania założeń badawczych będących podstawą do wydania opinii zarówno przez biegłego z Politechniki (...) jak i przez biegłego K. N., zaakceptowanych przez Sąd I instancji. Po ponownym przeanalizowaniu powyższych dowodów w świetle pozostałego materiału dowodowego Sąd Apelacyjny zarzutów tych nie podzielił.

Wymaga podkreślenia, że dowód z opinii biegłego ma na celu ułatwienie Sądowi ocenę zebranego materiału w sytuacji gdy w danej sprawie potrzebne są wiadomości specjalne. Opinia powinna zawierać opis metodyki dokonywanych badań, określenie porządku, w jakim badania przeprowadzano a nadto winna przytaczać wszystkie argumenty oparte na stwierdzonych okolicznościach, które mają związek z badanymi faktami, a które podbudowane są fachowymi wyjaśnieniami biegłego.

Dowód z opinii biegłego, jak każdy inny dowód, podlega ocenie sądu przy zastosowaniu art. 233 § 1 k. p. c. – na podstawie właściwych dla jej przedmiotu kryteriów zgodności z zasadami i wiedzy powszechnej, poziomu wiedzy biegłego, podstaw teoretycznych opinii, a także sposobu motywowania oraz stopnia stanowczości wyrażonych w niej wniosków. Dowód z opinii biegłego jest przeprowadzony właściwie wówczas, gdy opinia zawiera uzasadnienie ostatecznych wniosków, sformułowane w sposób przystępny i zrozumiały dla osób nie posiadających wiadomości specjalnych. Ocena dowodu z opinii biegłego sądowego wymaga ustosunkowania się do mocy przekonywującej rozumowania biegłego i logicznej poprawności wyciągniętych przez niego wniosków. Nie można oprzeć ustaleń wyłącznie na podstawie konkluzji biegłego, lecz koniecznym jest sprawdzenie poprawności poszczególnych elementów składających się na trafność wniosków końcowych. Nie można też zapominać, że wnioski biegłego powinny być stanowcze i jednoznaczne.

(wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 14 sierpnia 2012 r. I A Ca 372/12 LEX nr 1220678 oraz wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 30 października 2007 r. Biul. SA/KA z 2008 r. nr 1, poz. 28).

Analizując treść opinii biegłych w niniejszej sprawie Sąd Okręgowy zasadnie podkreślił, że opinie te są jasne, wewnętrznie niesprzeczne oraz właściwie uzasadnione, a także w pełni ze sobą korelują i się uzupełniają. Zostały sporządzone w sposób pełny, z wykorzystaniem zasad fachowej wiedzy i doświadczenia zawodowego. W opiniach uzupełniających biegli wypowiedzieli się na temat podnoszonych przez strony zastrzeżeń i w sposób należyty ustosunkowali się do wszelkich wątpliwości.

Nawiązując do dowodu z opinii Politechniki (...) należało zaznaczyć, iż skarżący nie kwestionował ustalenia, iż nieruchomość powoda znajduje się w pobliżu lotniska wojskowego w Ł., w strefie zagrożonej nadmiernym hałasem.

Konieczność dokonania inwestycji niezbędnych dla zapewnienia budynkom mieszkalnym usytuowanym w tym obszarze odpowiedniego klimatu akustycznego została w sposób jednoznaczny przewidziana uchwale z dnia 9 lutego 2010 r. w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania.

Dowód z omawianej opinii został dopuszczony dla ustalenia zakresu prac koniecznych do zrealizowania wskazanego wyżej celu. W opinii zasadniczej biegły prace te określił wskazując na konieczność dokonania odpowiedniej modernizacji okien i drzwi wejściowych do budynku oraz zamontowania klimatyzatorów. Biegły powołał się przy tym na porównanie wymagań dotyczących izolacyjności akustycznej budynku ze stanem faktycznym, wskazał nadto metodę (obliczeniową) dla wyznaczenia miarodajnego poziomu dźwięku pochodzącego od ruchu lotniczego. Za wyjątkiem klimatyzatorów, skarżący nie tyle kwestionował zakresu prac adaptacyjnych ile zarzucał miedzy innymi brak odpowiednich ustaleń na temat akustyczności budynku w okresie poprzedzającym podjęcie uchwały z dnia 9 lutego 2010 r. podnosząc, że wykonanie prac modernizacyjnych doprowadzi do bezpodstawnego zwiększenia jego wartości. Zastrzeżenia pozwanego nie mogły prowadzić do podważenia opinii.

Biegły określił poziom hałasu w budynku powoda nawiązując do danych na temat aktywności lotniczej na lotnisku w Ł. uzyskanych na podstawie informacji opisanych w pkt. 5.3.1. opinii zasadniczej. Sposób pozyskania tych informacji nie zaprzecza, wbrew odmiennemu poglądowi pozwanego, stawianym przez biegłego tezom i nie neguje ostatecznych konstatacji opinii. Przy rozważeniu tego zagadnienia należało mieć na względzie charakter sprawy, w której określenie poziomu hałasu wiązało się ze zbadaniem działalności lotniska wojskowego co chociażby z tego względu rodziło określone trudności badawcze.

Biegły podał na tyle przekonywujące źródło swojej wiedzy dotyczącej powyższych zagadnień, że wiedza ta mogła być podstawą wnioskowania w zleconym biegłemu przedmiocie, jakkolwiek informacje na ten temat nie zostały załączone do akt. Nie ulega bowiem wątpliwości, że poziom hałasu w ustanowionej strefie ograniczonego użytkowania jest znaczny, a w ostatnim okresie, z uwagi na dostawę dodatkowych samolotów, uległ dalszemu nasileniu. W rozpoznawanym przypadku, z uwagi na akcentowaną wyżej specyfikę sprawy, nie można było też założyć, że biegły powinien korzystać jedynie z materiału znajdującego się w aktach sprawy, przeciwnie, w czynnościach badawczych mógł poszukiwać informacji poza sprawą i uczynić z nich postawę do swoich ustaleń, podobnie jak dokonuje tego przykładowo biegły do spraw szacunku nieruchomości posiłkując się danymi na temat rynku nieruchomości, nie wskazywanymi przez strony.

Trudno było przy tym wymagać by przedmiotowe informacje zostały przedstawione przez stronę powodową. Dodać należy, że na poparcie zarzutów pod adresem opinii Politechniki (...) skarżący nie przedstawił jakichkolwiek przeciwnych danych i wyliczeń mimo powołania się na ich dostępność. Czyni to zarzut obrazy art. 233 § 1 k. p. c. gołosłownym i nie popartym konkretnymi argumentami.

Podniesione w powyższej mierze dodatkowo zarzuty naruszenia przepisów art. 210 § 3 k. p. c. oraz art. 235 zd. 1 k. p. c.. art. 232 k. p. c. i art. 278 § 1 k. p. c. były również chybione.

Sąd Apelacyjny odrzucił również zastrzeżenia apelacji pod adresem opinii biegłego K. N.. Opinia ta została oceniona zgodnie z kryteriami wymienionymi w art. 233 § 1 k. p. c. jakkolwiek zawierała sformułowania wskazane przez skarżącego. Biegły istotnie bowiem wypowiedział się na temat braku występowania istotnych różnic cenowych transakcji w poszczególnych okresach, co miało dowodzić świadomości uczestników rynku o uciążliwościach związanych z funkcjonowaniem lotniska również przed wejściem w życie uchwały z dnia 9 lutego 2010 r., a samo podjęcie tejże uchwały nie wpłynęło w istotny sposób na zmianę cen. Powyższe wypowiedzi należało jednakże oceniać w nawiązaniu do całokształtu opinii w której ustalono ostatecznie współczynnik spadku wartości nieruchomości położonych w podstrefie B obszaru ograniczonego użytkowania, w tym nieruchomości powoda, na poziomie 7,3%. Spadek ten należało wiązać z ograniczeniami wprowadzonymi uchwałą, przede wszystkim w postaci niemożności dochodzenia przez właścicieli gruntów zakazu immisji hałasu. W tym więc znaczeniu uległa obniżeniu wartość nieruchomości należącej do powoda, podlegająca wyrównaniu na mocy przytoczonych przez Sąd przepisów prawa o czym będzie mowa poniżej. Biegły zaznaczył nadto, iż negatywne oddziaływanie lotniska związane z hałasem występuje wprawdzie w całym okresie eksploatacji ale zmianie ulega skala uciążliwości. Trudno było się zatem zgodzić z twierdzeniem apelacji, iż podjęcie uchwały z dnia 9 lutego 2010 r. nie spowodowało jakiegokolwiek spadku wartości nieruchomości w powyższym rozumieniu. W tej sytuacji zasadną była decyzja Sądu I instancji w przedmiocie oddalenia wniosku dowodowego strony pozwanej w przedmiocie dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego do spraw szacunku nieruchomości, nie było też potrzeby, wobec złożenia opinii uzupełniających, wezwania biegłego na ostatnią rozprawę.

Kolejnym zarzutem o charakterze procesowym był zarzut obrazy art. 100 k. p. c.

Wprawdzie skarżący nie bez racji podniósł, iż wobec zakresu w którym powód wygrał spór zasada stosunkowego rozdzielenia kosztów lub wzajemnego ich zniesienia nie miała zastosowania, tym niemniej do zniesienia kosztów procesu, mimo nie w pełni właściwego sformułowania sentencji tej części zaskarżonego wyroku, mogło dojść w warunkach dających podstawę do nie obciążenia powoda kosztami postępowania z mocy art. 102 k. p. c. Za zastosowaniem tej normy przemawiał charakter procesu oraz sytuacja materialna i bytowa powoda.

Odnosząc się do zarzutów o charakterze materialnoprawnym należało zauważyć , że bezsporną pozostawała okoliczność, iż nieruchomość powoda jest usytuowana na obszarze o wzmożonym oddziaływaniu hałasu, okoliczność ta była też podstawą do wprowadzenia w życie uchwały w przedmiocie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania, mającej dawać podstawę do podejmowania działań w celu zapewnienia odpowiedniej ochrony akustycznej. Działania te mogły się sprowadzać do dochodzenia roszczeń odszkodowawczych na mocy przepisów ustawy Prawo ochrony środowiska (p. o. ś.). Przepisy tej ustawy samodzielnie przewidują podstawy odpowiedzialności odszkodowawczej i mają charakter przepisów szczególnych w stosunku do regulacji Kodeksu cywilnego. Odpowiedzialność Skarbu Państwa w myśl tych przepisów jest uzależniona od wykazania przesłanek w postaci wejścia w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego, powodującego ograniczenia w sposobie korzystania z nieruchomości, wystąpienia szkody a także związku przyczynowego między wprowadzonymi ograniczeniami a szkodą. Na temat szkody wypowiada się art. 129 p. o. ś. stanowiąc, że osoby uprawnione mogą żądać odszkodowania za poniesioną szkodę, która obejmuje zmniejszenie wartości nieruchomości oraz - stosownie do art. 136 ust. 3 ustawy – koszty poniesione w celu wypełnienia wymagań technicznych, dotyczących istniejących budynków nawet w przypadku braku obowiązku podjęcia działań w tym zakresie. Powyższe uregulowania mają na celu ułatwienie osobom poszkodowanym w wyniku wprowadzenia obszaru ograniczonego użytkowania dochodzenia roszczeń.

Wskazanie w treści art. 136 ust. 3 p. o. ś. na koszty poniesione w celu wypełnienia wymagań technicznych przez już istniejące budynki miało wyeliminować spory co do objęcia tych kosztów naprawieniem szkody w sytuacji gdy strona nie ma obowiązku ich poniesienia. Jako element szkody uznano bowiem „także koszty poniesione”, a nie tylko „wyłącznie koszty już poniesione” (wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 4 marca 2013 r. I A Ca 490/12, LEX nr 1292730).

Szkodą podlegającą naprawieniu na mocy omawianej ustawy jest także obniżenie wartości nieruchomości wynikające z faktu, iż właściciel nieruchomości będzie musiał znosić immisje którym nie może zapobiegać ( postanowienie SN z dnia 24 lutego 2010 r. III CZP 128/09, LEX nr 578138).

W kontekście powyższych uwag za chybione zależało uznać zarzuty odnoszące się do zakresu uszczerbku majątkowego poniesionego przez powoda za który ponosi odpowiedzialność strona pozwana i braku, w ocenie skarżącego, związku przyczynowego między szkodą a ograniczeniem korzystania z nieruchomości, wprowadzonym uchwałą z dnia 9 lutego 2010 r. (zdaniem skarżącego nie zostało wykazane, że ograniczenia te dotyczyły korzystania z nieruchomości w dotychczasowy sposób lub zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem).

Ustosunkowując się do tych zarzutów należało przyjąć za trafny pogląd Sądu I instancji, zakładający oczywistość adekwatnego związku przyczynowego między szkodą w postaci konieczności dokonania nakładów w budynku powoda w celu zapewnienia prawidłowego klimatu akustycznego a wprowadzonymi ograniczeniami. Mówiąc o obszarze ograniczonego użytkowania należy mieć na względzie zarówno ograniczenia związane z jego utworzeniem w zakresie sposobu korzystania z nieruchomości jak i przyczyny, które legły u podstaw utworzenia tego obszaru. Z istnieniem lotniska wiąże się bowiem niemożność dotrzymania odpowiednich standardów jakości środowiska. Zapewnienie powodowi korzystania z nieruchomości zgodnie z jej przeznaczeniem i wymaganiami technicznymi narzuconymi uchwałą wymaga poczynienia nakładów zapewniających wyeliminowanie hałasu. Skutek ten nie może być przy tym osiągnięty w inny sposób, właściciele nieruchomości położonych strefie ograniczonego użytkowania pozbawieni bowiem zostali prawa dochodzenia zakazu immisji hałasu.

Możność dochodzenia odszkodowania związanego ze spadkiem wartości nieruchomości znajduje oparcie w treści art. 129 ust. 2 p. o. ś. Strata z tego tytułu powstaje niezależnie od tego czy właściciel zamierza zbyć nieruchomość oraz od sposobu jej wykorzystywania. O tym, że uchwała z dnia 9 lutego 2010 r. miała wpływ na obniżenie wartości nieruchomości powoda był mowa przy rozważaniach dotyczących miarodajności opinii biegłego K. N..

Przytoczone w apelacji stanowisko Sądu I instancji było w tej mierze w pełni uprawnione.

Sąd Apelacyjny odrzucił nadto zarzuty podważające zasadność objęcia odszkodowaniem kosztów zainstalowania klimatyzatorów, ocenionych w opinii Politechniki (...) jako celowe dla zapewnienia, przy uszczelnieniu budynku, właściwej temperatury powietrza. Przyczyny dla których biegły uznał tę inwestycję za celową zostały podane w opinii z dnia 28 kwietnia 2014 r. Były one oczywiste jeśli się zważy na niedogodności związane z zamontowaniem innych elementów zapewniających wysoką izolację akustyczną. Ubocznym skutkiem zapewnienia tej izolacji pozostaje bowiem ograniczenie funkcjonalności pomieszczeń, jaką jest możliwość schładzania powietrza. Tym samym, w ocenie Sądów obu instancji, należało uznać koszt montażu klimatyzatorów jako pozostający w związku przyczynowym z poniesioną przez powoda szkodą, podlegającą wyrównaniu przez stronę pozwaną. W żadnym wypadku tego rodzaju potencjalnych kosztów nie można traktować jako nadmiernej, nie usprawiedliwionej ograniczeniami wynikającymi z uchwały, poprawy paramentów budynku w zakresie nie tylko izolacji dźwiękowej ale również w zakresie izolacji cieplnej. Wymaga bowiem podkreślenia, że zastosowanie rozwiązań technicznych koniecznych dla spełnienia wymagań akustycznych nie zniweluje wszystkich niedogodności wynikających z ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania. Utworzenie tego obszaru zmniejszyło funkcjonalność budynku i działki siedliskowej, ponadto montaż klimatyzatorów spowoduje większe zużycie energii elektrycznej, nie zapewni też komfortu wynikającego z naturalnej cyrkulacji powietrza.

Trudno też było podzielić zarzut naruszenia art. 156 ust. 3 i 4 w zw. z art. 149 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2014 r. poz. 518 ze zm.) skoro opinia biegłego K. N. z dnia 30 stycznia 2013 r. zachowała aktualność (kwestionując tę opinię skarżący nie podnosił tego rodzaju zastrzeżenia), żadna ze stron nie wnioskowała też o jej stosowne uzupełnienie w kierunku wskazanym w apelacji, przy czym nie był do tego obowiązany Sąd Okręgowy z urzędu.

Sąd II instancji nie zgodził się nadto z zarzutem obrazy art. 481 § 1 k. c. w zw. z art. 363 1 2 k. c. i art. 129 ust. 2 u. p. ś. upatrywany przez skarżącego w niewłaściwie przyjętej dacie od której zostały zasądzone odsetki od kwoty 27.257 zł.

Sąd Okręgowy trafnie powołał się na zasadę zgodnie z którą jeżeli termin spełnienia świadczenia odszkodowawczego nie jest oznaczony, ani nie wynika z właściwości zobowiązania, jego wymagalność należy określać zgodnie z art. 455 k. c., a więc niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania zobowiązania. Roszczenie odszkodowawcze staje się pieniężne po jego skonkretyzowaniu jako żądanie zapłaty określonej sumy. Opóźnienie w zapłacie po takim wezwaniu rodzi roszczenie o zasądzenie odsetek po myśli art. 481 § 1 k. c.

W niniejszej sprawie pozwany w chwili doręczenia odpisu pozwu miał możliwość oszacowania i wypłaty odszkodowania, którego wysokość odpowiadałaby kwocie zasądzonej zaskarżonym wyrokiem. Zaniechanie tego obowiązku doprowadziło do konieczności wykonania stosownej kalkulacji przy pomocy biegłych sądowych, przy czym skarżący nie przedstawił analizy na ile zaskarżone rozstrzygnięcie oparto na wyliczeniu odszkodowania z niekorzyścią dla niego, to jest na ile odszkodowanie byłoby odmienne kwotowo, gdyby zostało wyliczone według cen z innej daty. Przyznanie odsetek za okres ustalony przez Sąd I instancji stanowiło rekompensatę za korzystanie przez pozwanego z kapitału. Tego rodzaju rozstrzygnięcie nie prowadziło zatem do sprzecznego z funkcją odsetek przysporzenia poszkodowanemu korzyści finansowych, nieuzasadnionego zakresem zobowiązania z art. 129 ust. 2 i art. 136 ust. 3 p. o. ś.

Ostatecznie, z omówionych wyżej przyczyn, Sąd Apelacyjny oddalił apelację na mocy art. 385 k. p. c. O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 k. p. c. w zw. z art. 108 § 1 k. p. c i art. 391 § 1 k. p. c.