Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Rejonowy w Bydgoszczy uchylił postanowienie o kosztach procesu zawarte w punkcie III wyroku tego Sądu z dnia 22 października 2014 r. i zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 4232 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Sąd I instancji wskazał, że postanowienie to wydał w trybie art. 395 § 2 kpc na skutek zażalenia powoda na rozstrzygnięcie zawarte w punkcie III wyroku, w którym zasądzono od powoda na rzecz pozwanego kwotę 2417 zł. Powód w swoim zażaleniu domagał się zasądzenia od pozwanego kwoty 4232 zł. Zdaniem Sądu Rejonowego zażalenie było oczywiście uzasadnione. Wskazał, że choć powództwo w chwili jego wytoczenia było przedwczesne to jednak w toku procesu roszczenie dochodzone pozwem stało się wymagalne, a pozwany nie zapłacił pomimo to dochodzonego roszczenia. Dlatego zdaniem Sądu I instancji o kosztach należało rozstrzygnąć na podstawie art. 98 kpc uwzględniając, że koszty te powinien ponieść pozwany jako przegrywający. Wskazał, iż powód uległ tylko co do nieznacznej części roszczenia (art. 100 kpc), a jednocześnie brak było podstaw do zastosowania art. 101 kpc, gdyż o ile można przyjąć, że pozwany nie dał powodów do wytoczenia powództwa, o tyle brak podstaw do przyjęcia, iż pozwany uznał przy pierwszej czynności żądanie pozwu, gdyż nie złożył formalnego oświadczenia o uznaniu, a w mowie końcowej domagał się oddalenia powództwa. Ponadto pozwany pomimo, że roszczenie stało się wymagalne w toku procesu nie spełnił go. Dlatego podstawą do obciążenia pozwanego kosztami procesu byłby również przepis art. 103 § 1 kpc.

Zażalenie na opisane wyżej postanowienie wniósł pozwany, zaskarżył je w całości oraz zarzucił naruszenie:

1)  art. 98 § 1 kpc poprzez uznanie, że strona przegrywająca poniosła koszty niezbędne dla celowego dochodzenia praw i celowej obrony,

2)  art. 102 kpc poprzez niezastosowanie przedmiotowego przepisu w okolicznościach przedmiotowej sprawy jako uzasadniających nieobciążanie pozwanego kosztami sprawy,

3)  art. 378 § 1 kpc w zw. z art. 397 § 2 kpc poprzez orzekanie ponad granice zażalenia,

4)  art. 130 ² kpc w zw. z art. 368 § 2 kpc w zw. z art. 397 § 2 kpc oraz art. 19 ust. 3 pkt 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych – poprzez nieodrzucenie zażalenia w związku z wniesieniem opłaty w niewłaściwej wysokości oraz uznanie, że prawidłowo została oznaczona wartość przedmiotu zaskarżenia,

naruszenie prawa materialnego:

5)  art. 65 kc poprzez uznanie, że roszczenie stało się wymagalne z chwilą wykonania umowy bez dokonania rozliczeń na podstawie prawidłowo wystawionej faktury VAT,

6)  art. 106 ⁱ ust. 6 i 7 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług poprzez uznanie wymagalności roszczenia mimo niewystawienia przez powoda faktury rozliczeniowej zgodnie z przepisami prawa.

Z uwagi na powyższe skarżący wnosił o:

7)  zmianę zaskarżonego postanowienia w całości oraz:

a)  odrzucenie zażalenia i umorzenie postępowania zażaleniowego, ewentualnie

b)  nieobciążanie pozwanego kosztami procesowymi,

ewentualnie

8)  uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozstrzygnięcia Sądowi Rejonowemu,

Powód w piśmie z dnia 9 grudnia 2014 r. domagał się jego oddalenia oraz zasądzenia kosztów postępowania zażaleniowego.

Sąd Okręgowy zważył, że:

W pierwszej kolejności należy zauważyć, iż skarżący w swoich zarzutach pomija dyspozycję przepisów: art. 365 § 1 kpc, który stanowi, że: orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby, a także art. 355 kpc zgodnie z którym: wyrok prawomocny ma powagę rzeczy osądzonej tylko co do tego, co w związku z podstawą sporu stanowiło przedmiot rozstrzygnięcia, a ponadto tylko między tymi samymi stronami. Już tylko z tego powodu pozwany nie może obecnie kwestionować w zażaleniu tych ustaleń, na których Sąd Rejonowy oparł rozstrzygnięcie zawarte w prawomocnych punktach I i II wyroku z dnia 22 października 2014 r. opisanych w uzasadnieniu tego orzeczenia. Do tego w istocie sprowadza się część zarzutów zażalenia w zakresie kwestionowania ustaleń faktycznych oraz zarzutów dotyczących naruszenia prawa materialnego w kwestii ustalenia przez Sąd kiedy roszczenia dochodzone pozwem stało się wymagalne oraz, że wystawienie faktury VAT w tym zakresie nie miało znaczenia. Z tych powodów te zarzuty zażalenia jako bezzasadne nie mogą być uwzględnione.

W ocenie Sądu Okręgowego prawidłowo Sąd I instancji oparł rozstrzygniecie o kosztach procesu na ogólnej zasadzie odpowiedzialności za wynik postępowania – art. 98 kpc i swoje stanowisko należycie uzasadnił, a z argumentację tą Sąd Okręgowy w całości się zgadza. Słusznie Sąd I instancji wskazał, że pozwany skoro nie dał podstaw do wytoczenia powództwa, bowiem roszczenie stało się wymagalne w toku procesu, to mógł uniknąć przegrania procesu uznając po dokonanym odbiorze dzieła roszczenie zgodnie z dyspozycją art. 101 kpc. Konsekwencje zaniechania w tym zakresie musi obecnie ponieść pozwany. Należy podkreślić, że do końca postępowania pozwany domagał się oddalenia powództwa. W konsekwencji wbrew twierdzeniom zażalenia brak było podstaw do zastosowania przepisu art. 102 kpc, który ustanawia zasadę słuszności, będącą odstępstwem od zasady odpowiedzialności za wynik procesu; jest rozwiązaniem szczególnym, niepodlegającym wykładni rozszerzającej, wykluczającym stosowanie wszelkich uogólnień, wymagającym do swego zastosowania wystąpienia wyjątkowych okoliczności. Nie konkretyzuje on pojęcia wypadków szczególnie uzasadnionych, pozostawia ich kwalifikację, przy uwzględnieniu całokształtu okoliczności danej sprawy, sądowi (por. m.in. postanowienie SN z dnia 20 grudnia 1973 r., II CZ 210/73, LEX nr 7366). Do okoliczności branych pod uwagę przez sąd przy ocenie przesłanek zastosowania dyspozycji omawianego przepisu według doktryny zaliczyć można między innymi te związane z samym przebiegiem postępowania. Taka wyjątkowa sytuacja nie zachodzi w okolicznościach faktycznych przedmiotowej spraw, bowiem wyłącznie od stanowiska procesowego stron postępowania zależało to, która z nich mogła być uznana za wygrywającą, a która za przegrywającą o czym mowa była powyżej. Nie jest to zatem żadna wyjątkowa sytuacja, a konsekwencja działania lub zaniechania strony postępowania.

W tej sytuacji jeszcze raz należy podkreślić, że Sąd I instancji słusznie oparł orzeczenie o kosztach procesu zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania na podstawie art. 98 kpc. Wbrew zarzutom skarżącego Sąd Rejonowy nie orzekł przy tym ponad żądanie. W pozwie powód w punkcie 6-tym domagał się bowiem zasądzenia od pozwanego kosztów postępowania według norm przepisanych. W zażaleniu z dnia 28 października 2014 r. powód sprecyzował, że poniósł koszty zastępstwa procesowego w kwocie 2.400 zł i 17 zł opłaty skarbowej od pełnomocnictwa oraz 1815 zł opłaty sądowej, czyli łącznie kwotę 4232 zł. W tej sytuacji wniosek zawarty w punkcie 1) zażalenia o zasądzenie kwoty 4.2342 zł był wynikiem oczywistej omyłki pisarskiej. Faktem jest, iż w omawianym zażaleniu skarżący podał nieprawidłowo wartość przedmiotu zaskarżenia w kwocie 1815 zł, czyli w wysokości uiszczonej opłaty sądowej, a Sądu I instancji nie wezwał go do wyjaśnienia tych nieścisłości. Nie oznacza to jednak, że w zaskarżonym postanowieniu z dnia 21 listopada 2014 r. Sąd Rejonowy orzekł ponad wniosek złożony w pozwie o zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych i naruszył przepis art. 378 § 1 kpc. Z uzasadnienia zażalenia z dnia 28 października 2014 r. wnika bowiem jakie koszty w pierwszej instancji poniósł powód i taką kwotę Sąd Rejonowy zasądził w zaskarżonym postanowieniu na jego rzecz od pozwanego kierując się treścią wniosku złożonego w pozwie, nie orzekł zatem ponad żądanie. Wskazane nieścisłości zażalenia nie uniemożliwiały przy tym nadanie pismu biegu. Sąd Rejonowy nie wzywał o uzupełnienie braków formalnych zażalenia, a podlegałoby ono odrzuceniu tylko gdyby pomimo wezwania Sąd I instancji powód nie uzupełnił braków formalnych lub opłaty (art. 370 kpc w zw. z art. 397 § 2 kpc). Przepis art. 373 kpc stanowi, że: Sąd drugiej instancji odrzuca na posiedzeniu niejawnym apelację, jeżeli ulegała ona odrzuceniu przez sąd pierwszej instancji. Jeżeli dostrzeże braki, do których usunięcia strona nie była wezwana, zażąda ich usunięcia. W razie nieusunięcia braków w wyznaczonym terminie apelacja ulega odrzuceniu. Norma ta odnosi się oczywiście do zażalenia, które jest przedstawione sądowi odwoławczemu celem rozpoznania (art. 397 1 2 kpc). W przedmiotowej sprawie jest to zażalenie pozwanego z dnia 24 listopada 2014 r., a nie zażalenie powoda z dnia 28 października 2014 r. Sąd odwoławczy nie ma zatem podstaw do wzywania do uzupełniania braków zażalenia, które nie jest przedmiotem jego orzekania, a tego domaga się skarżący. W konsekwencji nie było podstaw do odrzucenia zażalenia z dnia 28 października 2014 r., które Sąd I instancji uznał za oczywiście uzasadnione.

Zgodzić się należy ze skarżącym, że zgodnie z art. 19 ust. 3 pkt 2 u.k.s.c. od zażalenia stosowna opłata pobierana jest także w przypadku twierdzenia przez stronę o jego oczywistej zasadności (art. 99 u.k.s.c.). Od powyższego obowiązku nie zwalnia samo powołanie się na oczywistą zasadność tego zażalenia (por. postanowienie SN z 5 października 2006 r., IV CZ 70/06, niepubl.), gdyż ocena w tym przedmiocie należy do sądu. Jednak jak wynika z tezy Sądu Najwyższego w postanowieniu z dnia 4 stycznia 2007 r. V CZ 108/06 "Oczywistą zasadność" środka odwoławczego, o której mowa w art. 99 u.k.s.c., sąd ocenia w sposób swobodny. Tak zdecydował Sąd I instancji w zaskarżonym postanowieniu i dlatego nie wezwał do zapłaty brakującej części opłaty sądowej. Zdaniem Sądu Okręgowego kierując się uznaniowością podstaw decyzji Sądu I instancji w tym zakresie wskazaną przez Sąd Najwyższy, brak jest podstaw aby na tej podstawie opierać obecnie zarzuty i domagać się skutecznie odrzucenia zażalenia.

Na koniec wskazać należy, że w przedmiotowym postępowaniu zażaleniowym na zasadzie art. 373 kpc Sąd mógł badać braki formalne, ewentualnie wzywać do ich uzupełnienia oraz odrzucić zażalenie będące przedmiotem rozpoznania czyli z dnia 24.11.2014 r., do czego nie było podstaw.

Kierując się powyższym, Sąd Okręgowy uznał zażalenie pozwanego za bezzasadne i oddalił je na podstawie art. 385 kpc w zw. z art. 397 § 2 kpc.

O kosztach postępowania zażaleniowego należało orzec zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania na podstawie art. 98 kpc i art. 99 kpc. Na koszty poniesione przez powoda składa się wynagrodzenie pełnomocnika procesowego w kwocie 150 zł (§ 6 pkt 3) w zw. z § 13 pkt 2 ppkt 1) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (…), t.j. Dz. U. z 2009 r. nr 146, poz. 1188 ze zmianami).