Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 kwietnia 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Anna Szczepaniak-Cicha

Sędziowie: SSA Mirosław Godlewski (spr.)

SSO del. Dorota Rzeźniowiecka

Protokolant: stażysta Przemysław Trębacz

po rozpoznaniu w dniu 27 marca 2013 r. w Łodzi

sprawy (...) Spółki Cywilnej

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddziałowi w Ł.

o składki na ubezpieczenie społeczne,

na skutek apelacji (...) Spółki Cywilnej

od wyroku Sądu Okręgowego – Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Sieradzu z dnia 28 lipca 2011 r., sygn. akt: IV U 209/11;

oddala apelację.

Sygn. akt. III AU a 306/13

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. decyzją z dnia 10 stycznia 2011 roku wydaną na podstawie art.83 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych ( Dz.U. z 2009 roku Nr 205 poz.1585 ze zmianami ) oraz art. 26 ust. 3 , 4 i art.27 ust. 1 , 2 tejże ustawy stwierdził ,że płatnika (...) s.c. w P. obciąża zaległość z tytułu nie opłaconych składek w łącznej kwocie 32 198,01 złotych na którą składa się należność główna w kwocie 20868,01 złotych i odsetki w kwocie 11330,00 złotych .

Motywując wydaną decyzję organ przywołując przepisy art.17 ust. 1 i art. 46 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wskazał , rodzaje ubezpieczeń oraz okresy których dotyczy zaległość . Podał także , że podstawą naliczenia odsetek od wskazanych zaległości składkowych stanowią przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku ordynacja podatkowa ( Dz.U. z 2005 roku Nr 8 poz. 60 ze zmianami ).

Odwołanie od tej decyzji złożyli wspólnicy spółki cywilnej (...) , którzy w odwołaniu nie kwestionując istnienia należności składkowych naliczonych w decyzji popierali odwołanie w zakresie odsetek podnosząc , iż w okolicznościach faktycznych niniejszej sprawy nie można im przypisać winy w nieuiszczeniu składek albowiem w roku 2006 kiedy M. H. powracała do ubezpieczenia rolniczego i następowało rozliczenie składek ZUS wiedział powinien poinformować KRUS o wykonywaniu przez ubezpieczoną umowy zlecenia co wyklucza możliwość podlegania ubezpieczeniu rolniczemu .

Organ wnosił o oddalenie odwołania wyjaśniając ,że wydana decyzja wymiarowa jest konsekwencją ostatecznej decyzji organu z dnia 15 września 2010 roku ( decyzja nr(...) ) stwierdzającej podleganie ubezpieczeniom społecznym z tytułu działalności , wydanej w związku z wyłączeniem M. H. z ubezpieczenia rolniczego od 1 stycznia 2005 roku .

Zaskarżonym wyrokiem wydanym dnia 28 lipca 2011 roku w sprawie IVU 209/11 Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Sieradzu oddalił odwołanie Spółki Cywilnej (...) w P. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. z dnia 10 stycznia 2011 roku w części dotyczącej wskazanych zaskarżoną decyzją odsetek od należności składkowych oraz umorzył postępowanie w pozostałej części .

Wydając przedmiotowy wyrok sąd pierwszej instancji przyjął za podstawę rozstrzygnięcia następujące ustalenia faktyczne .

M. i J. H. od 1 stycznia 1999 roku prowadzą pozarolniczą działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej . W ramach prowadzonej działalność zajmują się produkcją i sprzedażą trumien . Spółka cywilna ma siedzibę w P. , jest płatnikiem składek dla zatrudnionych pracowników oraz wspólników . M. H. i J. H. zgłosili się do ubezpieczeń społecznych jako osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą . Małżonkowie H. w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą oraz dokonanym wyborem przy zbiegu obowiązkowych ubezpieczeń społecznych z tytułu prowadzonej działalności i ubezpieczenia rolniczego , początkowo podlegali ubezpieczeniu społecznemu rolników a następnie ubezpieczeniu społecznemu w ZUS . Następnie w roku 2006 po wydaniu przez Trybunał Konstytucyjny wyroku z dnia 13 marca 2006 roku powrócili do ubezpieczenia społecznego rolników . W związku z czym w grudniu 2006 roku otrzymali z ZUS zwrot nadpłaconych składek na ubezpieczenie społeczne w okresie od lipca 2003 roku do lipca 2006 roku , na ubezpieczenie zdrowotne za okres od października 2004 roku do lipca 2006 roku oraz na Funduszu Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za okres od października 2004 roku do lipca 2006 roku . Od 1 lipca 2007 roku M. H. podlegała ponownie ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu w ZUS jako (...) Spółki Cywilnej (...).J. (...) s.c. w P. . W sierpniu 2010 roku Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego uzyskała informacje o tym ,że M. H. od 5 grudnia 2004 roku łączy umowa zlecenia z (...) Zakładem (...) na (...) Spółka Akcyjna . Po zweryfikowaniu powyższej informacji Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego potwierdziła podleganie M. H. ubezpieczeniu społecznemu rolników w okresie od 1 stycznia 1997 roku do 31 grudnia 2004 roku stwierdzając ,że od 1 stycznia 2005 roku wskazana nie podlega ubezpieczeniu rolniczemu . Wobec wyłączenia M. H. z ubezpieczenia społecznego rolników od 1 stycznia 2005 roku ZUS prawomocną decyzją z dnia 15 września 2010 roku ( niezaskarżoną - nr (...) ) stwierdził ,że M. H. jako osoba prowadząca działalność gospodarczą podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz wypadkowemu w okresie od 1 stycznia 2005 roku do 30 czerwca 2007 roku . Objęcie przez ZUS w okresie od 1 stycznia 2005 roku do 30 czerwca 2007 roku M. H. ubezpieczeniem spowodowało na koncie płatnika składek (...) s.c. zaległość z tytułu nieopłaconych za M. H. we wskazanym w zaskarżonej decyzji okresie składek na ubezpieczenia społeczne , zdrowotne oraz składek na Funduszu Pracy i Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych . Naliczone w decyzji składki zostały zapłacone i ich wysokość nie jest kwestionowana .

W tak ustalonym stanie faktycznym , sąd pierwszej instancji stwierdził ,że w sprawie nie ma sporu co do faktów . Poza sporem pozostaje także prawidłowość naliczenia składek . Spór ogranicza się do zasadności decyzji w części dotyczącej odsetek i to także nie co do ich wysokości lecz dopuszczalności obciążenia odsetkami płatnika w sytuacji faktycznej jaka wystąpiła w niniejszej sprawie . Wskazując na powyższe przywołując treść przepisu art. 355 k.p.c. oraz art. 6 ust. 1 pkt. 4 i 5 , art.46 ust. 1 i art.23 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych ( Dz.U. z 2009 roku Nr 205 poz. 1585 ) skonstatował , że postępowanie w zakresie dotyczącym ustalenia wymiaru składek podlega umorzeniu a odwołanie co do odsetek podlega oddaleniu jako bezzasadne . Do odsetek od niezapłaconych w terminie składek stosuje się bowiem przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku ordynacja podatkowa ( Dz.U z 2005 roku Nr 8 poz. 60 ze zmianami )w świetle których argumenty apelacji pozbawione są znaczenia prawnego . Tym bardziej , że obowiązek poinformowania KRUS-u o związaniu umową zlecenia leżał bezwzględnie na odwołującej , ZUS nie ma obowiązku analizowania prawidłowości decyzji KRUSU o objęciu danej osoby ubezpieczeniem rolniczym a czynności dokonane przez ZUS po „ przywróceniu „ M. H. do ubezpieczenia społecznego rolników w 2006 roku w tym rozliczenie nadpłaty i dokonanie zwrotu wpłaconych składek były prawidłowe .

Wyrok Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Sieradzu zaskarżyła apelacją w części w zakresie rozstrzygnięcia zawartego w punkcie pierwszym wyroku oddalającego odwołanie w części dotyczącej wskazanych w zaskarżonej decyzji odsetek od należności składkowych , Spółka Cywilna (...) w P. reprezentowana przez wspólnika M. H. zastąpioną przez profesjonalnego pełnomocnika w osobie adwokata .

W apelacji skarżąca zarzuciła wyrokowi sądu pierwszej instancji naruszenie przepisu art.23 i art.85 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych w związku z art. 53 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku ordynacja podatkowa i w związku z art. 32 ust. 1 Konstytucji RP poprzez jego błędną wykładnię i przyjęcie , że ubezpieczona jest zobowiązana do zapłaty odsetek od zaległych składek na ubezpieczenie społeczne , zdrowotne oraz na Funduszu Pracy i Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych jak również błędne ustalenie stanu faktycznego poprzez przyjęcie ,że ubezpieczona ponosi odpowiedzialność za zwłokę w zapłacie składek .

Motywując postawione zarzuty apelantka wywodziła ,że nie ponosi odpowiedzialności za zwłokę w zapłacie składek , skoro działała w dobrej wierze a ZUS w roku 2006 w korespondencji z KRUS-em nie uwzględnił faktu związania ubezpieczonej umową zlecenia i zwrócił nadpłacone składki a następnie wezwał do ich zapłaty dopiero w roku 2010 . Brak zawinienia w uchybieniu terminowi zapłaty składek przy uwzględnieniu przepisów art. 85 ust. 1 ustawy systemowej oraz przy uwzględnieniu treści art. 118 ust. 1 a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych , treści wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 28 maja 2002 roku wydanego w sprawie sygn.akt. P 1001 ( OTK ZU nr 3/A/2002 poz. 35 ) oraz konstytucyjnej wyrażonej w art.34 ust. 1 Konstytucji RP , zasady równości wobec prawa , wyklucza możliwość obciążenia płatnika obowiązkiem zapłacenia odsetek za zwłokę od należności składkowych .

W konkluzji apelantka wnosiła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uchylenie decyzji z dnia 10 stycznia 2011 roku Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddziału w Ł. w części określającej należność z tytułu odsetek za zwłokę od należności składkowych i zasądzenie od organu rentowego na rzecz odwołującej się kosztów postępowania według norm przepisanych .

Postanowieniem wydanym dnia 27 marca 2012 roku w sprawie III AUa 1348/11 Sąd Apelacyjny odrzucił apelację w oparciu o przepis art.373 k.p.c. jako spóźnioną stając na stanowisku , że niezależnie od określenia adresata w treści decyzji , spółka cywilna nie ma w okolicznościach niniejszej sprawy zdolności procesowej , stornami postępowania są wspólnicy spółki cywilnej gdyż spór dotyczy składek wspólnika .

Poglądu tego nie podzielił Sąd Najwyższy , który po rozpoznaniu zażalenia odwołującej postanowieniem z dnia 16 października 2012 roku wydanym w sprawie IUZ 94/12 uchylił postanowienie odrzucającej apelację , stwierdzając , iż stroną postępowania w niniejszej sprawie jest spółka cywilna , która jest płatnikiem składek , którą reprezentują wspólnicy , każdy z nich może podejmować czynności procesowe za wspólników ze skutkiem wobec strony ( spółki ) bez względu na to który wspólnik je podjął .

Pełnomocnik apelantki popierał apelację .

Pełnomocnik organu rentowego wnosił o oddalenie apelacji .

Sąd Apelacyjny zważył co następuje .

Apelacja jest bezzasadna i jako taka podlega oddaleniu . Spór w niniejszej sprawie , na etapie jej rozpoznawania w postępowaniu apelacyjnym , ogranicza się w istocie do wykładni prawa materialnego . W sprawie niewątpliwym bowiem jest , że w sporze pozostaje jedynie kwestia odsetek od nieterminowo zapłaconych składek na ubezpieczenia społeczne , składek termin wymagalności których określają przepisy prawa materialnego . W związku z czym problematyka odpowiedzialności odsetkowej nie należy do kwestii ustaleń faktycznych jak to sugeruje apelant , ustaleń które co do faktów stanowiących podstawę rozstrzygnięcia sądu pierwszej instancji nie są sporne . Spór , jak wskazano powyżej dotyczy ich subsumpcji i wykładni zastosowanego prawa materialnego .

Konsekwencja powstania stosunku ubezpieczenia społecznego są prawa i obowiązki obu stron. Po stronie ubezpieczonych powstaje obowiązek opłacania składek i prawo do żądania wypłacenia świadczenia a po stronie zakładu ubezpieczeń zaś obowiązek wypłacenia świadczenia oraz prawo do składek. Prawa i obowiązki wynikające z tego stosunku powinny być realizowane w terminach wskazanych w ustawach. Opóźnienie w ich realizacji kreuje prawo do odsetek. Prawo organu rentowego do odsetek wynika z treści art. 23 ust. 1 ustawy z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Zgodnie z przywołaną normą od nieopłaconych w terminie składek należne są od płatnika składek odsetki za zwłokę, na zasadach i w wysokości określonych w ustawie z 29.8.1997 r. – Ordynacja podatkowa. Odwołanie się wprost do przywołanej ustawy oznacza traktowanie nieopłaconych w terminie składek w zakresie odsetek na równi z zaległością podatkową. Konsekwencją czego jest to , że powstanie zaległości podatkowej jest automatyczną konsekwencją niedotrzymania terminu płatności niezależnie od przyczyn jej powstania. Nie ma zatem znaczenia brak winy po stronie ubezpieczonego. W każdym przypadku zwłoki organ rentowy jest zobowiązany do żądania odsetek, a odstąpienie od tego obowiązku może nastąpić tylko w przypadku zastosowania instytucji umorzenia składek na podstawie art. 28 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych . Zgodnie bowiem z ust. 4 przywołanego przepisu umorzenie składek powoduje także umorzenie odsetek za zwłokę, kosztów upomnienia i dodatkowej opłaty. Wykładnię przepisu art. 23 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych należy uznać za utrwaloną ( patrz -SN wyrok z 7 marca 2012 roku II UK 150/11 ; SN wyrok z 22 lipca 2008 roku II UK 353/07 i tam przywoływane orzecznictwo ) . Obowiązek zapłaty odsetek od nieuiszczonych w terminie składek na ubezpieczenia społeczne nie jest uzależniony od winny płatnika a obowiązek ich naliczenia powstaje z mocy prawa .

Uwzględnienie powyższych uwag na tle ustaleń faktycznych niniejszej sprawy oraz na tle regulacji zawartej w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych dotyczącej obowiązku zgłoszenia się osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą do ubezpieczeń społecznych jak i regulującej termin wymagalności należności składkowych , czyni zarzuty apelacji oparte na przesłance braku winny w nieterminowym uiszczeniu składek bezzasadnymi .

Niczego w tym aspekcie nie zmienia odwoływanie się do problematyki drugiej strony stosunku ubezpieczenia społecznego , powstającego prawa do świadczeń będących ekwiwalentem płaconych składek . Poruszona w tym aspekcie kwestia odpowiedzialności odsetkowej organu ( art. 85 ustawy systemowej i art. 118 ustawy o emeryturach i rentach z FUS ) nie mająca charakteru odpowiedzialności obiektywnej , nie uprawnia w aspekcie wzorca konstytucyjnego zawartego w przepisie art. 32 Konstytucji RP do kwestionowania regulacji zawartej w przepisie art. 23 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych . Czym innym jest bowiem prawo do świadczenia wynikające z powstałego stosunku ubezpieczenia społecznego i związane z tym prawo do odsetek od nieterminowo realizowanego przez organ prawa a czym innym będący przedmiotem rozpoznania w niniejszej sprawie obowiązek ubezpieczonego opłacenia terminowego składek i związane z nim prawo organu do odsetek .

Mając powyższe na uwadze , nie podzielając zasadności zarzutów apelacji i nie znajdując podstaw jakie należałoby uwzględnić z urzędu Sąd Apelacyjny na podstawie art.385 k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku .

Przewodniczący Sędziowie