Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 maja 2015 roku

Sąd Rejonowy w Kłodzku Wydział I Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR Daria Ratymirska

Protokolant: Daria Paliwoda

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 14 maja 2015 roku w Kłodzku

sprawy z powództwa Przedsiębiorstwa Budowlanego (...) Sp. z o.o. w P.

przeciwko pozwanym solidarnie J. C. (1), T. C. i L. C.

o zapłatę kwoty 18.344 zł

I.  zasądza od pozwanych J. C. (1), T. C. i L. C. solidarnie na rzecz powoda Przedsiębiorstwa Budowlanego (...) Sp. z o.o. w P. kwotę 5.400 (pięć tysięcy czterysta) zł z odsetkami ustawowymi od dnia 12 sierpnia 2012r. do dnia zapłaty;

II.  oddala powództwo w dalszej części;

oraz z powództwa wzajemnego J. C. (1), T. C. i L. C.

przeciwko pozwanemu Przedsiębiorstwu Budowlanemu (...) Sp. z o.o. w P.

o zapłatę kwoty 37.744,63 zł

III.  zasądza na rzecz powodów wzajemnych J. C. (1), T. C. i L. C. solidarnie od pozwanego wzajemnie Przedsiębiorstwa Budowlanego (...) Sp. z o.o. w P. kwotę 33.938,53 zł (trzydzieści trzy tysiące dziewięćset trzydzieści osiem złotych 53/100) z odsetkami ustawowymi od dnia 12 grudnia 2013r. do dnia zapłaty;

IV.  oddala powództwo wzajemne w dalszej części;

V.  zasądza na rzecz pozwanych - powodów wzajemnych J. C. (1), T. C. i L. C. solidarnie od powoda - pozwanego wzajemnie Przedsiębiorstwa Budowlanego (...) Sp. z o.o. w P. kwotę 5.124,20 zł, tytułem zwrotu kosztów procesu;

VI.  tytułem wydatków, poniesionych w postępowaniu tymczasowo przez Skarb Państwa, postanawia ściągnąć:

- kwotę 2.343,62 zł - z roszczenia, zasądzonego na rzecz powoda Przedsiębiorstwa Budowlanego (...) Sp. z o.o. w P. w pkt I niniejszego wyroku,

- kwotę 371,85 zł - z roszczenia, zasądzonego na rzecz powodów wzajemnych J. C. (1), T. C. i L. C. w pkt III niniejszego wyroku.

Sygn. akt I C 1035/13

UZASADNIENIE

Powód Przedsiębiorstwo Budowlane (...) sp. z o.o.w P.wniósł pozew przeciwko pozwanym solidarnie J. C. (1), T. C.i L. C.o zapłatę kwoty 18.344 zł z odsetkami ustawowymi od 12 sierpnia 2011 roku do dnia zapłaty. W uzasadnieniu podał, że strony zawarły w dniu (...)roku umowę nr (...), dotyczącą wykonania przez powoda na rzecz pozwanych robót budowlanych. Za wykonane prace powód wystawił 3 faktury o numerach (...), które pozwani w całości uregulowali, dokonując zapłaty: w dniu 18 marca 2011 roku, 4 maja 2011 roku, 5 maja 2011 roku, 19 maja 2011 roku. W trakcie realizacji umowy, strony ustaliły szerszy zakres prac, który miał realizować powód. Przygotowany został aneks do umowy, który jednak nie został przez pozwanych podpisany, ale powód wykonywał prace, przewidziane w treści tego aneksu, a pozwani tak określone należności w całości regulowali. Powód wykonywał na zlecenie pozwanych także dalsze prace, za które obciążył pozwanych solidarnie należnościami, określonymi w fakturach numer: (...) (...)i (...) (...). Dodatkowo powód, zgodnie z ustaleniami stron, kupił na rzecz pozwanych zbiornik na wodę (basen), którego wykonanie miało być kolejnym etapem prac, zleconych przez pozwanych powodowi. Pozwani zlecili powodowi zamontowanie tego basenu. Powód obciążył z tego tytułu pozwanych re-fakturą poniesionych w tym zakresie kosztów zakupu - (...) (...). W dniu 11 sierpnia 2011 roku pozwani uregulowali na rzecz powoda kolejną należność w wysokości 19 000 zł, wskazując, że należność ta jest tytułem faktury nr (...), która to faktura już wcześniej w całości została uregulowana. W takiej sytuacji powód wpłatę tę zaliczył w kwocie 16 200 zł na poczet faktury nr (...), oraz w pozostałej części, to jest 2800 złotych, na poczet faktury nr (...).

Powód wskazał, uwzględniając wszystkie wpłaty, dokonane przez pozwanych, że do zapłaty na jego rzecz pozostała kwota 12 944 zł - z faktury nr (...), oraz kwota 5400 zł - z faktury nr (...), łącznie: 18 344 zł. Powód wskazał, że wszystkie roboty budowlane wykonał zgodnie ze zleceniem i w sposób prawidłowy.

Na rozprawie w dniu 12 grudnia 2013 powód oświadczył, że domaga się zapłaty za basen, na podstawie dołączonej do pozwu i podpisanej przez pozwaną re-faktury, oraz zapłaty za dobudowanie ścian ogrodu zimowego. Na rozprawie w dniu 14 maja 2015r. przedstawiciel powoda M. K. (1) zeznał, że domaga się zapłaty na zakup basenu i za fakturę na kwotę 5.400 zł, przy czym nie pamięta za co, chyba ocieplenie ściany zewnętrznej albo zbiornik na deszczówkę (k-769).

W odpowiedzi na pozew pozwani wnieśli o oddalenie powództwa, podnieśli zarzut zapłaty za wykonanie fundamentu i ścian ogrodu zimowego, których to robót dotyczy faktura nr (...). Odnośnie żądania zapłaty za zbiornik na wodę, zarzucili, że wprawdzie został on kupiony przez powoda zgodnie z sugestią pozwanych, ale nie został zamontowany, tj. umieszczony na fundamencie z murem oporowym, a więc usługa nie została wykonana do końca.

Pozwani wnieśli pozew wzajemny przeciwko Przedsiębiorstwu Budowlanemu (...) sp. z o.o. w P. o zapłatę kwoty 37.744,63 zł z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu wzajemnego, tj. od 9.12.2013 (k-297), tytułem odszkodowania za roboty wykonane wadliwie lub niewykonane zgodnie z umową z 2001r. i 2010r., przedstawiając fakturę VAT nr (...) (k-310) i kosztorys powykonawczy za wykonanie prac naprawczych w budynku w P.. Podnieśli, że powód – pozwany wzajemny wadliwie, niezgodnie z projektem wykonał konstrukcję dachu, izolację pionową budynku, nie wykonał w 2001r. przewidzianych w projekcie ław i fundamentów pod mury oporowe od strony południowej na poziomie piwnic, nie wykonał przewidzianego w projekcie balkonu, drenażu opaskowego, ścian fundamentu ogrodu zimowego, a następnie niewłaściwie wykonał ławy i ściany fundamentu ogrodu zimowego.

Powód - pozwany wzajemny, na rozprawie w dniu 12 grudnia 2013 roku, z ostrożności procesowej podniósł zarzut przedawnienia roszczeń wzajemnych, zgłoszonych przez pozwanych na tle umowy z 2001 roku. W odpowiedzi na pozew wzajemny (k-580) zarzucił nadto, że wygasły uprawnienia powodów wzajemnych z rękojmi za wady. Podniósł, że do chwili otrzymania wezwania do zapłaty kwot, objętych pozwem, pozwani – powodowie wzajemni nie składali żadnych reklamacji i nie wzywali powoda do usunięcia rzekomych wad wykonanych robót. Na rozprawie w dniu 2.04.2015r. podtrzymał zarzut wygaśnięcia roszczeń z tytułu rękojmi, podając w uzasadnieniu, że przez rok zarzuty te nie zostały podniesione, powołując się na art. 568 § 1 kc, licząc 3 lata od wykonania budynku, tj. od 2001r. Zdaniem powoda – pozwanego wzajemnie, roszczenie powodów wzajemnych wygasło w dniu 31.07.2011r., licząc termin od 21.07.2001r., tj. od wykonania stanu surowego budynku.

Powód - pozwany wzajemny zarzucił, że nie mógł wbudować zbiornika na wodę na posesji pozwanych, ponieważ nie było projektu i nie wiedział, gdzie ten basen ma być wbudowany. Zarazem zarzucił, że strony nie umawiały się na wbudowanie zbiornika, a jedynie na jego zakup przez powoda w miejscu wskazanym przez pozwanych. Później strony miały się umówić na wbudowanie zbiornika, ale do tego nie doszło, ponieważ pozwani nie przedstawili projektu budowlanego, ani miejsca, gdzie miałby być zamontowany.

Stan faktyczny:

Okolicznością bezsporną w sprawie było, że strony wiązała umowa o roboty budowlane nr (...) z dnia 9 maja 2001 roku, oraz będącej kontynuacją umowa nr (...) z dnia 4 listopada 2010 roku. Prace były wykonywane przez powoda – pozwanego wzajemnie na podstawie projektu budynku mieszkalnego (...), autorstwa A. P.. Projekt ten uległ zmianie i w 2011 roku powstał tzw. projekt zamienny, autorstwa arch. L. B.. Prezes powoda M. K. (1) pełnił funkcje kierownika budowy. Bezspornym było, że prace budowlane rozpoczęły się w dniu 25 czerwca 2001 i były wykonywane przez powoda do marca 2013 roku, kiedy to M. K. (1) zaprzestał pełnienia funkcji kierownika budowy.

Bezspornym było, że roboty, objęte umową z 2001r., zostały wykonane przez powoda do końca 2001r., poza fundamentem i ścianami ogrodu zimowego. Na skutek wypadku komunikacyjnego, któremu ulegli pozwani na początku 2002r., prace budowlane, związane z budową domu mieszkalnego w P., zostały wstrzymane i następnie wznowione w 2010r., kiedy to strony podpisały drugą umowę – nr (...).

Bezspornym było, że pozwani zapłacili powodowi umówioną kwotę 45.000 zł za roboty budowlane, objęte umową nr (...)r., oraz łącznie kwotę 203.270,14 zł za roboty wykonane na podstawie umowy nr (...) z dnia 4 listopada 2010 roku oraz za tzw. przeróbki na życzenie inwestora.

Bezspornym było, że prace, objęte umową nr (...) z dnia 4.11.2010r. oraz tzw. przeróbki, na życzenie inwestora, wykonywane były przez powoda etapami: pierwsze roboty zostały zakończone w dniu 30 listopada 2010r. (wykonanie fundamentu i ścian ogrodu zimowego oraz wykonanie oczyszczalni ścieków i kanalizacji zewnętrznej); następne w dniu 28 kwietnia 2011r. (wykonanie ścian parteru i stropu nad parterem); w dniu 16 maja 2011r. (wykonanie kominów, ścian poddasza i kominów ponad dach); w dniu 3 sierpnia 2011r. (wykonanie więźby dachowej z pokryciem dachówką ceramiczną oraz roboty dodatkowe - przeróbki, wykonane na życzenie inwestora)

Protokoły częściowego odbioru robót (k-256-263 i 273-277) zgadzają się co do terminów rozpoczęcia i zakończenia wymienionych tam prac.

Bezspornym było, że pozwani – powodowie wzajemni wskazali powodowi – pozwanemu wzajemnie miejsce zakupu zbiornika na wodę, który miał być wbudowany na ich posesji w P.. Powód zamówił i kupił ten zbiornik w miejscu wskazanym przez pozwanych, przywiózł go i pozostawił na terenie swojej posesji. Bezspornym było, że powód nie zamontował tego zbiornika na posesji pozwanych, oraz, że pozwani nie przedstawili mu odrębnego projektu budowlanego na wbudowanie tego zbiornika.

Sąd ustalił:

W dniu 9.05.2001r. strony zawarły umowę, na podstawie której P.zobowiązało się wykonać stan zerowy budynku jednorodzinnego w P. (...), zgodnie z zakresem robót, określonym w załączniku nr 1, obejmującym: wykopy pod budynek z częściowym wywozem urobku, ławy fundamentowe wg projektu technicznego, ściany i strop piwnic z bloczków betonowych, izolację ścian, drenaż opaskowy na poziomie ław, fundament garażu i ogrodu zimowego. Powód zobowiązał się do wykonania tych prac w terminie do dnia 31.07.2001r. Pozwani zobowiązali się do zapłaty w kwocie 45.000 zł.

Dowód:

umowa nr (...), załącznik nr 1 (k-38-39).

W dniu 4.11.2010r. strony zawarły drugą umowę, na podstawie której powód zobowiązał się do wykonania budowy domu jednorodzinnego mieszkalnego w P., zgodnie z projektem architekta A. P. (...), w zakresie: wykonania fundamentu i ścian ogrodu zimowego, wykonania stropu nad parterem, kominów, ścian poddasza i kominów ponad dach, wykonania więźby dachowej z pokryciem dachówką ceramiczną, wykonania oczyszczalni ścieków i kanalizacji zewnętrznej – w terminie do 31 grudnia 2010r. Wartość robót określono ryczałtowo na kwotę 145.000 zł netto. Strony ustaliły, że po wykonaniu poszczególnych etapów robót i podpisaniu protokołów odbioru wykonawca wystawi dla zamawiającego fakturę VAT z terminem płatności 7 dni.

Dowód:

umowa nr (...) (k-7-8, 43-44);

projekt techniczny architektoniczno – budowlany (k-88 i nast.);

zgoda na zmiany w projekcie (k-145);

adaptacja projektu (k-146 i nast.).

W dniu 16 marca 2011r. powód wystawił pozwanym fakturę (...), na kwotę 27.000 zł, za wykonanie fundamentu i ścian ogrodu zimowego, wykonanie oczyszczalni ścieków i kanalizacji zewnętrznej. Należność tę pozwani zapłacili w dniu 18 marca 2011r.

Dowód:

faktura (...) (k-9, k-520); potwierdzenie zapłaty (k-10).

W dniu 29 kwietnia 2011r. powód wystawił pozwanym fakturę nr (...), na kwotę 59.400 zł, za wykonanie ścian parteru i stropu nad parterem. Należność tę pozwani zapłacili w dniu 4 i 5 maja 2011r.

Dowód:

faktura (...) (k-11), potwierdzenie zapłaty (k-12,13).

W dniu 19 maja 2011r. powód wystawił pozwanym fakturę nr (...), na kwotę 21.600 zł, za kominy, ściany poddasza i kominy ponad dach. Należność tę pozwani zapłacili w dniu 19 maja 2011r.

Dowód:

faktura (...) (k-14), potwierdzenie zapłaty (k-15).

W dniu 1 lipca 2011r. powód sporządził Aneks do umowy nr (...), w którym – w związku ze zmianą projektu architekta A. P. (...) – wydłużył termin wykonania robót do dnia 21.12.2011r., zwiększył wartość robót z kwoty 145.000 zł na kwotę 190.620,50 zł (netto), w tym:

w zakresie wykonania fundamentu i ścian ogrodu zimowego (Etap I) wartość robót zwiększył z 5.000 zł na 10.000 zł (netto), wskazując na dodatkowe roboty budowlane przy ścianach tarasu od strony zachodniej – podwyższenie ścian z bloczków betonowych M-15, zasypka wraz z zagęszczeniem mechanicznym, chudy beton C8/10;

w zakresie wykonania kominów i ścian poddasza wartość robót zwiększył z 20.000 zł na 30.000 zł (netto), wskazując na wbudowanie dodatkowych dwóch kominów systemowych dymowych Leier z wentylacją, wyprowadzonych ponad konstrukcję dachową;

w zakresie wykonania więźby dachowej z pokryciem dachówką ceramiczną wartość robót zwiększył z 45.000 zł na 60.620,50 zł (netto), wskazując na wykonanie dodatkowego okapu od strony wschodniej z domurowaniem ścian i nadproży oraz zwiększenie pokrycia konstrukcji dachowej.

Nadto, w aneksie tym powód wycenił wyszczególnione roboty dodatkowe – przeróbki, wykonane na życzenie zamawiającego, na kwotę 15.000 zł netto. Aneks został wysłany do pozwanych – powodów wzajemnych, którzy zapoznali się z nim i go nie podpisali.

Prace, ujęte w aneksie, były na bieżąco zlecane przez pozwanych – powodów wzajemnych i wykonane przez powoda.

Dowód:

aneks z dnia 1.07.2011r. (k-16-17);

zeznania świadka M. K. (2) (k-624 i nast.);

zeznania przedstawiciela powoda prezesa M. K. (1) (k-769).

W dniu 4 sierpnia 2011r. powód wystawił pozwanym faktury:

(...), na kwotę 10.800 zł, za kominy, ściany poddasza i kominy ponad dach – roboty dodatkowe, objęte aneksem z 1.07.2011r. Należność ta została zapłacona przez pozwanych w dniu 5 sierpnia 2011r.

(...), na kwotę 65.470,14 zł, za wykonanie więźby dachowej z pokryciem dachówką ceramiczną, objęte umową z 4.11.2010r. i aneksem z 1.07.2011r. Należność ta została zapłacona przez pozwanych w ratach: w kwocie 9200 zł, w dniu 5 sierpnia 2011r., w kwocie 36.270,14 zł w dniu 8 sierpnia 2011r., w kwocie 20.000 z w dniu 9 sierpnia 2011r.;

(...), na kwotę 5.400 zł, za wykonanie fundamentu i ścian ogrodu zimowego – roboty dodatkowe, objęte aneksem z 1.07.2011r.;

(...), na kwotę 16.200 zł, za roboty dodatkowe – przeróbki na życzenie inwestorów, wynikające z aneksu z 1.07.2011r.

(...), na kwotę 15.744 zł, za wykonanie zbiornika do wody z tworzyw sztucznych (basen).

Dowód:

faktura nr (...) (k-18); potwierdzenie zapłaty (k-20);

faktura (...) (k-19); potwierdzenia zapłaty (k-20-23);

faktura (...) (k-24);

faktura (...) (k-25);

faktura (...) (k-26).

Powód kupił wcześniej, w dniu 5.04.2011r. ten zbiornik na wodę za cenę 15.744 zł od PPHU (...) A. K. (1) w S..

Dowód:

faktura nr (...) (k-27)

W dniu 11 sierpnia 2011r. Pozwani dokonali zapłaty na rzecz powoda kwoty 19.000 zł, tytułem faktury VAT (...), która już wcześniej została przez nich uregulowana, wobec czego, powód zaliczył tą kwotę, jako zapłatę na poczet faktury nr (...) (16.200 zł), i w pozostałej części, jako zapłatę częściową na poczet faktury nr (...) (2.800 zł).

Dowód:

potwierdzenie zapłaty (k-31).

Wszystkie faktury wystawione przez powoda zostały podpisane przez pozwaną J. C. (1).

Dowód:

faktury j.w.

Na fakturze nr (...) – dotyczącej wykonanie fundamentu i ścian ogrodu zimowego - roboty dodatkowe, objęte aneksem nr (...), na kwotę 5400 zł, M. K. (1), prezes powoda dokonał odręcznej zmiana treści, wpisując w tytule: wykonanie zasypki pod ogród zimowy.

Dowód:

faktura (...) (k-221).

W październiku 2011r., zgodnie z sugestią powoda, został sporządzony, na zlecenie pozwanych, przez arch. L. B., projekt zamienny przedmiotowego budynku, uwzględniający zmiany, wykonane przy jego budowie przez powoda na życzenie inwestorów.

Dowód:

projekt zamienny (k-165 i nast.);

zeznania świadka M. K. (2) (k-624-625,629).

Prace, związane z wybudowaniem ław i ścian fundamentowych ogrodu zimowego nie zostały w całości wykonane przez powoda – pozwanego wzajemnie. Zgodnie ze sztuką budowlaną należało jeszcze wykonać, jako zwieńczenie, wieniec żelbetowy, powiązany z budynkiem, co pomogłoby zapobiec oderwaniu się ścian fundamentu ogrodu zimowego od ścian budynku. Wykonane przez powoda powiązanie ścian prętami okazało się niewystarczające. Wartość prac, które w związku z tym należało wykonać, wynosi 2.991,99 zł.

Ponadto, niezgodnie z projektem Y28 została wykonana izolacja przeciwwilgociowa ścian piwnic, gdyż nie wykonano tynku (tzw. rapówki) na ścianach fundamentowych oraz nieprawidłowo, niezgodnie ze sztuką budowlaną, ułożono folię kubełkową. Prace te wymagały naprawy, której koszt wynosi 4860,71 zł.

Nie został ponadto wykonany drenaż opaskowy na poziomie ław, objęty umową z 2001r. Koszt wykonania wynosi 11.996,97 zł.

Ponadto, wadliwie zostały wykonane nadproża nad oknami piwnic w ścianie południowej budynku, co wymagało naprawy, a jej koszt wynosi 1185,15 zł.

Nieprawidłowo wykonano podłogę w piwnicy (wylewkę betonową), co wymagało naprawy, której wartość wynosi 6230 zł.

Konstrukcja dachu została wykonana niezgodnie z projektem i ze sztuką budowlaną, niefachowo, niestarannie, z niewłaściwym połączeniem więźby z konstrukcją budynku – według projektu powinny być zastosowane kleszcze, a zostały zamontowane pojedyncze elementy, powinny być śruby kotwiące M16, a zastosowano M12, nie oparto płatwi na ścianach jak w projekcie, niewłaściwie, niezgodnie ze sztuką budowlaną wykonano połączenia (sztukowane, niespasowane). Ilość wad kwalifikowała więźbę do rozbiórki i wykonania od nowa przy prawidłowym przymocowaniu do konstrukcji budynku, poprzez trzpienie żelbetowe (w ścianach kolankowych), połączone z wieńcem stropu, i śruby kotwiące M16. Koszt rozebrania i wykonania do nowa wynosi 30.460,84 zł, przy przyjęciu, że niektóre materiały z rozbiórki dachu da się wykorzystać ponownie, jak dachówkę, łaty, obróbki, drewno konstrukcji, rynny.

Zgodnie z projektem oczyszczalni ścieków (która miała być wykonana na podstawie umowy z 2010r.), powinna być wykonana wentylacja wysoka, której nie wykonano, a koszt wykonania wynosi 485,70 zł.

Wartość prac niewykonanych przez powoda i kosztów naprawy prac wykonanych wadliwie - w zakresie umów nr (...) – wynosi 58211,36 zł.

Dowód:

opinia biegłego M. K. (3) (k-683 i nast., 743-745);

częściowo zeznania świadków: J. W. (1) (k-626), E. K. (1) (k-627), A. K. (2) (k-628), J. C. (2) (k-650), M. Ł. (k-651);

częściowo zeznania pozwanej – powódki wzajemnej J. C. (1) (k-770).

W odpowiedzi na wezwanie powoda do zapłaty z dnia 10 stycznia 2012r., pozwani w piśmie z dnia 4 lutego 2012r., wskazali, że faktura nr (...) pokrywa się z treścią faktury nr (...) – za „wykonanie fundamentu i ścian ogrodu zimowego”, a faktura nr (...) pokrywa się z treścią faktury nr (...); podnieśli brak protokołów odbioru wykonanych robót i wezwali do ich przedstawienia, a nadto wezwali do dokonania w dzienniku budowy wpisów, dokumentujących faktyczną kolejność wykonanych prac, uzasadniając to rygorystycznymi warunkami uruchomienia kolejnej transzy kredytowej przez bank, co z kolei warunkuje rozliczenie się inwestorów z wykonawcą.

Dowód:

pismo pozwanych do powoda z dnia 4 lutego 2012r. (k-265-266, 522-524).

W piśmie z dnia 22 maja 2012r. pozwani wezwali powoda do przedstawienia szczegółowego opisu zakresu robót ujętych w umowie z 4.11.2010r. i sprecyzowanie, jakie roboty składały się na kolejne etapy budowy, w celu usprawnienia ostatecznego rozliczenia wykonanych robót.

Dowód:

pismo pozwanych z dnia 22.05.2012r. (k-268, 525).

W piśmie z dnia 12 lipca 2012r. (nadanym pocztą w dniu 13.07.2012r.) pozwani – powodowie wzajemni wezwali powoda – pozwanego wzajemnego do wykonania w terminie 14 dni od otrzymania tego pisma wyszczególnionych tam robót, jako niewykonanych, a objętych umową, oraz usunięcia stwierdzonych wad.

Dowód:

pismo pozwanych z dnia 12.07.2012r. (k-515-519).

W piśmie z dnia 8 sierpnia 2012r. pozwani – powodowie wzajemni ponownie wezwali powoda – pozwanego wzajemnie do usunięcia stwierdzonych w budynku wad i niedoróbek, wyznaczając termin 14 dni pod rygorem zlecenia wymaganych robót innemu wykonawcy i obciążenia kosztami powoda.

Dowód:

pismo pozwanych z dnia 8.08.2013r. (k-534-535).

Wraz z pismem z dnia 2 lutego 2013r. pozwani wysłali powodowi protokoły odbioru robót ze stwierdzonymi wadami robót, wzywając do ich podpisania i zwrotu.

Dowód:

pismo pozwanych z dnia 2.02.2013r. z zał. (k-270-280)

Pismem z dnia 29 marca 2013r. pozwani wypowiedzieli M. K. (1) pełnomocnictwo do kierowania budową, uzasadniając to nierzetelnym wykonywaniem obowiązków kierownika budowy, stwierdzonymi licznymi usterkami, wadliwym wykonaniem prac przez Przedsiębiorstwo (...) Sp. z o.o., którego był prezesem.

Dowód:

pismo pozwanych (k-164, 483).

Pismami z dnia 10.04.2013r. i 27.06.2013r. powód wezwał pozwanych do zapłaty łącznie kwoty 22270,63 zł, wynikającej m.in. z faktur nr (...)– 5400 zł, i nr (...)– 12944 zł.

Dowód:

wezwania do zapłaty (k-32-35)

W odpowiedzi, pozwani wskazali, że zapłacą wymienione tam należności, jeżeli powód zwróci koszty usuwania stwierdzonych usterek, zwróci pieniądze zapłacone za niewykonane roboty, objęte umowami, oraz wybuduje, zgodnie ze sztuką budowlaną, fundamenty przedmiotowego zbiornika i go na nich osadzi.

Dowód:

pismo pozwanych z dnia 17.04.2013r. (k-36-37).

Pismem z dnia 15 kwietnia 2013r. Pozwani wezwali Prezesa powoda M. K. (1)do wyjaśnienia stwierdzonych usterek i wskazanych niewykonanych prac oraz wystawienia dwóch faktur, obejmujących te same roboty – nr (...)i (...), wskazując zarazem, że prace te były objęte kwotą ryczałtu, przewidzianego w umowie z 9.05.2001r.

Dowód:

pismo pozwanych z dnia 15.04.2013r. (k-527-531).

Pismem z dnia 30 maja 2013r. Powodowie wzajemni poinformowali pozwanego wzajemnie o ujawnieniu się kolejnej usterki – niestarannego wykonania obróbki blaszanej kominów oraz o konieczności niezwłocznego jej usunięcia i obciążeniu kosztami naprawy powoda.

Dowód:

pismo z dnia 30.05.2013r. (k-536).

Na zlecenie pozwanych J. C. (2), prowadzący przedsiębiorstwo w zakresie usług ogólnobudowlanych, wykonał prace naprawcze w przedmiotowym budynku, zgodnie z kosztorysem powykonawczym w kwocie 34.948,73 zł.

Dowód:

faktura VAT nr (...) z dnia 20.05.2013r. (k-310), kosztorys (k-311 i nast.).

Sąd zważył, co następuje:

Strony łączyła umowa o roboty budowlane z 2001r., oraz będąca jej kontynuacją umowa o roboty budowlane z 2010r., dotycząca wybudowania domu mieszkalnego jednorodzinnego w P..

Zgodnie z art. 648 § 1 i 2 kc, umowa o roboty budowlane powinna być stwierdzona pismem, a wymagana przez właściwe przepisy dokumentacja stanowi część składową umowy. W razie wątpliwości poczytuje się, że wykonawca podjął się wszystkich robót, objętych projektem, stanowiącym część składową umowy (art. 649 kc). Stosownie do unormowania, zawartego w art. 77 § 1 kc, uzupełnienie lub zmiana umowy wymaga zachowania takiej formy, jaką ustawa lub strony przewidziały w celu jej zawarcia. Forma pisemna umowy o roboty budowlane została zastrzeżona dla celów dowodowych, zgodnie z art. 73 § 1 KC w zw. z art. 74 KC. Zatem do zawarcia kolejnej umowy może dojść również w formie ustnej, a nawet formie dorozumianej (por. wyrok SA Wrocław z dnia 09-04-2013, I A Ca 239/13). W takiej sytuacji możliwe jest ustalenie treści umowy, także na podstawie dowodu z zeznań świadków oraz z przesłuchania stron, o ile sąd uzna to za konieczne (art. 74 § 2 zd. ostatnie KC w związku z art. 246 KPC). Dopuszczalne jest zatem ustalenie, że umowa o roboty budowlane (art. 247 KC i art. 60 KC) została zawarta poprzez czynności konkludentne (por. wyrok SN - Izba Cywilna z dnia 01-04-1998, II CKN 667/97). W niniejszej sprawie strony zawarły na piśmie dwie w.w. umowy, a następnie w toku prac, objętych umową z 2010r., doszło do zmiany umowy, odzwierciedlonej w aneksie z 2011r. Ustalono, że aneks obejmował dodatkowe prace, nieprzewidziane i niewycenione przy zawieraniu umowy z 2010r., a wynikające z życzeń inwestorów co do wyglądu i stanu technicznego budynku. Mimo że pozwani nie podpisali aneksu, umowa w rzeczywistości uległa zmianie, zgodnie z jego treścią, skoro pozwani, będąc obecni na budowie, nie sprzeciwiali się wykonywaniu tych prac, prace te zostały wykonane, jak również akceptowali podwyższone wynagrodzenie, przewidziane w aneksie dla powoda, skoro niezwłocznie po wystawieniu odpowiednich faktur, uregulowali większość zobowiązań z tego tytułu oraz zaakceptowali faktury złożeniem podpisu (przez J. C. (1)). Do zapłaty pozostała jedynie kwota 5.400 zł, na którą opiewa faktura VAT nr (...), wskazująca w tytule płatności „wykonanie fundamentu i ścian ogrodu zimowego – roboty dodatkowe, aneks nr (...)”. W tym zakresie aneks przewidywał roboty dodatkowe w postaci podwyższenia ścian z bloczków betonowych M-15 z zasypką wraz z zagęszczeniem mechanicznym oraz chudy beton C8/10, określając wartość tych prac na 5000 zł netto. Zatem faktura nr (...) dotyczyła zapłaty za roboty dodatkowe, objęte spornym aneksem, nie zaś – jak podnosili pozwani – tego samego zakresu prac, jaki wynikał z zapłaconej wcześniej faktury nr (...). Ta ostatnia faktura stanowiła rachunek za prace wykonane m.in. przy ścianach fundamentowych ogrodu zimowego według pierwotnego zakresu, objętego umową z 2010r. Również okoliczność, że wykonanie fundamentów ogrodu zimowego objęte było umową z 2001r., z tytułu której pozwani zapłacili całe umówione wynagrodzenie, nie zwalnia ich od zapłaty za prace wykonane przez powoda, a objęte fakturą nr (...). Bezspornym było bowiem, że fundamenty ogrodu zimowego nie zostały wybudowane podczas realizacji umowy z 2001r., a strony ponownie przewidziały te prace do wykonania na podstawie umowy z 2010r. i zostały zakończone 30 listopada 2011r. Bezzasadne są przy tym twierdzenia pozwanych, że liczyli na to, że prace przy budowie fundamentów ogrodu zimowego nie zostaną „zafakturowane” przez powoda, skoro sami redagowali treść umowy z 2010r., wskazując te roboty, jako pierwszy etap realizacji umowy, a następnie akceptując wystawione z tego tytułu faktury. Okoliczność, że pozwani uregulowali należność z tytułu wcześniejszej faktury nr (...) oraz zapłacili całe umówione wynagrodzenie z umowy nr (...), nie zwalnia ich z obowiązku zapłaty za uzgodnione prace dodatkowe, wykonane przy budowie ścian fundamentowych, objęte fakturą nr (...). Wobec tego zasądzono od pozwanych solidarnie na rzecz powoda kwotę 5.400 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 12 sierpnia 2011r., tj. po upływie terminu zapłaty, wskazanego w fakturze (art. 471 kc w zw. z art. 647 kc w zw. z art. 481 § 1 i 2 kc). Natomiast kwestia wadliwości wykonanych przez powoda robót, w tym w zakresie wybudowania ścian fundamentowych ogrodu zimowego, była przedmiotem rozpoznania na tle zgłoszonego pozwu wzajemnego.

Powództwo w zakresie żądania zapłaty za zbiornik do wody (basen) podlegało oddaleniu. Uzgodnienia stron w tym zakresie objęte były odrębną umową, zawartą w czasie realizacji umowy nr (...). Bezspornym było, że pozwani – powodowie wzajemni wskazali powodowi – pozwanemu wzajemnie miejsce zakupu zbiornika na wodę, który miał być wbudowany na ich posesji w P.. Powód zamówił i kupił ten zbiornik w miejscu, wskazanym przez pozwanych, przywiózł go i pozostawił na terenie swojej posesji. Bezspornym było, że powód nie zamontował tego zbiornika na posesji pozwanych, oraz, że pozwani nie przedstawili mu odrębnego projektu na wbudowanie tego zbiornika. W sierpniu 2011r. powód wystawił pozwanym fakturę VAT nr (...), na kwotę 15.744 zł, za „wykonanie zbiornika do wody z tworzyw sztucznych (basen)”. Wskazana kwota odpowiadała wysokością kwocie, zapłaconej wcześniej przez powoda za przedmiotowy zbiornik. Sąd nie dał wiary zeznaniom przedstawiciela powoda M. K. (1), że pozwani zlecili mu wyłącznie zakup zbiornika, co uzasadniałoby zwrot zapłaconej kwoty bez względu na wykonanie usługi, polegającej na wbudowaniu tego zbiornika na posesji pozwanych. Zeznania te pozostają w sprzeczności z treścią, wystawionej przez niego faktury nr (...), oraz twierdzeniami powoda, zawartymi w uzasadnieniu pozwu. Wynika z nich bowiem, że powód, zgodnie z ustaleniami stron, kupił na rzecz pozwanych zbiornik na wodę (basen), którego wykonanie miało być kolejnym etapem prac, zleconych przez pozwanych powodowi. Powód twierdził wprost w pozwie, że pozwani zlecili powodowi zamontowanie tego basenu, przy czym poza sporem pozostawało, że do zamontowania nie doszło. Strony łączyła zatem umowa o dzieło, polegająca na wybudowaniu przez powoda na posesji pozwanych zbiornika na wodę z materiału, kupionego i dostarczonego przez powoda, według sugestii pozwanych co do wielkości, kształtu i miejsca zakupu. Umowa ta nie została wykonana, a zarazem żadna ze stron nie złożyła oświadczenia o odstąpieniu od umowy. Zgodnie z art. 642 § 1 k.c., w braku odmiennej umowy, przyjmującemu zamówienie należy się wynagrodzenie w chwili oddania dzieła. Skoro powód nie wykazał, że strony łączyła inna umowa, nie może skutecznie domagać się wynagrodzenia za dzieło, które nie zostało wykonane. Odnosząc się do twierdzeń powoda, że przeszkodą w wykonaniu dzieła był brak projektu na wybudowanie zbiornika na posesji pozwanych, wskazać należy na treść art. 640 k.c., zgodnie z którym, jeżeli do wykonania dzieła potrzebne jest współdziałanie zamawiającego, a tego współdziałania brak, przyjmujący zamówienie może wyznaczyć zamawiającemu odpowiedni termin z zagrożeniem, iż po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu będzie uprawniony do odstąpienia od umowy. Jeżeli zamówione dzieło wymaga współdziałania zamawiającego, a ten nie współdziała, przyjmujący zamówienie może od umowy odstąpić. Wówczas, mimo niewykonania dzieła, na zamawiającym ciążyłby obowiązek zapłacenia wynagrodzenia, pomniejszonego o kwotę zaoszczędzoną przez przyjmującego zamówienie (art. 639 kc). Taka sytuacja nie miała jednak miejsca w niniejszej sprawie. Powód, jako wykonawca, nie udowodnił, że był gotów do wykonania dzieła, i że doznał w tym przeszkody po stronie zamawiającego (art. 639 kc w zw. z art. 6 kc).

Powództwo wzajemne podlegało częściowo uwzględnieniu, tj. co do kwoty 33.938,53 zł. W pozostałej części powództwo wzajemne podlegało oddaleniu, wobec skutecznego zarzutu przedawnienia roszczeń, z tytułu wadliwego wykonania umowy nr (...).

Łączące strony umowy nr (...) należało oceniać wedle przepisów Tytułu XVI k.c., regulujących stosunki na tle umowy o roboty budowlane. Powód - pozwany wzajemnie, jako wykonawca, zobowiązał się do oddania, przewidzianego w umowie obiektu, wykonanego zgodnie z projektem i zasadami wiedzy technicznej, a pozwani - powodowie wzajemni zobowiązali się do przekazania terenu budowy, dostarczenia projektu, oraz do odebrania obiektu i zapłaty umówionego wynagrodzenia (art. 647 kc).

Umowa o roboty budowlane stanowi podtyp umowy o dzieło. W kwestiach nieuregulowanych w sposób szczegółowy, wyłącznie na potrzeby umowy o roboty budowlane, przepisy kc odsyłają do przepisów, regulujących umowę o dzieło. Chodzi w szczególności o art. 635 (opóźnienie prac), art. 636 (wadliwe wykonywanie), art. 637-638 (rękojmia za wady), art. 644 (odstąpienie), przy czym ze względu na kolejne odesłanie zawarte w art. 638 kc, należy także odpowiednio stosować przepisy dotyczące rękojmi za wady przy sprzedaży.

W przypadku, gdy roboty budowlane zostały wykonane wadliwie, inwestor może realizować uprawnienia, wynikające z rękojmi (art. 638 w zw. z art. 656 kc). Może również dochodzić roszczeń odszkodowawczych na zasadach ogólnych (art. 471 kc) i to zarówno obok jednoczesnego korzystania z instytucji szczególnych (art. 566§1 kc), jak i bez korzystania z tych instytucji (por.: wyrok SA w Łodzi z dnia 4.07.2013r., I ACa 135/13). W niniejszej sprawie powodowie wzajemni zgłosili roszczenia, wynikające z rękojmi, wskazując, które roboty obciążone były wadami, przy czym zarazem, z ostrożności procesowej, wnieśli o rozpoznanie ich roszczeń odszkodowawczych na zasadach ogólnych. Realizacja uprawnień z tytułu rękojmi nie warunkuje dochodzenia odszkodowania na zasadach ogólnych. Dlatego też utrata uprawnień z rękojmi w związku z upływem terminów, nie powoduje utraty roszczeń odszkodowawczych (por. uchwała SN z dnia 7.08.1969r., III CZP 120/68; orz. SN z dnia 4.01.1979r., NP. 1980, nr 11-12, s. 194).

Odnosząc się zarazem do zarzutu pozwanego wzajemnie, wskazać należy, że uprawnienia z tytułu rękojmi za wady budynku wygasają w stosunku do wykonawcy po upływie 3 lat. Początek biegu okresu rękojmi liczy się od dnia dokonania odbioru końcowego (art. 656 kc w zw. z art. 568 § 1 kc). Zarzut z tytułu rękojmi może być jednak podniesiony także po upływie terminu 3 lat, jeżeli przed jego upływem inwestor zawiadomił wykonawcę o wadzie (art. 568 § 3 kc).

Jeżeli wykonawca zgłosił zakończenie robót budowlanych, obowiązany jest dokonać ich odbioru, przy czym w protokole odbioru, sporządzonym z udziałem obu stron, niezbędne jest zawarcie ustaleń poczynionych, m.in. co do jakości wykonywanych robót, w tym ewentualny wykaz ujawnionych wad wraz z ewentualnymi terminami ich usunięcia lub oświadczeniem inwestora (zamawiającego) o wyborze innego uprawnienia, przysługującego mu, z tytułu odpowiedzialności wykonawcy za wady ujawnione przy odbiorze. Może zdarzyć się sytuacja, że przedmiot umowy posiada takie wady, iż odbiór końcowy robót jest niemożliwy, co jednak nie zwalnia stron od obowiązku sporządzenia wspólnego protokołu, określającego wady robót i termin ich usunięcia, oraz przyczyny odstąpienia od odbioru końcowego. Odmowa sporządzenia protokołu ogranicza lub wręcz uniemożliwia udowodnienie przez zamawiającego (inwestora) wykonania umowy nienależycie, jeśli wykonawca utrzymuje, że roboty wykonał bez wad (por.: wyrok SA Rzeszów z dnia 28-02-2013, I ACa 532/12).

W niniejszej sprawie strony nie sporządziły wspólnego protokołu odbioru, zawierającego poczynione ustalenia, m.in. co do jakości wykonywanych robót, ujawnionych wad i terminów ich usunięcia. Przedłożone przez strony protokoły częściowego odbioru robót (k-256-263 i 273-277) różnią się treścią w zakresie jakości wykonanych robót – tylko protokoły, przedstawione przez powodów wzajemnych (niepodpisane przez pozwanego wzajemnie) zawierają wykaz ujawnionych wad. Protokoły te – pochodzące od obu stron - zgadzają się jednakże co do terminów rozpoczęcia i zakończenia wymienionych tam prac. Dlatego, jako bezsporne Sąd przyjął, że prace, objęte umową nr (...) z dnia 4.11.2010r. oraz tzw. przeróbki, na życzenie inwestora, wykonywane przez powoda etapami: co do ścian fundamentowych ogrodu zimowego oraz wykonania oczyszczalni ścieków i kanalizacji zewnętrznej - zostały zakończone w dniu 30 listopada 2010r.; roboty w zakresie wykonania ścian parteru i stropu nad parterem zakończone zostały w dniu 28 kwietnia 2011r.; roboty w zakresie wykonania kominów, ścian poddasza i kominów ponad dach zakończone zostały w dniu 16 maja 2011r.; roboty w zakresie wykonania więźby dachowej z pokryciem dachówką ceramiczną oraz roboty dodatkowe - przeróbki, wykonane na życzenie inwestora zakończone zostały w dniu 3 sierpnia 2011r.

Jak ustalono, powodowie wzajemni podnieśli brak protokołów odbioru wykonanych robót i wezwali pozwanego wzajemnie do ich przedstawienia w piśmie z dnia 4 lutego 2012r. (k-265-266, 522-524). Wezwanie do wykonania konkretnych robót, jako niewykonanych, a objętych umową, oraz usunięcia stwierdzonych wad, powodowie wzajemni skierowali do pozwanego w piśmie z dnia 12 lipca 2012r. (nadanym pocztą w dniu 13.07.2012r. - k-515-519). W kolejnym piśmie z dnia 8 sierpnia 2012r. powodowie wzajemni ponownie wezwali pozwanego wzajemnie do usunięcia stwierdzonych w budynku wad i niedoróbek, wyznaczając mu termin 14 dni pod rygorem zlecenia wymaganych robót innemu wykonawcy i obciążenia kosztami powoda (k-534-535). Wraz z kolejnym pismem z dnia 2 lutego 2013r. powodowie wzajemni wysłali pozwanemu protokoły odbioru robót ze stwierdzonymi wadami robót i wezwaniem do ich podpisania (k-270-280).

Zamawiający, chcąc dochodzić uprawnień z tytułu rękojmi za wady fizyczne obiektu budowlanego zobowiązany jest dochować aktów staranności, do których zaliczyć należy zbadanie przedmiotu świadczenia oraz wykonanie obowiązku niezwłocznego zawiadomienia wykonawcy o stwierdzeniu wady (art. 563 kc). Sprawdzenie należytego wykonania obiektu (robót) budowlanego następuje w trakcie jego odbioru. Zamawiający, który nie zachował należytej staranności przy odbiorze przedmiotu świadczenia, traci uprawnienia z tytułu rękojmi. W niniejszej sprawie, pomimo wezwania, wykonawca (pozwany wzajemnie) nie sporządził z udziałem inwestorów protokołu odbioru końcowego, w którym zawarty zostałby wykaz ujawnionych wad robót budowlanych. Taki protokół stanowiłby pokwitowanie spełnienia świadczenia i podstawę dokonania rozliczeń stron. Zgodnie z art. 647 kc, spełnienie świadczenia przez wykonawcę następ[uje z chwilą odbioru obiektu, gdyż z tym momentem następuje przekazanie rezultatu robót budowlanych inwestorowi. Skoro więc nie doszło do sporządzenia wspólnego protokołu odbioru nie można mówić o rozpoczęciu biegu terminu rękojmi, a w konsekwencji o wygaśnięciu uprawnień z tego tytułu.

Do roszczeń, wynikających z wadliwego wykonania umowy o dzieło, ma zastosowanie art. 636 kc. Przepis art. 636 § 1 kc, pozwala na powierzenie poprawienia lub dalszego wykonania dzieła innej osobie na koszt i niebezpieczeństwo przyjmującego zamówienie, gdy ten wykonywa dzieło w sposób wadliwy albo sprzeczny z umową, po bezskutecznym upływie terminu, wskazanego w wezwaniu do zmiany sposobu wykonania (art. 636 kc w zw. z art. 656 kc). Jeżeli więc wykonawca na żądanie inwestora nie zmieni wadliwego sposobu wykonania robót budowlanych to inwestor jest uprawniony do zastępczego wykonania zobowiązania.

Rękojmia za wady obiektu nie wyczerpuje odpowiedzialności wykonawcy za wady. Zamawiający może także domagać się od wykonawcy naprawienia szkody, poniesionej wskutek istnienia wady, chyba że szkoda jest następstwem okoliczności, za które wykonawca nie ponosi odpowiedzialności (art. 566 § 1 zd. 1 KC). Szkoda obejmuje m.in. stratę, spowodowaną koniecznością zastępczego wykonania. Wskazać należy, że nawet gdy zamawiający nie zrealizuje uprawnień z tytułu rękojmi, może on dochodzić od wykonawcy, na zasadach ogólnych, roszczeń odszkodowawczych także w takim zakresie, w jakim pokrywałyby się one z roszczeniami z tytułu rękojmi bądź z roszczeniami, które powstałyby w razie zrealizowania uprawnień z tytułu rękojmi. Jeżeli chodzi o zakres roszczenia odszkodowawczego mającego naprawić szkodę poniesioną wskutek istnienia wady, to w wypadku, gdy szkoda jest następstwem okoliczności, za które wykonawca budynku ponosi odpowiedzialność (art. 566 § 1 w zw. z art. 656 § 1 i art. 638 KC), nie mają zastosowania ograniczenia zawarte w art. 566 § 1 zd. 2 w zw. z art. 656 § 1 i art. 638 KC. Inwestor może wówczas dochodzić odszkodowania w pełnym zakresie na zasadach odpowiedzialności kontraktowej (art. 471 i n. KC).

W sprawie nie mają zastosowania przepisy art. 637 kc i art. 560 kc w zw. z art. 638 kc, skoro powodowie wzajemni nie złożyli oświadczenia o odstąpieniu od umowy ani nie żądali obniżenia wynagrodzenia.

Od odpowiedzialności z tytułu rękojmi zwalniają okoliczności wymienione w art. 655 kc, w tym, jeżeli wady powstały wskutek wykonania inwestycji według wskazówek zamawiającego, a w szczególności dostarczonego przez niego projektu budowlanego. Od odpowiedzialności w tym zakresie zwalnia wykonawcę udowodnienie, że uprzedził zamawiającego o grożącym niebezpieczeństwie wad albo, że mimo dołożenia należytej staranności nie mógł stwierdzić niewłaściwości wskazówek lub wad projektu. Wykonawca może uwolnić się od odpowiedzialności odszkodowawczej za wady robót budowlanych spowodowane wadliwością dokumentacji projektowej, gdy wykaże, że wykonanie robót z wadami było następstwem okoliczności, za które nie ponosi on odpowiedzialności (art. 566 § 1 zd. 1 KC). Zwolnienie od odpowiedzialności następuje, jeżeli wykonawca, mimo należytej staranności, nie mógł stwierdzić wad otrzymanej od zamawiającego dokumentacji bądź niewłaściwości (wadliwości) wskazówek zamawiającego, jak również, gdy uprzedził on zamawiającego o grożącym niebezpieczeństwie wad. Zachodzi wówczas podobna sytuacja do zarzutu skutkującego uwolnienie od odpowiedzialności z tytułu rękojmi (art. 655 kc). Jeżeli więc w wykonaniu zobowiązania, wynikającego z umowy o roboty budowlane, zamawiający dostarczy wykonawcy dokumentację projektową lub udzieli mu wskazówek co do sposobu wykonania zamówionych robót, a, wskutek wadliwości owej dokumentacji lub wskazówek, powstaną wady robót budowlanych, wykonawca tych robót ma możność uwolnienia się od odpowiedzialności z tytułu rękojmi. Zwolnienie od odpowiedzialności za wady obiektu będące następstwem wadliwości dostarczonej przez zamawiającego dokumentacji projektowej zachodzi, jeżeli wykonawca uprzedził zamawiającego o grożącym niebezpieczeństwie wad, albo jeżeli mimo dołożenia należytej staranności nie mógł stwierdzić niewłaściwości otrzymanych wskazówek, a także wad dostarczonych przez zamawiającego dokumentacji projektowej, maszyn, urządzeń, konstrukcji lub materiałów. W niniejszej sprawie pozwany wzajemnie nie wykazał tych istotnych okoliczności. Na podstawie dowodu z opinii biegłego oraz zeznań w.w. świadków ustalono m.in., że konstrukcja dachu została wykonana przez pozwanego niezgodnie z projektem i ze sztuką budowlaną. Pozwany twierdził, że projekt zamienny autorstwa arch. L. B. został sporządzony w październiku 2011r., już po zakończeniu prac w tym zakresie. Jednakże jak ustalono, projekt ten został sporządzony, zgodnie z sugestią wykonawcy robót, i uwzględniał zmiany, wprowadzone na życzenie inwestorów. W trakcie wykonywania tych robót, pozwany zarazem nie wskazywał, że zmiany, wykonywane na życzenie inwestorów, doprowadzą do jakichkolwiek wad budynku. Przeciwnie, realizował życzenia inwestorów w tym zakresie, zwracając jedynie uwagę na potrzebę odzwierciedlenia tych zmian w projekcie, który w następstwie wykonanych już robót i z ich uwzględnieniem, uległ zmianie w odpowiednim zakresie. Wady w zakresie konstrukcji dachu wynikały – jak wynika z opinii biegłego i zeznań świadków J. W. (1), E. K. (1), A. K. (2), J. C. (2) i M. Ł. – z niefachowego i niestarannego wykonania, nie zaś z błędnych wskazówek, czy wad dostarczonej przez zamawiającego dokumentacji projektowej. Dlatego wniosek powoda – pozwanego wzajemnie o dopuszczenie dowodu z ustnej uzupełniającej opinii biegłego podlegał oddaleniu, jako zmierzający jedynie do dalszej zbędnej polemiki ze stanowiskiem biegłego, w szczególności, że biegły ustosunkował się na piśmie do zarzutów stron, zgłoszonych w wyznaczonym terminie. W ocenie Sądu opinia ta zasługiwała na uwzględnienie jako wiarygodna, jasna i rzetelna i nie wymagała uzupełnienia. Na jej podstawie Sąd ustalił zakres prac niewykonanych i wykonanych wadliwie przez powoda - pozwanego wzajemnie przy budowie domu w P. oraz wartość prac niewykonanych i wysokość kosztów wykonania poprawek. Tytułem odszkodowania zasądzono na rzecz powodów wzajemnych kwotę 33.938,53 zł, w skład której wchodzi: kwota 2.991,99 zł, tytułem kosztów prawidłowego wykonania wieńca i podkładu przy budowie ław i ścian fundamentowych ogrodu zimowego; kwota 30.460,83 zł, tytułem kosztów naprawienia wadliwie wykonanej konstrukcji dachu; kwota 485,70 zł, tytułem kosztów wykonania wentylacji wysokiej przy oczyszczalni ścieków. Odsetki ustawowe zasądzono od dnia następnego po doręczeniu pozwu wzajemnego (k-569), w oparciu o art. 455 kc w zw. z art. 481 § 1 i 2 kc.

Zeznania świadka M. K. (2), na okoliczność, że roboty budowlane zostały wykonane przez powoda – pozwanego wzajemnie prawidłowo i zgodnie z umową, Sąd ocenił, jako niewiarygodne, sprzeczne z opinią biegłego oraz zeznaniami świadków J. W. (1), E. K. (1), A. K. (2), J. C. (2) i M. Ł.. Świadek M. K. (2) zasłaniał się niepamięcią co do istotnych faktów, przy czym, jako osoba zatrudniona przez wykonawcę, współpracująca z nim przy wykonywaniu przedmiotowych robót, miał interes w zeznawaniu na jego korzyść. Zeznania świadków W. B. i B. K. (1), zatrudnionych przez powoda do prowadzenia księgowości, nie wniosły niczego istotnego do sprawy i nie stanowią dowodu na okoliczność „realizacji całości postanowień umów łączących strony”, jak wynika z tezy dowodowej, wskazanej w pozwie.

Powód - pozwany wzajemny podniósł zarzut przedawnienia roszczeń, zgłoszonych na tle umowy nr (...), w tym, dotyczących wykonania ścian fundamentowych ogrodu zimowego, oraz roszczeń, powstałych w związku z wykonaniem konstrukcji dachu, na podstawie umowy nr (...), podnosząc, że w tym ostatnim przypadku strony łączyła umowa o dzieło oraz powołując się na dwuletni termin przedawnienia roszczeń z tego tytułu.

Roszczenia, wynikające z umów o roboty budowlane, wobec braku szczególnego przepisu, przedawniają się według zasad ogólnych (art. 118 kc). Termin przedawnienia roszczeń odszkodowawczych inwestora, powstałych w wyniku nienależytego wykonania umowy o roboty budowlane, rozpoczyna bieg od dnia odbioru obiektu lub od dnia, w którym zgodnie z treścią umowy powinien być odebrany, a nie od stwierdzenia przez inwestora wady rodzącej obowiązek odszkodowawczy wykonawcy (por. wyrok SN z dnia 12.02.1991r., III CR 500/90). Termin dziesięcioletni musi być wystarczający dla zbadania jakości wykonanych robót. W niniejszej sprawie powodowie wzajemni nie wykazali się starannością przy sprawdzaniu jakości wykonanych robót budowlanych na tle umowy nr (...), pozostając lekkomyślnie w nieograniczonym zaufaniu do jakości i rzetelności oferowanej przez wykonawcę, o czym świadczą nie tylko zeznania pozwanej, ale także fakt, że to przedstawicielowi (prezesowi) wykonawcy powierzyli funkcję kierownika budowy, który w założeniu miał nadzorować jakość wykonanych przez siebie prac. Bezspornym było, że roboty budowlane, objęte umową nr (...), zostały oddane przez wykonawcę do końca 2001 roku, za zapłatą umówionego wynagrodzenia, zatem umowę należało uznać za wykonaną. Uwagi, dotyczące nienależytego wykonania umowy (stwierdzonych usterek, niedoróbek) powodowie wzajemni zaczęli zgłaszać dopiero w 2011r., w trakcie realizacji umowy nr (...). Uzależnienie początku biegu terminu przedawnienia od stwierdzenia wady przez zamawiającego, bez jakiegokolwiek ograniczenia w czasie, prowadziłoby do sytuacji, w której strony pozostawałyby przez dziesiątki lat w niepewności, co do sytuacji prawnej. Rozwiązania takiego nie można akceptować, skoro najdłuższy termin przedawnienia roszczeń, według Kodeksu cywilnego, wynosi 10 lat. W tych okolicznościach należało uznać, że roszczenia odszkodowawcze, z tytułu nienależytego wykonania umowy nr (...), zgłoszone w pozwie wzajemnym, wniesionym w grudniu 2013r., uległy 10-letniemu przedawnieniu (liczonemu od końca 2001r.). Wobec skutecznego zarzutu przedawnienia (art. 117 § 2 kc), powód-pozwany wzajemnie mógł uchylić się od odpowiedzialności odszkodowawczej za wadliwe, niezgodne z umową, projektem budowlanym i sztuką wykonanie robót budowlanych, objętych umową nr (...), tj. odnosząc się do opinii biegłego – w zakresie roszczeń związanych z wadliwym wykonaniem izolacji przeciwwilgociowej ścian piwnic (4.860,71 zł), niewykonaniem drenażu opaskowego na poziomie ław (11.996,97 zł), wadliwym wykonaniem nadproża nad oknami piwnic w ścianie południowej budynku (1.185,15 zł), wadliwym wykonaniem podłogi w piwnicy (6.230 zł). W tej części powództwo wzajemne podlegało oddaleniu.

Powód - pozwany wzajemnie podniósł zarazem zarzut wygaśnięcia uprawnień z rękojmi, co do roszczeń, zgłoszonych na tle umowy nr (...), z powołaniem się na upływ terminu prekluzyjnego (art. 568§1 kc), co nie jest tożsame z podniesieniem zarzutu przedawnienia. Są to odrębne instytucje prawa materialnego, z którymi połączone są różne skutki prawne. W przypadku przekroczenia terminów prekluzyjnych (zawitych) skutkiem jest wygaśnięcie uprawnień. W okolicznościach niniejszej sprawy należało uznać, że termin zawity z art. 568 § 1 kc upłynął z końcem 2004 roku. Nie powoduje to jednak utraty roszczeń odszkodowawczych na ogólnych zasadach odpowiedzialności dłużnika za nienależyte wykonanie zobowiązania (art. 471 kc). Jednakże w tej części z kolei zarzut przedawnienia spowodował, że zobowiązanie zmieniło się w tzw. zobowiązanie naturalne, którego cechą jest niemożność przymusowej realizacji.

Zarzut przedawnienia roszczeń, dotyczących wadliwego wykonania ścian fundamentowych ogrodu zimowego, nie podlegał uwzględnieniu. Wprawdzie umowa z 2001r. przewidywała roboty w tym zakresie, jednakże bezspornym było, że nie zostały one wykonane do końca 2001r., a więc w trakcie realizacji umowy z 2001r. W tej sytuacji strony przewidziały ten zakres robót ponownie w kolejnej umowie, nr (...), a prace w tej części (jako I etap) zostały zakończone 30 listopada 2010r., co wynika z przedłożonych przez strony protokołów częściowego odbioru (k-257 i 275). Zatem przedawnienie roszczeń z tego tytułu jeszcze nie nastąpiło.

Na uwzględnienie nie zasługiwał również zarzut przedawnienia co do roszczeń, zgłoszonych przez powodów wzajemnych na tle wadliwego wykonania konstrukcji dachu. Brak jakichkolwiek podstaw do przyjęcia, że akurat w tym zakresie strony łączyła odrębna umowa o dzieło, podczas gdy umowa nr (...)wprost przewidywała wykonanie robót w tym zakresie, a także wynika to z faktury, dołączonej do pozwu nr (...). Takie stanowisko powoda-pozwanego wzajemnie pozostało nieuzasadnione i należało je ocenić, jako zmierzające wyłącznie do skrócenia ogólnego terminu przedawnienia do 2 lat – w oparciu o przepis szczególny art. 646 kc, który nie ma zastosowania do umów o roboty budowlane (art. 656 § 1 kc wyczerpująco wskazuje zakres odrębnego stosowania przepisów o umowie o dzieło i brak tam odesłania do przedawnienia).

Odsetki od kwoty 33.938,53 zł zasądzono od dnia następnego po doręczeniu pozwu wzajemnego (k-569), skoro powód – pozwany wzajemnie wcześniej nie był wzywany do zapłaty z tego tytułu, na podstawie art. 455 kc w zw. z art. 481§ 1 i 2 kc.

Orzeczenie o kosztach w pkt V wyroku oparto na przepisach art. 100 kpc w zw. z art. 98 § 1 i 3 kpc. Przyjmując, że powód przegrał sprawę w 70 %, poniósł koszty procesu w kwocie 3.335 zł (918 zł – opłata od pozwu; 2.417 zł - wynagrodzenie pełnomocnika, będącego radcą prawnym i opłata skarbowa od pełnomocnictwa), zaś pozwani w kwocie 2.417 zł (wynagrodzenie pełnomocnika, będącego radcą prawnym i opłata skarbowa od pełnomocnictwa), zgodnie z wynikiem procesu, powinien zwrócić pozwanym solidarnie kwotę 691,40 zł (3.335 + 2.417 = 5.752 x 30% = 1.725,60; 2417 – 1.725,60 = 691,40).

W zakresie pozwu wzajemnego, powodowie wzajemni wygrali sprawę w ~90%, ponieśli koszty procesu w kwocie 5.305 zł (1.888 - opłata sądowa od pozwu, 1.000 zł - zaliczka na wynagrodzenie biegłego, 2.417 zł - wynagrodzenie pełnomocnika, będącego radcą prawnym i opłata skarbowa od pełnomocnictwa). Pozwany wzajemnie przegrał sprawę w 90%, poniósł koszty w kwocie 3.417 zł ( 1.000 zł - zaliczka na biegłego, 2.417 zł - wynagrodzenie pełnomocnika, będącego radcą prawnym i opłata skarbowa od pełnomocnictwa). Łącznie koszty procesu wyniosły w sprawie 8.722 zł, z czego powodowie wzajemni powinni je ponieść w 10%, tj. w kwocie 872,20 zł, zaś pozwany wzajemnie w 90%, tj. w kwocie 7.849,80 zł. Zgodnie z zatem z wynikiem procesu, pozwany wzajemnie powinien zwrócić powodom kwotę 4.432,80 zł (5.305 – 872,20).

Kompensując koszty procesu poniesione w sprawie przez strony, powód – pozwany wzajemnie powinien zwrócić pozwanym solidarnie – powodom wzajemnym kwotę 5.124,20 zł (691,40 + 4432,80).

Orzeczenie w pkt VI oparto na przepisach art. 113 ust. 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 100 kpc i 98§1 kpc. Wydatkami, poniesionymi w postępowaniu łącznie w kwocie 2.715,47 zł, tymczasowo przez Skarb Państwa, na wynagrodzenie biegłego M. K.i koszty stawiennictwa świadków S. W., B. K., W. B., obciążono strony, zgodnie z wynikiem procesu. W zakresie pozwu głównego, poniesione zostały wydatki, związane ze stawiennictwem świadków: S. W., B. K., W. B. (212 + 19,55 + 19,22 + 19,22 = 501,54 x 30% = 150,46 zł; x 70% = 351,08 zł; k. 574, 575, 576, 653). W zakresie pozwu wzajemnego, poniesione zostały wydatki, związane ze stawiennictwem świadków: E. K., J. W.i wynagrodzeniem biegłego (787,32 + 133,70 + 1.292,91 zł = 2.213,93 x 10% = 221,39 zł; x 90% = 1.992,54 zł; k. 637, 638, 724). Reasumując, powoda – pozwanego wzajemnie obciążono wydatkami w kwocie 2.343,62 zł (351,08 + 1.992,54), pozwanych solidarnie – powodów wzajemnych wydatkami w kwocie 371,85 zł (150,46 + 221,39).