Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powód W. P. domagał się od pozwanego Skarbu Państwa-Zakładu Karnego w K. zasądzenia zadośćuczynienia w kwocie 15.000 zł z oraz zasądzenia od pozwanego kosztów procesu.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, iż podczas jego pobytu u pozwanego, z uwagi na niezapewnienie odpowiednich warunków socjalno-bytowych, doszło do naruszenia jego dóbr osobistych w postaci godności osobistej, prawa do zdrowia oraz prawa do intymności. W ocenie powoda, na skutek przebywania w przeludnionej celi bez wentylacji, został poddany niezgodnemu z prawem, nieludzkiemu i poniżającemu traktowaniu wynikającemu z niezapewnienia humanitarnych warunków izolacji, do czego pozwany był zobowiązany. Z tej przyczyny również jego zdrowie uległo znacznemu pogorszeniu, gdyż nabawił się zrostowej miażdżycy tętnic i chorób układu moczowo-płciowego.

W odpowiedzi na pozew pozwany Skarb Państwa - Zakład Karny w K. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na jego rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu swojego stanowiska pozwany przyznał, iż powód przebywał w zakładzie karnym od 11 lutego 2012 r. do 11 kwietnia 2013r. w tym w okresie od 16 października 2013r. do 11 kwietnia 2013r. w celi nr(...)na oddziale (...). Jednocześnie podkreślił, że od 6 grudnia 2009 r. nie występuje u niego zjawisko przeludnienia, w przypadku zaś konieczności umieszczenia na czas określony w celi przeludnionej wydaje się odpowiednia decyzję, którą otrzymuje osadzony. Zaznaczył, iż powierzchnia cel mierzona jest bez powierzchni kącików sanitarnych.

Ustosunkowując się zaś do pozostałych zgłoszonych przez powoda zarzutów, pozwany wskazał, iż większość cel posiada wyodrębnione murowane kąciki

sanitarne, w tym cele, w których przebywał powód. Zdaniem pozwanego zabudowa metalowa z zasłoną materiałową spełnia wymagania zapewnienia niekrępującego użytkowania urządzeń sanitarnych.

Wyrokiem z dnia 25 lutego 2014 roku Sąd Rejonowy w Bydgoszczy oddalił powództwo / punkt I / i zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 120 zł tytułem zwrotu kosztów procesu /punkt II /.

Powyższe rozstrzygnięcie Sąd Rejonowy oparł na następujących ustaleniach faktycznych i rozważaniach natury prawnej.

Powód przebywał w pozwanym Zakładzie Karnym w K. od 11 lutego 2012 r. do 11 kwietnia 2013r., w tym w okresie od 16 października 2013r. do 11 kwietnia 2013r. w celi nr (...)na oddziale(...) W celi tej podczas pobytu w niej powoda dochowana była norma 3 m na jednego skazanego. W przypadku osadzenia osoby w celi przeludnionej wydawana była decyzja przez dyrektora zakładu na okres 14 dni, a na okres 28 dni po uzyskaniu zgody sędziego penitencjarnego. W tym czasie jednym ze współosadzonych powoda był J. B..

Powód był umieszczony przez pozwanego w jednej celi z osadzonymi deklarującymi się jako osoby palące. Powierzchnia tej celi, bez kącika sanitarnego, wynosiła 49,32 m . W celi były dwa okna, które można było otwierać do środka. O tym, kiedy okno było otwierane i na jak długo decydowali sami skazani. Cela posiadała również wentylacje grawitacyjną. Jedna kratka wentylacyjna znajdowała się w kąciku sanitarnym, a druga poza nim.

Przed przybyciem do Zakładu Karnego w K. powód cierpiał na miażdżycę. Z powodu słabego krążenia miał bardzo zimne nogi. Miał również problemy z układem moczowo-płciowym. Zgłaszał ponadto, że ma zawroty głowy. W dniu 24 stycznia 201 Ir. na wniosek Sądu Okręgowego we Włocławku wystawiono świadectwo lekarskie o stanie zdrowia osoby pozbawionej wolności, gdzie stwierdzono u pozwanego miażdżycę kończyn dolnych, nadciśnienie tętnicze, wodniaka jądra i przebytą gruźlicę. Podczas pobytu Zakładzie Karnym w K. powód był konsultowany w zakresie wszystkich tych chorób i w zależności od potrzeb wykonywano mu niezbędne badania oraz przepisywano stosowne leki. W dniu 31 marca 2012r. powód zgłosił się do lekarza, który wystawił mu skierowanie do urolog.

Nie chciał jednak poddać się badaniu, gdyż się wstydził.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wyżej wymienionych dowodów z dokumentów, zeznań świadków: P. K., D. W. oraz częściowo w oparciu o zeznania świadka J. B. i dowód z przesłuchania powoda.

Za wiarygodne Sąd uznał spójne, obiektywne zeznania świadków D. W. i P. K.. Ponadto ich zeznania wzajemnie ze sobą korespondowały, jak i z pozostałym materiałem dowodowym zgromadzonym w sprawie w postaci dokumentów.

Sąd nie dal wiary zeznaniom świadka J. B., że cela była przeludniona, gdyż przeczyła temu wiarygodna dokumentacja przedłożona przez pozwanego. Twierdzenia świadka, że mierzył cele były gołosłowne i w żaden sposób nie zostały obiektywnie zweryfikowane. Sąd nie dał również wiary świadkowi, że w celi nie było wentylacji. Przeczą temu zeznania świadka D. W..

Sąd przyznał walor wiarygodności zeznaniom powoda, co do schorzeń, na jakie cierpiał zanim przybył do Zakładu Karnego w K., albowiem w tej części jego wyjaśnienia pokrywają się z przedłożoną do akt dokumentacją lekarską. Za całkowicie niewiarygodnie Sąd uznał natomiast twierdzenia powoda odnośnie występowania przeludnienia w celi, w której przebywał. Zgłaszane przez powoda zarzuty były gołosłowne i nie znalazły potwierdzenia w materiale dowodowym. W ocenie Sądu stanowiły one jedynie wyraz jego subiektywnych przekonań.

W tak ustalonym stanie faktycznym sąd I instancji, w ramach rozważań prawnych, zważył, iż podstawę prawną roszczeń powoda stanowiły art. 417 § 1 k.c. oraz art. 23 i 24 § 1 i 2 k.c. w związku z art. 448 k.c. Z treści żądań powoda wynikało bowiem, że domaga się on zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w wyniku naruszenia jego prawa do godnego odbywania kary pozbawienia wolności. Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 17 marca 2010 r., w sprawie II CSK 486/09, opubl.: Krakowskie Zeszyty Sądowe rok 2010, Nr 11, póz. 35, prawo do godnego odbywania

kary pozbawienia wolności niewątpliwie należy zaliczyć do katalogu dóbr osobistych podlegających ochronie. Działania naruszające te dobra mogą zatem rodzić odpowiedzialność Skarbu Państwa na podstawie art. 24 i 448 k.c.

Rozstrzygnięcie zawisłego pomiędzy stronami sporu sprowadzało się zatem do ustalenia, czy w związku z warunkami kwaterunkowymi w celi, w której przebywał powód naruszono dobra osobiste w postaci godności osobistej oraz, czy działanie pozwanego było bezprawne.

W tym miejscu należy wskazać, że obowiązkiem powoda było podanie okoliczności, z których wywodził on swe roszczenie. Zgodnie z art. 6 k.c. w związku z art. 3 k.p.c. winien on zatem wykazać, że pozwany w konkretnej celi, w konkretnym czasie nie zapewnił mu wymaganej powierzchni. Powód nie wywiązał się z tego procesowego obowiązku. W oparciu o przeprowadzone dowody, w szczególności o dokumentację w postaci karty historii rozmieszczenia i wykazu pomieszczeń Sąd uznał, że pozwany w spornym okresie zagwarantował powodowi minimalną powierzchnie wynoszącą co najmniej 3 m . Należy wskazać, że bezsporna pomiędzy stronami była ilość osób osadzonych w celi. Powód kwestionował jednak podawane przez pozwanego wymiary cel. Powód nie zdołał podważyć wiarygodności dokumentacji przedstawionej przez pozwanego.

Pozostałe, postawione przez powoda zarzuty także były niezasadne. Warunki bytowe, jakie zapewnił pozwany były odpowiednie i zgodne z przepisami regulującymi zasady odbywania kary pozbawienia wolności. W ramach postępowania dowodowego Sąd ustalił, iż cela, w której przebywał powód była wyposażona w wentylację grawitacyjną. Istniała również możliwość otwarcia okna i tylko od woli osadzonych zależało czy zostanie ono otwarte i na jak długo. Dodać należy także, że pewne niedogodności związane z wykonywaniem kary pozbawienia wolności są jej nieodzownym elementem. Brak też dowodów na to, że powód wcześniej zgłaszał pozwanemu uwagi dotyczące braku wentylacji i czy sytuacja ta faktycznie w jego odczuciu naruszała jego dobra osobiste.

W ocenie Sądu powód nie wykazał, że pozwany naruszył jego dobro osobiste w postaci zdrowia, Z książeczki zdrowia powoda wynikało, że miał on dostęp do lekarza oraz że otrzymywał on niezbędne leki. Jak wynika z zapisu w książeczce zdrowia pod datą 31 marca 2012r. powód podczas wizyty u lekarza nie chciał poddać się badaniu, gdyż się wstydził.

W ocenie Sądu złe samopoczucie powoda, dyskomfort psychiczny i stres był

związany nie z łamaniem przez pozwanego prawa, co miało naruszać jego dobra osobiste, ale była to reakcja na osadzenie go w pozwanym areszcie. W gruncie rzeczy powód nie tyle zmierzał do wykazania bezprawnego działania pozwanego, co starał się wyrazić swe niezadowolenie z warunków bytowych, które nie spełniały jego oczekiwań. Jak słusznie stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 20 grudnia 2010 r. (sygn. akt IV CSK 449/10), o naruszeniu dobra osobistego w postaci uchybienia godności osadzonego w zakładzie karnym nie można mówić w przypadku pewnych uciążliwości lub niedogodności związanych z samym pobytem w takim zakładzie, polegających np. na niższym od oczekiwanego standardzie celi lub urządzeń sanitarnych, dla wielu bowiem ludzi nieodbywających kary pozbawienia wolności warunki mieszkaniowe bywają często równie trudne. Godność skazanego przebywającego w zakładzie karnym nie jest naruszona, jeżeli odpowiada uznanym normom poszanowania człowieczeństwa (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 grudnia 2010 r., IV CSK 449/10, niepubl.) W niniejszej sprawie powód nie wykazał (art. 6 k.c), aby pozwany bezprawnie naruszył jego dobra osobiste, w tym nie udowodnił, aby panujące w zakładzie karnym warunki socjalno-bytowe urągały godności człowieka. Zdaje się, że powód pomija w zupełności fakt, że trafił do pozwanej jednostki penitencjarnej na skutek popełnienia przestępstw oraz że wykonanie kary pozbawienia wolności immanentnie wiąże się z określonymi dolegliwościami.

Sąd uznał zatem, że pozwany działał zgodnie z prawem, a zatem nie może być mowy o jego odpowiedzialności za naruszenie dóbr osobistych. Wysokość i zasadność roszczenia powoda Sąd rozpatrywał również przez pryzmat art. 5 k.c, który stanowi, że osoba uprawniona nie może czynić ze swojego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno - gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony. Powód odbywa karę pozbawienia wolności, nie jest zatem słuszne i sprawiedliwe, aby domagał się tak daleko idącej ochrony własnych dóbr osobistych. Pozwany ponosi bieżące koszty

jego utrzymania, w tym żywności i leczenia powoda. Zasądzenie więc żądanej kwoty zadośćuczynienia godziłoby w społeczne poczucie sprawiedliwości ludzi, którzy nie naruszają porządku prawnego, a muszą ponosić swoje bieżące koszty utrzymania.

Mając powyższe na uwadze Sąd oddalił powództwo, ponieważ uznał je za nieuzasadnione.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. W świetle tego przepisu strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Na koszty procesu poniesione przez pozwanego składa się wynagrodzenie pełnomocnika procesowego w stawce minimalnej 120 zł zgodnie z § 10 ust. 1 pkt 25 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2002, nr 163, póz. 1349).

Apelację od powyższego wyroku wniósł powód zaskarżając go w całości, zarzucając mu sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału, która miała wpływ na jego treść, a polegającą na przyjęciu, że w czasie osadzenia w Zakładzie Karnym w K. nie doszło do naruszenia godności powoda, podczas gdy prawidłowa ocena zebranego materiału prowadzi do wniosku, że pozwany poprzez umieszczenie powoda w przeludnionej celi dopuścił się naruszenia jego dóbr osobistych. Ponadto skarżący wskazał, iż sąd naruszył prawo materialne tj. art. 5 kc wskazując, że odbywanie kary pozbawienia wolności nie wyklucza naruszenia dóbr osobistych skazanego.

W konkluzji skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie powództwa w całości oraz o zasądzenie kosztów postępowania.

Pozwany wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania odwoławczego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Rejonowy prawidłowo i wnikliwie ustalił stan faktyczny, które to ustalenia Sąd Okręgowy przyjmuje za własne i czyni je podstawą swojego rozstrzygnięcia bez potrzeby ponownego ich przytaczania. Również analiza materiału dowodowego została przeprowadzona prawidłowo, zebrane dowody zostały ocenione właściwie -bez naruszenia art. 233 § 1 k.p.c, zaś pisemne motywy rozstrzygnięcia precyzyjnie wskazują, z jakich przyczyn część dowodów została uznana za wiarygodne, zaś pozostałym Sąd I instancji odmówił dania wiary i w jakim zakresie.

Nie można podzielić postawionego przez skarżącego zarzutu, że Sąd I instancji przy rozpoznaniu tej sprawy dopuścił się przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów.

W judykaturze ugruntowane jest stanowisko, że skuteczne postawienie zarzutu naruszenia przez sąd przepisu art. 233 § 1 kpc wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, to bowiem może być jedynie przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Nie jest natomiast wystarczające przekonanie o innej niż przyjął sąd wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie, niż ocena sąd. -wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 9 maja 2013 r. VI ACa 1379/12, podobnie wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 5 lutego 2013 r.

Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo-skutkowych, to przeprowadzona przez Sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona. - wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 6 lutego 2013 r. III AUa 997/12, podobnie Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z 29 maja 2013 r. VI ACa 144/12.

7

W ocenie Sądu Okręgowego argumentacja Sądu Rejonowego przedstawiona w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku jest logiczna i zgodna z zasadami doświadczenia życiowego, natomiast podważające ją zarzuty podnoszone przez powoda w apelacji stanowią wyłącznie polemikę opartą na dowolnej ocenie skutków wynikających z osadzenia go w celi wspólnie z osobami palącymi tytoń i jako takie nie podważają prawidłowości wydanego wyroku.

Należy podzielić stanowisko Sądu I instancji, że w okolicznościach niniejszej sprawy nie ma zatem podstaw do uznania, że pobyt powoda w Zakładzie Karnym w K. mógł wiązać się z naruszeniem jego godności jako skazanego w stopniu uzasadniającym wypłatę zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. W. P.nie przebywał w przeludnionej celi, odmienne jego twierdzenia pozostają nieudowodnione, w celi znajdowały się otwory wentylacyjne, były otwieralne okna. Powód przebywał w celi dla palących, gdyż sam był palaczem. Cela była wyposażona w murowany kącik sanitarny.

Z samej istoty odbywania kary pozbawienia wolności wynikają niedogodności i ograniczenia, którym osoba pozbawiona wolności winna się poddać. SkoroW. P.nie wykazał poszanowania dla obowiązujących norm jego zachowanie musiało spotkać się z odpowiednią sankcją. Nie znaczy to jednak, że warunki pobytu w zakładzie karnym stworzone powodowi były tego rodzaju, by naruszały jego godność, czy prowadziły do rozstroju zdrowia.

W świetle dotychczas poczynionych wywodów nie można przyjąć, że w trakcie odbywania przez powoda kary pozbawienia wolności w Zakładzie Karnym w K. doszło do naruszenia dóbr osobistych powoda. Wszystkie wymogi związane zasadami odbywania takiej kary były zachowane, a cela zajmowana przez powoda miała odpowiednią do liczy osadzonych powierzchnię. W tym zakresie zachowują aktualność argumenty Sądu Rejonowego, których apelacja nie podważyła.

W ocenie Sądu Okręgowego kompleksowa ocena sytuacji powoda podczas osadzenia we wskazanym okresie, we wskazanej celi, nie uzasadniała przyznania mu zadośćuczynienia. Nietrafny jest zarzut naruszenia art. 5 kc. Sąd I instancji bowiem nie wyłączył, jak wskazuje apelujący, możliwości domagania się przez osobę pozbawioną wolności zadośćuczynienia za naruszenia dóbr osobistych. Nie może

jednak ujść uwadze, że w takiej sytuacji powód obligowany był wykazać, że do naruszenia jego dóbr osobistych doszło wskutek bezprawnych działań (lub zaniechań) pozwanego, czego w toku niniejszego procesu nie zdołał uczynić.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 kpc oddalił apelację jako niezasadną.

O kosztach postępowania apelacyjnego sąd orzekł na podstawie art. 98 kpc, zasadzając od powoda na rzecz pozwanego kwotę 60 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (§ 10 ust. 1 pkt 25 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu).

Z uwagi na fakt, iż powód, zwolniony był od kosztów postępowania, a reprezentowany był przez pełnomocnika ustanowionego z urzędu Sąd Okręgowy przyznał radcy prawnej J. S. ze Skarbu Państwa -Sądu Rejonowego w Bydgoszczy kwotę 73,80 zł ( 60 zł plus 23% podatku VAT) tytułem wynagrodzenia za nieopłaconą pomoc prawną udzieloną powodowi z urzędu.